Kans op herhaling droge zomer 1976 blijft 0,3 procent
ZATERDAG 30 APRIL 1977
De kroeg is overvol, de telefoon
staat op de tap en kraakt,
voortijdig verwelkte
Atheense bloemen smeken
onafgebroken om een
drankje van twaalfeneen-
halve gulden: one wieskie
pliese miester, en aan de an
dere kant van de lijn buldert
doctor Frantisek Fadrhonc er
lustig op los.
Onverstaanbaar onder deze
omstandigheden: vooral het
snufje Grieks dat hij tegen
woordig in zijn opgeklopte
melange van Tsjechisch,
Duits en Nederlands stopt
blijkt fataal. Pas na een mi
nuut of wat ebt de woorden
stroom weg. En kan er wor
den uitgelegd dat de aan
komst in Athene een feit is,
dat een nadere afspraak dient
te worden gemaakt. En, oh
ironie van het lot, ineens is de
doctor wel verstaanbaar. Een
korzelig antwoord: dat heeft
hij heus allemaal wel begre
pen, waarom zal hij anders
vragen of de vliegtuig beval
len is en of de hotel naar zin is,
en morgen vijf uur schikt in
hotel Edelweiss, nou goed
dan. tot morgen, tuut,
tuut.
Opgehangen
Dag doctor, maar hij heeft al
opgehangen, het gedrang
voelt plotseling klam aan, het
one wieskie pliese van ver
welkte Atheense bloemen
staat hoog genoteerd in de top
tien, met als goede tweede het
ten drachmes for the music-
box pliese, terwijl de eigenaar
blij verrast klootzak zegt.
Vervolgens zijn gehele kennis
van de Nederlandse taal
spuit, haring met uitje, lekker
meissie, Ajax, Cruijff. En dat
allemaal dankzij die zes we
ken Lido op het Amster
damse Leidseplein werkzaam
is geweest.
Fadrhonc, natuurlijk kent-ie
die, wie niet, de wonderdók-
ter van AEK Athene, onder
wiens leiding de club ferm in
aanzien is gestegen. Maar nu
terzake, meneer heeft dollars,
hij zal ze zwart wisselen, ge
woon .because i am your
friend", wat een basis blijkt
om een aanbod te doen dat
vier, vijf drachmes onder de
officiële koers schommelt.
En de 24 uren die ons van een
hernieuwde ontmoeting met
exbondscoach doctor Franti
sek Fadrhonc scheiden een
haast onneembare barriere
lijken. Maar ze verglijden, de
taxi koerst die middag hoes
tend en proestend heuvelop
waarts, voortgedreven door
een zwijgende Rus, in wiens
chagrijnige ogen moord en
doodslag begint te broeien
wanneer een falikant ver
keerde poging het ijs te bre
ken wordt gemaakt.
Bruusk
Want bruusk schuift hij het
hem aangeboden vaantje van
AEK Athene van zich af,
stroopt met levensgevaar
voor vele weggebruikers zijn
mouwen op, toont het geta-
toeeerde klavertje drie, sym
bool van aartsrivaal Panathi-
naikos; smijt zijn cliënt nog
net niet uit zijn wagen,
scheurt door terwijl het
gammele vehikel steeds meer
begint te detoneren met de in
aanzien stijgende buurt: hier1
wonen de rijke Atheners en
inderdaad restaurant Edel
weiss bestaat ook, zo wegge
grist van een Zwitserse be
rghelling, monsterachtig van
aanblik, maar de doctor zit er
gelukkig, achter een stuk
taart, samen met zijn lieve
echtgenote, zijn gezicht min
der gerimpeld, zo lijkt het,
dan drie jaar terug, wanneer
hij Oranje wisselt voor AEK
Athene.
Hij wil onmiddellijk laten zien
dat hij bij is gebleven, spuit dé
uitslagen: Ajax verloren.
