Dertig 'terroristen'
opgepakt in Zweden
Gandhi
Indira's
inspireert
opvolgers
Strijd Rhodesië steeds bloediger
Turkse premier bij
omkoping betrokken?
CONGRES
BRAZILIË
ONTBONDEN
Directie dreigt met
van werf als acties
sluiting
doorgaan
Stakingen
Barcelona
Zuid-Afrika
'Toenemend
oorlogs
gevaar'
Z,AliLKUAU 2 APRIL 1977
IHHH Tl |T
PAGINA 9
SALISBURY - De vredeskansen in
Rhodesië lijken verder weg dan
ooit nu hget blanke regime van het
Smith zijn toch al onverzettelijke
houding nog heeft verhard. Smith
deed eerv. belangrijke stap terug
door aan zijn bereidheid om de
macht over te dragen aan de zwarte
meerderheid de voorwaarde te ver
binden dat dan eerst de betrokken'
partijen het eens moeten worden
over de vorming van een tussen-
regering.
Daarmee haalde de blanke leider de
hoeksteen uit onder het vredesplan
van Kissinger. Die immers ging uit
van een zwart meerderheidsbe
wind binnen twee jaar zonder
voorwaarden vooraf. In september
was ook Smith daarmee akkoord
gegaan.
Na de mislukking van de conferen
tie te Genève - volgens Smith de
schuld van de nationalisten die zich
niet aan Kissingers plannen wilden
houden - zei Smith steeds dat hij
wél op de weg zou doorgaan die de
Amerikanen en Britten hadden
aangegeven. Zijn laatste manoeu
vre duidt echter op het tegendeel.
Kennelijk heeft hij zijn bereidheid
om met de nationalisten tot een ak
koord te komen verloren of gelooft
hij er niet meer in.
Uiteraard reageerden de zwarte
leiders totaal afwijzend op Smith'
nieuwste voorwaarde. En de verlie
scijfers wijzen erop dat de guerrilla
inderdaad wordt opgevoerci, zoals
Joshua Nkomo aankondigde.
Nkomo, die samen met Robert
Moegabe het Vaderlandslievend
Front leidt, bereidt zich er fanatiek
op voor dat hij Smith op het slag
veld de overwinning zal moeten af
dwingen. Zijn ronselaars in Rhode
sië en Zuid-Afrika leggen grote ij
ver aan de dag om nieuwe aanhan
gers te winnen voor de ZAPU, de
Afrikaanse Volksunie voor Zim-
babwa.
Tijdens het bezoek van Podgorny
aan Zambia mocht Nkomo bij hem
een boodschappenlijst indienen
voor de modernste wapens en de
Russische president beloofde niet
alleen hem politieke en militaire
steun, maar ook de Zuidwestafri-
kaanse verzetsorganisatie SWAPO
en het Afrikaans Nationaal Con
gres, dat ondergronds actief is in
Zuid-Afrika. Het laatste uur heeft
geslagen voor het racisme en kolo
nialisme, zo beloofde Podgorny.
Deze communistische hulpverle
ning baart Smith en Vorster grote
zorgen. Pretoria voerde deze week
zijn defensiebegroting flink op
(met twintig procent) en in Kaap
stad ontmoetten de twee elkaar
voor topoverleg.
Voor Ian Smith is het van levensbe
lang om zich te verzekeren van mi
litaire steun uit Zuid-Afrika. De re
publiek is nu niet meer actief be
trokken bij de oorlog in het buur
land, maar zij onthoudt zich wel
van maatregelen die de Rhodesiërs
zouden kunnen hinderen bij hun
militaire operaties.
Zo weerstaat Vorster de internatio
nale druk om sancties toe te passen
en laat hij oogluikend toe dat hon
derden landgenoten als vrijwilli
gers in het Rhodesisische leger
dienen. Voor Smith is dit een be
moedigend teken en hij vertrouwt
er daarom op, dat Zuid-Afrika bij
stand zal verlenen als Mozambique
tot een aanval zou overgaan.
In eigen land kampt Smith met
steeds meer moeilijkheden. De
escalerende oorlog legt zware las
ten op de economie, die met name
drukken op de slinkende blanke
gemeenschap van nu nog 230.000
zielen, maandelijks lopen er meer
dan duizend weg, maar, zegt Smith,
"aan verraders hebben wij toch
niets".
