Moboeto gaat het roer
in Zaire
omgooien
onbezorgd
op vakantie
Cyrus Vance
waarschuwt
Zuid-Afrika
Oostblok wil
niet praten
over Helsinki
Amnestie voor
tegenstanders
Negatieve reactie
Moskou op Carter
Opvolger
verzekeringen, vreemd geld,
cheques, rekreatiekredieten
enkluizen
LEIDSE SPAARBANK
ZATERDAG 2 JULI 1977
BUITENLAND
PAGINA 9
ST. LOUIS, MISSOURI (Reu-
ter/UPI) - De Amerikaanse minis
ter van Buitenlandse Zaken, Cyrus
Vance, heeft gisteren Zuid-Afrika
gewaarschuwd dat zijn betrekkin
gen met de Verenigde Staten slech
ter zouden worden als het niet snel
voortgang boekte bij beëindiging
van rassendiscriminatie en tot
standbrenging van de volledige po
litieke deelneming van alle bur
gers.
MOSKOU (UPI) - Via zijn corres
pondent in Washington heeft het
officiële Russische persbureau
Tass gisteren negatief gereageerd
op president Carters jongste de-
fensiebesluiten - „rood licht voor
de B-l bommenwerper en „groen
licht" voor de Cruise-raket.
Tass noemt Carters fiat voor het
laatste wapen - een uiterst trefze
kere vliegende bom - „het begin
van een nieuwe ronde in de gevaar
lijke bewapeningsinspanning". (Er
staat geen 'wedloop' omdat Mos
kou het initiatief eenzijdig aan
Washington toeschrijft).
De Tass-correspondent is niet on
der de indruk van het feit dat Carter
de verdere ontwikkelingen van de
B-l heeft stopgezet, want daardoor hoogde militaire begroting, een
bespaarde gelden worden aange- verdere uitbouw van het oorlog-
wend voor de bouw van een arse- spotentieel en het scheppen van
naai Cruise-raketten". nieuwe wapensystemen voor
Tass ziet dit besluit als tekenend massa-vernietiging",
voor „een algemene Amerikaanse Tass geeft in deze eerste reactie
trend in de richting van een ver- verder geen eigen commentaar,
citeert Amerikaanse waar-
„volgens wie Carters be
sluit uiterst ernstige conseqeunties
kan hebben niet alleen voor het
Salt-ontwapeningsoverleg maar
voor de Amerikaans-Russiche be
trekkingen in hun totalitiet"
Het Sovjet-persbureau signaleert
verder dat de Verenigde Staten ook
bezig zijn met een verder verfijnde
'Minuteman'-raket en met de ont
wikkeling van een neutronenbom
die door hevige straling
doodt, maar de gebouwen
doelgebied onverlet laat.
In een rede waarin het Afrikaanse
beleid van de regering-Carter uit-
eengezet werd, drong Vance er bij
het Zuidafrikaanse regering op aan
onmiddellijk besprekingen met de
zwarte meerderheid te beginnen
om de „geleidelijke omvorming
van de Zuidafrikaanse maatschap
pij" te bereiken.
Hij zei dat de regeringsvorm een
zaak was waarover het volk van
Zuid-Afrika zou moeten beslissen.
Er zijn vele manieren waarop de in-
i didviduele rechten van alle burgers
daar zouden kunnen worden be
schermd. „De sleutel voor de toe
komst is dat Zuidafrikaanse bur
gers van alle rassen nu een dialoog
beginnen over de wijze waarop zij
deze betere toekomst kunnen be
reiken.
Pleitend voor Zuidafrikaanse
maatregelen tegen de apartheid,
voor het brenegen van een meer
derheidsstelsel in Rhodesië en het
verlenen van onafhankelijkheid
aan Namibië (Zuidwest-Afrika) zei
hij dat de V.S. vurig hoopten dat
Zuid-Afrika in alle drie gevallen
een goede rol zou spelen. „Als er
geen voortgang wordt geboekt, zul
len onze betrekkingen onvermijde
lijk daaronder lijden. Wij kunnen
geen regering verdedigen die geba
seerd is op een stelsel van rasseno-
verheersing en toch trouw aan on
szelf blijven."
AMSTERDAM - Dit is de grootste metalen buis ooit in één stuk vervoerd.