Feyenoord gelijk, Brugge
bijna kampioen; voetbal in
ternational steeds minder van
kwaliteit, blad met blote bor
sten, heeft hij moeten consta
teren en die Nederlandse
trainers die blijven elkaar ook
maar opvreten. Dat is toch die
problematiek in Holland,
veel gezworven, hij heeft toch
al in '47 kind en vrouw in de
koffers gepakt en is uit
Tsjecho-Slowakije gevlucht.
Heimwee waarom, hij heeft
het hier toch goed, hij zoekt
heus ook geen rehabilitatie.
Trots: hoe lang zijn grote train
ers als Puskas en Bucking
ham in Griekenland geble
ven, vijf, zes maanden mis
schien. En hij, doctor Franti
sek Fadrhonc dient het ko
mende seizoen het vierdejaar
van zijn contract uit. Heeft
zijn AEK in dit UEFA Cup
toernooi niet geschitterd,
achtereenvolgens Dynamo
Moskou, Derby Country,
Rode Ster Belgrado en
Queens Park Rangers ver
pletterd: de voorzitter zou al
blij geweest zijn met twee
ronden, het zijn er vijf gewor
den, het seizoen is financieel
goed, kan niet meer stuk, hij
is de 100.000 gulden die ze
hem betalen weer waard ge
bleken. Of niet soms.
Profeteert
Hij profeteert de ondergang van
zijn ploeg tegen Juventus, die
4-1 achterstand is te groot,
Juventus te sterk. Krijgt ge
lijk, in het barstensvol gela
den stadion, waar de aanhang
op het wonder hoopt, omdat,
mevrouw Fadrhonc zegt het
giechelend, haar man hier als
wonderdokter wordt be
schouwd. Hij loopt in deze
heksenketel van vuurwerk,
sirene, ratels en tropische re
genval bijna onopgemerkt
het veld op vlak voor het be
gin, maar krijgt als hij toch
wordt gezien een staande ova
tie. Wordt niet verguisd als
het wonder ditmaal uitblijft,
wat geen wonder is gezien de
kracht van de Italianen; legt
het na afloop in een mengel
moes van Engels en Grieks
uit aan zijn gehoon hij heeft
versterking nodig, gaat hij
zoeken in Duitsland of Neder
land. Boven de doctor een ka
rakteristieke foto, gemaakt na
de beslissende 0-0 tegen Bel-
gie in het Olympische sta
dion, het gerimpelde hoofd
gedrukt tegen het vermoeide
gelaat van Neeskens.
Vermoeid
Een innige omhelzing, want
„der Neeskens heeft toch-
Van Himst uitgepoetst".
Later, als het stadion leeg raakt
en een zoele wind de puin
hoop aan achteloos wegge
worpen programma's ritselen
voor zich uit drijft, lijkt hij in
het vale neonlicht toch ver
moeid, toont zich voor het
eerst als de 63-jarige die hij is.
Zegt dat hij na het volgende
jaar wel terug wil naar Neder
land, niet meer als trainer,
maar als technisch directeur.
Dat hij wil blijven werken zo
lang het kan, dat hij trouwens
financieel niet sterk genoeg
staat om tot z'n 65e te kappen.
Bekent tenslotte dat hij ten
tijde van het wereldkam
pioenschap 2000 gulden in de
maand verdient bij de KNVB.
Geen premie van 75 mille
voor doctor Frantisek Fadr
honc, slechts een dagvergoe
ding van honderd gulden in
West-Duitsland.
Daarom, hij krijgt een milde
blik in de ogen, daarom is hij
zo blij geweest met de komst
van die twee Oranjemannen,
de dag na de verloren finale in
Munchen, die de kamer bij
hem binnenstappen en hem
ieder een biljet van duizend
gulden in de borstzak from
melen.