Een ernstiger gevaar voor hem is de
rebellie van de rechtervleugel in
zijn Rhodesische Front Partij, die
niets moet hebben van toenadering
tot de zwarten. Het ondermijnt niet
alleen zijn positie in zijn eigen par
tij, het blokkeert ook de weg naar
een oplossing. Want Smith mag dan
met Nkomo en Moegabe geen za
ken willen doen, anders ligt dat met
Abel Moezorewa, de bisschop met
veel aanhangers maar zonder troe-
Door drs. Fred de Bruin
pen. Eerder al had de blanke pre
mier de gedachte geopperd om een
referendum te houden. Dan zou wel
duidelijk worden wie van de drie
nationalisten de grootste aanhang
heeft.
De zwarte radicalen willen er niets
van weten. In hun ogen kunnen
verkiezingen in Rhodesië onder de
huidige omstandigheden nooit eer
lijk zijn. En zelfs Moezorewa rea
geerde koel. Hij zou dan weliswaar
kunnen aantonen dat hij een grote
aanhang heeft, maar tegelijkertijd
zou hij, door met Smith samen te
werken, zijn laatste restje aanzien
in zwart Afrika op het spel zetten.
Volgende week vertrekt de nieuwe
Britse minister van buitenlandse
zaken David Owen (de opvolger
van de overleden Anthony Cros-
land) naar zuidelijk Afrika om een
nieuw Brits-Amerikaans initiatief
voor Rhodesië te slijten aan de pre
sidenten van de "frontlijnstaten",
de nationalisten en de blanke lei
ders. Waarnemers slaan zijn kansen
niet hoog aan; de mislukking van
de vredesbesprekingen in Genéve
onder leiding van de Britse diplo
maat Ivor Richard ligt nog te vers in
het geheugen. Maar als ook dit in
itiatief mislukt, dan lijkt wapenge
weld op grote schaal de enige mo
gelijkheid om Rhodesië in de
zwarte staat Zimbabwe te verande-
De strijd om de macht in Rhodesië
wordt steeds bloediger. In maart is
er volgens het Rhodesische leger
een record aantal van 142 zwarte 'ajl Smith
guerrilleros gedood. houding verhard -
Grootscheepse actie in Stockholm
STOCKHOLM (UPI/RTR/DPA) - De Zweedse politie heeft gisteren ongeveer 30 mensen
opgepakt die verdacht worden van het beramen van terroristische acties tegen "Zweedse
belangen". Dit is bekendgemaakt door een woordvoerder van het Zweedse ministerie van
Buitenlandse Zaken.
Van de upgepakten zijn er inmiddels elf onder arrest geplaatst. Eén van de verdachten is
volgens de woordvoerder de Westduitser Norbert Erich Kroecher, die lid is van de West-
duitse beweging van de Tweede Juni.
Deze beweging ontvoerde in 1975 de Westberlijnse politicus Peter Lorenz.
In welingelichte kringen werd gis- wapens, munitie, gasmaskers, een
teren gezegd dat ongeveer 100 radiozender en een groot bedrag
zwaar bewapende Zweedse poli- aan geld gevonden zijn.
Behalve deze actie zouden ook
overvallen op andere woningen en
onder meer een radio-winkel in het
centrum van Stockholm zijn ver
richt:
Alle verdachten zijn overgebracht
tiemannen een villa hebben be
stormd in een buitenwijk van
Stockholm. Bij deze actie, die on
dersteund werd door traangas,
zouden ongeveer 10 mensen opge
pakt zijn. Voorts zouden springstof,
Lockheed-affaire
naar het hoofdbureau van politie in
de hoofdstad dat onder zware be
waking is geplaatst. Ook de West-
duitse ambassade in Stockholm en
de Zweedse vertegenwoordigingen
in Bonn en Oslo worden extra be
waakt.
