Lefebvre
draait de
zaak om
mmwimnin
Jan Timman
favoriet
zege IBM-
toernooi
NORIT
Break
Geen Sowjet-deelname
Theo Peeters tweede
UW
EIGEN
DAGBLAD
OOK IN DE VAKANTIE?
n
DINSDAG 28 JUNI 1977
Vechter voor het „onveranderlijke geloof'
Zal de conservatieve Franse monseigneur Marcel Lefebvre
het op een schisma laten aankomen? Voor hemzelf, zijn
honderdduizenden aanhangers en de paus lijkt dat nauwe
lijks meer een vraag.
Als de Kerk hedentendage zoveel
experimenten toelaat, waarom zou
er dan geen ruimte mogen zijn voor
net experiment van terugkeer naar
de traditie? De hamvraag van mgr.
Lefebvre aan de paus. Een vraag
met de beantwoording waarvan de
paus het moeilijk heeft. Voorvech
ters van "links" als de Zwitserse
theoloog, prof. dr. Hans Küng, en
de Franse theoloog pater Yves
Congar hebben die vraag duidelijk
positief beantwoord. De paus zou
zich daar best achter kunnen scha
ren, ware het niet dat het nauwe
lijks meer gaat om het aanvaarden
van een traditionalistisch experi
ment. Het gaat nu meer om aan
vaarding van de besluiten van het
tweede Vaticaans concilie en de
gehoorzaamheid aan de paus,
voorwaarden voor pater Congar om
zich niet negatief t.o.v. mgr. Lefeb
vre op te stellen. En dat Lefebvre
zijn hoofd buigt, is nauwelijks te
verwachten. In zijn ogen is de paus
op de verkeerde weg door onver
kort te staan achter de door het Va
ticaans concilie gewenste voorzie
ningen. Een concilie, dat mgr. Le
febvre verwerpt als schismatiek.
Hij draait de zaak dus om.
Mis van 1570
Waar gaat het Lefebvre nu in eerste
instantie om? Duidelijk blijkt dat
dat de liturgievernieuwingen zijn.
Hij accepteert noch de vernieuwde
Latijnse mis noch de eucharistie
viering in de eigen taal. Hij wil on
verkort vasthouden aan de mis vol
gens de Ordo Missae van paus Pius
V van 1570. Dat betekent de mis le
zen in het Latijn met de rug naar het
volk toe en de communie uitreiken
aan de gelovigen in knielende hou
ding en de hostie op de tong. Dit
alles in een met H. Hart en Mariab
eelden duidelijk als Rooms-
Katholiek herkenbaar kerkge
bouw. Eigenlijk niets bijzonders,
want tot de jaren zestig wist men
niet anders.
In tweede instantie, maar daar gaat
het in wezen om, verzet hij zich te
gen het liberalisme in de kerk. Hij
komt op voor het onveranderlijke
geloof in de absolute waarheid, de
eeuwenoude dogma's en de kerke
lijke wetten, die niet mogen wor
den vervangen door het persoon
lijke geweten. Vandaar dat in zijn
seminarie de priesterstudenten,
uiteraard in soutane, uitsluitend de
Summa-leer van Thomas van
Aquino krijgen gedoceerd.
Om zijn ideeën te verwezenlijken,
sticht mgr. Lefebvre in 1969 de Fra-
ternité Sacerdotale Saint Pie X, de
priesterlijke broederschap van de
H. Pius X, de grote bestrijder begin
deze eeuw van het modernisme.
Zijn broederschap krijgt in 1970 of
ficiële erkenning van "Rome". Hij
sticht in het Zwitserse plaatsje
Econe een eigen seminarie, waar
priesters volgens de oude leer en
gewoonten worden opgeleid.
