Behoefte aan goed en handig
projectie
meubel
Ouderwets poetsen
toch beste manier
Koorts of niet
Net een brommer
AMBACHTSMUSEUM: ODE AAN DE VAKLIEDEN
Veel
mensen
zien
op
tegen
het
klaar
zetten
EXTRA
PAGINA 15
Veel mensen zien op tegen het ge-
reedzetten van een projectietafel,
projector en scherm.
Steeds meer mensen kopen een filmprojector om zelfge
maakte of gekochte films te vertonen. Ook de aanschaf van
diaprojectoren neemt nog toe. Opvallend groot is echter het
aantal mensen dat weliswaar in het bezit is van een projec
tor, een glasparelscherm en een projectietafel, maar toch
nog maar zelden films of dia's op het scherm bekijkt. Ze
vinden het gewoonweg teveel rommel in huis en te oAn-
slachtig om allemaal op te zetten.
En al valt het in werkelijkheid al
lemaal nog wel mee, het is toch in
derdaad een heel gedoe om voor
een korte film of voor dertig of veer
tig kleurenplaatjes een scherm op
te zetten, de projectietafel uit te
klappen en de projector aan te slui
ten.
Voor een langere vertoning geeft
dat niet zo, maar ja wie heeft er zin
om geruime tijd andermans vakan
tiefilmpjes te bekijken of de altijd
weer afgezaagde kleurenplaatjes
van de Costa Brava.
Compact
Daarom blijkt er ook
zyn voor de r
vertoningsapparaatjes die op een
televisietoestel Lijken. Je stopt er
een filmpje in en je kijkt gewoon op
het scherm. Niet zo groot als op een
echt projectiescherm weliswaar,
maar je hebt ook niet zoveel rom
mel in je kamer.
Voor kleurendia's heb je die appa
raatjes ook wel, maar die zijn voor
huiskamergebruik nu pas voorde
lig te koop. Dan de kleine viewers.
Die gaan in sommige gezinnen van
hand tot hand. Als er tenminste een
batterij in zit om het lampje te laten
branden. Werkt het ding op het
lichtnet dan ben je gebonden aan
de lengte van het snoer en dan volgt
niet zelden een wat merkwaardige
stoelendans van mensen die achte
reenvolgens de stapel diaatjes wil
len bekijken. Daarbij vallen dan
nog voortdurend enkele van die
plaatjes op de grond, zodat de kiek
jes er ook steeds pluiziger uit
gaan zien.
Nee, voor even bekijken gaan die
diakijkers best, maar voor groeps-
vertoning is het niets.
Films vertonen zonder scherm
kan, maar het beeldje op zo'n hulp
schermpje is dan wel heel klein.
■k De Hitachi sound projector: dia's
samen met geluid in een apparaat.
Best handig als je geen groot scherm
Dan zijn er nog apparaten
we onze zelfgemaakte films kun
nen doen en die aangesloten wor
den op een normaal televisietoe
stel. Maar die apparaten zijn nu nog
zo peperduur dat een gewoon mens
ze toch niet zal kopen. Bovendien
hebben dergelijke apparaten het
zelfde nadeel als de hiervoor al ge
noemde projectieapparaten met
een op een tv-buis lijkend scherm,
ze nemen plaats in. Je moet zo'n
ding toch ergens neerzetten en een
fraai ogend meubelstuk is het be
paald niet.
Bouwen
Uit dit alles blijkt dus wel waarom
zoveel mensen maar afzien van ver
toningen.
Maar er zijn aan de andere kant tal
lozen die wel hun films en dia's wil
len vertonen en die mensen bou
wen dan soms heel vernuftige din
gen als projectiemeubelen waarin
plaats is voor de projector, voor
films en dia's en voor de aansluits-
noeren. Niet zelden zijn die kasten
dan nog een combinatie van projec
tiemeubel en boekenkast. Te koop
zijn ze echter niet, je moet ze zelf
maken. Van geplastificeerd spaan
plaat bijvoorbeeld.
