Ria en het geharrewar rond 'n keuring
Het tegenhouden van het
meest aanstootgevende
Leidse onderwijzeres wacht al ruim een jaar op uitslag sollicitatie UoorU''
EEN BEZOEKJE AAN DE WELSTANDSCOMMISSIE
"Ik was altijd bang
n mening te geven
v.d. Water
v.d. Water
ZATERDAG 9 APRIL 1977
LEIDEN
LEIDEN - Het is nu ruim
een jaar geleden dat de
Leidse onderwijzeres Ria
zich in de ellende stortte
toen zij een medische
keuring moest on
dergaan. Ria had gesol
liciteerd naar een baan
bij het openbaar on
derwijs in Leiden. Er
volgde een keuring, een
negatieve uitslag en een
herkeuring. Maar nog al
tijd heeft Ria geen defini
tieve uitslag op haar sol
licitatie.
"We zijn ermee bezig", roept
een woordvoerder van de GG
en GD in Leiden. Maar dat
steekt nogal schraal af tegen de
ervaringen die Ria heeft op
gedaan. "Ik word er beroerd
van", zegt ze. "Het is een
enorme chaos geweest. Als je de
lijst met gebeurtenissen ziet.
het is gewoon ongelofelijk".
Ria heeft een kwaal, waarmee
ze haar hele leven al een beetje
sukkelt. Ze hoest veel en daar
door zijn haar luchtpijpen flink
beschadigd. Met het gevolg dat
ze geregeld onder spe
cialistische behandeling staat.
Toch belet die kwaal Ria niet
om te werken. Ze is nu on
derwijzeres aan een bijzondere
school ver buiten Leiden. Voor
die baan is ze medisch goedge
keurd
De ellende begon eigenlijk al
twee jaar geleden toen Ria en
haar man besloten uit elkaar te
gaan. Uit hun huwelijk waren
twee kinderen geboren. Voor
zover hij kon, betaalde haar
man alimentatie. Maar daar kon
Ria niet helpen rondkomen. Ze
stond dus voor de keus: of de
bijstand in of gaan werken. Ze
koos voor het laatste. Maar er
was geen baan voor haar. De
malaise in de werkgelegenheid
bij het onderwijs deed zich flink
gelden.
Via de Wet Sociale Werkvoor
ziening (WSW) kreeg Ria in
april 1975 een baan bij de
peuterspeelzaal "De Zevensp
rong" in Leiden-Noord. Het was
de zoveelste keer dat de WSW in
die tijd ten onrechte gebruikt
werd om een werkzoekende aan
een baan te hekpen. Maar Ria
was er voorlopig mee gered.
Inmiddels was ze voor haar
nieuwe baan als groepsleidster
gekeurd. Met een positief resul
taat. De keurende arts stelde
vast dat ze geen gevaar zou op
leveren voor de gezondheid van
de peuters. Later zou blijken
dat haar kwaal haar geen strob
reed in de weg zou leggen. Ze
had bijvoorbeeld geen enkel
ziekteverzuim.
Observatie
In september 1975 Ging haar
longarts met pensioen. Zijn op
volger wilde dat Ria ter ob
servatie in het academisch
ziekenhuis in Leiden zou
worden opgenomen. Dat
gebeurde eind oktober. Begin
december van hetzelfde jaar
werd Ria uit het ziekenhuis ont
slagen, maar ze kon en mocht
nog niet direct aan de slag. De
onderzoeken in het ziekenhuis
hadden een flinke aanslag
gedéan op haar fysieke gesteld
heid. Voorlopig zou ze nog vijf
keer per week worden
behandeld" door een fysiothera
peut.
In januari 1976 Ging ze weer aan
de slag. Halve dagen werken in
de peuterspeelzaal. Dat zou
duren tot april van hetzelfde
jaar.
Inmiddels had Ria gehoord dat
er bij de gemeente Leiden een
baan vrij was voor een invallend
onderwijzeres. Het was voor
haar een kans om uit de werk
verschaffing te komen. Volgens
Ria, die in december bij de
gemeente aanklopte, kon ze
direct komen, mits ze was
goedgekeurd. Maar Ria durfde
dat in december, zo kort na de
observatie in het ziekenhuis,
nog niet aan. Pas op 16 februari
1976 werd ze gekeurd. De baan
van invallend onderwijzeres
was toen nog open.
