Maatwerk
in tiideliik ss;
Films
deze week
VRIJDAG 8 JULI 1977
FILM
PAGINA 17
De inzet waarmee De Niro aan zijn
rollen werkt mag exemplarisch he
ten voor een nieuwe generatie ac
teurs. Mensen als Dustin Hoffman
en Al Pacino, die niet even een "rol
letje komen spelen", maar zich he
lemaal op zo'n rol storten en bereid
zijn daarvoor uitgebreid research te
verrichten. Hoffman en De Niro
spannen daarbij wel de kroon.
Van de eerete is het verhaal bekend
dat hij voor zijn rol in "All the.pre
sident's men", de door hem en Ro
bert Redford gespeelde journalis
ten Bob Woodard en Barl Bernstein
tot in de kleine uurtjes lastig viel. Of
dat ook de reden was voor de schei
ding van het befaamde journalis
tenkoppel, vermeldt de historie
niet.
In elk geval doen op dit terrein ook
enkele aardig anekdotes over Ro
bert de Niro de ronde. In de helaas
nooit in Nederland uitgebrachte
film "Bang the drum slowly" van
Brian de Palma (nu bekend van
"Carrie" en "Obsession") speelt
Robert de Niro een honkbalspeler
die aan kanker lijdt. De Niro be
steedde niet alleen weken aan het
observeren van bekende honkbal
spelers, maar reisde ook naar het
zuiden van de Verenigde Staten om
het nu van Jimmy Carter welbe
kende accent uit de staat Georgia
op de bandrecorder vast te leggen
en vervolgens aan te leren. Om het
dialect voor Francis Ford Coppo
la's "Godfather 11" onder de knie te
krijgen ging Robert de Niro zelfs
naar Sicilië. Dat lukte met zoveel
succes dat iedereen niet beter wist
dan dat De Niro op Sicilië geboren
De Niro moest in de tweede Peet
vader de jonge Don Corleone spe
len, die in het eerste deel met zoveel
succes door Marlon Brando was ge
speeld. Hij zei zelf daarover "Vanaf
het begin heb ik geweigerd Brando
te imiteren. Natuurlijk heb ik me
moeten aanpassen aan de manier
waarop hij Don Corleone had ge
speeld. Ik heb samen met Coppola
de eerste film een aantal malen
doorgedraaid om Marions moto
riek te bestuderen. Dat wil zeggen
zijn motoriek als Don Corleone. Er
moest in elk geval een fysieke con
tinuïteit in de rol zitten, maar het
zou een belachelijke rol zijn als ik
geprobeerd had Marlon na te doen.
Ik heb alleen mijn best gedaan een
verbinding te vinden tussen mijn
stijl van acteren en zijn motoriek.
'Het was als een wetenschappelijk
probleem. Iets meer snelheid in het
gedrag van Corleone brengen. Niet
helemaal die geraspte stem, maar al
wel een beetje, gebroken".
Misschien nog wel het meest teke
nend voor De Niro's manier van
werken zijn de herinneringen van
de toneelschrijfster Julie Bovasso.
Zij had hem in het begin van zijn
carrière geëngageerd voor een rol
in haar komedie "Schubert's last
serenade". "De eerste weken van
repeteren dacht ik: daar gaat mijn
mooie toneelstuk! Het leek er op
alsof hij via een soort omweg tot die
rol probeerde te komen. Hij wilde
bijvoorbeeld één scène spelen,
kauwende op een tandenstokertje.
Ik liet hem maar zijn gang gaan,
hoewel ik drie dagen lang niets an
ders hoorde dan krakende tandens
tokertjes. Toch kon je zien dat er
iets gebeurdeje zag dat hij een ver
band probeerde te leggen. Op de
generale repetitie verscheen hij
zonder die stokjes. Ik vroeg hem
waar die dingen waren en hij ant
woordde: Ik heb ze niet meer no
dig". De Niro ten voeten uit. p het
eerste gezicht chaotische manier en
via allerlei omwegen probeert hij er
achter te komen hoe hij op de juiste
wijze gestalte kan geven aan een
bepaalde rol.