Voorbeelden zijn moeilijk te geven,
want dat is een kwestie van wat wil
Waar dat scherm
Doe-het-zelf-bladen hebben al wel
eens tekeningen van zo'n kast ge
publiceerd in het verleden. Het pro
jectiescherm moet er opgerold ook
een plaats in kunnen vinden want
waar laat je dat anders weer. Of
schoon, er is een mogelijkheid om
een oprolbaar scherm onderstebo
ven aan het plafond te monteren
achter een gordijn natuurlijk, want
zo aan het plafond is geen gezicht.
In een kast opgeborgen blijft in de
gewone praktijk nog maar het be
ste. Staat heel toevallig een wan-
dmeubel of een kast zodanig ten
opzichte van een tegenoverlig
gende wand - waarvoor een projec
tiescherm geplaatst kan worden -
dan kan een projector ook een vaste
plaats in zo'n kast of meubel krij
gen. Ook daar is geen vast recept
voor te geven. Er zijn mensen die
een luikje in een wand maakten en
achter dat ltiikje vond dan de pro
jector een plaats. Natuurlijk moet
er dan ook nog voldoende ruimte
zijn om de projector te bedienen
(zeker bij film).
Niet de tegenwoordig alom gep
ropageerde tandenpoetsmethode
in verticale richting - van boven
naar beneden - ook wel de 'rol-
methode" genoemd is het meest
geschikt voor kinderen, maar juist
de ouderwetse schrobmethode. Op
die laatste manier beweegt men de
tandenborstel gewoon van links
naar rechts en omgekeerd in de
mond. Dat schrijft de stichting
voorlichtingsinstituut voor de
suikerverwerkende industrie
(VISI) in haar informatiebulletin,
na een grondig onderzoek.
De VISI geeft voorlichting over de
rol van zoetwaren in de samenle
ving, maar daarbij wordt de nadruk
gelegd op mond- en tandhygiëne
Bij de tot nu toe aanbevolen rol-
methode (verticaal dus) worden de
haren van de tandenborstel tegen
het tandvlees gezet en dan draait
men de borstel rond, zodat de
punten van de nylonhaartjes vanaf
het tandvlees over de tanden en
kiezen glijden.
Onvolledig
Op die manier zouden ook de ruim
ten tussen de tanden en kiezen ge
reinigd worden (maar zoals uit
onder andere uit onderzoek van de
wetenschapper F. Hansen bleek,
zeker niet volledig).
Deze ruimten zijn alleen te reinigen
met hulpmiddelen als tandensto
kers en tandzijde enz.
Op deze wijze komt de tandplek die
tussen de tanden en kiezen zit los
en deze kan dan gemakkelijk wor
den verwijderd.
Vergeet niet om tenslotte met een
schrobbende beweging de
kauwvlakken.te poetsen.
Deze rolmethode vereist echter een
grote handigheid daarom is ze, zo
zegt de VISI, niet voor alle leef
tijdsgroepen goed toepasbaar.
Onderzoek
Bij 127 schoolkinderen van 11, 14
en 16 jaar werd het effect van de
rolmethode om tandplak te ver
wijderen vergeleken met het effect
vande schrobmethode.
Bij deze laatste methode borstelt
men zoals gezegd in horizontale
richting over de zijvlakken en de
kauwvlakken van de tanden en kie
zen. Het is bovendien de gemak
kelijkste methode.
Kijken of je koorts hebt. Als er een N verschijnt is er niets aan de hand.
Komt er ook een F, dan heb je minstens 38.
Je kunt in een paar sekonden met een zwart plakkertje op je voorhoofd
zien of je koorts hebt of niet. „Koortsindicator-strip" heet het, met een-
duur woord.
Het plakkertje geeft niet de precieze temperatuur aan. Het reageert op de
warmte van de huid en er worden (door de werking van liquid crystals,
vloeibare kristallen, die ook wel in rekenmachientjes worden gebruikt)
letters zichtbaar.
Twee keer een hoofletter N, en in dat geval is uw temperatuur normaal.