Jaren houdt hij zich koest. In 1975
echter begint hij zijn kruistocht te
gen de nieuwe liturgie. Het preken
wordt hem in Zwitserland verbo
den. De curie roept hem ter ver
antwoording en de erkenning
wordt ingetrokken. Hij negeert dit
besluit. Medio 1975 wordt hij ge
schorst in die zin, dat hij het pries
terlijke ambt niet meer mag uitoe
fenen. Deze maatregel wordt "met
droefenis", zoals de paus dat in zijn
brief omschrijft, getroffen, omdat
mgr. Lefebvre zich niet wenst te
houden aan de door het concilie
voorgeschreven nieuwe liturgie.
De paus eist "volledige onderwer
ping". In zijn antwoord getuigt
mgr. Lefebvre van "onvoorwaarde
lijke verbondenheid met de H.
Stoel en met de plaatsbekleder van
Christus op aarde". Eind oktober
stelt "Rome" alle bisschoppen van
de wereld in kennis van het verbod
van Lefebvre's broederschap.
Eind juni vorig jaar wijdt hij tegen
Monseigneur Marcel Lefebvre: reeds ver voortgegaan op de weg van een schisma (definitieve breuk)
alleen zijn toegestaan aan geldig
gewijde priesters. Uit de brief blijkt
duidelijk, dat als hij zich niet on
middellijk onderwerpt, maatrege
len tegen hem genomen zullen
worden.
Mgr. Lefebvre beantwoordt medio
juli de brief met erop te wijzen, dat
hij tot zijn spijt niet in de gelegen
heid is gesteld met de paus te spre
ken. Hij vraagt de paus nederig
("Trés Saint Père") terug te keren
tot de oude Latijns-Romeinse litur
gie, de Vulgaat (de officiële rk La
tijnse bijbelvertaling) in ere te her
stellen en de oude katechismus van
het concilie van Trente weer in ge
bruik te nemen. Ten slotte beroept
hij zich op paus Pius V, die in zijn
bul "Quo primum tempore" van
1570 over de door hem ingestelde
me" hem uit zijn bisschoppelijke
en priesterlijke functies (suspensie
a divinis). Hij mag de mis niet meer
lezen, de sacramenten niet meer
toedienen en niet meer preken.
Honderdduizenden katholieken
nemen het voor hem op. Uit een
opinie-onderzoek blijkt medio au
gustus dat meer dan een kwart van
de Franse katholieken achter hem
staat.
Op de laatste zondag van augustus,
nadat de paus een hartstochtelijk
beroep op hem had gedaan om de
eenheid in de kerk niet te verscheu
ren, draagt mgr. Lefebvre in Rijssel
een mis volgens de oude ritus op, in
het bijzijn van meer dan 7000 men-
In zijn preek beschuldigt hij de
kerk van "overspel" met de vrijzin-
die de kerk zo ernstige schade be
rokkent, en over zijn daaruit voort
vloeiende verantwoordelijkheid
voor zijn volgelingen en de hele
kerkgemeenschap". Verdere sanc
ties blijven achterwege. Mgr. Le
febvre houdt het voor mogelijk dat
de tegen hem ingestelde sancties
worden opgeheven en dat er over
eenstemming met het Vaticaan
komt. Hij noemt de ontmoeting
"een positieve audiëntie en niet de
mislukking die ik verwachtte".
Afwijzing
Zondagmorgen heeft de ge
schorste Franse bisschop Le
febvre een priesterwijding toe
gediend in het Benedictijner
klooster van Flavigny sur Öze-
rain.Met deze wijding is hij in
gegaan tegen de waarschuwing
van paus Paulus die hem had
geschreven dat hij met voort
zetting van priesterwijdingen
"een onherstelbare breuk" zou
veroorzaken.
De brief van de paus was het
antwoord op de voorwaarden,
die Lefebvre aan het Vatikaan
had gesteld om de voorgeno
men priesterwijdingen in
Econe uit te stellen.
De voorwaarden hadden be
trekking op het tweede Vati-
kaanse concilie; een serie be
sluiten van dit concilie moest
worden herzien, in het bijzon
der op het gebied van de oecu
mene, de godsdienstvrijheid en
de liturgiehervorming. Ook eist
Lefebvre dat de afgeschafte
misliturgie in ere wordt her
steld.