Voor die kienderen zeggen ze,
om vervolgens weer wat hou
terig te vertrekken. Hij wil de
namen eerst niet geven, maar
ze laten zich gemakkelijk ra
den, Willem van Hanegem en
Piet Keizer lijken de enigen
onder de Oranjeklanten in
staat tot een dergelijke tot op
heden verborgen gebleven
actie. Doctor Frantisek Fadr
honc knikt. En, zegt hij. die
2000 gulden betekenen voor
hem, hij weet het zeker, meer
dan de twee ton die Rinus Mi-
chels voor zijn drieweekse
leiderschap incasseert. Niet
om het geld maar wel om het
gebaar
De foto na de nul-nul tegen België. De doctor omhelst Neeskens Fadhronc heeft de foto meegenomen naar Athene
maar wat anders kan het dan,
kijk eens met zo n opper
hoofd als Van der Leek, die
had na de WK-successen de
Nederlandse trainers moeten
slijten in het buitenland, maar
de enige die is gegaan, dat is
toch hij, Frantisek Fadrhonc,
hij knijpt de ogen in triomf tot
nauwe spleten samen.
Roem
Hij gaat na vier jaar Oranje te
hebben gehoed naar Athene,
waar zijn roem stoelt op een
wedstrijd begin zeventig, van
Oranje, dat met Cruijff, Kei
zer, Neeskens in een vriend
schappelijke interland over
de Grieken heenwalst: een
pure demonstratie van de he
ren om Fadrhonc vast in het
zadel te helpen. Zij en niet de
KNVB zullen bepalen onder
werlke stroman ze zich door
de voorronde van het WKÜ74
zullen heenworstelen. Want
Cruijff, Neeskens, Keizer,
Van Hanegem en al die ande
ren die zich plotseling voor de
doctor het vuur uit de sloffen
lopen, zullen toen al begrepen
hebben dat Frantisek Fadr
honc niet de ideale leider is
voor een wereldtoernooi,
daarvoor zijn z'n te zwakhe
den te aanwijsbaar, de paniek
als er gewisseld moeten wor
den, het falikant verkeerd-
reageren onderzware druk.
Hij is, en blijft een clubtrainer,
niet meer, maar zeker ook niet
minder, bewijst dat laatste in
Athene, waar hij AEK uit de
zorgen helpt, een jaar terug
zelfs op weg lijkt naar de
landstitel, totdat een ontmoe
ting met aartsrivaal Panathi-
naikos hem fataal wordt. De
doctor weet het nog precies,
een uitwedstrijd bij Panathi-
naikos, toestanden op de tri
bunes, sinaasappelen op het
veld. Waarna zijn AEK
Athene gestraft wordt omdat
zijn supporters zich zouden
hebben misdragen, zes wed
strijden blijft eigen terrein
voordeel taboe, een politieke
beslissing duidelijk, AEK
mag geen kampioen worden,
maar geprotesteerd heeft hij
niet, een vluchtig hoofd
schudden, er zijn andere we
gen, wel buigen maar niet
barsten. En ineens draagt hij
dan toch weer het stempel
van de eens staatloze, be
vreesd zijn stem te verheffen
tegen onrecht.
Zoals hij ook zwijgt wanneer,
als Oranje zich eenmaal heeft
gekwalificeerd voor West-
Duitsland, uit Spanje Rinus
Door
Pim Stoel
Michels komt, het Fadrhonc
verbasterd wordt tot het laat
dunkende en Amsterdams
getinte Varendonk èn het rijk
van de doctor uit is.
