(d)(tpö3(i§gD®|) LySg^ff dl© v@mi J@
(nfD®(|xol©ff ©ff fü©®!? ©d© V0@©k@üT)(S©tf1ï V@ln) M©^©(fü"
Redding
van de
potvis
ligt in
plante-
zaadje
ZATERDAG 23 APRIL 1977
PAGINA 17
Luisteren naar de stem van je
moeder of naar een vioolconcert van
Mozart met een frequentie hoger
dan 8000 hertz en op die manier
genezen van overspannenheid,
depressies of angstcomplexen. Deze
therapie, audiopsychophonologie
genaamd, is niet wijd en zijd
bekend. De methode heeft naam
gekregen doordat het werd toegepast
om kinderen van leermoeilijkheden
en -stoornissen af te helpen. Maar
volwassenen op deze manier van
psychische kwalen afhelpen is een
methode waarvan Wim Michiels,
bedrijfsarts bij de Daf-fabrieken in
het Belgische Oevel min of meer de
„uitvinder" is.
De 38-jarige Belg, die zich na zijn
artsenstudie specialiseerde in de
bedrijfsgeneeskunde, vestigde zich
als huisarts in Oevel en begon daar
als een soort hobby, samen met zijn
vrouw, die ook arts is, kinderen met
leermoeilijkheden te helpen.
„Waarom ik daarmee ben begonnen
kan ik eigenlijk niet verklaren. Ik
heb er wel eens over nagedacht en
dan zou ik zeggen, dat komt omdat
mijn ouders allebei in het onderwijs
zaten. Dan heb je toch een redelijke
belangstelling voor educatieve zaken
Contact
Een hobby die uitgroeide tot een
redelijke vermaardheid van het
Belgische doktersechtpaar op dit
gebied. Toen Wim Michiels bij Daf,
waar hij inmiddels bedrijfsarts was
geworden, te maken kreeg met
beroepsdoofheid en oorsuizingen,
veroorzaakt door het jarenlang
werken temidden van hels lawaai,
besloot hij de audiopsychophonologie
ook eens op deze mensen toe te
passen.
En dat had opmerkelijke resultaten.
Niet alleen genazen de mensen van
hun kwalen, maar na verloop van
tijd hoorde dokter Michiels van de
chefs van deze mensen dat ze sinds
de „zittingen" veranderd waren. Ze
hadden meer contact met hun
collega's, luisterden beter, kortom, ze
functioneerde beter in het sociale
leven.
Dokter Michiels was daar eigenlijk
niet zo verbaasd over, omdat het
het grondprincipe is van zijn
theorie.
En wat behelst die eigenlijk?
„Horen en luisteren is iets heel
verschillends. Horen gaat via de
oren, luisteren is een hersenfuctie:
Ons gehoororgaan is een van de
belangrijkste in ons lichaam, het is
het meest-verfijnde relatie-orgaan.
Een Nederlandse professor heeft
eens gezegd; je kunt beter blind zijn
dan doof. En daariq heeft hij gelijk.
Bij mensen namelijk die
overspannen of depressief zijn, zo
blijkt uit het audiogram dat we
maken, zien we dat de hersenfunctie
waarmee we luisteren sterk is
afgenomen of zelfs geheel afwezig
is. Om die hersenfunctie dan weer
op normaal niveau te brengen, dus
om de overspannenheid te genezen,
is geluid nodig. En verder geen
enkel ander medicijn".
Wedergeboorte
De sonische wedergeboorte, de
wedergeboorte van het luisteren, dat
is de manier waarop dokter Michiels
zijn therapie baseert en wel om de
volgende reden:
„De luisterfunctie van de hersenen
van een baby wordt pas actief
omstreeks de vijfde maand van de
zwangerschap. Het kind ervaart
vanaf die tijd de geluiden heel
anders dan wij. Door allerlei
natuurlijke hindernissen, met name
door het vruchtwater roncLhet kind,
gaan alle tonen beneden 8000 hertz
verloren. We hebben dan te maken
met een zogenaamd watermilieu,
waarin de baby echter al de
geluiden die zijn of haar moeder
produceert met de stem wel in zich
opneemt. Na de geboorte gaat het
luisteren zich aanpassen aan het
luchtmi'lieu en gaan ook tonen
beneden de 8000 hertz een rol
spelen".
