In Cambodja is
een mensenleven
geen cent waard
CDA niet tegen andere
'samenlevingsvormen
Enthousiasme
van ome Jan
daalde tot
ver beneden
de nullijn....
Cambodjaanse leider Khieu Samphan'( links): "Het is ongelooflijk zo bezorgd als jullie westerlingen je
maakt over oorlogsmisdadigers"
Verste verte iets te maken hadden
gehad met het verslagen leger-
van het oude regime.
Twijfel
De verhalen zijn vaak zo gruwe
lijk dat er twijfel over de geloof-
Door
Lodewijk Bronsdijk
waardigheid ontstaat. Maar de le
zingen van zoveel verschillende
journalisten, komen te zeer over
een. Zoals de verhalen dat de
nieuwe heersers „om kogels te
sparen" hun tegenstanders door
bajonetsteken doodden, hen le
vend begroeven met behulp van
„In 5 jaar oorlog zijn er meer dan
een miljoen Cambodjanen om
gekomen. De huidige bevolking
van Cambodja bedraagt vijf mil
joen. Voor de oorlog was dat aan
tal zeven miljoen", verklaarde de
Cambodjaanse leider Khieu
Samphan eind vorig jaar tijdens
de conferentie van niet-
gebonden landen in Colombo.
Als er bij de strijd een miljoen
mensen is omgekomen, wat is er
dan met het andere miljoen ge
beurd?, vroeg men hem. Khieu:
„Het is ongelofelijk zo bezorgd
als jullie westerlingen je maakt
over oorlogsmisdadigers".
De uitspraak is tekenend voor het
cynisme en de meedogenloos
heid, waarmee een schimmig lei
derschap dat zich verschuilt ach
ter de naam Angkar („De Organi
satie") na de val van Pnom Penh
in april 1975 de wreedste en in
grijpendste gedaanteverwisse
ling sinds mensenheugenis in
een land heeft veroorzaakt.
In een rede ter gelegenheid van
het twee-jarig bestaan van het
„nieuwe" Cambodja verklaarde
diezelfde Khieu Samphan vorige
maand ondermeer: „Alles wat we
tot stand hebben gebracht, heb
ben we met onze handen gedaan.
Met onze handen kunnen we al
les". In het licht van onlangs ver
schenen boeken over het „De
mocratische Kampuchea"
krijgen zijn woorden echter een
uiterst bittere bijsmaak.
Een citaat uit het boek „Murder
of a Gentle Land" van de journa
listen John Barron en Anthony
Paul: „De mensen zagen er uit als
geraamten met een dun laagje
ongezonde huid er overheen. On
geveer vijftien procent van de
groep waarin Ngy werkte, was
gestorven en van de oorspronke
lijke 215 mensen waren er nog
maar tien sterk genoeg om hun
werk te doen. Tien mannen wa
ren geexecuteerd, onder wie drie
voormalige soldaten, die kame
raad Mon heel naief de waarheid
over hun verleden hadden ver
teld. Op een morgen verscheen
een communistische patrouille
op het land en nam hen mee het
bos in. Later zag Ngy daar hun
lijken, doorzeefd met kogels.
Spionerende kinderen ontmas
kerden twee inspecteurs van po
litie die ze toevallig hoorden pra
ten over hun vroegere werk. Bei
den werden met schoffels dood
geslagen".
Uittocht
In vraaggesprekken met vluchte
lingen herleeft de episode nadat
de Rode Khmers na vijf jaar oor
log de nog resterende bolwerken
van het corrupte en ingestorte re
gime van maarschalk Lon Nol
hadden ingenomen. Dat die met
honderdduizenden zieke en hon
gerige vluchtelingen over
stroomde steden ontlast moesten
worden, was duidelijk. Dat de
Rode Khmers er in slechts twee
etmalen in slaagden om er verla
ten spooksteden van te maken,
kwam door hun volstrekte geb
rek aan enig medogen. Ze ont
ruimden ook de ziekenhuizen,
waar de zieken-, gewonden en
verminkten uit de bloedige ein-
dslag lagen.
„Honderden mannen, vrouwen
en kinderen in pyjama hinkten,
hobbelden en strompelden het
ziekenhuis uit de straat op, waar
de middagzon de temperatuur tot
rond de veertig graden had doen
stijgen. Familieleden of vrienden
duwden de bedden van patiënten
die te gewond, te verminkt of te
zwak waren om te lopen en som
migen hielden infuusflessen om
hoog".