De zr*,?,se woordvoerder deelde Carol Roberts
Sk 11
s de uiterst gevoelige apparatuur waarop maandag de "cockpit voice recorders"
ANKARA (RTR) - De Turkse par
lementscommissie die een onder
zoek heeft ingesteld naar de
Lockheed-affaire wil dat er een mi
litaire strafzaak wordt aangespan
nen tegen de stafchef generaal Se-
mih Sancar. In verband met de
steekpenningen die de Ameri
kaanse vliegtuigbouwer ook in
Turkije zou hebben betaald, acht de
commissie tevens een onderzoek
gewenst naar de mogelijke betrok
kenheid daarbij van premier Soe-
leiman Denirel en minister van de
fensie Ferit Melen.
Een andere parlementaire onder
zoekscommissie bepaalde dat moet
worden bezien of Demirel betrok
ken is geweest bij mogelijke onre
gelmatigheden bij de export van
BRASILIA (AP) - De militaire re
gering van Brazilië heeft het con
gres gisteren tijdelijk opgeschort.
De maatregel is kennelijk een ver
gelding voor de afwijzing door het
congres van een voorgestelde
grondwetswijziging voor de her
vorming van de rechtspraak.
Na een gesprek gisteren tussen
president Ernesto Geisel en zijn na
tionale veiligheidsraad werd een
officiële regeringsverklaring uitge
geven waarin gezegd werd dat het
congres met tijdelijk reces wordt
gestuurd. Hoe lang het reces zal du
ren stond niet vermeld.
Tijdens het reces kan de president,
gebruikmakend van de buitenge
wone volmachten onder de zoge
naamde institutionele wetten die
boven de grondwet staan, het land
bij decreet regeren. Dit betekent
dat hij de maatregelen die het con
gres eerder deze week afwees kan
doorvoeren.
Hoewel de verklaring geen tijds
bestek vermeldde, wordt aange
nomen dat het
30 dagen zal duren. Het is de eerste
maal sinds 1968 dat het Brazi
liaanse congres ppgeschort wordt.
dat Westduitse politiefunctio-
Stockholm onderweg
zijn om te helpen bij de identificatie
van de als Kroecher aangemerkte
man en een tweede Westduitse ar
restant.
De Zweedse rijkspolitie heeft de
regering gisteravond voorgesteld
een aantal "buitenlandse burgers"
uit te wijzen in verband met de
maatregelen tegen terroristen.
Volgens welingelichte kringen be
vinden zich onder de opgepakten
ook Australiërs en Zuidamerika-
WASHINGTON-Dit
twee op Tenerife verongelukte Boeings zullen worden afgedraaid. De apparatuur wordt hier gedemonstreerd
het National Transportation Safety Board in WashingtonVoor het uitluisteren van de
tape zullen drie Nederlandse deskundigen naar Washington vertrekken die de stem van de omgekomen KLM-
gezagvoerder Veldhuyzen van Zanten goed kennen. De banden zijn donderdag overgevlogen naar Amerika.
meubels. In die zaak zijn ook de
ministers van financiën en handel -
Yilmaz Ergenekon en Halil Basol -
genoemd.
Volgens de Lockheed-commissie
uit het Turkse parlement moet
worden uitgezocht wat er klopt van
de bewering dat stafchef generaa
Sancar de Lockheed-zaak in de OTRANTO (AFP) - Voor de kust
doofpot heeft trachten te stoppen, van het Zuid-Italiaanse Otranto
GIFVATEN
OPGEVIST
met medeweten
werking met
auditeur-militair.
samen- gisteren de bergihg afgerond van
hoogste enige honderden vaten gevuld met
een uiterst giftige loodverbinding.
tot de slotsom ge- De vaten werden vervoerd door het
komen, dat Lockheed een grote Joegoslavische vrachtschip Cavtat
hoeveelheid „smeergeld" heeft be
taald voor de verkoop (in 1975) van
/-104 Starfighters aan de Turkse De bergingswerkzaamheden heb-
luchtmacht. Deze toestellen
den door Italië in licentie gebouwd.
Daarenboven, vertelde commissie
voorzitter Yilmaz Alparslan, zijn er
ook andere onregelmatigheden
ben twee dagen geduurd en zijn
uitgevoerd met twee speciale vaar
tuigen van een Italiaanse oliemaat
schappij.
