LEID
Si
ZH H DAG
BLl
iü
- .-xx-icigte,
Duidelijk
Drie reizigers
buiten met
touw om de nek
DE KEUS VAN NEDERLAND
DONDERDAG 26 MEI 1977
OPGERICHT 1 MAART 1860 TRA EDOTiH
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
35251
fS* x'prV-'j TT<t E j
BUI*. f i fApr«ll
-
fe -XO
Ék I
:|K'
DEN HAAG (ANP) - De verkiezingsuitslag maakt de vorming van een
nieuwe regering met PvdA en CDA het meest voor de hand liggend. Dit
kan worden geconcludeerd uit de politieke reacties op de grote winst van
de PvdA en de kleinere winst van het CDA. Samen zijn deze twee partijen
gisteren op 102 zetels gekomen.
Een regering van CDA en
WD is overigens evenmin
uitgesloten, omdat liberalen
en christendemocraten sa
men ook aan een meerder
heid in het parlement ko
men (77 zetels).
De grote winnaar bij de Tweede-
Kamerverkiezingen is de PvdA. Zij
klom van 43 naar 53 zetels en is
daarmee de grootste partij van Ne
derland. De andere winnaars: het
CDA (van 48 naar 49 zetels) de WD
(van 22 naar 28 zetels) en D'66 (van 6
naar 8 zetels).
De Nederlandse kiezer heeft zich
gisteren meer dan ooit tevoren tot
de grote partijen gewend. De kleine
partijen hebben daarvoor het gelag
moeten betalen. Grote verliezers
waren dan ook de PPR en de CPN.
De radikalen zakten van zeven naar
drie Kamerzetels en de CPN van
zeven naar twee. Van de in de Ka
mer zittende partijen komt alleen
de RKPN niet meer terug. Geen
enkele groepering die nog niet in de
Kamer zat, haalde voldoende
stemmen voor een zetel.
Weinig
Uit de reacties van de leiders van de
grote partijen is nog weinig op te
maken voor wat de formatie be
treft. PvdA-lijsttrekker Den Uyl
toonde zich vooral verrukt over de
grote opkomst, 87,5 procent. Dat is
bijna vijf procent boven die van vijf
jaar geleaen. Uit de uitslag blijkt
volgens hem voorts dat de verkie
zingscampagne niet mat is geweest
zoals is gesuggereerd, maar wezen
lijk is aangeslagen. "De mensen
zien gelukkig dwars door alle inci
denten heen". Den Uyl toonde zich
verder terughoudend in zijn com
mentaar in verband met de Mo
lukse gijzelingsacties, die als een
schaduw over de verkiezingen
hebben gelegen.
Voor CD A-lijsttrekker Van Agt wa
ren de gijzelingen de reden dat hij
zich van commentaar wenste te
onthouden. Van Agt en ook pre
mier Den Uyl hielden zich gister
avond intensief met de Molukse ac
ties bezig.
Leeggegeten
WD-leider Wiegel constateerde
dat de PvdA met haar winst de
kleine partijen heeft leeggegeten.
De Wl) heeft volgens hem een
grote achterstand in de campagne
opgelopen door de achterstelling
van de liberalen bij de media.
Daarom kan de winst van PvdA en
CDA ook niet als steun aan het ka
binet worden gezien, zo meende
Wiegel.
Niet alle CDA-politici reageerden
gelijkluidend op de vraag wat de
mogelijkheden zijn voor de ko
mende kabinetsformatie. ARP-
leider Aantjes toonde fcich terug
houdend en wilde het oordeel over
laten aan Van Agt. Wel noemde hij
het onvermijdelijk dat de PvdA de
primeur krijgt bij de formatie. De
eerste verantwoordelijkheid ligt nu
bij de PvdA, meende hij. ARP-
voorzitter De Boer en enkele an
dere AR-politici spraken zich zon
der omwegen voor een PvdA-
CDA-combinatie uit.
Radicaliseren
CHU-leider Kruisinga daarentegen
constateerde dat de PvdA zijn
winst vooral bij PPR en CPN heeft
gehaald en dat de PvdA daardoor
wel eens zou kunnen radicaliseren.