Het is een destillatiekolom, bestemd voor een raffinaderij in Canada. Het
heeft een lengte van 85 meter en een diameter van 4 meter. Het gevaarte
weegt ongeveer 400 ton. Per schip zal het naar Canada worden vervoerd.
Regime in Ethiopië:
Met name verwierp Vance het
Zuidafrikaanse beleid van vesti
ging van afzonderlijke thuislanden
voor zwarten hetgeen gebeurde
zonder rekening te houden met de
wensen van de zwarten. „Daarom
en omdat wij niet geloven dat dit
een eerlijke of uitvoerbare oplos
sing is voor Zuid-Afrika's proble
men, verzetten wij ons tegen dat be
leid".
Vance zei dat de regering besloten
had actief oplossingen na te streven
voor de drie zuidelijk Afrikaanse
problemen omdat zij met elkaar
verbonden zijn.
Hij zei dat negeren van Zuidafri
kaanse apartheid teneinde zich te
concentreren op het bereiken van
voortgang in Rhodesië en Namibië
„verkeerd zou zijn en niet zou wer
ken".
„De doelmatigste politiek jegens
Afrika is een bevestigende politiek.
Wij moeten niet een beleid voeren
van reacties op wat andere moge
ndheden doen of op crises als deze
ontstaan.
Krantekoppen moeten niet onze
agenda voor vooruitgang vormen",
aldus Vance.
„Een negatieve, reagerende Ame
rikaanse politiek die alleen maar
beoogt zich te verzetten tegen Rus
sische of Cubaanse betrokkenheid
in Afrika zou zowel gevaarlijk als
futiel zijn.
Onze beste koers is te helpen de
problemen op te lossen die mpge-
lijkheden schëppen voor buiten
landse inmenging."
Maar in een ander deel van zijn toe
spraak maakte Vance duidelijk dat
de V.S. „niet de toeneming van
Russische wapens en Cubaanse
mankracht kunnen negeren. Wij
verzetten ons daartegen".
„Alle partijen moeten zich ervan
bewust zijn dat wanneer buiten
landse mogendheden aanzienlijke
hoeveelheden wapens en man
schappen in Afrika stoppen, dat
ernstig het gevaar oproept dat ge
schillen eerder op militaire wijze
worden opgelost dan via bemidde
ling van Afrikaanse staten of de Or
ganisatie voor Afrikaanse Een
heid."
LONDEN (Reuter/DPA) - De Et
hiopische militaire raad heeft „vol
ledige algemene amnestie" afge
kondigd voor aanhangers van de
"Ethiopische Democratische
Unie" (EDU), die de wildernis zijn
ingevlucht of hun toevlucht in
Soedan hebben gezocht, zo meldt
radio Addis Abeba. De rechts ge-
örienteerde EDU verzet zich tegen
de militaire machthebbers die in
1974 aan het bewind kwamen, en
naar eigen zeggen een socialisti
sche koers volgen. In het verleden
hebben de militairen de EDU be
schuldigd van het streven de feo
dale monarchie te herstellen.
Het aantal politieke moorden in
Ethiopië neemt elke week verder
toe. Niet alleen worden gehate
functionarissen van het militaire
regime om het leven gebracht,
maar de kranten melden ook bijna
elke dag de „liquidatie" van een
aantal „contrarevolutionaire ban
dieten". Bloedige terreur en tegen-
terreur schijnen als een furie te ra
zen door het land, welks militaire
heersers zich naar buiten toe poli
tiek geïsoleerd en in het binnen
land tegenover een verscherpte
guerrilla-oorlog geplaatst zien.
Openlijk wordt in Ethiopische
Mengistoe Haile Mariam
plomaten schatten dat de centrale
KINSJASA (AFP) - Presi
dent Sese Seko van Zaire
heeft gisteren een reeks in
grijpende hervormingen
van staatsbestel en lands
bestuur aangekondigd
daarvan is de zittende re
gering demissionair ge
worden.