De vaten werden stuk voor stuk
strafbare feiten gebleken. Het rap- uiterst langzaam opgetakeld
port van de Lockheed
noemt echter geen
genen die het Lockheed-geld zou
den hebben aangepakt.
i te
voorkomen dat zij door plotseling
de- drukvermindering zouden barsten
na twee jaar lang 90 meter diep on
der water te hebben gelegen.
ANTWERPEN - De werf van Coc-
kerill te Hoboken gaat op 18 april
dicht als de 2500 arbeiders hun ac
ties tegen de nieuwe cao niet stop
pen. Het nabij Antwerpen gelegen
bedrijf heeft nog werk tot mei 1978,
maar dat weerhoudt de directie niet
de poorten nu al te sluiten.
Oorzaak zijn allerlei acties tegen de
nieuwe cao. Op 18 januari onderte
kenden de vakbonden en de werk
gevers van Fabrimetal een nieuwe
arbeidsovereenkomst. De kaderle
den van de bonden hadden zich te
voren akkoord verklaard. Maar de
arbeiders van de werf hielden een
eigen referendum. Zij verwierpen
de cao.
Volgens Fabri-metal zijn de arbei
ders sedert half februari bezig aller
lei acties te voeren, zoals korte wer
konderbrekingen en langzaam-
aan-werken. De werf wijst er op dat
ze niet méér loon kan betalen. Vol
gens haar beliepen de loonkosten
tw*e jaar geleden 35% van de kos
ten van een schip en op dit moment
52%. Bovendien moet r
reren met Japanse werven die 40
procent goedkoper bouwen.
Cockerill zegt door investeringen
en eigen participatie in de bouw
van schepen het werk op de werf zo
lang mogelijk voort te willen zetten.
„We zijn daar nog druk mee bezig.
Maatregelen als we nu aankondi
gen nemen we liever niet. Het is
trouwens de eerste keer dat op onze
werf de regels niet meer gerespec
teerd worden. Toch verdienen de
arbeiders hier de hoogste lonen van
België, gemiddeld 200 Belgische
francs 14) per uur".
een miljoen gulden aan prijzen
Cycles Peugeot stelde 13
fietsen beschikbaar vöor
het Nationaal Fonds „Be
ter Leven" Om te trim
men of om boodschappen
te doen. Voor school, va
kantie en werk. Naar keuze
een Peugeot dames- of
herenfiets met 10 versnel
lingen ter waarde van
500,Wordt geleverd
via de Peugeot dealer in
uw eigen woonplaats.
Strikte niet-gebondenheid gepaard
aan goede relaties met de drie grote
mogendheden en verbetering van
de verhouding met Pakistan en
Bangladesj zijn de kernpunten van
het Indiase buitenlands beleid on
der de nieuwe mannen aan het roer
van 's wereld volkrijkste democra
tie. Dat betekent in grote lijnen
voortzetting van de diplomatieke
lijn van Indira Gandhi.
Op binnenlands terrein staat volle
dig herstel van de burgerlijke vrij
heden en waarborging daarvan in
de toekomst, alsmede een offensief
tegen de sociaal-economische pro
blemen hoog in het vaandel van de
regerende Janata-party en haar
bondgenoten.
De idealen van wylen Mahatma
Gandhi, de „vader" van India -
geen familie van Indira - zijn daar
bij voor de nieuwe leiders een be
langrijke inspiratiebron.
„De traumatisehe ervaringen met
de noodtoestand" (woorden van in-
ui* terimpresident Jatti) wil de nieuwe
Indiase regering uitwissen door
alle wetten ongedaan te maken die
onder de noodtoestand werden
aangenomen en die de burgerlijke
vrijheden beperkten.
De institutionele wetten zijn opge-
steld om de regering bijna dictato-
riale macht te geven voor de hand
having van de politieke stabiliteit, Tr j t
de nationale veiligheid en de con- V erOOraeling
trole op tegen de regering gerichte Tenslotte wil de regeringscombina-
maatregelen en beleid.
BARCELONA (AP) - De Spaanse
politie heeft gisteren met harde
hand een einde gemaakt aan een
demonstratie van honderden con
structiewerkers, die in het centrum
van Barcelona bijeen waren geko
men om een verhoging van hun sa
laris te eisen.
