Goede goedkope film
Cassanova:
schitterend
maar leeg...
TÉh^tfUiacle
LAWRENCE EN HET FEMINISME
Hellman
imiteert
'Jaws'
sikkens
VRIJDAG 10 JUNI 1977
FILM
PAGINA 19
^Blindgangers"
Ate de Jongs blindgangers:
Ansje Beentjes en Derek de Lint
"Blindgangers"; regie: Ate de
Jong; hoofdrollen: Ansje Beentjes
en Derek de Lint; Trianon, 18 jaar.
In het woordenboek staat als defi
nitie voor een blindganger: niet
ontploft projectiel. Een bom dus
die niet is afgegaan, maar wel dege
lijk gevaarlijk blijft. "Blindgange
rs" is het verhaal van een verhou
ding die stuk dreigt te lopen. Hij is
nog niet kapot, maar elk ogenblik
kan het gebeuren. De twee betrok
kenen zijn zich er wel degelijk van
bewust, maar de woorden om ero
ver te praten kunnen zij niet vin
den. De situatie blijft al die tijd ex
plosief en als het tot een uitbarsting
komt' is het een kleine, maar hij
komt niet minder hard aan.
De jonge regisseur Ate de Jong
schildert deze situatie tussen twee
'van zijn leeftijdgenoten op een heel
doorleefde manier. Met weinig
middelen schetst hij een sober,
maar niettemin treffend beeld van
een verhouding tussen twee jonge
mensen, die de kracht en de levens
ervaring missen om het tot een
goed einde te brengen.
Wanneer tegenwoordig een film
wordt gelanceerd gaat dat met veel
opschepperij gepaard over het feit
dat het zoveel gekost heeft. "De
duurste Nederlandse speelfilm ooit
gemaakt", "de kostbaarste film al
ler tijden" zijn kreten waarmee je al
maanden voor de première wordt
doodgegooid.
Bij Ate de Jong is het precies an
dersom. Met erg weinig geld heeft
hij deze film tot stand gebracht.
Daaruit blijkt maar weer dat juist
door een beperking van (geld)mid-
delen vaak de mooiste dingen kun
nen worden gemaakt. Het is geen
kunst om met honderdduizenden
tot je .beschikking iets goeds te
scheppen, door Ate de Jongs ma
nier van werken worden mensen in
een film geschapen die echt men
sen zijn. Geen schitter-figuren,
geen opgesmukte poppen die
menselijke dingen meemaken,
maar échte goed herkenbare men-
Er is geen afstand tussen publiek
en de acteurs op het doek. De toe
schouwer kan zich derhalve volle
dig in de situatie inleven en dat
maakt het gegeven veel levendiger.
Ansje Beentjes en Derek de Lint ac
teren heel natuurlijk zonder valse
kunstjes.
Een goede film dus van dit trio, dat
nog aan het begin van een ongetwij
feld goede carrière staat. We zullen
er nog meer van zien, hopelijk.
ANNEMIEK RUYGROK
Lido II:„II Cassanova di Fellini", hoofdrol: Donald Sutherland, 18 jaar.
Rampzalige berichten sijpelden
vorig jaar in de filmpers door over
de realisering van twee al lang ge
leden aangekondigde monsterpro
ducties van Italiaanse cineasten.
Bernardo Bertolucci's „Novecen-
to" zou een buitensporige lengte
dreigen aan te nemen en bovendien
niet meer zijn dan een aaneenscha
keling van obsceniteiten. Federico
Fellini's Cassanova" bleek na
eerst door de handen van drie pro
ducenten te zijn gegaan, ook te lang
en goed voor een proces wegens
overschrijding van de goede zeden.
Fellini nam daarnaast in het uit
spuwen van zijn gal over „Cassano
va" geen blad voor de mond.
Maar de soep bleek ook nu weer
aanmerkelijk koeler te worden ge
geten. Bertolucci's epos mag dan
wel in Italië niet worden vertoond
en is in Amerika nog steeds inzet
van een touwtrekpartij tussen hem
de de distributiemaatschappij, die
„Novencento" tot „normale" lengte
wil terug brengen, een vijf uur du
rende orgie is het niet geworden,
een meesterwerk wel.
Ook Fellini's „Cassanova" kon uit
eindelijk, ondanks de diefstal van
een groot deel van het toen nog niet
gemonteerde materiaal, normaal de
projector op. Met weliswaar vernie
tigende kritieken in Amerika als
gevolg, maar een enthousiaste ont
vangst in dit continent.