„Een man droeg zijn zoon wiens
benen net waren afgezet. Het
verband om de twee stompen
was rood van het bloed en de
zoon die omstreeks de 22 jaar
moest zijn schreeuwde: „Zo kun
je me niet laten leven! Maak me
dood! Maak me alsjeblieft dood",
aldus een ooggetuige in het boek
van Barron en Paul.
Honderdduizenden hebben die
tocht van de steden naar het plat
teland niet overleefd. Ze stierven
aan hun verwondingen, door be
smettelijke ziektes, honger en
uitputting of ze werden afge
maakt omdat ze de kolonne niet
konden bijhouden. Daarna volg
den de systematische slachtin
gen van allen die ook maar in de
bulldozers, doodknuppelden of
een langzame verstikkingsdood
lieten sterven door een plastic
zak over het hoofd te trekken en
die dicht te binden.
Niet alleen iedereen maar ook al
les wat aan de tijd voor april 1975
herinnerde, moest verdwijnen.
Honderdduizenden boeken wer
den verbrand of in de rivier de
Mekong gegooid en hele bibliot
heken gingen in vlammen op.
Vorige maand deelde Khieu
Samphan mee dat zijn regime de
strijd tegen het analfabetisme
heeft aangebonden en boeken
heeft verspreid om de bevolking
te onderwijzen „in de principes
van de Organisatie". Over dege
nen die onder het oude regime
werden opgeleid zei hij: „Ze we
ten niets en ze presteren niets. Ze
denken alleen aan buitenlandse
hulp en luisteren naar buiten
landse orders". Maar veel intel
lectuelen zijn er niet meer over in
Cambodja, want ook van hen
heeft „De Organisatie" zich al
kort na de machtsovername op
dezelfde manier ontdaan als van
de voormalige ambtenaren, sol
daten, officieren, bestuurders en
politieagenten.
Werktuigen
Van massale executies lijkt nu
geen sprake meer. Iedereen die
op enigerlei wijze een gevaar voor
de Rode Khmers zou hebben
kunnen vormen is immers geli
quideerd. Cambodja is nu een
volstrekt agrarische maatschap
pij waar voormalige stedelingen
in kleine „nieuwe dorpen" van
's morgens vroeg tot 's avonds
laat het land bewerken en vervol
gens nog eens urenlang „ge
schoold" worden in de principes
van „De Organisatie". Mensen
zijn als werktuigen: als ze op zijn,
gooi je ze weg.
Elk teken van verzet - en dat kan
een morrende opmerking zijn -
wordt gestraft. Vaak onmiddel
lijk geexecuteerd. Besmettelijke
ziektes teisteren de bevolking,
maar humanitaire hulp uit het
buitenland wordt door de leiders
volstrekt afgewezen.
Khieu Samphan zei vorige
maand dat de voedselrantsoenen
verhoogd zouden worden en dat
het voeden van de bevolking
hoge prioriteit heeft. Volgens
vluchtelingen heerst er echter
nog steeds honger, hoewel Cam
bodja voor het eerst sinds jaren
weer rijst exporteert.
Chaos
Het gebrek aan manschappen en
kader van het nieuwe regime, dat
zich geplaatst zag tegenover de
enorme chaos van het oude regi
me, wordt als een van de verkla
ringen aangevoerd waarom
Cambodjanen hun eigen landge
noten zo massaal afslachten.
Volgens deze theorie was de
Rode Khmer ten prooi aan een
verschrikkelijke vervolgings
waanzin toen zij na jaren van
strijd in de jungle opeens gecon
fronteerd werd met een over
macht van mensen en proble-
Waarnemers zijn het erover eens
dat van georganiseerd verzet te
gen de Rode Khmer op dit mo
ment geen sprake meer is. Van
een verzachting van het ijzeren
regime is echter evenmin sprake.
De stroom van tienduizenden
vluchtelingen uit „Democratisch
Kampuchea" begint op te dro
gen. Vluchtelingen die de laatste
tijd Thailand nog wisten te berei
ken, vertelden over stapels rot
tende lijken langs de vluchtpa-
den. die van allerlei valstrik-
bommen waren voorzien.
Maar ook deze verhalen over
Cambodja's dramatische lot zul
len langzamerhand verstommen
naarmate 4e vluchtelingen
stroom opdroogt.
Khieu Samphan had dan ook on
gelijk, toen hij zei dat de westerse
wereld zich zo „ongelofelijk" veel
aantrok van het lot der „oorlogs-
misdadiegers".
Niet ten onrechte constateren
Barron en Paul aan het eind van
hun relaas: „Niemand demon
streerde op de Pennsylvania
Avenue, de Champs Elysees of de
Trafalgar Square tegen wat de
vrede voor Cambodja heeft bete
kend".