Het hoogste beleidsorgaan van
Zaïre is het „politiek bureau" van
de eenheidspartij MPR („Volksbe
weging van de revolutie"). Het bu
reau blijft die status behouden,
maar een meerderheid van de leden
(de „politieke commissarissen on
der leiding van Moboetoe zelf) zul
len voortaan rechtstreeks door de
bevolking worden gekozen. De ne
gen bestuurlijke regio's - acht lan
delijke „prefecturen" plus
Kinsjasa-stad - zullen elk twee
commissarissen kunnen kiezen.
Naast de 18 gekozen leden krijgt
het „politburo" nog 12 commissa
rissen die door Moboetoe persoon-
lijk worden benoemd.
I Tot dusver werd de „wetgevende
|f vergadering" (het parlement) geko
zen door het politburo. Dat veran
dert, want voortaan zullen de
„volkscommissarissen" (afgevaar
digden) allen rechtsstreeks door
het Zaïrische electoraat worden
gekozen.
Moboetoe maakte voorts bekend
dat hij zich persoonlijk als chef van
de generale staf met de dagelijkse
legerleiding heeft belast.
Op korte termijn zal de president
een nieuwe „eerste staatscommis-
saris" (premier) benoemen. Deze
zal een nieuwe ministersploeg
moeten gaan samenstellen. Moboe
toe kondigde aan dat die nieuwe
regering een speciale minister voor
plattelandsontwikkeling zal
krijgen. Het ministerie van onder
wijs wordt voorts gesplitst en twee
aparte departementen - een voor
het basisonderwijs en een voor
voortgezet en universitair onder
wijs.
Scheidingswet
in Duitsland
vernieuwd
BONN (Reuter) - In West-
Duitsland is gisteren een nieuwe
echtscheidingswet van kracht ge
worden. De wet haalt een streep
door de schuldvraag ën de daaraan
gékoppelde „grote leugen" en be
paalt dat een echtpaar kan scheiden
als de partners langer dan een jaar
gescheiden leven.
Vroeger kon een Westduits echt
paar op elk willekeurig moment uit
elkaar, als een van de partners
overspel toegaf of de huwelijkse
plichten verzaakte. Thans moeten
de echteleieden minstens een jaar
gescheiden wonen en het allebei
met de scheiding eens zijn voordat
een huwelijk kan worden ontbon
den.
Belgrado verzandt
BELGRADO - De conferentie
van Belgrado over de ontspan
ning in Europa is na een voor
spoedige start verzand in een
klassieke Oost-
Westconfrontatie.
Gedurende de laatste dagen
heeft het Oost-Europese blok
zijn kaarten duidelijk op tafel
gelegd: het wil dat alle 35 deel
nemende landen ermee in
stemmen dat de grote her-
fstontmoeting van de ministers
van buitenlandse zaken zal ver
lopen in wat men „een con
structieve aard" noemt. Maar
het Westen wil daarin niet mee
gaan.
Op het eerste gezicht lijkt het
voorstel van het Oosten volko
men redelijk. De westelijke
landen reageren er zo fel op
omdat ze bang zijn dat dit hen
bij de ontmoeting in het najaar
aan handen en voeten zal bin
den.
Meer in het bijzonder ziet het
Westen het voorstel van de Rus
sen als bedoeld om een gron
dige controle te verhinderen op
de slotverklaring van Helsinki
en met name op wat het Oosten
heeft gedaan met de rechten
van de mens. Het gelooft dat het
Oostblok de kans zou krijgen
om in het najaar elke kritiek af
te stoppen onder de beschuldi
ging dat deze in strijd zou zijn
met de van tevoren gemaakte
afspraak dat men.constructief-
te werk zou gaan.
„We kunnen ons gewoon niet
bij dergelijke grondregels neer
leggen", is het commentaar van
een Westerse diplomaat. „Wij
willen op de hoofdvergadering
in het najaar ter discussie stel
len wat onze ministers van bui
tenlandse zaken en de openbare
mening willen - en daar zal ook
de staat van dienst van het Oos
ten toe behoren met betrekking
tot de naleving van de afspra
ken over de mensenrechten,
zoals die in 1975 in Helsinki-
zijn gemaakt."
De huidige strijd om de grond
regels weerspiegelt zich in de
moeilijkheden om overeens
temming te bereiken voor de
agenda voor de hoofdvergade
ring.