Voor de derde achtereenvolgende
dag bleven tussen 62.000 en 90.000
constructiewerkers in staking. Zij
weigerden het werk te hervatten
voordat tegemoet wordt gekomen
aan hun looneisen.
Mahatma Gandhi
tie het voor de toekomst moeilijker
maken om naar het wapen van de
noodtoestand te grijpen. Alleen de
rechter zou politieke of sociale or
ganisaties moeten kunnen verbie
den, zo menen premier Desai en de
zijnen. President Jatti: „De stem
busuitslag was een veroordeling
van de willekeur van de uitvoer
ende macht, persoonlijkheidscul
tus en buitengrond wettelijke TT i
machtscentra". Verschuiving
De invloed van Mahatma Gandhi
op het denken van de nieuwe In
diase leiders komt het sterkst naar
voren in hun sociaal-economische
plannen. Zij citeren een waarschu
wing van Gandhi tegen tijdelijke of
blijvende toepassing van het wes
terse systeem van industrialisatie
zonder dat aan te passen aan de toe
stand en de eisen van het land.
Op grond daarvan zal
lijke accentverschuiving;
duide-
plaats-
vïnden in het economisch beleid.
Landbouw en lichte industrie zul
len de nadruk krijgen in plaats van
de zware industrie. Gandhi de
„binnen tien jaar" de armoede on
der de 650 miljoen Indiërs uit te
bannen wil men verwezenlijken
door een pakket maatregelen be
staande uit ondermeer bevordering
van werkgelegenheid, arbeider-
smedezeggenschap, minimum-
nieuwe machthebbers hebben In- loon, landbouwhervormingen
dira Ghandhi en haar Congrespartij
de landbouw verwaarloosd.
Het uiterst ambitieuze streven
prijscontrole ten aanzien van eerste
levensbehoeften. „Economische
groei moet dienen ter bestrijding
van werkloosheid en vermindering
van ongelijkheid".
Indira Gandhi's opvolgers zijn er
zich net als de verslagen premier
van bewust dat elk sociaal-
economisch plan zal mislukken als
de Indiase bevolking blijft groeien
met dertien miljoen per jaar. Maar
ze hebben ook gezien dat de dwang
bij de sterilisatiecampagne Indira
Ghandi heeft geruineerd en een ab
rupt einde heeft gemaakt aan de
naar het scheen veelbelovende po
litieke carrière van haar zoon San-
jay, die deze week ontslag nam uit
de politieke commissie van de
Congrespartij.
Totaal politiek
De Janata en bondgenoten willen
daarom de daling van het geboor-
tecjfer met even veel nadruk na
streven maar elke dwang vermij
den. Sterilisatie moet op basis van
vrijwilligheid deel van een totaal-
politiek van beter onderwijs, ge
zondheidszorg, betere voeding,
verbetering van de positie van de
vrouw en verhoging van de leven
sstandaard. Veel deskundigen zijn
het er immers over eens dat verbe
tering van levefomstandigheden
een van de beste voorbehoedmid
delen is.
Het deze week door minister van
buitenlandse zaken Atal Bihari
Vjypayez aangegeven buitenlands
beleid zal waarschijnlijk, al zei hij
dat niet, enige toenadering tot de
Verenigde Staten te zien geven,
zoals ook de laatste tijd onder In
dira al merkbaar was. De goede
verhouding met Rusland, onder
meer vastgelegd in het vriend
schapsverdrag van 1971, zal blijven
bestaan. De Russen hadden zonder
twijfel liever Indira Gandhi zien
winnen, die ze tijdens de verkie
zingscampagne en de noodtoe
stand onverholen hebben ge
steund. Maar de Russen zullen het
wel uit hun hoofd laten om de
nieuwe leiders, niet zo lang geleden
door de Russische pers als een
„rechtse club" afgedaan, tegen zich
in te nemen. In de voortdurende
strijd om invloedssferen tussen
Rusland en China willen de Russen
deze belangrijke bondgenoot te
vriend houden, vooral ook gezien
het grote strategische belang dat zij
hechten aan de Indische Oceaan.