Gezin - emencipatie -
andere samenlevings
vormen en het CDA als
de grote sta-in-de-weg
voor vernieuwingen? Dit
is, meer dan af en toe, de
tendens van de uiting van
afkeer tegen het CDA. De
recente advertentie on
dertekend door homofie
len en hen, die de tekst
ondersteunden, was
daarvan een duidelijke
uiting.
In discussies in forum,
scholen en in zalen wordt
vaak de gedachte of sug
gestie geuit, dat het CDA
zelfs elke andere samen
levingsvorm dan het ge
zin te lijf zou gaan.
Dit is onjuist. Niet alleen is geen
enkel artikel in het program
gericht tégen andere samen
levingsvorm, sterker nog, er
is nooit enig voorstel in die
richting gebracht, noch mijns
inziens in iemands CDA-
hoofd opgekomen. Daarente
gen is wel in het program voor
de a.s. kabinetsperiode het
partijstandpunt vastgelegd
over de wenselijkheid ge
koppeld aan mogelijkheidom
voor samenlevingsvormen,
die als huishouden erkend
willen worden, zowel de voor
als de nadelen van toepassing
te laten zijn.
Dat is dus echte gelijkschake
ling. Al is het inderdaad op dit
moment vaak gebruikelijk
om andermans standpunten
eerder te beoordelen en te
veroordelen op wat er niet
staat, maar wat men zelf als de
zwart-wit consequentie eruit
leest.
Zo wordt het pleiten van bijv.
homofielen om zonder dis
criminatie behandeld te wor
den bv. bij sollicitaties, pro
moties, huisvesting etc. door
velen ervaren als een bedrei
ging, een aantasting van het
gezin. Eenzelfde reactie ver
oorzaakt de afwijzing van
verscheidene jongeren om de
partnerkeuze vast te leggen in
het op het stadhuis gesloten
huwelijk.
Omgekeerd wordt de bevesti
ging van hen, die voor het
huwelijk, het gezin als leef
vorm kiezen, ervaren als ac
tief gericht te zijn tégen het
bestaan van andere samenle
vingsvormen.
Door
Til Gardeniers
lid KVP-fractie
Tweede Kamer
Geen garantie
De overschatting - soms ook
van politici - van wat poli
tieke besluiten in wetten of
regelingen inhoudelijk tot
stand kunnen brengen (m.i. is
dat nul) speelt hierbij een
grote rol.
Artikelen van het Burgerlijk
Wetboek die de rechten en
plichten van huwelijkspart
ners vastleggen, geven geen
enkele zekerheid, of garantie
voor de inhoud, de kwaliteit
daarvan. Het bepaalt alleen,
waarop men elkaar kan aan
spreken, wanneer het niet
goed gaat. Belangrijk is dat de
rechten en plichten jegens het
kind of kinderen uit dat hu
welijk wettelijk worden gere
geld.
Ook de fiscale en sociale wetge
ving van de meest voorko
mende vorm van samenle
ving biedt geen garantie voor
de inhoudelijke kwaliteit van
het gezin.
Emancipatie
En nu de emancipatie. Vele ar
tikelen in het CDA program
gaan hierover, waarvan die
gericht op wijzigingen in het
onderwijs van importantie
zijn. Het belangrijkste is, dat
in artikel 3 na de constatering,
dat het gezin een onmisbare
pijler van onze samenleving
is, (waarin het meest geëige
nde opvoedingsklimaat voor
kinderen geschapen wordt en
waardoor de noodzakelijke
basis voor wettelijke regelin
gen wordt verschaft) staat: ge
lijke kansen voor man en
vrouw, een in bovenstaand
licht (dus uitgaand van het
gezin) doeltreffende uitwer
king van het emancipatiebe
leid is gewenst.
Misschien is een dergelijk arti
kel niet opvallend genoeg
voor een socialistisch of libe
raal programma. Wel voor het
CDA. Hiermee wordt gesteld,
dat de politieke inzet wordt
gegeven om de traditionele
rol van de vrouw in het gezin
te verbreden. Naar onze me
ning is het overbrengen van
deze gedachte en in maatrege
len uitwerken, naar het over
grote deel van gehuwde
vrouwen, het meest belang
rijk om de emancipatiege
dachte waar te maken.
Dit werkt nl. door in de opvoe
ding van de kinderen zowel
door de ouders die vanuit die
emancipatiegedachte invloed
uitoefenen op het onderwijs
als in het gezin. Betekent dit
standpunt het verwerpen van
oude waarden? Allerminst!
