Z.-Afrika binnen 15 jaar
verder dan
Engeland"
Spanje: politieke
gevangenen
onbezorgd
op vakantie
Vooruitgang bij
SALT-overleg
Darter acht
nieuwe VS-
politiek nodig
Andrew Young over rassenprobleem
verzekeringen, vreemd geld,
cheques, rekreatiekredieten
enkluizen
Ontslag
voor
stafchef
Amerika
in Korea
LEIDSE SPAARBANK
MAANDAG 23 MEI 1977
SOUTH BEND, INDIANA
(Reuter/UPI) - President Carter
heeft gisteren verklaard dat
"een nieuwe wereld vraagt om
een nieuwe Amerikaanse bui
tenlandse politiek. De Ver
enigde Staten moeten een her
zien internationaal stelsel vor
men dat een bredere basis van
landen aanspreekt".
De president voerde het woord
ter gelegenheid van het verle
nen van eredoctoraten aan hem
en 13 anderen op de universiteit
van Notre Dame in South Bend,
Indiana. Hij zei dat de VS sedert
de Tweede Wereldoorlog tot,
wereldreputatie gestegen wa
ren en merkte op dat zij mee
hielpen de Verenigde Naties, de
NAVO, de wereldbank, het In
ternationaal Monetair Fonds en
dergelijke instellingen op te
bouwen.
Dat stelsel zou niet voor altijd
ongewijzigd kunnen blijven.
"Het is een nieuwe wereld die
vraagt om een nieuwe Ameri
kaanse buitenlandse politiek,
gebaseerd op voortdurend fat
soen in haar waarden en op op
timisme in de historische blik.
Wij kunnen niet langer een poli
tiek voor de industriële naties
hebben als het fundament van
wereldstabiliteit, maar wij moe
ten - vertrouwend - voortgaan
met onze inspanningen om te
inspireren, te overreden en te
leiden".
Zeggend dat de VS moeten
streven naar verbetering van de
betrekkingen met de Sowjet-
Unie en China, verklaarde hij
ook dat "ons beleid ook alle
landen moet aanmoedigen uit
te stijgen boven enge nationale
belangen en samen te werken
om enorme wereldproblemen
op te lossen".
In het verleden werd de Ameri
kaanse politiek geleid door de
beginselen dat de Sowjet-
expansie in bedwang gehouden
moet worden en "het daarmee
gepaard gaande geloof in het
belang van een bijna exclusief
bondgenootschap van niet-
communistische landen aan
beide zijden van de Atlantische
Oceaan".
"Ik geloof in ontspanning met
de Sowjet-Unie. Voor mij bete
kent het voortgang naar vrede.
Maar die voortgang moet duide
lijk en wederzijds zijn. Wij kun
nen geen verlichting in het ene
deel van de wereld hebben en
verergering van conflicten in
een ander deel".
De president die zijn rede be
schouwde als een belangrijke
Amerikaanse beleidsverkla
ring, zei: "Onze politiek moet
een internationaal stelsel vor
men dat langer zal duren dan
geheime overeenkomsten".
Carter zei dat hij ook nauw sa
men wil werken met de Chine
zen. Het is belangrijk dat de be
trekkingen genormaliseerd
worden. "Wij zien de
Amerikaans-Chinese betrek
kingen als een centraal element
van onze wereldpolitiek en
China als een sleutelmacht voor
wereldvrede. Wij hopen een
formule te vinden die enkele
van de moeilijkheden die ons
nog scheiden, kan overbrug
gen".
JOHANNESBURG (Reuter) - De Amerikaanse ambassa
deur voor de Verenigde Naties Andrew Young, heeft gis
teren in Zuid-Afrika gezegd dat dit land binnen vijftien
jaar „vooruit kan zijn op Engeland wat betreft rassenk
westies". Hij maakte deze opmerking tijdens een ontmoe
ting met een aantal blanke studenten van de universiteit
Witwatersrand van Johannesburg.