Als er ook nog een letter F verschijnt, is er wat aan de hand. Die F staat voor
„fever", is koorts. Als hij vaag zichtbaar is, dan heeft de bepakte persoon
zeker 38. Is de F goed zichtbaar, dan is de temperatuur zeker 39 of 40.
Daarmee is tegelijkertijd duidelijk dat zo'n plakkertje niet zo heel erg
praktisch is. Voor twijfelgevallen kun je het niet gebruiken, want dan is die
F nog niet te zien. Moetje toch de thermometer te voorschijn halen.
En verder werkt dit systeem soms helemaal niet. Bij een óp de vijftig
mensen komt het voor, dat hun huid koud is, terwijl ze toch koorts hebben,
of omgekeerd. Jonge kinderen hebben dat verschijnsel trouwens vaker,
omdat hun temperatuurregeling nog niet helemaal goed werkt. In die
gevallen is zo'n plakkertje dus alleen maar misleidend.
De levensduur is beperkt. De ifnporteur (J. Kersten, Pelmolen weg 16,
Utrecht) zegt dat het „duizenden malen" te gebruiken is, maar dat valt
tegen. Na een paar keer plakken is de „kleef' eraf.
Kortom: leuk om voor de grap te proberen, maar niet om serieus te gebrui
ken. De plakkertjes gaan, bij drogist en apotheker, rond 5 gulden per map
je van twee kosten.
Het apparaatje wordt geïmporteerd uit Duitsland. Daar heeft een handel
maatschappij in speelgoed er de moeilijk schrijfbare naam „Super
Brum-m-me" aan gegeven. Het wordt naar Nederland gebracht door im
porteur Hadee, postbus 11 te Kesteren.
Het is een plastic doosje met een draaibaar handvat eraan. Het hele appa
raat moet op een kant van het stuur van een kinderfiets worden geschoven.
De pret is, dat je net zo aan het handvat kunt draaien als aan het echte
gas-handvat van een brommer.
„Vroemm-vroemm" klinkt er dan uit het doosje, tamelijk werkelijkheids
getrouw.
Wij vroegen bij de importfirma of dat plastic handvat nou niet erg gauw
kapot valt. Men zei dat dat wel meeviel.
Maar wij blijven vinden dat het apparaatje er wat dat betreft toch nogal
kwetsbaar uitziet.
Het is verder wel erg leuk, want spelen niet alle kinderen graag dat hun-
fiets of step een motor heeft?
De geadviseerde prijs is niet mis: 19,95. Maar misschien wordt het wel
goedkoper.
Verborgen
Maar hoe verborgen we de projec
tor ook kunnen opstellen altijd
blijven we zitten met het projectie
scherm dat toch zeker een meter
hoog en breed moet zijn om zowel
dia's van liggend als van staand
formaat doorelkaar te kunnen pro
jecteren. Zomaar op een deur of
wand projecteren is zondermeer af
te raden, want dan blijft er van het
kleurenbeeld niet veel fraais over.
Een goed projectiescherm is
tegenwoordig dermate voordelig
dat we het voor de prijs niet behoe
ven te vervangen door een grijs be
hangetje of een witgekalkte muur.
Dat er voor fabrikanten van meube
len op dit gebied nog een en ander
te doen is lijkt na dit alles toch wel
duidelijk. Er is kennelijk behoefte
aan een esthetische niet al te dure
oplossing.
Schoner
Het bleek, dat na 3 maanden
poetsen met deze verschillende
methodes er een duidelijk verschil
was in de na het poetsen nog aan
wezige tandplak: de kinderen die
"schrobden" hadden veel schonere
monden.
Andere onderzoekers vergeleken
het effect van deze twee methodes
bij kinderen van 3*/2 en 6 jaar oud,
wanneer de kinderen zelf poetsten
en wanneer de ouders bij de kinde
ren de plak verwijderden.
Het bleek, dat de tandplak het beste
werd verwijderd wanneer de
ouders zelf met horizontale schr
obbende bewegingen de tanden
van hun kinderen poetsen.