Het is het antwoord op de rea
liteit van het veranderend ge
zin. Het gezin 1977 is qua leef
tijdsopbouw, kindertal, in
wonende ouders, materiële
mogelijkheden en huishou
delijke inrichtingen niet te
vergelijken met dat van de
vorige generatie.
De vrouw, die huwt, weet van
meet af aan, dat het gezins
verband met opgroeiende
kinderen slechts enkele tien
tallen jaren omvat. De contac
ten met de samenleving door
betaalde of onbetaalde inzet
buiten het gezin zullen niet al
leen positief werken voor de
ontplooiing van alle talenten
van de vrouw, maar mede van
invloed zijn op het opvoe
dingspatroon.
Alleenstaanden
Het programma-artikel waarin
(zoals eerder vermeld) de an
dere samenlevingsvormen
worden genoemd, vraagt alle
reerst bijzondere aandacht
voor velerlei groeperingen, al
leenstaanden, zoals onge-
huwden, weduwen, weduw
naars, gescheiden - allen met
of zonder kinderen, al of niet
in gezinsverband wonend -
en voor samenwonenden in
andere samenlevingsvormen.
Hiermee wordt de politieke be
reidheid uitgesproken rege
lingen te treffen. Deze groep
is wel uiterst verschillend
zowel in leefvorm als in le
vensbeschouwing. De één
wijst bv. 'n burgerlijk huwe
lijk volstrekt af, terwijl de an
der in een instituut waar dat
minstens op zou lijken juist
de erkenning zou zien van b.v.
de homofiele relatie.
Vast staat, dat
tussen twee of meer leden in
de samenleving rechten en
plichten wil vastleggen, zo
zelfs dat men er zich bij de on
afhankelijke rechter op kan
beroepen er reeds nu ver
schillende mogelijkheden
zijn. Zo gauw men wijziging
van bestaande wetgeving
wenst bv. in het erfrecht,
waarvoor het CDA een wijzi
gingsvoorstel voor zeer lang
durig samenwonenden in het
program opnam - is een der
gelijke bevestiging van de
duurzaamheid van de relatie
noodzakelijk, al was het maar
om fraude of -chantage te
kunnen voorkomen.
Het CDA heeft juist in zijn pro
gramma mede bijgedragen
om zijn beginselprogramma
waar te maken nl. om zich in
te zetten voor een samenle
ving waarin gelijkwaardig
heid en verantwoordelijkheid
gestalte krijgt; met bevesti-/
ging van oude waarden, met
verantwoordelijkheid voor
het stellen van regelen voor
veranderende
Door Piet Wesseling
Mijn dringend vermaan vanuit het
ziekenhuis, twee maanden gele
den, aan de dames én heren poli
tici om toch eens' op te houden
met het bezoeken van al die
kleine, onbekende plaatsjes in
Nederland, heeft kennelijk niets
uitgehaald. Integendeel. Het zij
Nog enkele dagen en het is zover.
We gaan dan welgemoed weer
van ons democratisch recht ge
bruik maken om te vertellen door
wie wij wensen geregeerd te
worden. Het trieste aantal stern-
weigeraars, 30 of 40%? tellen we
niet mee.
Met het oog op dit nationaal gebeu
ren enkele notities.
Afstrepen
Er zijn veel partijen die meedingën,
deze keer. Te veel. Alleen al in de
Leidse kieskring staan er drie die
er m.i. niet thuis horen.
Een voorbeeld.
Ik kan me voorstellén, dat veel be
jaarden ontevreden zijn over de
manier waarop hun belangen be
hartigd worden. Er zijn talloze
voorbeelden van aan te halen.
Maar wat kan nu de politieke par
tij "Federatie Bejaardenpartij
Nederland" in de Tweede Kamer
uitrichten? Een afgevaardigde
van die partij, gesteld dat ze een
zetel veroveren, zit ér voor joker
bij.
Honderden onderwerpen worden
er aan de orde gesteld waar hij
waarschijnlijk geeh weet van
heeft, althans geen noemens
waardige inbreng kan verschaf
fen. Zijn aanwezigheid telt niet
mee. Alléén wanneer via C.R.M.
het onderwerp aan de orde wordt
gesteld waarvoor hij of zij alleen
gekozen werd kan hij spreken.
En dan nog is hij bij stemming
afhankelijk van de grote partijen
en van het politieke spel dat in de
Kamer nu eenmaal onvermijde
lijk gespeeld wordt.
Schande
Het is een schande voor onze sa
menleving dat vele bejaarden
meenden zich te moeten vereni
gen in één partij om eindelijk hun
recht te krijgen. Maar de weg van
de ene politieke partij loopt on
verbiddelijk dood.