Er zijn verschillende strafmaat
regelen tegen Lefebvre moge
lijk, wanneer deze weigert toe te
geven. Hij kan tot de lekestaat
worden teruggebracht en de
paus kan tot zijn excommunica
tie besluiten. Deze excommu
nicatie behoeft niet officieel te
worden afgekondigd, want zij
komt vanzelf tot stand, als Le
febvre priesters gaat wijden
terwijl hij uit zijn bisschop
sambt is geschorst. Terugzet
ting tot de lekestaat heeft grote
consequenties voor Lefebvre,
omdat hij dan zijn juridische
bevoegdheden verliest, die hij
nu als bisschop heeft.
de uitdrukkelijke wens van de paus
dertien priesters en diakenen. Het
Vaticaan verbiedt hem voorlopig
voor een jaar te wijden. De door
hem gewijde priesters wordt ver
boden de mis op te dragen of an
dere handelingen te verrichten, die
misorde heeft verklaard dat "in nigheid, een overspel waaruit een
eeuwigheid geen priester kan wor- "onechte mis" is voortgekomen,
den bestraft op grond van het feit, Medio september ontvangt de paus
dat hij deze mis opdraagt". Bijge- dan eindelijk na twee jaar de kop-
volg is de straf ongeldig, zo rede- pige monseigneur, waarbij hy hem
neert mgr. Lefebvre. vraagt "na te denken over de door
Onmiddellijk daarop schorst "Ro- hem in het leven geroepen situatie,
Na een maand komt er een brief van
de paus, waarin hij mgr. Lefebvre
bezweert een minimum aan in
stemming te betuigen met de
standpunten van paus en concilie.
Hij wil pas de schorsing opheffen
als Lefebvre duidelijk wil belijden
wat van elke katholiek wordt ver
wacht.
Een week later komen 10.000
rooms-katholieken in Friedrichs-
haven bijeen voor een traditionalis
tische mis. Mgr. Lefebvre verzekert
de aanwezigen op de ingeslagen
weg voort te gaan.
De laatste brief van de paus bevat
naar zijn mening een afwijzing van
alle verzoeken aan de paus. Dat
noemt hij "ongelooflijk, volslagen
onaanvaardbaar". "Rome" reageert
dan eind vorig jaar op dit onaan
vaardbaar met de constatering dat
mgr. Lefebvre "reeds ver is voort
gegaan op de weg van een schis-
In het belang van geloof en kerk
moet dat-en datis voor beide parti
jen een kwestie van "geven en ne-
me.n" - worden voorkomen, want
ruzies tussen "groten" gaat altijd
ten'koste van de "kleinen". De
ro'oms-katholiek "in de staat" is er
dè dupe van. En dat mag niet.
THEO KROON
„De sekte heeft het recht om te
bestaan maar is geen christelijke
kerk, gezien een aantal fundamen
tele verschillen".
Dat zegt de nationale Raad van
Kerken in de Verenigde Staten
over de Unified Family van de
Zujdkoreaan Moon. De raad publi
ceerde de resultaten van een onder
zoek door rooms-katholieke en pro
testantse theologen naar de theolo
gische identiteit van deze „unifica-
tiekerk", die, zoals voldoende be
kend, ook volgelingen in Neder
land heeft.
De theologen wijzen op de verlos
sing, die volgens het christelijke ge
loof voor ieder mens mogelijk is,
terwijl de sekte van Moon leert, dat
individuen en volken opgedeeld
kunnen worden in groepen van
„paradijsachtigen" en „duivelach-
tigen". Het christelijke geloof be
schouwt de bijbel als hét boek, ter
wijl de Unified Family vindt dat de
openbaringen van Moon, neerge
legd in zijn boek „De goddelijke
principes", de bijbel overtreffen.
De Moon-sekte gelooft dat Jezus
Christus als redder gestrand is,
waar hij aan het kruis gestorven is,
en dat de „Heiland van de tweede
messiaanse komst" - voor velen
Moon - Christus moet verdringen.