Gedurende de eerste dagen van
de conferentie kwamen de Brit
ten met een agenda van drie
punten tèr tafel. Volgens deze
zouden de afgevaardigden in de
eerste plaats praten over de na
leving van de slotverklaring van
Helsinki. Vervolgens zouden zij
de ontwikkeling van de ont
spanning in de toekomst ter
discussie moeten stellen en tot
slot zouden ze de mogelijkheid
moeten overwegen voor een
volgende bijeenkomst in de
zelfde geest.
ADVERTENTIE
geringskringen de verdenking uit- regering op vele fronten tegelijk
gesproken dat de vijandelijke buur-
strijd is gewikkeld met
landen Somalië en Soedan met de stens tien guerrillagroeperingen,
gedachte van een interventie- Het militaire regime heeft de leuze
oorlog spelen.
Anders gezegd, Addis Abeba heeft
het gevoel met de rug tegen de
muur te staan en dit schijnt het re
gime ertoe te hebben gebracht ter
reur thans officieel tot zijn wettig
strijdmiddel uit te roepen.
Het teken daartoe heeft Ethiopië's
„sterke man" zelf gegeven.
Luitenant-kolonel Mengistoe Haile
Mariam heeft zijn nieuwe volksmi
litie opgedragen „met rode terreur
de witte terreur en de interventie
van de reactionairen te verplette-
De reactie was er naar. Dit blijkt
wel uit wat de Ethiopische kranten
in de afgelopen dagen meldden.
Tevens kon men uit deze berichten
opmaken hoe verbreid de weers
tandsnesten in het land zijn. Di-
„rode terreur tegen witte terreur"
ongetwijfeld overgenomen van de
Bolsjevieken van Lenin die deze
gebruikten toen zij in 1918-1919
stijd voerden. De ideologische in
vloed van de Sovjet-Unie en Oost-
Duitsland in Ethiopië treedt steeds
sterker aan de dag. Maar de Oosteu-
ropese communistische adviseurs
zijn, naar verluidt, niet altijd geluk
kig met de wijze waarop in kringen
van de Ethiopische militaire top en
zijn jonge ideologen Moskou's
marxistisch-leninistische theoriën
in de praktijk worden toegépast.
Men zou Addis Abeba hebben ge
adviseerd de afschrikwekkende
formule „rode terreur" met het oog
op de publieke opinie in het Westen
te vervangen door „rode veld
tocht".
BRUSSEL (ANP) De Belgische
minister van volksgezondheid,
Luc d'Hoore, heeft gistermid
dag, tijdens een persconferentie
een grootscheepse campagne
tegen het takaksgebruik in Bel
gië aangekondigd. Die cam
pagne zal gevoerd worden door
de staat die zal samenwerken
met een aantal particuliere or
ganisaties, zoals het Rode
Kruis, de „actie anti-tabak", de
„anti-tabakbriga e van het
Belgische werk tegen kanker",
de „Club voor actieve niet-
rokers" en andere organisaties.
Op een vraag van een journalist
of de minister van nu af aan zelf
het roken zou laten, ant
woordde hij dit een moeilijke
vraag te vinden.
Met de komende campagne wil
men vooral de Belgische jeugd,
van wie geconstateerd is dat ze
steeds vroeger met roken be
gint, trachten van het roken af
te houden of af te helpen. Er zul
len conferenties georganiseerd
worden om te benadrukken dat
tabak schadelijk is voor de ge
zondheid. Voorts wil men
groepstherapieën gaan organi
seren om rokers een ontwen
ningskuur te laten volgen. Er
zullen folders en brochures ver
schijnen en er zal opvoedkun-
Zuiderburen
binden strijd
tegen het
roken aan
dig materieel worden vervaar
digd.
Het Belgische Rode Kruis gaat
zich inspannen om twee groe
pen jongeren (van 10 tot 15 jaar
en van 15 tot 18 jaar) van het
roken af te houden. Dat gebeurt
voornamelijk via de scholen.
Jonge volwassenen wil men
vooral via conferenties bij
leger-, marine- en luchtmach
tonderdelen van het roken af
zien te houden of te krijgen.
Aangenomen wordt namelijk
dat het in dienst gaan nog al
eens aanleiding is om te gaan
roken. Verder wil men be
drijven voorlichtings- en pro
pagandamateriaal tegen het ro
ken gaan verschaffen.