Dit geldt uiteraard en ook nog veel
meer van allerlei andere belan
gen partijtjes. Het eind is zoek
wanneer we op die weg doorgaan.
Allerlei belangengroepen kun
nen zich melden: de fietsers, de
autobezitters, de huiseigenaars,
de huurders, de duifjesmelker's,
de sportvissers. De grote lijnen
van de landspolitiek zouden ver
loren gaan. De Tweede Kamer
zou ontaarden in een permanente
Poolse landdag. Beter lijkt 't me
dat b.v. de bejaarden zich wen
den tot die partij die in hun ogen
nog enig vertrouwen waard is en
dat zij na de verkiezingen het zo'n
partij dan zo moeilijk mogelijk
maken..
"Bij de tijd"
Ome Jan herinnert het zich nog al
lemaal heel goed. Hoewel al over
de 65 was hij nog bijzonder fit en:
"bij de tijd". Op een dag kwam zo
maar 't idee op, in een bruin café.
"Waarom ga je niet in de poli
tiek?"
"Ja, Jan", riepen enkele stafngas-
ten instemmend: "Net iets.voor
jou. Beter laat dan nooit. Je hebt
er het smoel voor, 'je praat als
Brugman en je weet er een hoop
Jan had 't er met zijn vrouw over
gehad. Truus wierp het niet di
rect weg. Het had een hoop heisa
gegeven. Maar 't scheen te luk
ken. Van de plaatselijke afdeling
van bejaarden werd hij al gauw
voorzitter. Op gewestelijk niveau
werd 't al wat ingewikkelder. Al
die vergaderingen voor noppes.
"Ja Truus", had Jan gezegd, "zo
gaat't nu eenmaal: voor wat hoort
wat".
Enfin, na vier jaar stond Ome Jan
bovenaan op de lijst en, verdomd
als 't niet waar is, hij kwam in de
Tweede Kamer, 'n Golf van en
thousiasme joeg door zijn huisje.
Iedereen kwam feliciteren> De
kastelein van het bruine café
bracht persoonlijk een bos bloe
men met een kaartje: '.'Zet 'm op,
Ome Jan" je vrienden.
Plotseling had hij veel mèer vrien
den dan hij dacht. En iedereen
vond dat hij het al veel eëfderhad
moeten doen. Nu zou er-in die
duffe Tweede Kamer wel ééns
even een frisse wind gaan waaien.
Ome Jan zou die jonge blaaska
ken wel eens even op hun num
mer zetten. Hij kreeg stapels
brieven van overal Uit 't land.
Mensen vroegen van alles!
Toilet
"Wanneer krijg ik nou eindelijk dat
allang beloofde toilet?" "Ik kan
geen telefoon betalen en toch kan
ik hem niet missen". "Wanneer
krijg ik nou die woning zonder
trappen, ik sta al jaren op de
wachtlijst!" "Wij kunnen niet
langer zonder gezinshulp" etce
tera.
Ome Jan in de Tweede Kamer, 't
Was hem allemaal zwaar tegen
gevallen. Na zijn uiteraard wat
stuntelige maidenspeech in 's
lands vergaderzaal voor ander
halve man en een paardekop öVér
vermindering van de BTW vo'or
niet strikt luxe artikelen was hij
niet meer aan 't woord gewëest.
Wel had hij stapels documenten
gekregen oVer talloze onderwer
pen waar hij de ballen van. be
greep, ondanks zijn zeer-toege
wijde B.I.K. (Bewerktuiging In
dividuele Kamerleden). Einde
loze vergaderingen over 1% ope
raties en 't wel of niet vasthouden
aan de nullijn, over toegevoegde
waarde bij landverkoop en over
'n uitgeholde VAD. Eindeloze
discussies. En Ome Jan vroeg
zich af wat hij daar nou eigenlijk
deed.
Vriendelijke collegae hadden hem
verzekerd, dat iedereen in het be
gin zo'n gevoel had. Dat zou wel
overgaan. Maar niks daarvan.
Zijn enthousiasme was tot ver
beneden de nullijn gedaald. Eén
keer had hij een voorstel inge
diend voor zijn bejaarden, 't Werd
honend weggestemd.Na vief
vrijwel wanhopige jaren be
dankte ome Jan.
"Ome Jan, doe je niet mee, deze
keer?" vroeg de kastelein van 't
bruin café: "De gouden leeuw".
"Mij niet gezien!" zei ome Jan.
Meningen op
deze pagina
weergegeven zijn
voor rekening
van de auteurs