China, waarmee in april vorig jaur
diplomatieke betrekkingen wer
den aangeknoopt, juichte echter
deze week Indira Gandhi's neder
laag toe als een „klap voor de Rus
sische expansiedrift",
door Lodewijk Bronsdijk
PRETORIA - De Zuidafri-
kaanse regering gaat de
dienstplicht met een jaar
verlengen tot ttwee jaar, met
het oog op "het toenemend
oorlogsgevaar", zo staat in
een witboek dat minister
van Defensie Pieter Botha
heeft gepubliceerd. Zuid-
Afrika moet een "totale na
tionale strategie" ontwikke
len, omdat "we ons in oorlog
bevinden, of we dat feit on
der ogen zien of niet", aldus
Botha.
Hij verwacnt een uitbreiding van
de guerrilla in Zuidwestafrika
(Namibië) naar Transvaal en Natal.
Het witboek vermeldt voorts dat de
Zuidafrikaanse luchtmacht slag
vaardiger is geworden door inge
bruikneming van nieuwe ge
vechtsvliegtuigen. Voorts is be
gonnen met de serieproduktie van
een in Zuid-Afrika ontwikkelde ra
ket. De vloot zal met meer onder
zeeboten en korvetten worden ver
sterkt. "Het toenemend aantal
pro-Sowjet-regeringen" in zuide
lijk Afrika zal de veiligheid van
Zuid-Afrika nadelig beïnvloeden",
aldus Botha.
Volgens het tegen de regering ge
richte Instituut voor Rassenver
houdingen worden momenteel 471
personen vastgehouden op grond
van veiligheidswetten volgens
welke personen zonder proces
kunnen worden vastgehouden.
In een document van 75 bladzijden
over de toepassing van Zuidafri
kaanse veiligheidswetten noemde
het instituut gisteren de namen van
de gevangenen. Het rapport legt er
de nadruk op dat "de autoriteiten
niet verplicht zijn bijzonderheden
te geven omtrent de identiteit van
gevangenen", maar zegt dat de in
de lijst verstrekte informatie is ge
verifieerd.
Onder de 471 gevangenen bevinden
zich 84 leerlingen van 17 jaar en
jonger, 49 studenten, 23 onderwij
zers, 16 leden en functionarissen
van de Zuidafrikaanse studente
norganisatie (SASO), vijf leden van
de kerk en vijf journalisten.
Volgens het bericht zou de minister
van justitie, James T. Kruger ge
zegd hebben dat 117 personen, die
beschuldigd werden van gewone
wetsovertredingen, vorig jaar in de*
gevangenis zijn overleden.
Kruger deelde in februari mee dat
28 van deze gevangenen een na
tuurlijke dood stierven. Het bericht
voegt er aan toe dat nog 16 lijk
schouwingen worden verricht. De
andere gevangenen pleegden zelf
moord, stierven aan verwondingen
die tijdens verhoren werden opge
lopen of stierven door andere oor
zaken.
De Veiligheidsraad van de VN
heeft gisteren een voorgenomen
zitting over Zuid-Afrika voor de
tweede keer uitgesteld. De wes
terse landen en de Afrikaanse lan
den, die het niet eens werden over
de tekst van enkele ontwerp
resoluties, zullen hun informeel
overleg volgende week voortzetten.
De ontwerp-resoluties, die een
wapen-embargo en een investe
ringsstop willen invoeren als
Zuid-Afrika de apartheid niet af
schaft en zich niet terugtrekt uit
Namibië, zullen in hun huidige
vorm vrijwel zeker door een wes
ters veto worden getroffen.
Steekpenningen
General Motors
DETROIT (AP) - De Amerikaanse
autofabrikant General Motors heeft
toegegeven dat zij buitenlandse re
geringsfunctionarissen gemiddeld
250.000 dollar per jaar betaald heeft
om haar werkzaamheden in die
landen te vergemakkelijken.
In een dossier aan de Amerikaanse
beurscommissie maakt het bedrijf
voorts melding van kennelijke on
wettige politieke bijdragen door
zpn werknemers en praktijken van
zijn buitenlandse vestigingen
welke mogelijk hebben geleid tot
ongepaste betalingen aan rege
ringsfunctionarissen.
Deze bevindingen zijn het resultaat
van een intern onderzoek door GM
in al haar vestigingen, dat in het na
jaar van 1976 begon.