Ook wanneer men deze jonge kin
deren zelf lieten poetsen kregen ze.
hun gebit veel schoner met de sc
hrobmethode dan met de rol
methode, aldus de VISI.
Het blijkt dus, dat voor kinderen tot
en met de basisschool de schrob
methode de voorkeur verdient.
"Van je hobby je beroep maken,
dat is toch het mooiste wat er is",
zegt Gouwenaar Gerard Verborg
(39) en kijkt opgewekt, want hem is
het gelukt. Al heel jong had hij
grote belangstelling voor oude am
bachten. Zijn interesse was vooral
gericht op het timmermansvak. Hij
volgde daarom een opleiding aan
een ambachtsschool.
Gerard Verborg begon 14 jaar gele
den oude handgereedschappen te
verzamelen. Het eerste voorwerp uit
zijn collectie was een waterpasje,
dat hij voor twee gulden op een
rommelmarkt kocht. Met de omvang
van zijn collectie groeide zijn aan
dacht voor andere, oude ambachten
zoals: touwslager, rietdekker, leidek
ker en pijpenmaker. Hij verdiepte
zich erin en weet er nu zoveel van
dat hij conservator is geworden van
het Ambachtsmuseum Verborg
in Haastrecht, waar zijn
geworden van het Ambachtsmu-
uitgebreide collectie een permanent
onderdak zal vinden.
De Culturele Kring Haastrecht inte
resseerde zich voor de hobby van
Verborg, nam contact met hem op,
er werd een stichting geformeerd.
Men slaagde erin het voormalige
koetshuis van het Haastrechtse Mu
seum Bisdom van Vliet te kopen en
Gerard Verborgs lang gekoesterde
wens - een vaste expositieruimte
voor zijn collectie - ging in vervul
ling.
De conservator heeft zelf de
verbouwing op zich genomen en
heeft dagen en nachten keihard
gewerkt om het op tijd klaar te
krijgen. „Zijn" Ambachtsmuseum be
schouwt hij als een ode aan de
vroegere vaklieden. „We vereren
Rembrandt en Van Gogh, en te
recht! Maar als al die vakmensen er
niet waren geweest waar zouden we
dan met onze cultuur gebleven zijn?
Toch nergens, dan woonden we nu
nog in plaggenhutten". Verborg ver
volgt: „We moeten de ambachts
school in ere herstellen, 'het is toch
te gek, dat een man van 74 jaar in
's Hertogenbosch een kerk restau
reert, omdat er geen jonge mensen
zijn die dat kunnen. En laat nie
mand mij vertellen dat de jeugd
geen belangstelling heeft. Ik heb
met mijn timmermanswinkeltje en
andere ambachten op de RAI ge
staan, in het Rotterdamse Bouwcen
trum, in Den Haag en Eindhoven.
Er zijn bij elkaar een miljoen be
zoekers geweest onder wie ontzet
tend veel jongelui, die mij dan vroe
gen waar ze die ambachten konden
Enthousiasme
In niet te stuiten enthousiasme
praat hij over zijn hobby en beroep.
„Dat prins Claus het museum
opende
vond hij geweldig". Gerard Verborg
ontmoette de prins in Schiedam,
vertelde over de museumplannen en
vroeg of hij als het doorging - de
opening wilde verrichten. Prins
Claus beloofde het, hield woord en
opende 25 maart het musseum door
een oude ambachtelijke handeling te
verrichten: het munt slaan.
„We hopen veel scholieren nier naar
toe te krijgen. Ach, je kunt natuur
lijk allerlei mensen verwachten. Veel
oude vaklieden ook. Ik heb in Rot
terdam meegemaakt dat een groep
technische scholieren onder leiding
van een jonge leraar naar mijn
stand kwam kijken. Ik vertelde over
een ambacht en kwam in gesprek
met die leraar. Nou, veel wist hij er
niet van. Bij die stand stond ook
een man van 84 jaar, een oude wa
genmaker. Daar heb ik een glaasje
water voor moeten halen. Die werd
er gewoon niet goed van, dat men
tegenwoordig zo weinig van een am
bacht weet".