Commencini
In Amsterdam ging „II Cassanova
di Fellini" tegelijk met de „Cassa
nova" van zijn landgenoot Com
mencini in première. Jammer ge
noeg is deze laatste film in Leiden
(nog) niet te zien. Waar Commen
cini de historie zoveel mogelijk op
de voet volgt, en de jeugd van deze
18e eeuwse bon vivant heeft aange
pakt, begint Fellini, op het moment
waar de film van Commencini ein
digt, zich daarbij louter toespitsend
op het „liefdesleven" van Cassano-
In een door wijdlopige bevestigin
gen van eikaars werk nogal verve
lend interview tussen Simenon en
Fellini in het Franse weekblad
L'expresse zegt maestro: „Het
werd een ramp. Wat zou ik met die
man Cassonova gemeen kunnen
hebben. Hij is geen kunstenaar, hij
praat nooit over natuur, kinderen,
honden, niets" en „het is een play
boy uit de provincie, die denkt dat
ie geleefd heeft, maar die niet eens
geboren is. Een dwalende geest
door zijn eigen leven. Het plan was
er voor dat ik het boek had gelezen.
Ik had alleen wat vage, treurige her
inneringen van school".
Identieke geluiden in een vraagge
sprek met Ceés Nooteboom. Kör-
tom „Cassanova" was een blok aan
zijn been en de haat nam gedurende
de draaitijd eerder toe dan af. Zoals
de titel al zegt werd het geen com
pleet en waarheidsgetrouw beeld
van Cassanova, maar werd het een
rechtzetting van een in de loop van
de eeuwen scheef getrokken beeld
van een volstrekt leeghoofd. Met de
suggestie dat Cassanova op eniger
lei wijze met „liefde" in verband
kan worden gebracht rekent Fellini
al in zijn openingsscne af. Hij laat
zien hoe tijdens het carnaval in Ve
netië de beeltenis van Venussia
(godin van de liefde) onder de op
pervlakte van het water in het Ca-
nale Grande verdwijnt, precies
zoals de stad van de liefde zelf ook
aan het water ten prooi zal vallen.
Gedrochten
Eindeloze beelden van de sexuele
escapades van Cassanova volgen.
Schitterend van aankleding (Fellini
is weer in staat gebleken alle reu
zen, gebochelden, gedrochten en
kreupelen naar zijn set te halen,
onze vaderlandse Hans (Daisy Dy
namite) Van der Hoek incluis),
Camera (nacht): Women in Love",
naar D. H. Lawrence, regie: Ken,
Russel. Hoofdrollen: Glenda Jack
son, Jennie Linden, Oliver Reed en
Alan Bates, 18 jaar.
"De beste man om mee te leven is
de man die je in jezelf vindt. Ik
word woedend als ze weer van me
zeggen dat ik zo onvrouwelijk ben,
maar als eigenschappen als trots,
onafhankelijkheid en lef mannelijk
genoemd worden, dan moeten
vrouwen maar hun eigen manne
lijkheid gaan ontwikkelen. Zo lang
ze hun vermogen om te geven maar
weten te handhaven".
Einde citaat uit een recènt inter
view met Glenda Jackson (VN
30/4). Een persoonlijke visie, voor
maar in schril contrast met vrijwel
het enige wat de film aan indruk
achterlaat: de gigantische leegte,
het onafwendbare moeten van Gia-
como Cassanova.
De gevoelens van overweldiging
die ongetwijfeld bij een groot deel
van het publiek in de pauze domi
neren, verdwijnen plotseling in het
tweede deel. Voor zover eigenlijk
niet de hele film als een hoogepunt
moet worden omschreven, is het
dat laatste deel dat, althans mij, het
meest boeit.
Dan is ook de fraaie scène aan de
beurt, waarin Cassanova voor het
eerst een werkelijk orgasme lijkt te
bereiken. Niet mét een vrouw van
vlees en bloe» maar met een pop,
waarmee het trieste beeld compleet
is. Waarlijk schitterend van zowel
beeld als geluid.
Pathetisch
Hoewel een alternatief niet direct
bedacht is, heb ik wat moeite met
de voorduring pathetische ver
schijning van Donald Sutherland
als Cassanova. Als dat fellini's op
zet is geweest (en vermoedelijk is
dat het geval) gaat zijn poging om
een zo ongenuanceerd mogelijke
„Cassanova" te laten zien, naar
mijn gevoel net even iets te ver.
Rest nog de zeer verdiende Oscar
voor het decor- en kostuumwerk en
voor degenen die het nog niet wis
ten de mededeling dat de oor
spronkelijk geplande scènes van
Cassanova in Napels en Amster
dam niet in de film zijn opgenomen.
Van opnamen in Amsterdan werd
al vrij snel afgezien, terwijl Napels
verdween bij de tweede montage,
na de kritieken in Amerika die de
uiteindelijke lengte van de film van
twee uur en drie kwartier tot
tweeeneenhalf uur terug brachten.
TON VAN BRUSSEL
aan het menselijk bestaan, waarin
natuur en mystiek en andere ken
nelijk onafwendbare invloeden een
grote rol spelen.