In het begin van de behandeling
luistert de patient dan ook naar
geluiden met een frequentie van
8000 hertz „En dan het liefst de
moederstem. Omdat de hersenen bij
de eerste kennismaking met
geluiden vrijwel uitsluitend de
moederstem hebben gehoord, hebben
we die stem ook nodig om de
hersenfunctie weer te stimuleren.
Bij kinderen is dat vrij eenvoudig,
maar bij volwassenen ligt dat
moeilijker. Of de moeder is dood, of
de stem heeft een dusdanig slechte
kwaliteit dat hij niet te gebruiken
Voor die mensen doen we dan een
beroep op Mozart. En waarom dan
Mozart, zult u vragen.
Wel, Mozart is al op zeer jeugdige
leeftijd begonnen met componeren
en maakte daarbij erg veel gebruik
van hoge tonen, vooral in de
vioolmuziek. Maar verder is er in
die muziek van Mozart een bepaald
ritme en een harmonie die we bij
niemand snders aantreffen.
Bedrijfsarts Wim Michels
Door
Ria Schuurhuizen
Waarschijnlijk omdat hij
componeerde met het oor van een
kind.
Deze theorie is niet bewezen of zo,
maar met de muziek van
tijdgenoten die ook wel hoge tonen
Om de parenten de hoge tonen „toe
te dienen", zijn wat technische
handelingen nodig. Dokter Michiels
stuurt de bandjes naar een collega,
die apparatuur heeft die ervoor
zorgt dat de lage tonen worden
gefilterd, zodat alleen de hoge tonen
overblijven.
Twee- tot driemaal per week en per
keer zo'n twee uur luistert de patient
daar dan naar. Wordt het luisteren
beter, hetgeen wordt gecontroleerd
aan de hand van audiogrammen,
dan wordt de frequentie langzaam
teruggebracht naar een normale
hoogte. Na ongeveer een halfjaar
gaat het dan een stuk beter met de
patient.
„Met de moederstem gaat het
trouwens veel vlugger dan met
Mozart", vertelt dokter Michiels, die
nog tot meer interessante
ontdekkingen is gekomen in zijn
praktijk. „Bij kinderen met een
pleegmoeder bij voorbeeld werkt het
helemaal niet. We hebben hier een
moeder gehad die het kindje negen
dagen na de geboorte had gekregen,
dus je zou zeggen, dat kind heeft
nooit iets anders gehoprd dan deze
moederstem. Toch lukte het niet.
Het schijnt dat er sterke prenatale
gehoorsbanden, of gevoelsbanden,
tussen moeder en kind bestaan. Zo
blijkt ook dat jonge kinderen, van
een jaar of vier, op die band direct
de stem van hun moeder herkennen,
hoewel je niet meer hoort dan wat
hoge psst-psst-klanken. Dé kinderen
weten namelijk niet dat het de stem
van hun moeder is, maar het is
verbazingwekkend hoe snel
sommigen dat horen. Bij ouderen
duurt dat veel langer".
Behalve genezen ziet dokter Michiels
ook veel in preventieve behandeling
via deze methode. „Er is namelijk
nog een belangrijke factor en dat is
de selectiviteit van het luisteren.
Het onderscheid maken tussen
verschillende toonhoogten.
Ga het simpele woordje ja maar
eens na, op hoeveel verschillende
manieren kun je dat niet zeggen?
Die selectiviteit wordt gevormd
omstreeks het vierde levensjaar van
een kind. Ouders zijn op dat
moment erg belangrijk. Zijn er
relatiestoornissen tussen ouders en
kind, dan gaat het kind zich
dikwijls afsluiten. Het luistert niet
meer naar geluiden uit die richting
en dan ontstaat een gesloten
selectiviteit. Het is mij nu gebleken
dat mensen met een gesloten
selectiviteit veel sneller overspannen
raken dan mensen met een open
selectiviteit. Ik heb onderzoekingen
gedaan in twee bedrijven en kwam
daarbij bij voorbeeld tot de
ontdekking dat de helft van de
arbeiders en het lagere personeel
een gesloten selectiviteit had en dat
kaderleden voor 92 procent een open
selectiviteit hadden.
Mijn preventieve behandeling zou
betekenen dat ik die gesloten
selectiviteit open maak en daardoor
zou kunnen voorkomen dat r
overspannenraken.Maarja.dat
kost veel geld en gezien de
economische toestand zie ik daar
voorlopig niet veel van komen".
De bekendheid van dokter Michiels
is inmiddels tot over de
landsgrenzen geraakt. Hij heeft
onder andere patiënten uit
Nederland. Wil hij van zijn hobby
zoals hij die nog steeds noemt niet
wat meer maken?