De uitslag van de medische
keuring liet evenwel lang op
zich wachten. Ria informeerde
in maart en in april. Maar wat er
ook kwam: Geen uitslag. Vol
gens Ria heeft de directeur van
de GG en GD in die periode
geprobeerd voor haar een afsp
raak te maken met een longarts.
Maar deze weigerde haar - om
haar nog onbekende redenen -
te onderzoeken.
Verhoogd risico
Uiteindelijk kwam de aap uit de
mouw: het Algemeen
Burgerlijk Pensioenfonds
)ABP) durfde het risico niet aan.
Het ABP betaalt alle over-
heidspensioenen uit en regelt
ook voortijdige uitkeringen
wegens ziekte. De medische
dienst van het ABP laat
derhalve een ieder die een baan
bij de overheid ambieert, een
medische keuring ondergaan.
Dat gebeurt gelijktijdig met de
keuring die nodig is voor de
aanstellging. Is het ABP van
mening dat er sprake is van een
verhoogd risico, dan krijgt de
gegadigde geen baan.
En zo ging het ook bij Ria. Op
aandrang van haar advocaat
kreeg ze op 9 juni de uitslag: af
gekeurd. Nog dezelfde maand
onderging ze een door haar
aangevraagde herkeuring.
Waarvan de uitslag - althans of
ficieel - nog steeds niet bekend
is. Er brak een periode aan van
gesprekken en brieven tussen
de GG en GD, de afdeling on
derwijs van de gemeente, de
medische dienst van het ABP
en Ria en haar advocaat, de be
kende Bussumse arts Sch-
uurmans Stekhoven.
Inmiddels was Ria - nog steeds
via de WSW - van baan veran
derd. In april 1976 was ze gaan
werken bij het Pedologisch In
stituut in Leiden. Een soort
school voor buitengeoon lager
onderwijs. Ook hiervoor werd
ze dus - medisch gezien - ken
nelijk geschikt geacht.
In december van het vorig jaar
wendde Ria zich tot wethouder
Tesselaar van onderwijs. Deze
besloot een neutrale keurings
instantie in te schakelen om,
zoals hij deze week liet weten,
"uit de impasse te komen".
Deze neutrale instantie - een
hoogleraar in Utrecht - stemde
na enige aarzeling toe en zou de
uitslag van de herkeuring
toesturen aan de GG en GD. Tot
nu toe is de uitslag - althans bij
Ria - nog niet bekend.
Rehabilitatie
Ria werkt nu sinds januari als
onderwijzeres op een r.k. school
ver buiten Leiden. De werkver
schaffing is niet meer op haar
van toepassing. Ze krijgt een
salaris dat iedere onderwijzeres
aan een lagere school verdient.
Maar desondanks wil ze nog
steeds een baan in Leiden, want
ze moet nu dagelijks drie kwar
tier met haar auto op en neer,
waardoor ze wel erg weinig tijd
overhoudt voor de kinderen.
De onderwijzeres is intussen
het slachtoffer geworden van al
lerlei duistere machinaties,
vindt ze zelf. Afgekeurd op
normen van het Algemeen Bur
gerlijk Pensioenfonds.
Goedgekeurd voor een on
derwijsfunctie in WSW-
verband. En ook goedgekeurd
voor een gewone on-
derwijsbaan op een gewone
lagere school ergens buiten
Leiden. Houden de artsen
elkaar de hand boven het
hoofd? Of is er sprake van een
diepgaand misverstand? Ria
kan er slechts naar raden. Ze
zegt "Ik wil in eik geval ont
zettend graag een baan als on
derwijzeres in Leiden. En ik wil
wat Leiden betreft ook zeker
gerehabiliteerd worden".
LEIDEN - Een gebouw moet er fat
soenlijk uitzien. Hollanders zijn
een ordentelijk volk en hebben een
welstandscommissie in het leven
geroepen om op het fatsoen van de
gebouwen te letten.