Ten slotte wijzen de theologen op
het anti-semitisme van de sekte.
Een dergelijk onderzoek werd in
Amerika actueel toen de regionale
Raad van Kerken in New York
moest overwegen, de Unified Fa
mily als lid toe te laten. Dat lid
maatschap werd twee jaar geleden,
met 31 ten 8 stemmen afgewezen.
Ook individuele kerken hebben
zich tegen de sekte van Moon uitge
sproken.
Zwarte president
De algemene vergadering van
Lutherse Wereldbond in Dar es Sa
laam heeft de 51-jarige bisschop
Josiah M Kibita, van het bisdom
Bukoba in Tanzania (Afrika), tot
president van de Wereldbond ge
kozen. Het is voor het eerst in de
dertigjarige geschiedenis van de
bond dat een Afrikaan het voorzit
terschap krijgt over de 95 leden-
kerken omvattende organisatie.
Kibira is een Finse theoloog opge
volgd die sinds 1970 president was.
Hij is eredoctor van de universiteit
van Uppsala (Zweden) en stu
deerde theologie aan onder meer de
kerkelijke hogeschool Bethel in
Nordrhein-Westfalen en aan de
Zendingsacademie in Hamburg.
Met verschillende resoluties, in het
bijzonder over het apartheidssys
teem in Zuid-Afrika en de schen
ding van de mensenrechten in alle
werelddelen, is zondag de zesde al
gemene vergadering van deze We
reldbond geëindigd. In scherpe
bewoordingen veroordeelt de bond
de apartheid, en hij roept de
leden-kerken op stem te zijn van
minderheden die tot zwijgen zijn
veroordeeld. De bond deelt de ont
zetting van de publieke opinie over
de „mateloze" gruwelijkheden" in
Ook de Islam zou sterke aandacht
moeten krijgen.
Op last van de Oegandese autori
teiten moeten vier Oostenrijkse pa
ters van Mill Hill het land verlaten.
Het zijn de enige Oostenrijkse mis
sionarissen die daar werkzaam zijn.
Als reden gaf de regering op dat Af
rikanen zelf hun werk kunnen
Vakbeweging
De landelijke werkgroep van
kerkelijke basisgroepen en kriti
sche gemeenten vindt het volko
men terecht als werknemers één
vakorganisatie willen. Daarom is
de werkgroep verbaasd over de
verklaring van de Nederlandse bis
schoppen die een federatie in plaats
van een fusie voorstaan. Als het nog
zinvol is, aan de kerkelijke autori
teiten hierover advies te vragen,
moeten de bisschoppen zich dan
niet scharen achter de pogingen
van de werknemers om zich zo
sterk mogelijk te maken in één
open vakbeweging? Zo vraagt de
werkgroep zich af.
De Nijmeegse socioloog prof. Thur-
lings is er niet helemaal gerust op,
of de bisschoppen niet terug willen
naar de vroegere verzuilde organi
satievormen. Naar zijn mening is er
Het uitvoerende comité van de lut
herse bond wordt in een andere re
solutie opgeroepen, de gesprekken
met andere christelijke tradities
hoge prioriteit te geven. Naast de
gesprekken over eucharistie en
ambt willen de lutheranen erken
ning van de Augsburgse confessie
(de lutherse geloofsbelijdenis) door
de rk kerk tot hoofdthema maken.
in het bisschoppelijke advies een
uitspraak die daarop wijst. Met
name deze: dat de kerk zich maat
schappelijk niet mag beperken tot
bezinning en getuigenis en dat ge
zamenlijk gezocht moet worden
naar een vorm waarin kerkelijke
leiding, kerkleden en vakorganisa
tie zich op elkaar kunnen afstem
men op alle niveaus van beleids
voorbereiding, beleidsvorming en
beleidsuitvoering.
Beroepingswerk: Hervormde
Kerk - beroepen te Ridderkerk E.