Als dat zo is, is het niet uitgesloten
dat een CDA-PvdA-kabinet een
grote instabiliteit zal vertonen. Een
kabinet zou in dat geval volgens
hem de vier jaar niet volmaken.
Droog en zonnig
Droog en zonnig. Matige tot vrij krach
tige, aan de kust tijdelijk krachtige
oostelijke wind. Mamima van 18 gra
den op de Wadden tot 25 graden plaat
selijk in het binnenland.
(opgemaakt om 23.15 uur)
PvdA-fractieleider Van Thijn
schaarde zich achter degenen die
een voortzetting van de oude coali
tie willen. Een combinatie van
PvdA, D'66 en CDA is de meest
voor de hand liggende zaak, zo zei
hij. Overigens is het niet uitgeslo
ten dat de formatiebesprekingen
geruime tijd in beslag zullen ne
men. Van progressieve zijde ligt er
het regeerakkoord tussen PvdA en
PPR. De radikalen hebben zich
echter wat regeringsverantwoorde
lijkheid betreft buitenspel gezet
door te verklaren dat zij niet meer
met het CDA in een kabinet willen
zitten. Na het sluiten van het rege
erakkoord heeft de PvdA zichzelf
een aantal voorwaarden opgelegd
dat garanties moet geven dat er een
echt progressief beleid gevoerd kan
worden. Een van die voorwaarden
is dat de progressieven (inclusief
D'66) minstens acht van de zestien
ministers moeten kunnfen leveren
in een nieuw kabinet plus Den Uyl
als minister-president.
Vier voorstellen
Dan ligt er de eis van de socialisten
dat de vier zogenaamde hervor
mingsvoorstellen (ondernemings
raden, grondpolitiek, vermoge-
nsaanwasdeling en investeringsre
kening) minstens zoals zij zijn in
gediend bij de Kamer, door het
CDA aanvaard moeten worden.
Daarover moet volgens de PvdA bij
de kabinetsformatie eerst over
eenstemming worden bereikt.
K VP-leider Andriessen zei gisteren
dat de formatie wel erg moeilijk
gaat worden als de socialisten aan
die eisen vasthouden. Hij bena
drukte dat er voor het CDA nog
steeds twee mogelijkheden zijn.
Het CDA staat ook op winst en is
van plan taai te gaan onderhande
len. "Zeker niet met de hoed in de
hand", aldus Andriessen.
vf:
Éi - S
DEN HAAG/ASSEN (ANP, SP)
- "Een herhaling van de Am
sterdamse balkonscène in
1975".
Zo werd gisteravond om
streeks half elf in het beleids
centrum in Assen het haast
twee uur durende dramatische
intermezzo in de kapingsge
schiedenis van de trein bij De
Punt genoemd.
Nadat een dag lang de indruk
was gewekt dat kapers en on
derhandelaars een "basis van
gesprek" hadden bereikt, werd
's avonds omstreeks kwart
voor negen een deur van de
trein geopend en werden twee
gijzelaars, een man en een
vrouw, naar buiten gedwon
gen.
Ze waren wit aangekleed (on
dergoed?), geblinddoekt en
hadden een touw om de hals,
dat van binnenuit door een
kier van de deuren werd vast
gehouden.
Drie kwartier stonden ze in het
vallende duister langs de trein,
nog net zichtbaar vanaf de
Oude Straatweg Assen-Gro-
ningen. Om half tien werden ze
weer binnengelaten, maar tien
minuten later kwam opnieuw
een gijzelaar naar buiten, nu
met een jasje aan, doch eve
neens geblinddoekt en aan een
touw.
Tot vijf minuten voor half elf
duurde het tot ook deze man de
trein weer binnenging. "Het
was een machtsgebaar, een
'vuist die getoond werd om
duidelijk te maken dat de
treinkapers met hun gijzelaars
kunnen doen wat ze willen", zo
legde een woordvoerder van
justitie het dramatische inci
dent uit.
"We hebben geprobeerd om via
de telefoon opheldering te
krijgen over wat er gebeurde,
maar de hoorn werd er ruw op-
gesmeten, toen wij ons meld
den".