Of het nu gaat om het aanbrengen
van een dakkapel, het
moderniseren van een winkelpui of
het neerzetten van een gigantisch
kantorencomplex: alle plannen
komen op hun beurt toch terecht
op de tafel van de welstandscom
missie die beoordeelt of ze wel
mooi genoeg zijn.
In Leiden vergadert de wel
standscommissie regelmatig om de
twee weken. Het is een club waar je
nooit veel van hoort. Het blijkt niet
makkelijk om een kijje achter de
schermen te nemen. Om precies te
zijn: na herhaalde verzoeken was
het na drie maanden vol bureaucra
tische procedures zover dat de deu
ren van de commissiekamer voor
me opengingen. Als leek mocht ik
toen aanschuiven aan de tafel van
de welstandscommissie, en een
middag lang passeerden tientallen
bouwtekeningen de revue.
In de welstandscommissie hebben
alleen architecten zitting (vier om
precies te zijn) onder leiding van
een voorzitter die geen architect
mag zijn en met hulp van twee amb
tenaren die de vergaderingen voor
bereiden Maximaal kan men acht
jaar afwisselend als lid en als pl
aatsvervangend lid in de wel
standscommissie zitting hebben.
Opvolgers worden, met
goedkeuring van het college B en
W, door de commissie zelf uitge
zocht. Voor hun werk vangen de ar
chitecten een paar tientjes per ver
gadering.
Rotzooi
Een van de leden van de wel
standscommissie noemt het "on
dankbaar werk". Hij legt uit: "Je
ziet alle rotzooi van een ander".
Frank en vrij wordt er over het
werk van de collega's ge
discussieerd door de architecten in
de welstandscommissie. Als hun
eigen bouwplannen aan de orde
komen gaan ze even discreet buiten
de deur staan.
Alle bouwplannen komen terecht
bij de welstandscommissie. Die
kijkt niet alleen naar het uiterlijk
van het plan op zich, maar ook of
het past in de omgeving. Als een
plan niet past aan een minimumeis
van de commissie voldoet gaat er
een negatief advies naar B en W. Als
B en W het advies opvolgen kunnen
ze het plan weigeren. In Leiden
krijgt ongeveer driekwart van de
ingediende plannen het fiat van de
commissie. Over controversiële
punten wordt vaak contact op
genomen met de maker van het
plan.
Wat zijn de minimum eisen
waaraan een plan moet voldoen?
Dat is een lastige vraag want het is
natuurlijk moeilijk om vast te
leggen wat wel en wat niet mooi is.
Over smaak valt niet te twisten.
Maar. moet je alles dan maar ac
cepteren? "We moeten het meest
aanstootgevende tegenhouden",
zegt de een.
"Je zou eens moeten zien hoe het
was als er geen wel
standscommissie was geweest",
vult de ander aan. De algemene ge
voelens over wat mooi en lelijk is
veranderen met de loop der jaren.
En men geeft toe dat dat natuurlijk
ook in de oordelen van de commis
sieleden te merken is.
Krassen
Er is natuurlijk wel een tijd geweest
dat er geen welstandscommissie
was: het is pas sinds 1957 dat het
werk van welstandscommissies
landelijk geregeld is.
Toen vier uur lang lang de ene
tekening na de andere op tafel
kwam bekroop me een onrustig ge
voel: moet dat nou, zo'n clubje ar
chitecten dat zegt of een plannetje
netjes is of niet.
Door Tom Maas
De constructie van een balkonnetje
wordt bediscussieerd, over de
uitvoering van verschillende dak
kapellen wordt gewikt en gewogen,
een dak van lichtgrijze golfplaten
eternit ("een lange levertijd, ze
moeten nu helemaal in Afrika ge
zaagd worden") is zo'n dak wel
mooi? Terwijl het ene commissie
lid waarschuwt dat het na verloop
van tijd lelijk grauw wordt, zegt de
ander dat-ie net ergens zo'n dak ge
fotografeerd heeft omdat het zo
mooi met mos begroeid was.