Kop dicht
Hij wil eerst geen, maar later
toch wel een terugblik,
smoort een slecht gekozen in
terruptie in de kiem: grote
kop dicht, Fadrhonc praat:
dat met Michels, hij heeft het
geweten direct nadat bij
bondscoach wordt en Michels
op een trainingsbijeenkomst
vertelt hoe hij Mexico heeft
gezien van de tribunes en hoe
hij zo graag een wereldtoer
nooi van de bank zou willen
leiden. Geen vernedering die
komst van Michels, voor hem
niet, maar mevrouw Fadr
honc schudt het hoofd, voor
hem niet, maar voor haar wel,
het is allemaal zo ontactisch
gegaan
Hij neemt weer over Van der
Hart, ja met Cor ligt het an
ders, ze moeten in Nederland
eens weten met wat voor obs
cure kandidaten als assistent
de KNVB naar voren is ge
komen, het wordt dan Van
der Hart, die bittere herinne
ring is nog niet verteerd. Hij
kent hem toch van vroeger
van Fortuna, ze speelden een
keer thuis tegen Fortuna, Cor
is nog in de ploeg, na de wed
strijd, wat denk je, de bal
zoek. zo'n mooie nieuwe,
duikt onder de jas van Cor
na afloop en ja hoor, de bal is
Schaduw
Doctor Frantisek Fadrhonc
gaat in de schaduw van onze
Spaanse held toch mee naar
West-Duitsland. Waarom ook
niet. zijn mogelijkheden zijn
toch beperkt, koffers pakken
of blijven, dan kies je toch
voor het laatste, hij heeft er
toch voor gezorgd dat Oranje
zich kwalificeert. Mevrouw
Fadrhonc, een warme blik in
de ogen: mijn man heeft toch
het mierenwerk verricht.
Zelf reisde ze maar een keer
naar Duitsland, nee niet naar
de finale, de KNVB-heren
hebben het zo druk dat ze
vergeten zijn haar een kaartje
te zenden. De doctor hult zich
in stilzwijgen in West-
Duitsland. Kijkt in het train
ingskamp in Hiltrup door een
kiertje in zijn gordijnen toe
hoe Cor van der Hart met
champagneflessen smijt en
de volgende dag moet afrei
zen, luistert tijdens die be
ruchte orgie-nacht van Oran
je, zoals Bild Zeitung het fijn
tjes weet te brengen de vol
gende dag, vanuit zijn leger
stede naar de vrolijke gelui
den in en rond het zwembad.
Staat aan het einde van de rit
ver achteraan bij de huldi
ging, laat zich onwillig door
Joop den Uyl naar voren roe
pen. krijgt een onderschei
ding van de Koningin opge
speld, hij draagt ze nu in dat
sombere restaurant Edel
weiss, corrigeert niet gekre
gen, maar verdiend. Waarna
hij eigenlijk geruisloos naar
Athene vertrekt en het Va
rendonk opnieuw wordt ver
basterd, nu tot Fantroc. Maar
daar maalt hij niet om.
Heimwee?
Heeft doctor Frantisek Fadr
honc heimwee naar Holland.
Een diepe bas. Heinwee.
waarom, hij heeft toch al zo
De droogte van 1976 staat in onze her
inneringals de droge zomer van 1976.
Uit gegevens van het KNMI blijkt
echter dat de droogte al in februari
begon en tot in het najaar voortduur
de. Niet alleen Nederland had met de
uitzonderlijke droogte te maken, ook
andere Westeuropese landen kregen
hun deel. De drinkwaterrantsoene
ring in Engeland bereikte bij voor
beeld uitgebreid het NOS-journaal.
Mensen die direct met deze droogte te
maken hebben, zoals landbouwers en
de verantwoordelijken voor de drin
kwatervoorziening, bestookten het
KNMI met vragen. Hoe uitzonderlijk
is zo'n droogte? Is ze voorspelbaar?
Wordt dit jaar weer zo droog?
Het KNMI heeft alle onderzoekingen
gebundeld in zijn publikatie „De
droogte van 1976". In dit rapport vol
tabellen en grafieken trachten zeven
meteorologen de belangrijkste vra
gen te beantwoorden.
De vraag hoe droog het is geweest,
kunnen we het best beantwoorden
door de neerslag te vergelijken met
de zogenaamde klimatologische
waarde (een gemiddelde waarde be
rekend over de periode 1930 tot 1960).
In het rapport gebeurt dat voor ver
schillende plaatsen, wij geven de
waarden voor de Bilt, berekend per
maand, met tussen haakjes de klima
tologische waarde.
Januari 107,9 mm (68,0) februari 17,1
(52,2), maart 36,8 (44,6), april 9,8 (48,8),
mei 25,0 (51,5), juni 52,8 (58,0), juli 43,4
(76,8), augustus 16,4 (88,0) en sep
tember 63,6 (71,2).