Regisseurs
Literatuur:
Newsweek mei '7'
Telegraaf juli '76
Skoop januari '77/april '77/ok-
tober '76
Het is daarvoor natuurlijk wel
noodzakelijk dat hij met regisseurs
kan werken die hem die tijd,
vrijheid en ruimte tot improvisatie
gunnen. Tot nu toe heeft hij dat ge
luk (en de regisseurs natuurlijk
want er kwam altijd iets goeds uit)
altijd gehad. Van zijn hier in Neder
land doorgedrongen films was hij
alleen in "Godfather II", sterk ge
bonden. "Dat kon ook niet anders
door de manier waarop het scenario
was gereconstrueerd en omdat de
rol zo ver van mijn eigen ervaring
afstond", aldus De Niro. De ruimte
die hem tot nu toe werd gelaten lag
volgens hem zelf in het feit dat de
meeste regisseurs waarmee hij
heeft gewerkt van dezelfde leeftijd
waren. "Het is erg fijn om films te
maken met leeftijdgenoten, omdat
je ze kunt tegenspreken. Ik heb ook
wel met regisseurs gewerkt die je
hun wil opleggen. Ik was destijds
niet in de positie om van de set weg
te lopen, dus heb ik de rol gespeeld
zoals zij vonden dat het moest.
Ik heb nu wel de status om regis
seurs de rug te kunnen toekeren,
maar het lijkt me afschuwelijk om
dat ik de pest aan ruzies heb. Maar
mensen als Brian de Palma, Martin
Scorsese, Francis Ford Coppola en
Bernardo Bertolucci respecteren
hun acteurs. Tegen hen kan je zeg
gen: jij beweert nu wel dat hij dit
doet, omdat hij zich zó voelt, maar
volgens mij voelt hij iets heel an
ders. Ook al hebben ze die rol zelf
bedacht, ze laten hem toch acteren
op mijn manier. Ze willen op zijn
minst zien hoe het werkt op mijn
manier". Een uitzondering op de
régel vormt regisseur Mike Ni
chols. Hij stuurde De Niro weg van
de opnamen voor zijn komedie
"Bogart slept here". Een project
overigens dat kort da'arna strandde.
Volgens Nichols was De Niro niet
te regisseren.
"Dat is niet waar", zegt actrice Shel
ley Winters die ook bij "Bogart
slept here" was betrokken, "Bobby
is de meest plooibare acteur die ik
ke Hij moet alleen zijn eigen ma
nier vinden om het te ontwikke
len".
Robert de Niro werd 32 jaar geleden
geboren in Greenwich Village een
wijk in New York. Hoewel zijn va
der en moeder allebei schilderden,
voelden ze toch weinig voor een
carrière als filmacteur, een ambitie
die Bobby al op 10-jarige leeftijd
koesterde. "Mijn ouders schreven
me onmiddellijk in voorde Drama
tic Workshop. Misschien hoopten
ze wel dat het over zou gaan. Dat
ging het ook: een 10-jarige kan geen
tegenslagen hebben. Maar het
kwam ook weer terug, na college
toen ik zestien was. Ik ben toen me
teen naar de toneelschool gegaan,
eerst bij Stella Adler, die Marlon
Brando ontdekt heeft, en later bij
Luther James". Na in enkele to
neelstukken te hebben gespeeld,
debuteerde De Niro in de eerste
film van Brian de Palma "The wed
ding party". Met het daarmee ver
diende geld vervulde hij een oude
wens: Europa zien. Na een tijdje
niets doen kwam hij in Parijs bij
een Engelstalige toneelgroep te
recht. Lang duurde dat niet want
Brian de Palma telegrafeerde van
uit de VS dat enkele scènes uit "The
wedding party" opnieuw moesten
worden gedaan. Bij terugkeer in
New York kreeg hij een baan als
observator in de beroemde Actors
Studio van Lee Starsberg. Behalve
enkele theaterklussen werd hij ook
gevraagd voor wat filmrollen. Na
ast de al eerder genoemde Shelley
Winters speelde hij in "Bloody
Mama" en De Palma koos hem voor
"Greetings" en "Hi Mom". Rollen
die door de filmrecensenten wer
den gewaardeerd, maar het publiek
niet naar de bioscoop konden lok
ken. "Toch was ik niet ontevre
den", zegt De Niro nu, "want ik had
altijd mensen om me heen en ik hou
van mensen".
De uiteindelijke doorbraak kwam
met "Mean Streets" van Martin
Scorsese. Deze had voor de rol van
Johnny Boy de uit "Midnight Cow
boy" bekende Jon Voight willen
vragen, maar de film leek hem uit
eindelijk authentieken met acteurs
die vertrouwd waren in het milieu
van Brooklyn en Manhattan. Bo
vendien acteurs die nog niet zo be
kend waren.