Met de "Amsterdamse bal
konscène", waaraan herinnerd
werd gisteravond, wordt het
moment bedoeld waarop kort
na de aanvang van de bezet
ting van het Indonesische con
sulaat in de hoofdstad in de
cember 1975, door de bezetters
een van de gijzelaars met ge
bonden handen en ook ge
blinddoekt lange tijd op een
balkon van het gebouw buiten
werd gezet, zichtbaar voor de
hele straat.
Voor meer nieuws over de
gijzelingen zie pagina 6.
Nederland heeft zich een volwassen,
democratie betoond. Dat is veruit
de belangrijkste constatering in
een eerste analyse van de verkie
zingen. Ondanks de gruwelijke
gebeurtenissen, waarmee wij mo
menteel als natie worden gecon
fronteerd, heeft de Nederlandse
kiezer het hoofd koel gehouden.
Hij is gaan stemmen en hij heeft
zich niet onder de druk van het
moment laten verleiden tot on
verantwoord electoraal gedrag.
Het mag best gezegd worden dat
velen dat meer vreesden dan zij in
de dagen vlak voor de verkiezin
gen naar buiten durfden bren
gen.
De verkiezingen hebben ook een
verheugend stuk duidelijkheid
aangedragenDe nadelen van het
systeem van de evenredige verte
genwoordiging, de verkruime
ling in veel kleine groeperingen
zijn duidelijk teruggedrongen.
Nederland is inderdaad op weg
een drie-stromenland te worden.
De Partij van de Arbeid is met een
in de parlementaire geschiedenis
ongehoorde winst van tien zetels
onbetwist de grote winnaar.
Daarbij verzwolgen de socialis
ten natuurlijk veel stemmen die
tevoren naar de kleine partijen
ter linkerzijde gingen, maar zij
trokken eveneens een groot deel
van de nieuwe kiezers aan en bo
vendien kwam er nogal wat steun
van mensen die vroeger op de con
fessionelen stemden. Verrassend
daarbij was vooral dat de KVP-
component in de grote steden van
het katholieke zuiden nogal wat
veren moest laten. De PvdA als
grootste partij in Maastricht of
Den Boschwie had dat nog maa r
tien jaar geleden durven denken?
De reformatorische inbreng van
het CDA leed veel minder dan
was verwacht onder de fusie van
calvinistische en katholieke par
tijen, integerLdeei de rechtse par
tijtjes van de orthodoxie werden
het slachtoffer.
De groei van de VVD is gestopt. In
vergelijking met de statenverkie
zing uit 1974 hebben de liberalen
zelfs een stap terug moeten doen.
Maar onmiskenbaar is ook bij
hen het appèl op de jonge kiezers.
Even onmiskenbaar wijst de uit
slag in een verlenging van een
mandaat voor een coalitie
PvdA-CDA. Dat de uitslag in de
richting wijst van een tweede
ambtstermijn van Den Uyl als
premier lijdt evenmin twijfel.
Daarbij moeten de socialisten
overigens wel zoveel werkelijk
heidszin betonen te beseffen dat
de uitslag onvoldoende het CDA
en zijn lijsttrekker als de brok
kenmakers bij het verscheiden
van het eerste kabinet-Den Uyl
heeft aangewezen. Het CDA ligt
maar nauwelijks achter. De loop
gravenoorlog zal natuurlijk ge
voerd worden rond de vier voort
ijdig gestrande hervormings
plannen. Daarbij zal vooral de
grondpolitiek een harde noot zijn
om te krakenomdat met name
in de landelijke gebieden het
CDA zijn aanhang heeft be
houden en soms heeft uitgebouwd
De onverwacht forse groei van de
PvdA zal de socialisten veel min
der aanspreekbaar maken voor
D'66 in een brugfunctie. Trou
wens, de tendens tot politieke
schaalvergroting zal de club van
Terlouw, ondanks de winst, per
manent in de gevarenzone hou
den.
Natuurlijk kan deformatie van een
PvdA-CD A-kabinet mislukken.
Het is echter niet te hopen. Het
enige alternatief is een combina
tie van CDA en VVD.Met een frêle'
meerderheid van 77 in de Kamer
en een CDA dat nu pas zijn iden
titeit kan gaan zoeken is de leef
baarheid van zo'n combinatie
waarschijnlijk niet groet.