De vereniging „Leven en Ge
zondheid" heeft plannen voor
het organiseren van vijf dagen
durende „groepstherapieën"
om hen die dat wensen, te hel
pen van het roken af te komen.
Recente onderzoeken hebben
uitgewezen dat Belgische kin
deren soms al op hun tiende jaar
met roken beginnen. De mees
ten echter beginnen met roken
als ze 13 of 14 jaar oud zijn! Van
een groep van 13-jarigen zei 20
pet al regelmatig te roken, nog
eens 20 pet rookt „bij gelegen
heid" en 60 pet rookt nog niet.
Voorts is vastgesteld dat steeds
meer meisjes en vrouwen in
België gaan roken.
Of de Belgische tabaksindus
trie blij zal zijn met de actie is
zeer de vraag. In die industrie
vinden ongeveer 8000 mensen
hun brood.
België produceerde vorig jaar
714 miljoen sigaren, 1517 mil
joen kleine sigaartjes, 24.942
miljoen sigaretten en 4619 ton
kerftabak. Vorig jaar werden er,
per hoofd van de bevolking, in
de Belgisch-Luxemburgse
economische unie 26,05 siga
ren, 89,27 kleine sigaartjes,
1986,82 sigaretten en 490,78
gram kerftabak verbruikt.
Sinds 3 april 1975 is in België
een wet van kracht die fabri
kanten verplicht op pakjes siga
retten de tekst „sigaretten ro
ken kan uw gezondheid scha
den", af te drukken.
Decentralisatie
Voor „zeer binnenkort" stelde Mo
boetoe tevens een hervorming van
de rechterlijke macht in het voor
uitzicht. Hij kondigde verder aan
dat de Zaïrese economie zal worden
gedecentraliseerd
Bestuurlijk'zal elke prefectuur op
het economische vlak autonoom
worden. Dit betekent dat de prefect
in economische beleidsvraagstuk
ken ook zeggenschap krijgt over de
anderszins onder de competente
van Kinsjasa vallende staatsamb
tenaren.
Moboetoe deed een beroep op na
tionale en internationale investeer
ders. Hij gaf hen de verzekering dat
Zaïre geen enkel bedrijf en geen
enkele bedrijfstak zal gaan nationa
liseren.
Om een eind te maken aan wat Mo
boetoe „anarchie" noemde zal
Zaïre verder een algemene reken
kamer krijgen.
Op het buitenlands-politieke vlak
haakte Moboetoe op de recente
„oorlog van sjaba" (een inval, van
uit Angola, van de vroegere „Ka-
tangese gendarmes" die door Mo
boetoe met Marokkaanse-Franse
hulp werd afgeslagen). Hij kon
digde aan dat Zaïre binnenkort di
plomatieke maatregelen zal treffen
„tegen de landen die deze oorlog
hebben veroorzaakt, zodat ze eens
en voorgoed zullen beseffen wat
voor een zware fout ze hebben ge
maakt en dat ze Afrika aan de Afri
kanen dienen te laten".
Die landen - Moboetoe doelde on
getwijfeld op Cuba en de Sovjet- k,
Unie - deden er volgens de presi
dent goed aan „ons bij te staan in de
strijd waar het echt om gaat - de
strijd om de ontwikkeling".
LONDEN (DPA) - De 51-jarige Ge
rald Fitzgerald tot nog toe minister
van Buitenlandse Zaken van Ier
land, is gisteren met algemene
stemmen tot leider van de Fine
Gael-partij gekozen als opvolger
van Liam Gosgrave.
Na de nederlaag bij de verkiezingen
van twee weken geleden had Cos-
grave meegedeeld de leiding van de
partij te willen overdragen.
De reactie van de Sowjet-Unie
op het Britse plan was koel. De
Russen vonden dat de twee
eerste twee punten moesten
worden samengevoegd. En het
derde zou wel kunnen worden
besproken, maar het was niet
nodig om daar een speciaal
agendapunt van te maken.
Het Russische antwoord op het
Britse voorstel, dat de instem
ming had van alle leden van de
NAVO, werd begroet met he
vige oppositie van de meeste
landen buiten het Warschau
pact. Zij waren van mening dat
aanvaarding van de agenda van
de Russen een opbouwend de
bat over de naleving van het ak
koord van Helsinki zou belet
ten.