Bakker Nieuwerkerk aan de IJs-
sel, te delft M. J. Kalvenhaar
Nieuwleusden, te Sirjansland
(Zeeland) kandidaat K. ten Kloos
ter Katwijk aan Zee; aangenomen
naar Lunteren W. Westland Veen,
naar Wezep A. Stegenga Barneveld;
bedankt voor Oldebroek I. Kok
Zoetermeer. Geref. Kerken: aan
genomen de benoeming tot leraar
godsdienst en maatschappijleer
aan het H. Vissercollege te
Nieuw-Vennqp G. Baerends Ak-
'krum, de benoeming tot leraar
godsdienst aan het chr. lyceum te
Arnhem H. J. van Duinen Utrecht,
de benoeming tot hoogleraar in de
praktische theologie aan de protes
tantse faculteit in Brussel en de be
noeming bij het vormings- en toe-
rustingswerk van de kerken in Bel
gië te Antwerpen G. L. Goedhart
Nijmegen, de benoeming tot we
tenschappelijk medewerker aan de
theologische faculteit van de Vrije
Universiteit te Amsterdam R.
Fernhout Ommen. Geref. Kerken
Vrijgemaakt Buiten Verband:
aangenomen naar Zoetermeer
kandidaat L. F. Swayer Kampen.
AMSTERDAM - Wie zal het worden: Timman dan einde
lijk, of Niles die het vorig jaar al was, of misschien Torre, de
nog steeds in ons land tamelijk onbekende Aziatische
grootmeester met de Zen-glimlach? Gebruikelijke vragen
aan het begin van een van de gebruikelijkste schaaktoer
nooien die jaarlijks in ons land de aandacht vragen: IBM,
zeventiende aflevering, plaats van handeling de RAI in
Amsterdam.
De Russen doen niet mee, dit jaar.
„Geen politieke redenen", zei
FIDE-president Max Euwe tijdens
zijn openingswoord. Het had ge
kund, dat wel, immers IBM was vo
rig jaar de prelude op het defecte
ren van Viktor Kortsjnoj en nu de
Door
Alexander Münninghoff
ex-Rus nog steeds in de running is
voor het wereldkampioenschap
(vrijdag begint hij in Evian, Frank
rijk, de halve Finales voor de
kandidaat-matches tegen Poloega-
jevski) begint zijn afzwering van al
les wat Sowjet is steeds pijnlijker te
worden. Maar een politieke bestraf
fing van dit kapitalistische IBM-
toernooi ligt niet ten grondslag aan
de Sowjet-afwezigheid alhier.
In Leningrad
In Rusland vindt momenteel een
belangrijk toernooi in Leningrad
plaats en de resterende representa
tieve grootmeesters zijn op de een
of andere manier bij de kandida
tenmatches betrokken, als secon
dant bijvoorbeeld. Maar ook zonder
Russen is dit IBM-toernooi een
topper op de wereldschaakkalen-
der. De kwantiteit is dezelfde ge
bleven: een zestienkamp. Dat is al
een heel ding, als we het noodge
dwongen reduceren van de Hoog-
ADVERTENTIE
(j 50$0HM__
HREE
Jan Timman bekijkt de loting van het IBM-toernooi. In de eerste ronde speelt de favoriet tegen Panno.
tbetroi
maagstoornissen
ook in de vakantie!
ovens naar een twaalfkamp in ge
dachten houden. Met zestien man
heb je nou eenmaal vier ronden
langer de kans om - bijvoorbeeld -
een zwakke start te compenseren.
Met zestien is het een echt toernooi.
Kwalitatief is dit IBM zelfs sterker
dan vorig jaar. Twaalf van de zes
tien deelnemers zijn grootmee
sters, waarvan de besnorde Joegos
laaf Hulak de jongste titeldrager is.
Hij is de debutant in dit IBM-
toernooi, samen met de gerouti
neerde Argentijn Panno, die al in
1956 triomfen vierde in Amster
dam, al betrof het toen een heus
kandidatentoernooi.