Een derde combinatie, die van
PvdA en VVD, is ditmaal nog niet
aan de orde. Toch is met deze ver
kiezingsuitslag dit alternatief
wat minder academisch gewor
den. Om een aantal redenen. De
belangrijkste daarvan zijn ten
eerste beider appèl op de nieuwe
kiezers en ten tweede beider poli
tieke onbevangenheid. Met name
de zuigkracht die het CDA op al
lerlei traditionele stemmers heeft
gehad, zou de VVD kunnen be
vrijden van veel wat haar in
waarlijk liberaal stellingnemen
tot nu toe belemmerde.
ZETELS
PROCENTEN
STEMMEN
1972
1917
1972
1977
1977
CDA
48
49
31.29
31,91
2653416
PvdA
43
53
27.34
33,81
2810636
WD
22
28
14.45
17,95
1492188
PPR
7
3
4.80
1,69
140662
CPN
7
2
4.47
1,73
143420
D'66
6
8
4.15
5,43
451739
DS'70
6
1
4.12
0,72
59508
SGP
3
3
2.21
2,13
177038
BP
3
1
1.94
0,84
69854
GPV
2
1
1.77
0,96
79455
PSP
2
1
1.50
0,94
77790
RKPN
1
0
0.92'
0,40
33349
DAC
0
0,03
2232
FBN
0
0,05
4492
SP
0
0,29
24425
NVU
0
0,40
33268
VAW
0
0,05
4172
ECU
0
0,00
267
KEN
0
0,03
2722
RPF
0
0,64
52959
NMP
0
0
0.45
0,00
0
Griek
0
0,00
0
PvdB
0
0,00
0
Jusia
0
0,00
0
AWA
0
0
0.00
0,00
0
NRP
0
0
0.00
0,00
0
DMP
0
0
0.56
0,00
0
PvhR
0
0
0.01
0,00
0
Stam
0
0
0.02
0,00
0
FNP
0
0,00
0
Gron. B.
0
0,00
0
Vrouw
-
0
-
0.00
0
Totaal
Opkomst
150
150
82.94
87,53
8314082
Dramatische scenes
bij gekaapte trein
In deze tabel zijn de cijfers van ie KVP, de ARP en de CHU uit 1972, toen deze partijen nog niet
samen gingen, bijeengebracht ir. het CDA, onder welke vlag zij ditmaal gemeenschappelijk mee
deden. Oorspronkelijk hadden deze partijen (nu CDA) in 1972 een aantal van 48 zetels. De heer
J. Huijsen heeft zijn fractie echter op 30 maart 1976 verlaten. D'66 haalde oorspronkelijk 6 zetels,
maar hier verliet de heer G. Nooteboom op 4 december 1976 zijn fractie, die daarmee tot 5 zetels
terugviel. Beide kamerleden hebben thans zitting als onafhankelijke leden. De heer Nooteboom
was bij de verkiezingen van gisteren lijstaanvoerder van het DAC.
Elders geven wij 'n verklaring van de in deze krant gebruikte afkortingen van partijnamen. In die opsomming zijn
weggelaten de volgende afkortingen die in bijgaande staat over de verkiezingsresultaten in het gehele land
voorkomen, maar niet elders in dit blad. Het zijn: AWA voor Anti-Woningnood Aktie, NRP voor Nieuwe Roomse
Partij, DMP voor Democratische Middenpartij, PvhR voor Partij van het Recht, Stam voor Liist Stam, FNP voor
Fries Nationale Partij, Gron. B. voor Grönniger Bond en Vrouw voor Vrouwelijke Ratio in Overleg en Uitvoering
Wettelijke bepalingen.
4 weken lang het
JLEIDSCH DAGBLAD
ter kennismaking voor de
HALVE PRIJS
O Ik ga liever met over 1 nacht i|s en wil het
Leidsch Dagblad eerst 4 weken voor halt geld en
Ik beslis meteen en U kunt mij m.i.v. heden als
abonnee noteren en ik krijg dan de eerste 2 weken
de krant gratis.
Naam
Adres
Woonplaats
Gironr.
Hokje aankruisen en bon ingevuld in een open envelop
zonder postzegel 1
i Dagblad Antwooi