Deze film die in Nederland pas te
zien was na latere successen van
Scorsese en De Niro, maakte onder
andere Coppola attent op de talen
ten van De Niro. Hij zag "Mean
Streets", vlak nadat Brando had la
ten weten niet in het vervolg van
"Godfather II" te willen spelen en
mede naar aanleiding van het suc
ces van De Niro in "Bang the drum
slowly", contracteeïjde Coppola
hem voor "Godfather II". Voor zijn
rol van de jonge Vito Corleone
kreeg Robert de Niro een Oscar en
zijn bedje was gespreid. Hij had
toen al de rol van landeigenaar Al
fredo Berlinghieri gespeeld in Ber-
tolucci's inmiddels al legendari
sche film "1900". Het is tot nu toe
overigens alleen het Europese pu
bliek geweest wat De Niro in die rol
mocht bewonderen, want de film is
nog steeds niet in roulatie in Ame
rika. De maatschappij die de film
daar moet uitbrengen, 20th Cen
tury Fox, vindt de film niet alleen te
socialistisch maar bovendien veel
te lang (in Nederland waren de vij-
feneenhalf uur in tweeën verknipt,
niet ideaal maar misschien nog de
beste oplossing). Bertolucci wei
gert in de filrn te knippen en er is nu
een proces tussen hem en produ
cent Alberto Grimaldi. die zelf de
schaar ter hand wil nemen, gaande.
res/actrice al suggereert is "New
York, New York" een musical. Hoe
de film ook uitpakt, je moet De Niro
prijzen (net als Scorsese trouwens)
voor zijn durf om zich te wagen aan
dit voor hem volkomen vreemde
aspect van het acteursvak. Niette
min zijn de eerste berichten tame
lijk gunstig en wordt met name Ro
bert de Niro's spel geroemd.
"New York, New York" speelt zich
afin de jaren veertig, waarin Robert
de Niro een saxofonist is, die hevig
verliefd wordt op de gevierde zan
geres Francine Evans (Liza Minel-
li). Het spannende is dat De Niro
helemaal geen saxofoon speelt (pas
na afloop van de opname is hij er
mee begonnen) en heeft hij "noot
voor noot" moeten simuleren wat
zijn leraar George Auld (een be
faamd saxofonist die nog in het or
kest van van Benny Goodman)
heeft voorgespeeld. "Ik kom na
tuurlijk lang niet aan wat George in
al die jaren heeft bereikt", zegt De
Niro, "maar ik kan wel net doen
alsof, wat ook mijn job als acteur is.
Het was erg moeilijk, maar ik heb
net zo lang geoefend tot ik het ge
voel kreeg dat ik hèt had".
Persoonlijkheid
Wie zo het rijtje van De Niro's fil
mactiviteiten eens naloopt moet
haast wel de indruk krijgen dat hij
helemaal geen persoonlijkheid
heeft, omdat hij zo gemakkelijk in
de huid van een ander kan kruipen.
Zijn rollen van
chauffeur in "Tax id river", die in
opstand komt tegen de buitenwe
reld, de eenzame filmproducent in
"The last tycoon", die alleen zich
zelf kan zijn met het meisje in wie
hij zijn vrouw herkent en de een
zame landeigenaar in "1900" die
geen stelling durft te nemen tegen
het de kop opstekende fascisme,
lijken op het eerste gezicht totaal
verschillend te zijn. Maar zoals het
steeds gebruikte bijvoeglijke na
amwoord "eenzaam" al aangeeft
zijn er zeker overeenkomsten te
ontdekken. Wie op zoek zou willen
naar de persoonlijkheid van Robert
de Niro zou daar eens moeten zoe
ken. Bovendien houden die gelij
kenissen niet op bij de situatie van
eenling tegenover de agressieve of
niet begrijpende buitenwereld. In
al zijn rollen weet De Niro een dub
bele bodem te leggen. Steeds is er
in die personen een bepaalde zelf
vernietigende zwakheid te ontdek
ken. De drie genoemde films zijn
daar fraaie voorbeelden van. Om
"1900" nog even aan te halen. De
Niro weet op zo'n geraffineerde
wijze gestalte te geven aan de laf
heid van Alfredo Berlinghieri, die
zijn meesterknecht Atilla (in wie
het fascisme is gepersonificeerd)
niet durft te ontslaan dat je begrip
kunt opbrengen voor die in wezen
zo laakbare houding. Dat hij die ge-
voelfens weet los te krijgen dankt hij
in de eerste plaats aan de grondige
voorbereiding voor al zijn rollen,
maar natuurlijk ook aan de ruimte
die zijn regisseurs hem laten.