Hij riep de blanke studenten op om
de Zuidafrikaanse regering tot an
dere gedachten'over de rassenpoli-
De Amerikaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties bij zijn aankomst op de luchthaven }fJan Smuts" bij te brengen net zoals de Ameri-
Johannesburg
MADRID (AFP/Reuter) - Na dc he
vige onrust in het Spaanse Bas
kenland tijdens de "week voor
amnestie", waarbij in totaal zes
mensen om het leven kwamen,
en de ontvoering van de Baski-
sche miljonair Javier de Ybarra
heeft de Spaanse regering het
roer van haar politiek ten op
zichte van de Basken omgegooid.
Het kabinet onder leiding van
premier Adolfo Suarez besloot
dit weekeinde het ultimatum van
de Basken die vrijlating van alle
nog achter slot en grendel zit
tende politieke gevangenen had
den geëist in te willigen. Gisteren
liet zij vijf van deze gevangenen,
leden van de Baskische onder
grondse beweging ETA, los.
Daarvoor was als voorwaarde ge
steld dat zij Spanje zouden verla
ten. Het vijftal vertrok onmiddel
lijk in het grootste geheim
op te nemen.
De vijf Basken waren in het
Burgos-proces van december
1970 door een militaire rechtbank
wegens moord op een inspecteur
van politie ter dood veroordeeld.
Generaal Franco zette later deze
straf om in levenslang.
Een zesde man, die ook bij dit pro
ces werd veroordeeld, zit nog ge
vangen. Men verwacht dat ook hij
binnenkort vrijkomt, evenals ne
gentien andere politieke gevan
genen die buiten de op 14 maart
afgekondigde amnestie vielen.
Behalve België hebben ook Ve
nezuela en Algerije zich bereid
verklaard de Basken te ontvan
gen.
De regering-Suarez motiveerde
haar door de meeste partijen en
vakbonden toegejuichte koers
wijziging met de noodzaak van
een nationale verzoening en een
vreedzaam verloop van de ko
mende parlementsverkiezingen.
De aankomst van de vijf vrijgelaten basken gisteren in Brussel ging
gepaard met de gebruikelijke groet.
laten. In dat geval zal Spanje het
vijftal weer opnemen. De vijf
Basken hebben zich voorts moe
ten verplichten geen politieke ac
tiviteiten in België te bedrijven.
militair vliegveld naar België, In eencommuniquéh«ft het ;;poli-
dat zich bereid had verklaard hen Jneegedeeïd dat de 63-
jarige Javier de Ybarra door le
den van deze Baskische vrij
heidsbeweging is ontvoerd. De
beweging kondigde nieuwe aan
slagen aan omdat de huidige re
gering niet aan de eisen van de
Basken tegemoet komt.
kaanse studenten hebben gedaan
bij het Vietnam-conflict. Het was
de eerste keer tijdens het tweed
aagse bezoek aan Zuid-Afrika op
uitnodiging van de Zuidafrikaanse
miljonair Harry Oppenheimer dat
Young over de Britse bemoeienis in
Zuid-Afrika sprak. De Britse indus
trie investeert voor vijf miljard dol
lar in Zuid-Afrika.
Brits racisme
Young maakte al eerder kritische
opmerkingen ten aanzien van Brits
racisme. Hij zei dat alleen in Zuid-
Afrika en de Verenigde Staten ras
senpolitiek wordt besproken. „Het
feit dat wij erover spreken biedt
ook meer mogelijkheden een op
lossing te vinden, meer in elk geval
dan bijvoorbeeld de Russen die ook
racistisch zijn maar dat niet willen
toegeven."
Morgen zal Andrew Young waar
schijnlijk in Londen een ontmoe
ting hebben met de Britse minister
van Buitenlandse Zaken David
Owen, die een nieuwe initiatief
leidt om een oplossing te vinden
voor het conflict in Rhodesië.
De Amerikaanse vice-president
Walter Mondale had donderdag en
vrijdag een onderhoud met de
Zuidafrikaanse premier John Vos-
ter. In de besprekingen heeft Mon
dale duidelijk gemaakt aan Vorster
dat de Verenigde Staten druk wil
len uitoefenen om te komen tot
„sociale veranderingen" in Zuid-
Afrika. Ook wil Washington dat
Vorster meewerkt aan de vestiging
van een zwart meerderheidsbe
wind in Rhodesië. Zuidafrikaanse
kringen in Wenen spraken van een
harde houding van Vorster inzake
veranderingen in eigen land ten op
zichte van de apartheidspolitiek.