Als iedereen lekker zijn eigen gang
kon gaan in zich in zijn eigen
bouwplannetjes zou kunnen uitle
ven, zou de stad daar slechter van
worden? Wat je bouwt is in de
eerste plaats om te gebruiken, wat
een aanstellerij om zo gevoelig te
doen over hoe het het oogt! Derge
lijke Sturm-und-Drang-gevoelens
kwamen na tweeën half uur bij mij
op.
Maar die vrijheid-blijheid on
bezorgdheid verdween toch wel
subiet toen een paar plannen op
tafel kwamen van winkeliers die
overijverig hun winkelpui willen
vernieuwen, helemaal op de vlotte
maat van de moderne tijd. Nog gave
oude winkelpuien ("die zouden
eigenlijk op de monumentenlijst
moeten staan") moeten vervangen
worden door nieuwe die alleen
maar doen denken aan veel geld.
Opzichtige luifels met
neonreclames die er alleen maar op
uit zijn de begeerte van de con
sument te wekken. Op zo'n
moment was ik opgelucht dat de
architecten-commissieleden kri
tisch in de tekeningen begonnen te
krassen en strepen. Als het bij
voorbeeld ging om een winkel die
een aantal panden naast elkaar be
slaat, dan moest in de plannen
duidelijk zichtbaar blijven dat het
drie verschillende panden betreft.
Zo'n uitgangspunt verhindert dat
firma's ongebreideld in het
centrum van de stad de verschei
denheid aan geveltjes verloren laat
gaan achter één grote blinkende
facade.
't Grote bouwen
Eeuwenlang is er gebroken en ge
timmerd zonder dat de wel
standscommissie er aan te pas
kwam met liefkozende terugblik
verheerlijken we nu onze verzame
ling van monumenten, de over
blijfselen van een tijd dat iedereen
zijn gang kon gaan.
Merkwaardigerwijs zijn het vooral
gebouwen van de laatste decennia,
de jaren van de welstandscommis
sie, die onze toorn wekken. Ik kan
bijvoorbeeld wijzen op het univer
sitaire laboratorium dat tegenover
het politieburau aan de Zonneveld
straat plompverloren is neergezet.
Tussen de kleine huisjes van de
Nieuwsteeg en de Zonneveldstraat
staat het er onbeholpen bij alsof
iemand hat daar per ongeluk heeft
laten liggen.
De instelling van een wel
standscommissie is een vergeefse
reactie te noemen op de dreiging
van het Grote Bouwen van de tome
loze jaren zestig. Gevoelloze, mas
sale nieuwbouw heeft veel steden
van aanzien veranderd. Leiden is
wat dat betreft er nog goed van af
gekomen, simpelweg omdat er in
Leiden niet het geld voor was.
In aansluiting op de bestem
mingsplannen die de gemeente
moet maken, en waarin de aard van
de bebouwing vastgelegd wordt en
bijvoorbeeld de maximale hoogte
moet de welstandscommissie
waken voor uitwassen. Die uitwas
sen zullen eerder en in ieder geval
massaler te vinden zijn in plannen
voor grote objecten dan in de plan
nen van de particulier die zijn huis
wil vertimmeren.
Er wordt veel gebouwd en
gebroken in Leiden. Dat is uit een
bezoekje aan de welstandscommis
sie wel duidelijk geworden. En
menig plannenmaker zal knar
setanden. Hij moet zijn mooie
tekeningen weer over maken
omdat de welstandscimrnissie bij
voorbeeld de bestaande smalle
dakgoot mooier vindt dan de
nieuwe brede.
Vrouwen bezinnen zich op hun positie
LEIDEN - "In gezelschap bleef ik
altijd op de achtergrond. Was mees
tal erg bang om iets te zeggen, om
mijn mening te geven. Ik durfde dat
gewoon niet. De VOS-cursus heeft
me daar enorm mee geholpen. Ik
ben me veel vrijer gaan voelen. Die
oude angst heb ik niet meer".
Boven geciteerde uitspraak, op
getekend tijdens een gesprek met
een aantal deelneemsters aan de
cursus Vrouwen Oriënteren zich op
de Samenleving", kortweg VOS,
doe nauwelijks onder voor de
boodschappen die dagelijks voor
en na de journaals door de televisie
de huiskamer in worden gezonden.
