Arie Groenevelt: „Meeste
ondernemers oude wijven
Russische getuigen komen voor
Menten-prooes
VAN DER WIEL
Energiebesparende
maatregelen op komst
Justitiedelegatie terug uit Polen
Vakantie gedupeerde
bejaarden gered
Deel Lombokschat van
Leiden naar Djakarta
voelu eens een dagje
vliegende Hollander
Ik kies'n bril van
van der Wiel
Weet u waarom?
11
'ZATERDAG 2 JULI 1977
BINNENLAND
PAGINA 7
DEN HAAG (ANP)- De Ministerraad heeft in zijn gisteren gehouden
vergadering uitvoerige besprekingen gewijd aan de mogelijkheid, in
Nederland energiebesparende maatregelen te treffen. Die maatrege
len zullen zowel het huishoudelijk gebruik als het gebruik bij de
industrie betreffen. Dit heeft premier Den Uyl meegedeeld op zijn
wekelijkse persconferentie.
De voorstellen voor de maatregelen zijn gedaan door de ministers
Lubbers van Economische Zaken en Gruijters van Volkshuisves
ting. De Ministerraad gaat er volgende week verder over praten.
De maatregelen liggen op het vlak van de prijs van de energie, op het
bevorderen van isolatie van woningen en kantoren, het propageren
van de toepassing van stadsverwarming, de ontwikkeling van huis
houdelijke apparaten, welke weinig energie verbruiken en het voor
schrijven van de wijze waarop energie bespaard kan worden.
De delegatie was ter plaatse aanwe
zig voordat er een spade in de grond
werd gestoken. Eén van de getui
gen, die ook in .Nederland zal wor
den gehoord, de H. N. Slaifer, heeft
de delegatie de plaats van het graf
aangewezen. "32 minuten nadat de
eerste spade in de grond was gesto
ken kwam de eerste schedel met
een kogelgat naar boven", aldus
mr. Habermehl, die zijn bewonde
ring uitsprak voor het werk dat
door de Russische militairen was
verzet gedurende de vier dagen die
het openleggen van het graf hebben
gevergd.
Precies op de plaats waar een mo
nument ter nagedachtenis van de
slachtoffers stond werd het massa
graf aangetroffen. Hoewel het huis,
van waaruit een der getuigen des
tijds zegt de executie te hebben ge
zien er niet meer stond, heeft in
specteur Pasterkamp de indruk dat
de verklaringen inderdaad op
waarheid kunnen berusten. Hij
heeft op de plaats van het huis zich
ervan overtuigd dat vanaf die plek
ongeveer honderd meter van de
executieplaats mogelijk is mensen
tot op borsthoogte te zien.
Er moet volgens de delegatie van
dichtbij op de slachtoffers zijn ge
schoten. Dit zou blijken uit de aan
wezigheid van kogelhulzen in het
graf. De patronen zijn 9 mm fn-
patronen.
De delegatie heeft in Urycz acht
processen verbaal opgemaakt van
getuigenverklaringen. In totaal
heeft de delegatie circa twintig ge
tuigen gesproken, die zich spon
taan bij de delegatie hebben ge
meld. De heer Habermehl acht het
uitgesloten dat deze getuigen door
de Russische autoriteiten zouden
zijn gestuurd.
SCHIPHOL (ANP) - Vliegmaat
schappij Martinair en touringcar-
bedrijf Pool Amsterdam gaan er
samen voor zorgen dat de bejaar
den die door de moeilijkheden van
de reisorganisatie Cóncordia gedu
peerd dreigden te raken, toch op
vakantie kunnen. Martinair gaat
een aantal bejaarden gratis naar
Bristol vliegen, Pool neemt een
groot deel van de verblijfskosten
voor zijn rekening.
Uit een onderzoek van de twee be
drijven is, zo deelde Martinair gis-
In kader museale samenwerking
LEIDEN - Van de Lombokschat
gaat een deel terug naar Indonesië.
De kostbaarheden zijn gistermid
dag door de directeur van het
Rijksmuseum voor Volkenkunde
in Leiden, prof. dr. P. H. Pott, aan
de Indonesische ambassadeur
overgedragen.
De teruggave van deze museum
stukken is het resultaat van be
sprekingen, die in het kader van het
cultureel akkoord tussen Neder
land en Indonesië zijn gevoerd met
een delegatie van Indonesische
deskundigen.