Tenslotte Robert de Niro zelf over
zijn acteren: "Ik vind niets zo erg
als acteurs die spelen met hun ego.
Sommige vroegere acteurs waren
echt heel goed maar ze romanti
seerden. De mensen jagen op illu
sies en de film schept die illusies. Ik
wil de dingen juist concreet en reeël
doen, de illusie afbreken. Ik ben be
reid in alles waarmee ik bezig ben -
of het nu mijn relatie met mijn
vrouw is of een rol - alles te geven".
Misschien komen we nog wel wat
verder als we weer teruggaan naar
"The last tycoon", naar Monroe
Stahr die op een gegeven moment
zegt: "I'm just making movies".
New York. New York
Na "1900" volgden nog twee films:
"Taxidyver". weer met Martin
Scrosèse. waarin De Niro een taxi
chauffeur speelt die gek van een
zaamheid drie mensen vermoordt,
en de in het begin van dit verhaal al
genoemde film "The last tycoon".
In de Verenigde Staten is zojuist De
Niro's laatste produktie "New
York, New York" York" versche
nen. Regisseur is voor de derde
maal in De Niro's carrière Martin
Scorsese en zijn tegenspeelster is
de fameuse Liza Minelli. Zoals de
aanwezigheid van deze zange
fl Met uw wensen
wordt terdege
rekening gehouden.
Maatwerk in tijdelijk werk noemen we dat.
EVRO maakt er werk van /i
40 vestigingen:
Leiden, Kort Rapenburg 12a,
071 -14.23.47
uitzendbureau
Kazan zei driemaanden terug naar aanleiding van "The last tycoon" over
De Niro: "Laat ik voorop stellen dat ik Bobby een erg groot acteur vind, dat
hij zo groot kan worden als Laurence Olivier. Het was wel erg moeilijk om
met hem te werken. Het is zo'n perfectionist. Hij kwam met zeventien
verschillende brillen aanzetten om er maar zeker van te zijn dat de meest
geschikte voor zijn rol van last tycoon (letterlijk: de laatste filmmagnaat)
Stahr er bij wasIk heb tijdens de opnamen geen enkele vrije zondag gehad
want dan wilde hij ook komen repeteren. Scènes waar iedereen tevreden
over was, moesten van hem worden overgedaan omdat hij dacht dat het
nog beter zou kunnen. Maar bij acteurs worden fouten kwaliteiten. Voor
een acteur is het goed om ambitieus .ijdel, egoïstisch en eigengereid te zijn".
Waarmee duidelijk mag zijn dat Monroe Stahr zijn manie voor film in
ieder geval met Robert de Niro deelt.
Door
Bart Jungman en Ton van Brussel
Blijvers
LUXOR: "A star is bom". Bar-
bra Streisand in de rol van een
zangeresje, dat dankzij popster
Kris Kristofferson de top haalt.
CAMERA: "Once upon a time
in the West", een Western, die
alleen al om de muziek alom
wordt gewaardeerd.
LIDO 1: "Slap shot". Paul
Newman als leider van een ijs-
hockeyteam.
LIDO 3: "Rocky", ook deze film
heeft een sport als onderwerp:
de bokssport.
TRIANON: "Een brug te ver",
imponerende film over de Slag
om Arnhem. Een misser uit de
Tweede Wereldoorlog uitste
kend verfilmd.
Terug in Leiden
LIDO 2: "The sound of music",
een ouderwets sprookje vol
muziek.
STUDIO: "Samen uit, samen
thuis", een van de leukste lach
films met Louis de Funès,
Bourvil en Terry Thomas.
Kindermatinee
LIDO 3: "Tom en Jerry festi
val".
REX: "Peter en de vliegende
autobus".
Nachtfilms
CAMERA: "Spellbound".
REX: "Meisjes met extra inko-
"Adam en Eva", het bijbelse
verhaal op onbijbelse wijze ver
filmd.
Goede films
in andere steden
"Blindgangers" van Ate de
Jong met Ansje Beentjes en De-
rek de Lint, Lumière 3, Rotter
dam.
"Alleen de kat kende de moor
denaar", thriller van Robert
Benton. Leidsepleintheater,
Amsterdam.