Met dit verschil dat het hier niet
gaat om een tegen een flinke finan
ciële vergoeding uitgesproken,
door een reclamejongen in
gefluisterde, lofzang op bij
voorbeeld een pak Orrio, maar om
een spontaan opgeborrelde reactie
op een voor een toenemend aantal
vrouwen belangrijke ervaring.
De VOS-cursus kan gezien worden
als een uitloper van "het jaar van de
vrouw". De emancipatiegolf heeft
al enige jaren geleden tot gevolg
gehad dat in tal van kringen
vrouwen zich gingen bezinnen op
hun plaats in de samenleving en op
de functie die zij kunnen vervullen.
Dat gebeurde in praatgroepjes van
politieke partijen, maar ook in
buurt- en clubhuizen. Meestal ging
dat een beetje lukraak, onder
duidelijk omlijnde uitgangspunten
en zonder dat concreet werd
gepraat aan de hand van een
tevoren gekozen probleemstelling.
Het rendement van deze praatclubs
was dan veelal niet meer dan dat de
deelneemsters zich op dat moment
even konden ontdoen van hetgeen
hen op het hart lag, maar dat er ver
der niets veranderde.
Door Ton van Brussel
De gesprekken, die ook een belan
grijk onderdeel vormen in de
VOS-cursus, hebben een duidelijk
ander verloop De cursus is bedoeld
voor vrouwen in achterstandsitua
ties. (in de praktijk betekent dat
volgens de leidsters dat vooral ar
beidersvrouwen deelnemen).
Tijdens de cursus, die minstens uit
twaalf lessen bestaat, staat het wer
ken aan de ontwikkeling op allerlei
gebied van de deelneemsters cen
traal. En dat is een wezenlijk ander
uitgangspunt dan dat van
praatgroepjes, hoe belangrijk die
ook kunnen zijn, waarin men door
gaans niet veel verder komt dan te
constateren dat er iets fundamen-
De cursus in het Mierennest werd
film
teels mis is met de waardering voor
de \touw in de maatschappij.
In Leiden draaien op het ogenblik
zes groepen in het kader van VOS.
In de huishoudschool aan het
Rapenburg, in het buurtcentrum
Morschwijk, in de Merenwijk, in
vormingscentrum Cronestein, in
clubhuis "Het Mierennest" en bij
volksuniversiteit K en O.
De lessen staan onder leiding van
vrijwilligsters, die een scholings
cursus van twee keer drie dagen
hebben gevolgd. Die cursus wordt
onder meer gegeven door de Cul
turele Raad van Zuid-Holland. Een
specifieke vooropleiding wordt
niet verlangd en het komt nu ook al
veel voor dat vrouwen, die eerst
hebben deelgenomen aan de VOS-
cursus, zijn doorgegaan met de be
geleidsterscursus en nu zelf een
VOS-groep leiden.
De VOS-lessen kunnen niet
worden gezien als een schoolse
aangelegenheid. Cursisten bepalen
in principe zelf welke onderwerpen
afgelopen maandag ingeleid met een
aan de orde komen. Daarover
wordt gediscussieerd en worden
vragen opgesteld, die eventueel
later worden voorgelegd aan een bij
het onderwerp betrokken deskun
dige.
In de Leidse cursussen zijn in
middels onderwerpen behandeld
als EHBO, gescheiden vrouwen, pil
en overgang, gastarbeid, brand
weer/politie, drugs en onderwijs.
Dat de discussie over onderwerpen
van dit kaliber eigenlijk ook best
ADVERTENTIE
Quarts - Horloges
De Aller Beste
Haarlemmerstraat 181
EIGEN ATELIERS
voor veel mannen van belang kan
zijn, wordt door de deelneemsters
onderschreven, maar er wordt aan
teogevoegd: "Vrouwen zitten toch
vaker in geïsoleerde posities dan
mannen. De drempel om mee te
doen is voor veel mannen hoog.
Men is doorgaans minder bereid
om toe te geven dat zo iets heel
nuttig kan zijn. Gemengde groepen
zijn in principe in een be
ginstadium bezwaarlijk. Als echt
paren samen in een groep zitten
heb je toch de kans dat er minder
vrij wordt gepraat. Misschien is een
samenvoegen vaneen mannen- met
een vrouwengroep in een later sta
dium wel mogelijk. In de Mors
wordt gedacht aan een man-
nenpraatgroep, maar dat blijft tot
de uitzonderingen behoren".