Het gaat hier om de schatten van de
sultan van Lombok, die aan het
einde van de vorige eeuw na de ver
overing van dit gebied door de Ne
derlanders zijn meegenomen. Een
klein deel van deze schatten, voor
namelijk handschriften en gouden
en zilveren voorwerpen, is via bet
toenmalige Batavia in Amsterdam
en Leiden terechtgekomen. De col
lecties uit beide steden zijn onlangs
samengevoegd en uit die
ling is door een groep van Indone
sische en Nederlandse deskundi
gen een keuze gemaakt. Dat bete
kent dat een deel van de collectie in
Nederland blijft. Er zijn in totaal
242 voorwerpen, die van groot be
lang voor de Indonesische geschie
denis worden geacht, voor verzen
ding naar Djakarta geselecteerd. Ze
zullen in het centrale museum van
de Indonesische hoofdstad worden
bewaard.
Op een na de overdracht van de
stukken in het Museum van Vol
kenkunde gehouden persconferen
tie werd er van Indonesische zijde
de nadruk op gelegd, dat Indonesië
niet de bedoeling heeft om al zijn
cultuurschatten, hoe groot de his
torische en emotionele waarde ook
mag zijn, van Nederland terug te
vorderen. Een lid van de Indonesi
sche delegatie noemde in dat ver
band cultuurgoederen de beste
ambassadeurs van zijn land.
Nederland en Indonesië werken op
museaal gebied al enige tijd samen.
Er is als gevolg van die samenwer
king o.m. een uitwisseling tot stand
gekomen van visuele documentatie
zoals microfilm archiefmateriaal
naast de scholing van museum
personeel.
(van een onzer verslaggevers)
AMSTERDAM - 62 procent van de
ondervraagden bij een Nipo-
onderzoek vindt dat de Zuidmo-
lukkers onder „scherp toezicht"
worden gehouden, „ook al zou ons
land dan wat op een politiestaat
gaan lijken". 33 procent van de on
dervraagden voelt daar niet voor en
vijf procent gaf geen oordeel.
teren mee, gebleken dat in totaal
252 bejaarden een vakantiereisje
naar Bristol hadden geboekt. De
gratis diensten van Martinair en
Pool zijn bedoeld voor de mensen
die hun reis al helemaal betaald
hadden. De anderen zullen voor de
met Concordia overeengekomen
prijs kunnen reizen. Eén en ander
komt er op neer dat Martinair van
de acht retourvluchten per Fokker
F 28 naar Bristol er drie voor eigen
rekening uitvoert, zo deelde een
woordvoerder van het bedrijf mee.
Dinsdagavond kwam een groep
van 65 vakantiegangers terug uit
hotel Collingwood in Ilfracombe
bij Bristol. Ze hadden 110 gulden
bij moeten betalen, omdat de eige
nares van het hotel, wegens wanbe
taling door Concordia, haar pers
oneel niet meer kon betalen. Voor
het merendeel waren de vakantie
gangers bejaarden uit Amsterdam.
De meesten hadden geboekt via de
afdelingen van de Algemene Be-
jaardenbond in de hoofdstad. De
penningmeester die ook in Enge
land was, nam zestig gulden daar
van voor rekening van de kas van
de bond.
De verplichtingen jegens Martinair
was directeur J. Biesheuvel van
Concordia wel nagekomen. „Zij het
na veel op hem uitgeoefende press
ie", aldus een woordvoerder. Po
gingen van de politie van Aalsmeer
Biesheuvel te ondervragen zijn-
mislukt, omdat hij spoorloos is.
Zijn vrouw vertelde niet te weten
waar haar man was. Concordia had
rvog dertien vluchten op Engeland
geboekt.
Margarine vier
cent goedkoper
DEN HAAG (ANP) - De prijzen van
margarine die de fabrikanten hun
afnemers in rekening brengen gaan
maandag vier centen omlaag, en die
van halvarine twee cent per pakje
of kuipje van 250 gram. Een woord
voerder van het Ministerie van
Economische Zaken zei gistermid
dag te verwachten dat de prijsver
laging binnen een week aan de con
sumenten kan worden doorbere
kend.
De prijsverlaging is mogelijk ge
worden door daling van de grond-
stoffenprijzen voor oliën en vetten
op de wereldmarkt. Over de prijs
verlaging is overleg gevoerd tussen
de Bond van Nederlandse Margari
nefabrikanten en het Ministerie
van Economische Zaken.
SCHIPHOL (ANP/SP) - Er zullen zeker vier Russische ge
tuigen, gevraagd door de Amsterdamse officier van justitie
mr. A. F. J. C. Habermehl, naar Nederland komen om ver
klaringen af te leggen tijdens het proces Menten, dat op 25
augustus wordt hervat. Over de komst van twee andere
getuigen zal nog overleg worden gepleegd. Dit heeft mr.