„Nee", lacht de bescheiden Belg, „ik
wil er geen groot centrum van
maken. Behalve mijn vrouw heb ik
nu al twee huipen drie dagen per
week. Dat is meer dan genoeg. Laat
mij maar eenvoudig blijven. Ik vind
dan vooral kinderen"',
In zijn werkkamer in het
Daf-complex rinkelt dan de
telefoon. Mevrouw Michiels. Er is
iets niet in orde met de apparatuur.
„Zojuist heeft hier een mevrouw een
half uur een band zitten opnemen
en nu draai ik hem terug en hoor ik
niets". Dokter Michiels vraagt haar
naar wat technische handelingen,
maar die heeft ze allemaal goed
verricht.
In zijn Peugeot - sinds kort hebben
de kaderleden van Daf een Peugeot
tot hun beschikking - rijden wij
naar zijn huis in het dorpje Oevel.
Mevrouw Michiels staat min of
meer handenwringend voor de
apparatuur.
„Laat eens kijken", zegt dokter
Michiels, draait aan een knop en ja
hoor, daar is de moederstem.
Gelukkig gaat deze moeder naar
huis, haar taak zit er op.
Ik mag nu ook even luisteren naar
een moederstem op een frequentie
van 8000 hertz en het zijn
inderdaad niet meer dan wat hoge
psst-psst-geluiden.
.„Vervelend he", zegt mevrouw
Michiels, „maar de meeste patiënten
reageren toch erg rustig. Vaak
vallen ze bij de eerste behandeling
gewoon in slaap".
Ook Mozart mag ik even beluisteren
Je herkent iets van muziek, maar
mooi is het niet.
Laatste vraag aan dokter Michiels.
„Als ik nu een beetje moe ben en ik
ga 's avonds in een luie stoel zitten
en zet een vioolconcert van Mozart
op. Heeft dat dan ook enige
invloed?
„Jazeker, en als je dan de bassen
weg zou draaien en dus ook veel
hoge tonen hoort, heeft het echt wel
enig effect".
De potvis heeft de kostbaarste
kop ter wereld. De grootste
ook. Het lichaamsdeel beslaat
ruim een derde van de hele
lengte van deze tandwalvis.
Een potvisstier kan twintig
meter lang worden. Een af
meting die hij tegenwoordig
niet meer haalt. Zoveel ge
duld brengen de walvisvaar
ders niet op. Want onze tech
nologie schreeuwt om potvi
solie. Deze met het dalen van
het aantal potvissen al
schaarser wordende stof, ook
wel spermaceti genoemd, is
met honderden liters te vin
den in dekopholten van de
kolossale vleeseters.
De machtigste aller zoogdieren,
alleen in grootte de minder
van de blauwe en de grijze
vinvis, is in Herman Meivilles
beroemde boek „Moby Dick"
het symbool, in witte potvis
gestalte, van de natuur. Kapi
tein Ahab gaat als vertegen
woordiger van de zoekende
en strevende mensheid ach
ter deze witte samenballing
van ongekende krachten aan.
Het einde is een grootse, ge
zamenlijke ondergang.
Zo zou je althans het boek kun
nen uitleggen, wellicht, wat
zo vaak gebeurt, buiten de
bedoeling van de schrijver
om. In elk geval is het werk
een boeiend verslag van de
jacht op potvissen zoals de
Amerikanen die in de eerste
helft van de vorige eeuw
vooral in de Stille Oceaan be
dreven. Melville had alles uit
de eerste hand. Hij was zelf
walvisvaarder.
Lijfsgevaar
Potvisolie werd toen gebruikt
in de kaarsenindustrie. Het
doden van de dragers van de
begeerlijke vloeistof had nog
iets ridderlijks. Het ge
schiedde vanuit kleine van-
gstboten, overboord gezet
door het moederschip. Moed,
koelbloedigheid en sterke
armen waren vereist, voor het
roeien, het werpen van de
harpoen en het toebrengen
van de dodelijke speerstoten.
Het lijfsgevaar was groot. Een
gang zou een kwestie van een
paar jaar zijn. Maar gelukkig
kunnen we dat thans, voor
zichtigjes, in de zou-
vorm schrijven.
Het vervelende van onze eco
nomie is, dat sommige zaken
pas als kwalijk worden her
kend en erkend wanneer ze al
lang en breed zijn opgenomen
in het raderwerk van produk-
tie en consumptie. Dat maakt
de strijd er tegen zo zwaar.