Vaker
Gemeten naar de plaats op de we-
relranglijst moet Timman ditmaal
eerste worden. Dat hebben we al
vaker aangekondigd, maar het
kwam er nooit uit in toernooien op
vaderlandse bodem. Het is niet dat
Timman zich op een geheimzinnige
manier verlamd voelt als hij voor
eigen publiek moet spelen, daar
voor is hij tezeer professioneel in
ternationaal georiënteerd. Het is
gewoon de loop der dingen ge
weest: buitenlandse toernooien die
een aanslag op zijn energie en crea
tiviteit pleegden, en dan lichtelijk
freewheelen in een omgeving die
hem toch wel als de primus erkent.
En ook ditmaal ziet het er niet al te
hoopvol uit: loodzware toernooien
in Bad Lautenberg en Las Palmas,
meto.a. tweemaal Karpov, brengen
Timman in dit IBM-toernooi enigs
zins vermoeid aan de start. Als hij
hetniet wordt zal de Engelsman Mi-
los het wel zijn, imponerend als hij
was het vorig jaar, toen hij met
die voor het laatst sinds mensen
heugenis een partij van Karpov
heeft gewonnen. Dat was in Manil
la, eind vorig jaar, en Torre bleef in
die vierkamp Karpov zelfs voor in
de eindstand. Van de andere
grootmeesters kunnen misschien
alleen de genaturaliseerde Ameri
kanen Reshevsky en Kavalek nog
iets moois bereiken in de RAI. Res
hevsky omdat hij al 60 jaar top-
schaak bedrijft en derhalve moei
lijk te versloan zal blijken, al begint
zijn leeftijd (66) het voormalige
wonderkind parten te spelen. En
Kavalek omdat hij al enkele jaren
achtereen in Amsterdam lichtelijk
heeft teleurgesteld, wat voor een
Vrij
spel
JELENIA GORA - Theo Peeters is Korycki. Mede door de goede klas
als tweede geëindigd in het klas- sering van de andere Nederlanders,
sement van een wegwedstrijd voor Luuk Oosterhof derde, Henrico van
junioren in de buurt van Jelenia der Nieuwenhof vierde en Gerrit
Gora in Polen. Peeters had na de Dolfsma negende won Nederland
vier etappes een achterstand van 42 met grote voorsprong het ploege-
seconden op de Pool Mieczyslaw nklassement.
professional zoals hij reden genoeg
is om er nu eens extra tegenaan te
gaan. Met ingang van vandaag is de
Glazen Zaal van de RAI in Amster
dam weer schouwtoneel voor de
menselijke bedenksels, hersens
pinsels, fantasieën, blunders en
trouvailles die gezamenlijk ge
makshalve onder de noemer van
het schaakspel worden gerang
schikt. Naast de grootmeester-
groep is er een - opmerkelijk jeug
dige - meester twaalfkamp, waarin
voor Nederland Langeweg, Ligte-
ring, Scheeren en Van der Sterren
zullen uitkomen. In totaal zullen
ruim 1000 schakers in de RAI
doende zijn, de vierkampen en de
tienkampen meegerekend. Een
wereldrecord, dat de IBM volgend
jaar nochtans hoopt te overtreffen.
Dat kan, doch uitsluitend met deze bon. Graag 14 dagen voor
u vertrekt opzenden naar: Alphens Dagblad, Juliar.astraat 19,
Alphen aan den Rijn.
Leidsch Dagblad. Witte Singel 1Leiden.
Plakt u dan wel een postzegel? (55 cent).
Hul» edree: S.v.p. In bloklettefa Invullen! In leder vakje a.v.p. aan letter
NIET INVULLEN
NIET INVULLEN
Postnummer Wijknummer
Opzending is gratis in Nederland en België. Overige landen 1.90 per dag.
De praktijk heeft geleerd dat ondanks al onze goede
zorgen de bezorging in sommige landen te wensen
overlaat.
Wij kunnen dus helaas geen verantwoording nemen
voor het niet tijdig arriveren van kranten op uw va-
kantieadres.