Habermehl gistermiddag op Schiphol verklaard na zijn
aankomst uit de Poolse hoofdstad Warschau.
SCHIPHOL-ln de perskamer op Schiphol leggenv.l.n.r. commissaris Peters .officier van justitie Habermehl en
inspecteur Pasterkamp een verklaring af.
Met echte historische vliegtuigen van Fokker Spin en
Fokker F VII A tot en met de ruimtevaart
Elke dag geopend van 10-17 uur
(Van 1/11 tot 1/4 's-maandags gesloten)
V-+ AVIODOME.
suggestie vooreen gevleugeld dagje uit
inlichtingen: Aviodome. Schiphol C. 020 - 173640
De Russische getuigen zullen
waarschijnlijk niet eind augustus
op de zitting van de bijzondere
strafkamer van de Amsterdamse
rechtbank verschijnen, maar pas
op 3 oktober.
Officier van justitie mr. Haber
mehl: "We willen dat onze getuigen
en de getuigen van de verdediging
tegelijk verschijnen zodat we hun
verklaringen tegenover elkaar
kunnen zetten. Dat lukt volgens de
Russische autoriteiten niet meer
voor de zitting van 25 augustus".
De Amsterdamse justitiedelegatie,
die verder bestond uit commissaris
G. G. J. Peters, inspekteur D. Pas
terkamp van de rijksrecherche en
een tolk, is naar het voormalige
Poolse Urvcz, nu Russisch grond
gebied, gereisd om daar aanwezig
te zijn bij de opening van een mas
sagraf. Om deze opening was door
de Nederlandse justitie gevraagd.
Mr. Habermehl verklaarde dat nu
zekerheid bestaat dat in ieder geval
151 mensen in dit graf begraven zijn
geweest. Het aantal zal waarschijn
lijk hoger zijn, daar er ook kinderen
V.d. Wiel garandeert me een modisch montuur,
zorgvuldig uitgekozen in de internationale mode
centra. Dan weet je dat je er opvallend beter uit
ziet. Daarom kies ik v.d. Wiel. Al jaren!
Nieuwe Rijn 62, Leiden. Tel: 071-124108
onder de 2 jaar om het leven zijn
gebracht maar daarvan zijn de stof
felijke resten volledig verteerd. De
aanwezigheid van 7 kinderen, jon
ger dan 2 jaar, werd duidelijk door
dat er 7 zuigflessen, waarvan een
met speen, in het graf zijn aange
troffen. Uit het graf zijn verder hul
zen en kogels tevoorschijn geko
men. Daarvan heeft de delegatie 3
hulzen en 2 kogels voor verder on
derzoek mee naar Nederland ge
nomen. Daarnaast zullen nog de re
sultaten van een ballistisch onder
zoek, dat in Rusland plaatsvindt,
ter beschikking van de Justitie
worden gesteld.
Menten zelfheeft om de aanwezig
heid van 6 Russische getuigen ge
vraagd. Mr. Habermehl verklaarde
dat daarvan mogelijk enkelen naar
Nederland zullen komen.
Om de opening van het massagraf
in Urycz was door de Nederlandse
justitie gevraagd, omdat Pieter
Menten verklaard heeft dat er nooit
een executie in Urycz zou hebben
plaats gevonden. Menten ver
klaarde bovendien dat er in Urycz
nooit Joden hadden gewoond.
Volgens de dagvaardiging was
Menten op 27 augustus 1941 be
trokken bij de executie van 175 a
200 mannen, vrouwen en kinderen,
voor het merendeel Joden, waar
van de stoffelijke resten in het nu
geopende massagraf zouden zijn
begraven. Volgens mr. Habermehl
is het graf gevonden op de plaats
die getuigen hebben aangegeven.
Ook het aantal slachtoffers klopt
met de eerder afgelegde getuige
nverklaringen. Mr. Habermehl
twijfelde overigens geen moment
aan de echtheid van het massagraf.
AMSTERDAM - "Laat ik
het maar gelijk duidelijk
stellen: de meeste onder
nemers in Nederland gedra
gen zich als een troep oude
wijven, voortdurend bezig
met zichzelf te beklagen, en
voortdurend de schuld voor
de huidige problemen aan
anderen wijtend. Weet je
waaraan we behoefte heb
ben? Aan góéde onderne
mers, met een reële kijk op
de zaken. Ondernemers die
er op uittrekken, actief en
inventief zijn. Ondernemers
die moeite doen om orders
binnen te halen - al heb je
gelukkig nog wel van die
goede exemplaren.