Genoemde uitgangspunten vor
men de basis van deze roman,
waarin de afkeer van Lawrence van
mechanisering en het daaraan ge
koppelde geloof in grotere wel
vaart, die het bestaan meer inhoud
moet geven, sterk vorm krijgen.
De discussie over films die beter
zijn dan het boek en omgekeerd
kan in het geval van „Women in lo
ve" eigenlijk achterwege blijven.
Nodigt het boek uit tot het zien van
de film, andersom is dit ook het ge
val en breekt deze film een lans
voor de omzetting van woord in
beeld.
Russell is er op voortreffelijke wijze
in geslaagd Lawrence' themariek te
visualiseren, daarbij gesteund door
een juiste rolbezetting.
En om op het citaat van Glenda
"Tentacles"; regie: Oliver Hell
man; hoofdrollen: Bo Hopkins en
John Huston; theater: Luxor; 14
jaar.
De gelijkenis tussen de films
"Jaws" en "Tentacles" is in één
woord gênant. De enige bedoeling
die regissuer Oliver Hellman met
zijn gigantische mensetende octo
pus moet hebben gehad, is een
graantje mee te pikken van het fiks
geldmakende epos rond de witte
haai. Het is maar ^oed dat dat tot
dusver niet bijster gelukt is. Je kunt
een film als "Jaws" natuurlijk van
alles verwijten, maar er moet toch
ook bewondering zijn voor het ca
merawerk en het uitgekiend dose
ren van griezelige momenten. Het
zou te ver voeren om alle overeen
komsten tussen de twee films hier
onder de loupe te nemen, maar aan
de hand van het verhaal wordt al
veel duidelijk. Net als in "Jaws"
opent Hellman met aantrekkelijke
beelden van een rustig vakantie
plaatsje aan zee. Een zee waar om
raadselachtige redenen allerlei
mensen in verdwijnen. Een journa
list ruikt onraad en wil de zaak op
helderen, maar wordt daarbij van
alle kanten tegengewerkt, (in
"Jaws" was het de politieman die in
opdracht van de autoriteiten moest
zwijgen). Uiteindelijk (en na vele
doden) lost een wat rauwe eige
nwijze deskundige de zaak op (in
"Jaws" was het een even rauwe so-'
list die te hulp w^rd geroepen). Hij
heeft twee dodende walvissen ge
traind die de octopus na een spec
taculair gevecht doden. Anders ge
zegd: de jaws (kaken) winnen het
van de tentacles (vangarmen).
Zelfkennis kan Hellman dus niet
worden ontzegd.
BART JUNGMAN
Jackson terug te komen: evenals
Lawrence geeft Russell een aut
hentiek belld van de psychologie
van man en vrouw van het moment
waar die van beide elkaar raken en
met elkaar in overeenstemming
zijn: de vrouw in de man en de man
in de vrouw.
Schreef Vestdijk ooit eens een ge
nuanceerd essay over het probleem
voor een schrijver om binnen te
dringen in de karakterstructuur
van een andere sexe en de vele
spaak lopende pogingen die daar
toe in de wereldliteratuur zijn on
dernomen, Lawrence ondergraaft
in „Women in love" eigenlijk de
stelling dat er enig wezenlijk ver
schil tussen man en vrouw zou be
staan. Daarmee maakt hij ook dui
delijk dat feminisme feitelijk een
niet bestaand probleem is, dat al
leen relevant is in verhoudingen die
van hun oorsprong zijn vervreemd.
T. v. B.
Women in Loveterug in Leiden
Verhoog de waarde
van uw huis
Laat uw huis schilderen
dooreen
vakman-schilder
metSikkens produkten.
Dat betekent verfraaiing
en bescherming voor
jaren.
haar kennelijk zo wezerffijk, dat
deze in vrijwel alle door haar ge
speelde rollen is terug te vinden.
Ook in Gudrun in Ken Russells
„Women in Love", deze week in de
nachtvoorstelling van Camera te
zien. En hoewel het geen gewoonte
is op deze pagina nachtfilms te be
spreken (veelal gaat het immers om
reprises), moet daar dit keer van af
worden geweken, simpelweg om
dat het tenslotte ook niet dagelijks
voorkomt dat een film, nu al voor
de vijfde keer, naar Leiden terug
keert en ongetwijfeld ook dit keer
twee volle zalen zal trekken.
Aan „Women in Love" is meer on
gewoon. Allereerst het boek van D.
H. Lawrence, dat aan de film ten
grondslag ligt. Veel minder bekend
dan het geruchtmakende "Lady
Chatterly's lover", maar niettemin,
samen met "The Rainbow" (waarin
dezelfde twee vrouwen, Gudrun en
Ursula, centraal staan) ongetwij
feld het beste en meest auto
biografische wat hij schreef.