De Zuidafrikaanse president Nico-
laas Diederichs heeft gisteren ver
klaard dat „zij tot het bittere einde
willen vechten indien dit nodig is".
Volgens hem is Zuid-Afrika niet
bereid zelfmoord te plegen om an
deren wel te gevallen. Hij sprak van
een huidige tragedie omdat „de zo
genaamde Westerse democratische
landen zich zwak opstellen tegen
over de communistische drang tot
de dominatie van de wereld." Hij
zei de indruk te hebben dat de Wes
terse landen bang zijn iets te zeggen
of te doen dat de Russen of de satel-
lietlanden tegen de borst zal stui
ten.
ADVERTENTIE
ADVERTENTIE
In haar nieuwe verklaring zegt deze
groepering van de in verschil
lende stromingen verdeelde ETA
dat zij niet tevreden is met het
aanbod van de regering de poli
tieke gevangenen vrij te laten
mits zij naar het buitenland
gaan,omdat daarmee honderden
Baskische revolutionairen tot
ballingschap worden veroor
deeld.
De vijf Basken die uit Spaanse ge
vangenissen zijn vrijgelaten en
die gisteren in Brussel arriveer
den hebben daar gistermiddag op
een pèrsconferentie meegedeeld
dat zij zo spoedig mogelijk weer
naar hun land willen terugkeren.
Ze beroepen zich daarbij op het
feit dat Spanje de strafverban-
ning niet kent. Het Belgische mi
nisterie van buitenlandse zaken
heeft gisteren bevestigd dat Bel
gië de Basken heeft toegelaten
onder drie voorwaarden. Ook de
vijf Basken verklaarden dat zij
zich akkoord verklaard hebben
met die voorwaarden.
Het vijftal zal de status van politiek
vluchteling moeten aanvragen
bij het hoge commissariaat voor
de vluchtelingen van de Ver
enigde Naties. De Basken mogen
België voorlopig niet verlaten. De
Belgische regering is met de
Spaanse autoriteiten voorts
overeengekomen dat als de Bas
ken niet de status van politiek
vluchteling verkrijgen zij België
weer moeten zullen moeten
Uitstel uitspraak
LUXEMBURG (UPI) - Het Euro
pese hof van justitie heeft gisteren
een uitspraak over de kwestie of de
nieuwe visserijgrens van Ierland in
strijd is met de EG-bepalingen uit
gesteld en de partijen opgedragen
intussen naar een compromis te
zoeken.
Het gerechtshof heeft nu de ver
dere behandeling van de klacht
verschoven naar 22 juni, de Ierse
regering en de EG-commissie op
gedragen een "alternatieve oplos
sing" te zoeken en daarvan voor 18
juni verslag uit te brengen.
Rhodesië
De Amerikaanse vice-president
Walter Mondale, heeft na zijn aan
komst in Londen gisteren ver
klaard te geloven dat hij „belang*
rijke voortgang" naar een zwart
meerderheidsbewind in Rhodesië
had gemaakt door het winnen van
de steun van de Zuidafrikaanse
premier John Vorster voor onaf
hankelijkheid daar in 1978.
Vorster deelde Mondale in Wenen
mee dat hij in 1978 een onafhanke
lijk Zimbabwe (Rhodesië) en een
grondwet en verkiezingen steunt.
„Dat is een nieuwe formulering
voor hem en ik vind dat vooruit
gang", aldus Mondale tegenover
verslaggevers.
Ook meende hij dat aanzienlijke
vorderingen in Namibië
(Zuidwest-Afrika) zouden kunnen
worden gemaakt. Een van de strui
kelblokken voor onafhankelijk
heid daar is verschil van mening
met Zuid-Afrika over het soort
interim-bestuur daar voor de onaf
hankelijkheid. De Zuidafrikaanse
regering ging ermee akkoord later
deze maand in Kaapstad met de
V.S., Groot-Brittannië, Frankrijk,
Canada en West-Duitsland te spre
ken om te proberen een oplossing
die kwestie te bereiken.
Premier Vorster had gisteren in
Genève een ontmoeting met presi
dent Houphouet-Boignv van
Ivoorkust. Het onderhoud in de
particuliere villa van de president
duurde vijf uur. Vorster had de
ontmoeting voorgesteld.