Haagse bioscopen
APOLLO 1: "Alleen de kat
kende de moordenaar", dag.
2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. 2.00,
4.15. 7.00 en 9.15 uur. 16 jaar.
APOLLO 2: "Mary Poppins",
dag. 2.00 en 8.00 uur. AL.
ASTA: "Een brug te ver", dag.
2.00 en 8.00 uur. 16 jaar.
BIJOU: "Jaws", dag. 2.15, 7.00
en 9.30 uur, zo. 1.45,4.15,7.00 en
9.30 uur. 12 jaar.
CALYPSO: "Dial M for mur
der", dag. 2.00, 7.30 en 9.45 uur,
zo 1.15, 4.00, 6.45 en 9.45 uur. 16
jaar.
CAMERA: "Te gek om los te lo
pen", dag. 2.00, 6.45 en 9.15 uur,
zo. 1.15, 4.00, 6.45 en 9.15 uur.
AL.
CINEAC: "De motorduivei van
Texas", dag. 7.00 en 9.30 uur. 16
jaar.
CORSO: "Live and let die", dag.
2.15. 7.00 en 9.30 uur. zo. 1.30,
4.15, 7.00 en 9.30 uur. 12 jaar.
DU MIDI: "Papilion", dag. 8.15
uur, zo. ook 4.00 uur. 12 jaar.
EURO: "The sound of music",
dag. 1.45 en 7.45 uur, za„ zo. en
woe. 1.45 en 7.45 uur. AL.
METROPOLE 1: "Slap shot",
dag. 2.00, 6.45 .en 9.30 uur, zo.
1 15, 4.00, 6.45 en 9.30 uur. 16
jaar.
METROPOLE 2: "A star is
born", dag. 2.00,6.45 en 9.30 uur,
zo. 1.15,4.00, 6.45 en 9.30 uur. 12
jaar.
METROPOLE 3: "Het debuut",
dag. 2.15, 6.45 en 9.15 uur, zo.
1.30, 4.00, 6.45 en 9.15 uur. 16
jaar.
METROPOLE 4: "Rocky", dag.
2.15, 6.45 en 9.15 uur, zo 1.30,
4.00, 6.45 en 9 15 uur. 12 jaar.
METROPOLE 5: "Farewell my
lovely", dag. 2.15, 6.45 en 9.15
uur, zo. 1.30, '4.00, 6.45 en 9.15
uur. 16 jaar.
ODEON 1: "Een brug te ver",
dag. 1.30 en 8.00 uur. 16 jaar.
ODEON 2: "The twist", dag.
2.00, 6.45 en 9.15 uur, zo. ook
4.30 uur. 16 jaar.
ODEON 3: "Vakantie perikelen
met funeste gevolgen", dag.
2.15, 7.15 en 9.45 uur, zo. ook
4.45 uur. AL.
ODEON 4: "De killer van Cen
tral High", dag. 2.15,7.15 en 9.45
uur, zo. ook 4.45 uur. 16 jaar.
PASSAGE: "Twee door 't dolle
heen", dag. 2.00, 6 45 en 9.30
uur. za. en zo. 1.15, 4.00, 6.45 en
9 30 uur. 12 jaar
OLYMPIA: "What's up doc",
dag. 2.00 en 8.00 uur. AL.
ROYAL '70: "De sex-
slavinnen do., za. en zo. 2.00,
7.00 en 9.30 uur, vr. 2.00 en 6.45
uur, ma. 2.15 en 8.00 uur, di. en
woe. 2.15 uur 16 jaar.
ROYAL: „Vergelding der ver
doemden", do. en vr. 2.00, 7.00
en 9.30 uur, za. en zo 7.00 en 9.30
uur, ma. en di. 2.15 en 8.00 uur.
16 jaar.
STUDIO 2000: "Mary Pop
pins". dag. 2.00 en 7.30 uur. AL.
DE UITKIJK: "Zeven schoon
heden". dag. 2.00, 7.00 en 9.30
uur. 16 jaar.
"I don't want to lose you". Met teneergeslagen
ogen kijkt de zojuist door zijn chef Pat Brady
ontslagen filmproducent Monroe Stahr ons vanaf
het witte doek aan. Hij is teveel liefhebber van het
verschijnsel film om zonder te kunnen leven. De
figuur van Monroe Sthar staat centraal in "The
last tycoon", Elia Kazan's laatste werkstuk met
Robert de Niro in de hoofdrol.