Het zomaar verbieden van
takken van nijverheid en in
dustrie die ons niet meer aan
staan, betekent tegelijkertijd
het brodeloos maken van dui
zenden mensen. Al zullen we
er toch naartoe moeten dat
het voorkomen van dierenui-
troei%ng zwaarder gaat we
gen dan het stilleggen van in
dustrieën als de walvisvaart
en -verwerking.
Hoop
Een goed alternatief kan veel
leed voor mens en dier ver
zachten. Zo ligt sinds kort
voor de potvis enige hoop in
de zaden van een woestijn
struik. Deze bevatten name
lijk olie met de zelfde hoeda
nigheden als die van de pot
vis. De heester, jojoba is de
indiaanse naam, geitennoot-
struik noemden de blanken
hem, groeit van nature langs
de grenzen van Californie en
Mexico. De ontdekking van
deze plantaardige spermace-
tie werd gedaan in 1976, toe
valligerwijs het door 't We-
reldnatuurfonds uitgeroepen
jaar van de walvis. Amerika,
Mexico, Israel, Australië en
Ghana kweken de jojoba al.
De resultaten zijn bemoedi
gend.
Als alles naar wens gaat krijgen
de woestijnbewoners het wat
beter, als jojobakwekers. In
tegenovergestelde omgeving
kunnen de inktvis etende ko
lossen weer heersen als van
ouds. De potvisjagers, Rus
sen, Japanhers en Zuidame
rikanen voornamelijk, zullen
een omscholingscursus moe
ten volgen tot geitennoot-
zaadjesplukker.
Door
Mark Glotzbach
wasmiddelen en schoon-
heidssmeer'seltjes voor
schoen en gezicht uitstekend
bruikbaar was, brak de ver
volging van de potvis op
nieuw met volle kracht los.
Geen kans
Sinds de uitvinding van het
harpoenkanon en het ver
schijnen van de fabrieks-
schepen met hun snelle
stoom- en motoijagers was
het met de ridderlijke strijd
gedaan. Met een ton sperma
ceti in zijn kop was de potvis
een eersterangs prooi gewor
den, die tegen de harpoenka
nonniers geen schijn van
kans had.
Die machtige kop, waarmee hij
octopussen dood ramde
tegen zeebodem en ijsberg,
werd aan dek van de fabrieks-
schepen gescheiden van de
romp. Stoomzagen verdeel
den het gevaarte in moten die
werden uitgekookt. De veel
minder waardevolle traan uit
zijn spek, zijn tot vleesmeel
gemalen spiermassa en tot
beendermeel verpulverde
skelet waren nog mooi mee
genomen. Even als het ivoor
van de tot twintig centimeter
lange tanden uit de onder
kaak. En, met een beetje ge
luk, zat er in de darmen een
brok grijze amber, zeldzaam
bestanddeel voor onbetaal
bare reukstoffen.
Kortom, de menselijke begeer
ten en de gevolgen dezer roer
selen in aanmerking geno
men, zag het er voor de potvis
zeer somber uit. Zijn onder
stuiptrekking kon de dood
brengen in een verbrijzelde
boot. En de potvis liet zich
niet zo gemakkelijk afslach
ten als de vreedzame balein
walvissen. Desnoods bleef hij
een uur onder water, dui
zend meter diep duikend.
Respijt
De opkomst van de aardolie
industrie bracht de potvis
bijna een eeuw lang enig res
pijt. Totdat in de tweede we
reldoorlog werd ontdekt dat
potvisolie ook voor andere
dingen dan kaarsenmaken
geschikt was. Motoren bleven
draaien onder de zwaarste
omstandigheden van hoge
druk, lage druk, grote hitte,
ongekende koude en alles in
opeenvolging of in vereni
ging. Mits de smering be
stond uit potvisolie. Waar de
gewone smeermiddelen het
lieten afweten hield sperma-
cetie de boel gaande. Tot in
raketmotoren toe. De belang
rijkste eigenschap van potvi
solie: beneden een bepaalde
temperatuur wordt het wa
sachtig, maar een deel ervan
blijft altijd vloeibaar en goed
hechtend. Om dat deel gaat
het de technici in het bijzon
der.
Aangezien de stof ook bij het
vervaardigen van penicilline,
Met een stoomzaag worden
aan boord van hetfabrieksschip
de potvis in hanteerbare
stukken gezaagd.