In een kort communiqué na afloop
werd slechts meegedeeld dat „za
ken van gemeenschappelijk be
lang" waren besproken. Een Zuid
afrikaanse woordvoerder zei dat de
president van Ivoorkust het on
derwerp van „de communistische
dreiging in Afrika" ter sprake had
gebracht.
Generaal-majoor
John Singlaub
WASHINGTON (UPI) - President
Carter heeft generaal John Sing
laub ontslagen als stafchef in
Zuid-Korea wegens diens kritiek
op de Amerikaanse plannen tot
troepenterugtrekking, zo heeft het
Witte Huis zaterdagavond meege
deeld.
Singlaub had gezegd dat terug
trekking van Amerikaanse troepen
tot oorlog in Korea zou leiden.
Carter had de oorlogsheld, die her
haaldelijk is onderscheiden, naar
het Witte Huis ontboden. Het gesp
rek duurde een half uur, waarna het
Pentagon bekendmaakte dat de
president de aanbeveling van mi
nister van Defensie Harold Brown
had aanvaard en Singlaub had
"overgeplaatst" naar een andere
post.
Het Witte Huis wilde geen com
mentaar geven op wat tijdens het
gesprek is gezegd. Singlaub wilde
evenmin iets zeggen toen hij het
Witte Huis verliet.
Singlaub, derde officier in rang in
het opperbevel van het Ameri
kaanse leger in Korea, had enkele
dagen geleden tegen een verslag
gever van de Washington Post ge
zegd tegen de politiek van Carter te
zijn die de komende vijf jaren
40.000 Amerikaanse militairen uit
Zuid-Korea wil terugtrekken.
Voor zover in het ministerie van
Defensie bekend is het de eerste
maal dat een president een bevel
hebber persoonlijk laat ontbieden
en ontslaat sinds de voormalige
president Harry Truman generaal
Douglas MacArthur wegzond als
opperbevelhebber van de troepen
in de Koreaanse oorlog in 1951.
Hét gaat in feite nu om dezelfde
kwestie: wie is de baas en tot hoe
ver mag een militair leider gaan met
openbaar verzet tegen de politiek
van de president.
MacArthur wilde China bombarde
ren en hield zich niet aan de op
dracht van Truman, zijn standpun
ten particulier te uiten via het mi
nisterie van Defensie.
GENÈVE (AFP) - Amerika en Rus
land hebben vooruitgang geboekt
"bij het vaststellen van een gemee
nschappelijk kader" dat als basis
zal dienen voor een "SALT-2"-
akkoord voor de beperking van de
strategische bewapening.
Afgesproken is dat er verder zal
worden gepraat over alle vraag
stukken die nog niet zijn afgehan
deld, met het doel snel tot een
overeenkomst te komen.
Een gezamenlijk communique
noemt het overleg van de ministers
Vance en Gromiko "nodig en nut
tig". De meningsverschillen over
verscheidene onopgeloste kwesties
zijn gedeeltelijk overwonnen.
De twee ministers zijn ook over
eengekomen, dat er op ambassa
deursniveau maandelijks overleg
zal worden gepleegd over het
Midden-Oosten. De twee landen
zullen gezamenlijk streven naar
bijeenroeping van de Geneefs
conferentie
het Midden-
Oosten in de herfst van dit jaar. Een
zorgvuldige voorbereiding van die
conferentie wordt noodzakelijk ge
acht
Cyrus Vance, de Amerikaanse mi
nister van Buitenlandse Zaken, zei
zaterdagmiddag op een persconfe
rentie, dat er overeenstemming was
bereikt over het kader van een
SALT-akkoord.
Maar over de invulling van het
raamwerk, aldus de minister, be
staan nog steeds wezenlijke ver
schillen van mening. "Er is enige
vooruitgang gemaakt bij de oplos
sing van sommige kwesties, maar
er zijn ernstige meningsverschillen
blijven bestaan", aldus Vance.
Gromiko, de Russische minister
van Buitenlandse Zaken, toonde
zich bij het vertrek uit Genève
minder positief dan Vance. Gro
miko maakte melding van "enige
vooruitgang", maar zei dat er nog
geen vorderingen zijn gemaakt bij
het oplossen van de hoofdproble-