De VOS-cursus wordt onderge
bracht in het vrijwilligerswerk en
dat betekent dat er voor de organi
satie nauwelijks geld beschikbaar
is (de deelnamekosten bedragen
doorgaans niet meer dan 1,25 per
keer) en dat de begeleidsters geen
vergoeding ontvangen. Nog niet,
want juist over dat punt is nu dis
cussie gaande. Een werkgroepje
dat in Leiden de VOS-cursussen
coördineert heeft een subsidiever
zoek ingediend bij het college van
B en W om de kosten te dekken van
de organisatie van de cursus, maar
ook om de begeleidsters een ver
goeding te geven. De werkgroep
vindt dat noodzakelijk, omdat het
aantal cursussen nog zal moeten
toenemen en het zonder geld van
begeleidsters moeilijk zou zijn het
initiatief vol te houden en verder
naar volwassenheid te begeleiden.
B en W hebben inmiddels een
voorstel gedaan aan de gemeente
raad om met ingang van dit jaar de
VOS-cursus bij wijze van experi
ment gedurende twee jaar finan
cieel te steunen, voor een totaalbe
drag vn tienduizend gulden per jaar
(tien cursussen van elk duizend
gulden).
Een deel van de organisatiekosten
is daarmee gebekt, echter niet,
zoals de werkgroep wil, de kosten
van begeleiding.
De Culturele Raad, een ad
viesorgaan van B en W en de
gemeenteraad, heeft zich vorige
week ook over de subsidiekwestie
gebogen. Ook daar kwam de vraag
aan de orde of de begeleidsters ver
goeding moeten krijgen. Mevr. S.
Hageman-Oele, die namens de af
deling Leiden van de Nederlandse
Vereniging van Huisvrouwen in de
Culturele Raad zit, vroeg zich bij de
behandeling van dit onderwerp af
of het wel "zo lógisch is dat het
VOS-werk nog steeds op vrijwillige
basis wordt gedaan". Zij wees op de
enorme hoeveelheid werk die voor
een dergelijke cursus verzet moet
worden en op de noodzaak om de
VOS-cursus in de toekomst veilig
te stellen.
De Culturele Raad stelde zich
evenwel voorlopig op het
standpunt dat begeleidsters geen
vergoeding moeten krijgen, maar
wil zich later nog wel eens opnieuw
over dit punt buigen.
Volgende week donderdag worde
de subsidiëring besproken in de
raadscommissie samenlevingsop
bouw. Deelneemsters en begeleids
ters zullen bij die vergadering aan
wezig zijn om opnieuw te proberen
een vergoeding los te peuteren. Uit
gesprekken, die de werkgroep met
verschillende raadsleden heeft
gevoerd is echter al gebleken, dat in
principe alleen de PSP en de CPN
ook voor een subsidiëring van de
kosten van begeleiding zijn.
Luchtvaartballon
op Schuttersveld
LEIDEN - In het kader van het
paasspektakel dat, de Nederlandse
Tafelronde, afdeling Leiden, orga
niseert ten bate van de Stichting
Afasie Nederland, zal er vanavond
om 19.00 uur op het Schuttersveld
een bemande luchtvaartballon
worden opgelaten. Van de beman
ning maken o.a. deel uit de hoofd
redacteur van deze krant Han Mul
der en radiopresentator Hans Zoet.
ADVERTENTIE
ANTIEKE
KLOKKEN
Uw vakadres
Eigen ateliers
ADVERTENTIE
iBRINK Luchtverwarming Hêê
j uw installateur: H
LUCOTHERM B.V.- ALPHEN a/d RIJN
Kalkovenweg 58, Postbus 337, Telefoon (01720) 2 03 00
Een rijtje dakkapellen naar de welstandscommissie duidelijk geen weet
van heeft gehad. Over een dergelijke situatie spotte één van de commissie
leden: "Laten we blij zijn dat er nog ergens illegaal gebouwd wordt!"