Door
Theo de Jong
In het bedrijfsleven is men te lang
verwend geweest door de hoogcon
junctuur. Toen stroomden de wins
ten binnen: een ondernemer
hoefde maar 'n vinger uit te steken,
en de opdrachten kronkelden om
z'n voeten. Nu dat over de gehele
wereld niet meer zo gemakkelijk
gaat, wijt men dat hier aan premier
Den Uyl. Alsof Den Uyl er hoogst
persoonlijk voor heeft gezorgd, dat
er in Europa ruim vijf miljoen
werklozen zijn. Zó machtig is Den
Uyl nou ook weer niet".
Gespierde taal. moeiteloos getoon
zet door vakbondsleider Arie
Groenevelt (50), voorzitter van de
machtige Industriebond NW, be
hept met een "natuurlijke afkeer
jegens het kapitaal", zoals hij zelf
soepel formuleert. "Twee jaar gele
den verdiende FME-voorzitter R.
Prins van de werkgevers een ton,
en zat ik op 50.000 gulden. Dat zijn
de verschillen, die veel mensen, en
terecht, onaanvaardbaar vinden.
Toch heb ik er persoonlijk geen
moeite mee om 'n stapje terug te
doen, nu de economie slecht gaat.
Maar dat geldt dan voor allemaal -
ook voor de hoogstbetaalden in het
bedrijfsleven, ook voor degenen
met de topfuncties aan universitei
ten en hogescholen. Als je nagaat
wat daar niet via schnabbelen
wordt bijverdiendAl die eco
nomen, m'n partijgenoten niet uit
gezonderd, weten altijd zo goed wat
wij moeten doen, maar blijven zelf
buiten schot. Ik vind dat dergelijke
maatregelen iedereen aangaan.
Uitsluitend praten over het inko
men van een ander is te gemakke
lijk.
Gevreesd als debater en als sta
kingsleider is Arie Groenevelt ook
'n man die ooit zei: "Stakingen zijn
geen feest, geen kermis, en geen ui
tje - maar een bitter ernstige zaak
waarvoor je echt een groot risico
moet nemen - mét de kans datje er
uiteindelijk onderdoor gaat".
Gezien zijn pleidooi voor een aan
pak over de hele linie, gezien de
werkloosheidscijfers en het nog
steeds teruglopend economisch tij
- blijft het stakingswapen nu in de
kast bij de komende loon- en ar
beidsvoorwaarden onderhande
lingen voor 1978?
Groenevelt, ogenblikkelijk reage
rend: "Zo'n garantie is nooit te ge
ven. Men moet bij ons van de vak
beweging nooit eenzijdig komen
praten over een geleide loonpoli
tiek. Dan moet je niet alleen de in
komens aan de ónderkant willen
binden, maar ook aan de boven
kant. Dat moet er over het totale
gebeuren worden gesproken: ver-
mogensgroei en de verdeling daar
van, winsten en investeringen. En
dan kom je uiteindelijk bij de
vraag: waar moeten we met ons ka
pitalistisch systeem naartoe? Voor
mij is het antwoord duidelijk. Ik zie
de noodzaak levensgroot aanwezig
van een heel andere economische
orde, waarbij inkomen, kennis en
macht eerlijk worden verdeeld, en
iedereen z'n zegje kan doen - in-
plaats van een systeem waarbij en
kelen beslissen over de toekomst
van honderdduizenden. Als je over
dat soort zaken praat kun je het sta
kingswapen niet buiten beschou
wing laten - al is dat natuurlijk ook
niet het eerste waaraan we den
ken".
Dor hout
Heel nadrukkelijk schaart Groene
velt zich niet in de rij van degenen,
die vanwege het geringe uitzicht op
groei van het reeël besteedbare in
komen, een bezuinigingsoperatie
bepleiten - gericht op het impone
ren van de sociale voorzieningen.
Groenevelt, fel: "Iedereen heeft 't
maar over "dor hout kappen". Wat
is dat? Moet je aan het inkomen
gaan sleutelen van invaliden, men
sen die buiten hun schuld zonder
werk zijn gekomen,
door het arbeidsproces zó gerad
braakt- zijn dat ze arbeidsonge
schikt zijn geworden, bijstand
strekkers en bejaarden? Dat zijn
groepen in onze maatschappij, die
zichzelf niet kunrten verweren, die
niet kunnen staken. Ik betwijfel of
er, ook na diep speuren, zulke
enorme uitwassen te vinden zijn als
vaak wordt beweerd, en in die ma
te, dat bij het afkappen daarvan
onze economie geholpen is. Ik ge
loof dat we dan morrelen in de mar
ge. Dat geldt ook voor het gemak
kelijke praten over het verplichten
van mensen-zonder-werk om een
baan te accepteren, die ligt bene
den het niveau van opleiding, ken
nis of ervaring. Halberstadt en Al-
brecht (resp. Kroonlid-SER en
directeur-Hoogovens - Th. de J.), of
wie dat dan ook zeggen, redeneren
vanuit de optiek van hun bedrijf of
vanuit de economische wenselijk
heden. Maar ik zeg dan altijd maar -
zou je zélf zo gemakkelijk genoegen
nemen met 'n baan die voor jou niet
passend is? Ik praat daar slechts
met grote schroom over.