Tegen de achtergrond van de in
dustriële revolutie, de dreigende
ontwikkeling van automatisering
in, in dit geval de mijnbouw, schil
dert Lawrence de relatie van twee
vrouwen (de een onafhankelijker -
feministischer zouden we nu zeg
gen - dan de ander) en twee mannen
(de een bewuster van minder voor
de hand liggende waarden dan de
ander). Een eerste kennismaking
met een levensgevoel dat veel later
in het existentialisme als stroming
in de filosofie en literatuur werd
onderkend.
Heeft Gerald (Oliver Reed) een le
vensdoel door zijn ambitie in zijn
directeurschap van de mijn, die hij
van zijn vader heeft overgenomen,
de ander, Birkin (Alan Bates), kent
een dergelijke drift nauwelijks of
hoogstens in de onderkenning en
analysering van wat wezenlijk is
Terug in Leiden
CAMERA - "De muiterij op de
Bounty" met Marlon Brando
als de man die de muiterij de
kop in moet drukken.
Blijvers
LIDO 1 - "Silver Streak Ex
presse," met Gene Wilder die
deze ontspannende treinreis
ondergaat.
LIDO 3 - "Rocky", een vrij
bloederig verhaal met Silver-
ster Stallone in de hoofdrol,
bekroond met een Oscar.
STUDIO - "Het debuut" van
een jong meisje (Marina de
Graaf) in de liefde met een ou
dere man (Gerard Cox).
Kindermatinee
CAMERA - "Het zwaard van
Nachtfilms
CAMERA - "Women in love".
REX - "Ook Ninotchka weet
wat vrijen is".
Rex
"Vrouwen die voor sex beta
len" - Nog geld op de koop toe,
is dat even boffen.
Goede films in an
dere steden
"Ryan's daughter" van David
Lean met Robert Mitchum en
Sarah Miles, Bellevue Cine
rama, Amsterdam.
"Carrie" met Cissy Spacek,
Tuschinski 5, Amsterdam.
Haagse bioscopen
APOLLO 1: "Car wash", dag. 2.30,7.00
en 9.15 uur, zo. 2.00, 4.15, 7.00 en 9.15
uur. 14 iaar.
APOLLO 2: "De gebochelde
Notre Dame", dag. 2.00, 7.30 e
uur, zo.2.30, 4.45, 7.30 en 9.45 i
ASTA: "De langste dag", dag. 2.00
BIJOU: "Bretonse peper", daj
7.30 en 9.45 uur, zo. ook 4.15 v
CALYPSO: "Jaws", dag. 2.15, 7
9.30 uur, zo. 1.45,4.15, 7.00 en 9.3
CINEAC: "M.A.S.H.", dag. 7.00 en 9.30
CORSO: "Spartacus", dag.2.00en8.00
DU MIDI
„Papillon", dag. 8.15 uur
8.15 uur. 14 jaar.
METROPOLE 2: A star is bom", dag.
2.00,6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15,4.00,6.45
en 9.30 uur. 14 jaar.
METROPOLE 3: "Tentacles", dag.''
2.15,7.00 en 9.30 uur, zo. 1.30,4.15, 7.00
en 9.30 uur. 14 jaar.
METROPOLE 4: "Rocky", dag. 2.15,
6.45 en 9.30 uur, zo. 1.15, 4.00, 6.45 en
9.30 uur. 14 jaar.
ODEON I "King Kong contra Godzil
la, dag. 1.45, 6.45 en 9.30 uur, zo. ook
4.15 uur. 14 jaar.
ODEON 2: "De killer van Central
High", dag. 2.00, 6.45 en 9.15 uur, zo.
ook 4.30 uur. 18 jaar.
OLYMPIA: "The wind and the lion",
dag. 2.00 en 8.00 uur. 14 jaar
PASSAGE: "Mister Miljard", dag.
2.00, 7.00 en 9.30 uur, za. en zo. 1.30,
4.00, 7.00 en 9.30 uur. 14 jaar.
ROYAL '70: „Aber Johnny", do., za.
en zo. 2.00, 7.00 en 9.30 uur, vr. 2.00 en
6.45 uur, ma. 2.15 en 8.00 uur, di. en
woe. 2.15 uur. 18 jaar.
ROYAL: "De schedelkrakers", ma.
t/m woe. 2.15 en 8.00 uur, do. t/m zo.
2 00, TOO en 9.30 uur, za. en zo. ook 4.30
STUDIO 2000: "Silver Streak Ex
presse", dag. 7.00 en 9.30 uur, do., vr.,
zo., ma. en di. ook 2.00 uur. 14 jaar.
DE UITKIJK: "Un éléphant qa
trompe enormement, dag. 2.00,7.00 en