We zien dat januari erg nat is geweest en
daarna alle maanden droog of aan de
droge kant zijn. Vooral april en au
gustus zijn extreem droog.
In september begint de toestand weer
normaal te worden. We moeten 241
jaar teruggaan om een jaar te vinden
Door
Chriet Titulaer
dat even droog was als 1976. Uit bere
kening blijkt dat de kans op zo'n
droogte 0,3 procent is, d.w.z. het komt
maar eenmaal in de 300 jaar voor dat
het zo droog is als in 1976.
Plaatselijk
In Nederland zijn er natuurlijk ook
plaatselijke verschillen gemeten. Het
zuidwesten en het noordoosten van
het land blijken droger te zijn ge
weest dan de rest van het land. Een
eerste vraag is of het vaak voorkomt
dat het twee jaar achter elkaar zo
droog is. Uit een analyse van de gege
vens is daar niets van gebleken. Ook
voor 1977 hebben we een kans van 0,3
procent op een extreem droog jaar
Uit de nieuwsberichten hebben we vo
rig jaar vernomen dat het ook in onze
buurlanden erg droog was. Het
KNMI heeft uitgezocht dat het ook in
Denemarken, Zuidoost-Engeland,
West-Belgie en Noordwest-Frankrijk
gedurende zeven maanden te droog is
geweest. De droogte heeft zich echter
niet uitgestrekt tot heel Europa. Ze is
beperkt gebleven tot een gebied van
1000 bij 1000 kilometer, waarvan Ne
derland ongeveer het centrum is.
De lente en zomer van 1976 zijn ook
geanalyseerd met betrekking tot het
weertype. Onder het weertype wordt
een combinatie van elementen ver
staan. Er is speciaal gekeken naar de
zogenaamde ADS-dagen, dat zijn da
gen waarop het warm, droog en zon
nig is. In 1976 had De Bilt van januari
tot en met augustus 65 ADS- dagen,
tegen 30,1 normaal. Alleen 1947 met
73 ADSdagen komt nog hoger
Het aantal ADS- dagen kan worden ge
bruikt om te zoeken naar jaren met
mogelijk overeenkomstige weer
sontwikkeling. Met dat doel heeft
men ook de luchtcirculatie geanaly
seerd Het blijkt dat in de echte
droogteperiode van februari tot en
met augustus de circulatie boven Eu
ropa hoofdzakelijk is bepaald door
een hoge luchtdruk boven Scandina
vië. Als we in het verleden zoeken
naar jaren met een soortgelijke circu
latie vinden we een opvallende over
eenkomst voor het jaar 1911. Ook dat
jaar was extreem droog in Nederland
en West-Duitsland. Andere jaren met
een vergelijkbare circulatie blijken
helemaal niet te droog en soms zelfs
veel te nat te zijn. We kunnen ook alle
droge jaren op een rijtje zetten en kij
ken of er een overeenkomst is bij de
circulatie. Dat blijkt niet het geval te
zijn. Het is duidelijk dat droogte op
verschillende manieren in ons land-
kan ontstaan.
Tot slot heeft het KNMI nog een aantal
externe factoren als mogelijke ver
klaring onderzocht De zeewater-
temperatuur in de Stille Oceaan is in
1976 flink onder normaal geweest,
maar dat was in 1975 ook zo! De ijs-
grens verplaatst zich nog steeds naar
het nooraen, maar het is niet duide
lijk hoe dat de droogte kan verklaren.
De zonne-activteit was niet uitzon
derlijk laag of hoog. De afvoer van de
Maas en de Rijn zijn in 1976 extreem
laag geweest, een gevolg van weinig
neerslag in het brongebied. De
grondwaterstand bereikte in Neder
land zijn laagste stand, maar ook dat
is een gevolg van de droogte, geen
oorzaak. Concluderend kunnen we
zeggen dat 1976 extreem droog was
en dat de kans op herhaling ook dit
jaar 0.3 procent is. Een grote droogte
is niet voorspelbaar en kan verschil
lende oorzaken hebben.