Het minimumloon ter discussie
stellen? Maar dan moeten we we
derom alle inkomens inzet maken
van een discussie, en dan moet ie
dereen die zeg 50 mille per jaar ver
dient en meer ook een flink offer
brengen. Te vaak wordt vergeten
dat er duizenden zijn, die met man,'
vrouw en twee of meer kinderen
van het minimumloon moeten
rondkomen. En dat is echt veel
minder dan Jan Modaal verdient".
Om niettemin een grootscheepse
aanpak van de werkloosheid tot
stand te brengen, gelooft Groene
velt in een optreden van de staat.
Groenevelt: "Vanuit mijn hele
vakbondswerk en vanuit mijn poli
tieke opvatting zie ik veel in een
ingrijpen van de overheid in de
chaos, die het kapitalisme nog elke
dag veroorzaakt. En dat gaat zeker
op waar de ondernemingen zelf
geen regels kunnen vinden.
Het geldt bijvoorbeeld sterk bij het
beter verdelen van de beschikbare
arbeid. Als we bij de 40-urige
werkweek 200.000 werklozen heb
ben of meer, dan vind ik het logisch
dat je de werkloosheid spreidt en
streeft naar een werkweek van zo'n
36 uur of minder. Wij zijn ook kei
hard vóór verlaging van de pens
ioengerechtigde leeftijd. In elk ge
val willen we gericht werken aan
het streven naar arbeidstijdverkor
ting. Natuurlijk is zoiets niet on
middellijk in te voeren. Welk effect
heeft (verhoging van) de leerplich
tige leeftijd en de gevolgen voor het
aantal schoolverlaters. Hoeveel
mensen willen vervroegd met pens
ioen? Wat zijn de gevolgen van het
overgaan van vier- op vijfploege-
nsysteem? Over 'n jaar zijn de ge
volgen van die ontwikkelingen be
ter in te schatten. We kunnen dan
per bedrijfstak of onderneming ar
beidsplaats overeenkomsten slui
ten, waarbij o.a. is geregeld hoeveel
arbeidsplaatsen erbij of af moeten,
en wat de lengte van de werkweek
wordt.
En ik ben het duidelijk niet eens
met de stelling dat korter werken
ook daarom minder verdienen be
tekent. Ook op dit punt laat de vak
beweging zich niet door de'werk
gevers manipuleren, zogenaamd
vanwege de slechte economie. Ie
dereen blijft via zijn arbeid toch
meewerken aan de winstopbouw?
Ik geloof dat verkorting van de ar
beidstijd best kan worden gefina
ncierd uit de winst van de onder
neming.
VNO-voorzitter Van Veen kan nu
wel roepen dat het bedrijfsleven al
tot op het bot is uitgebeend - dat
moet hij ongetwijfeld op lichtelijk
overdreven toon hebben gezegd.
Arbeidstijdverkorting is best te be
talen zonder inkomensverlaging.
Onze economie heeft de afgelopen
150 jaar al zoveel processen door
gemaakt, de huidige problemen
komen wj ook wel weer te boven.
Grote delen van de wereld kennen
een vorm van bestaan, die het nog
lang niet haalt bij ons
maatschappelijk- en welvaartspeil:
er liggen nog veel markten open.
We moeten misschien leren leven
met een periode, waarin een aantal
ontwikkelingen op 'n laag pitje
moet worden gezet. Maar bij een
gezamenlijke aanpak ben ik rede
lijk optimistisch. Ik geloof zelfs dat
er ook komend jaar nog wel wat be
schikbaar is voor verbetering van
collectieve voorzieningen (vakan
tie, pensioenuitkeringen, ziekte
kostenregeling, WAO en AOW-
uitkeringen), voor verbetering van
de positie van de werknemer in de
onderneming (bijvoorbeeld voor
meer veiligheid in het bedrijf) en
voor wat reële inkomensverbete
ring: te denken valt aan bepaalde
groepen - bij positieverbetering,
ploegendiensten, jeugdlonen,
vrouwen enzovoorts. Kortom - on
danks de sombere voorspellingen
zie ik toch, ook voor komend jaar,
nog een groot aantal mogelijkhe
den".