Als twee van de onderwerpen
van de Britse agenda onder een
noemer zouden worden ge
bracht dan zou de discussie in
het najaar er veel meer een van
algemene aard worden. En als
het Westen kritiek zou laten ho
ren op de wijze waarop het Oos
ten het akkoord van Helsinki
naleeft, zou de Sowjet-Unie
binnen de orde blijven als ze
antwoordde met nieuwe voor
stellen voor een verdere deten
te
Door Peter Risti
„In feite", aldus een Westerse
diplomaat," is wat de Russen
willen doen het afleiden van de
aandacht van de nakoming v
de bepalingen naar nieuwe
ken, die nog moeten worden
aangepakt."
In een poging om de impasse
over de agenda te doorbreken
hebben de neutrale en niet-
gebonden landen hun eigen
agenda op tafel gelegd, waarbij
de eerste twee Britse punten
onder een noemer werden ge
bracht en een voorstel werd ge
daan te praten over de bijeen
komsten van de toekomst i
over het opstellen van een stuk
waarin de beslissingen die in
Belgrado zijn genomen, worden
neergelegd.
Sceptisch
De Roemenen - die naar het lijkt
steeds meer op het punt staan
om ook hun voqt in het neutrale
en niet-gebonden kamp te zet
ten - stelden daarop een amen
dementvoor op het voorstel van
de neutralen. En later vorige
week kwamen ook de Polen -
die handelden uit naam van de
Sowjet-unie - met een amen
dement. De discussie zal waar
schijnlijk het grootste deel van
volgende week doorgaan en-
misschien nog langer.
Westerse diplomaten beginnen
secptisch te worden over de
waarde van bijeenkomsten als
die van Belgrado in de toe
komst. „We zijn bereid elke be
slissing hierover op te schorten
tot we hebben gezien of de ge
vechten zo doorgaan", is het
commentaar van een diplo
maat. „Als dat gebeurt dan
kunnen we ons afvragen of het
zin heeft hiermee verder te
gaan."
Hoewel deze houding duidelijk
ten doel heeft de Sowjet-Unie
onder druk te zetten opdat deze
haar standpunt ten aanzien van
de Britse agenda versoepelt, is
zij wel begrijpelijk. Men ver
wacht dat de tweehonderd af
gevaardigden zes weken nodig
zullen hebben om te beslissen
waarover in het najaar moet
worden gepraat.
De rol die de Amerikanen tot
dusver hebben gespeeld in
debatten is interessant. Albert
Sherer, het hoofd van hun dele
gatie, doet zijn mond bijna niet
open en hun aanwezigheid valt
nauwelijks op. Het is duidelijk
hun strategie om zich op de ach
tergrond te houden en het mee
ste van wat er moet worden ver
teld aan de Britten over te laten.
Jargon
Als er uiteindelijk een beslis
sing over de agenda wordt ge
nomen zullen daar maar weinig
journalisten bij zijn. Bij het be
gin waren er honderden, maar
een week later waren de mees
ten al weer vertrokken. De kof- j
fiekamers in de grote conferen
tiehallen zijn nagenoeg leeg.
Men verwacht dat de meeste
journalisten zullen terugkomen
als de werkelijke vergadering in
het najaar op gang komt - en op
het eerste teken dat het tot wer- I
kelijke moeilijkheden komt. En
als ze er dan zijn moeten ze niet
alleen te weten komen wat er is
gebeurd in de weken dat ze weg
waren - ze zullen ook gewend
moeten raken aan de zich steeds
verder ontwikkelende geheim
taal van de vergadering.
De gedelegeerden komen nu uit
de conferentiezaal terwijl ze
mompelen over NS (neutrale
staten), NNS (neutraal en niet-
gebonden), MC's (Engelse af
korting voor wederzijds over
eengekomen voorwaarden) en
CBM's (ook Engels en wel voor
vertrouwen opwekkende maat
regelen). En dan gaat het ook
nog over P3. P2 en 2 b. wat dat
ook moge zijn. Voor alle laat
komers is een spoedcursus in
het jargon van de conferentie-
nu hoogst nuttig.
