Eindspelen zijn vaak moeilijk
Siciliaans
wordt bijna
Spaans
Kruiswoord
Kom-er-ACHT-er
Oplossing
Voor het eerst Nederlandse
zegel met (informatie) tab
ZATERDAG 26 FEBRUARI 1977
EXTRA
PAGINA 27
De twee problemen, die als prijs-
vraagje dienden in de rubriek van
29 januari, hebben mij nogal wat
brieven met oplossingen bezorgd.
Helaas was er maar één persoon die
in aanmerking kwam voor d^prijs
en wel om de simpele reden dat hij
als enige de goede antwoorden gaf.
Het is de heer J.A.J. Wortman (Ha-
zerswoude).
Het eerste probleem was van Dr.
Molimard en moet omstreeks 1910
voorgekomen zijn in één van zijn
partijen. De cijferstand van dit pro
bleem is: 6/9,11/13,16/19, 21,23,25,
30 en wit: 26/28,31/34, 36,39,41,42,
46, 48/50. Deze werd door alle in
zenders feilloos opgelost. Wit wint
hier door 28-22, 26:17, 33-29, 39-33,
50-44, 42-38, 48:30, 36-31, 41:1
Het tweede probleem scheen ech
ter bijna onoverkoombare moei
lijkheden met zich mee te brengen.
De cijferstand: zwart: 1,3,4,14,19,
21/24, 28. Wit: 6, 25, 31/34, 37, 39, 41,
43. De lastigheid hierbij was het
eindspel, dat ontstaat na 34-29,
32:23, 39:10, 41-36, 31-26, 36:18, 21-
27 (zie diagram). Wit begint zijn
eindspel-winstvoering met het of
feren van schijf 26 door 26-21(27:16)
en speelt daarna 18-12.
De heren Speel (Zoeterwoude) en
Verkley (Alphen) geven nu aan dat
zwart het beste (16-21) kan spelen,
waarop wit zeer eenvoudig wint
door 12-7 (1:12) en 6-1. Maar niet
(16-21) geeft zwart de sterkste ver
dediging, maar (3-9), waarna het
volgende vlijmscherpe eindspel
ontstaat: (3-9) 12-7 (1:12)6-1(12-
17)1-18(9-14)18-23(17-22) deze zet
moet zwart wel doen om over de
lange lijn te komen - 23-5(15-
Dat eindspelen vaak zeer moeilijk
zijn, toonde prijswinnaar Wortman
aan. Hij heeft thuis een zeer uitvoer
ige analyse gemaakt van het eind
spel Burggraaf-Fase(zie diagram).
Fase won door: 49-32 (10-4) 34-40
(4:1) 32-19 (16:7) 19-2 (45:34) 2:45!!
Wortman. heeft nu een tweede
winstgang gevonden, die beslist
niet onderdoet voor die van de par
tij.
Vanuit de diagramstand spelen we
1. ...49-35, nu volgt op 10-4 of 10-5 de
combinatie, zoals die in de partij
gespeeld werd. Op 21-17 wint 22-18
door overmacht. Dus gedwongen is
2. 22-18 13:22. De hoofdvariant zul
len we eerst aangeven: 3.10-4 22-28,
4. 4-18 (om materiaal terug te
winnen)28-32, 5. 23:1 32-37, 6. 16:7
6-11, 7. 7:16 37-42. 8. 1:40 35:44,
9.45-4044:35,10.16-1135-40,11.11-6
40-1, 12. 21-17 42-48, 13. 17-12 1:45,
14. 6-1 48-34, 15. 1:40 45:34 en wit
moet opgeven.
De bijvarianten zijn: 3.10-5 34-39,4.
5-23 (zie voor de rechtvaardiging
van deze zet bij A) 39-43, 5. 23:1 43-
49, 6. 16:7 49:2 en zwart wint door
overmacht.
De A variant: 4. 21-17 39-44, 5. 17:28
44-50, 6. 28-23 (zie B-variant) 50-22,
7. 5-14 22-31, 8. 14-3 31-26, 9. 3-20
26-3, 10. 20-15 3-14, 11. 15-29 14:28,
12. 23:1 28-39, 13. 16:7 6-11, 14. 7:16
39-34, 15. 1:40 35:44 en wit verliest
door een beroemde soort Canelejas.
De B-variant: 6. 5-23 50:22, 7. 23:1
22:39, 8. 16:7 6-11, 9. 7:16 39-34 10.
1:40 35:44, 11. 45-40 44:35, 12. 6-11
35-40, 13. 11-6 40-1 en zwart wint.
Een aantal schitterende varianten
van de heer Wortman. Met zulke
standjes kan voor de zoveelste maal
aangetoond worden dat einspelen
ongeveer het moeilijkste onderdeel
vormen van het damspel.
Joop Burgerhout
Omdat de Siciliaanse-verdediging hoog op de schaaklad
der genoteerd staat bij de grootmeester (en amateurs), heeft
men met wit vlijtig gezocht naar versterkingen in het prille
begin van de strijd. Ongeveer de laatste tien jaren ziet men
dan ook in een groot aantal partijen de zet 3.Lfl-b5+ op het
bord verschijnen, waarmee aan deze speelwijze een Spaans
karakter wordt verleend.
Allereerst voor onze studerende
schaaklezers wat studiemateriaal.
I.e2-e4 c7-c5 2.Pgl-f3 d7-d6 3.LA-
b5+ Pb8-c6 4.0-0 -
en we zijn aangeland bij ons onder
zoek in deze nieuwe (oude)-
materie. Wij vragen ons echter af
waarom wit met 3.Lb5+ moet age
ren, daar de toernooipraktijk heeft
uitgemaakt dat wit met de reeds
geboekstaafde varianten (o.a. 3.d4
cd4: 4.Pd4:meer partijen wint dan
zwart!
I. 4.a6 5.Lc6: bc6: 6.d4 cd4:
7.Dd4: e5 (Op 7 .Pf6 komt 8.Lg5 e6
9.e5 enz.) 8.Dd3 Le7 9.Tfdl Pf6 enz.
II. 4 .Pf6 5.e5 de5: 6.Pe5: Dc7 7.d4
e6 8.Lf4 Ld6 9.Pd2 0-0 10.Lc6: bc6:
ll.Pdc4 enz.
Volgens de theoretici doet zwart er
verstandig aan op 3.Lb5+
met3 .Ld7 voort te zetten. Deze va
rianten komen in een later artikel.
Hier volgen enige partijen uit de
toernooipraktijk, waarin zwart een
andere verdediging kiest, met wis
selend succes.
Kampioenschap Hongarije.
I.e2-e4 c7-c5 2.Pgl-f3 d7-d6 3.LA-
b5+ Pb8-c6 4.0-0 a7-a6 5.Lb5xc6+
b7 x c6 6.d2-d4 c5 x d4 7.f3 x d4 e7-e5!
8.Pd4-b3
Foutief is 8.Pc6:? wegens 8 .Db6
9.Dd5 Lb7 en zwart wint.8.Pg8-f6
9.Ddl-d3
Om het damepaard via d2 naar c4 te
brengen. De witte opstelling ziet er
echter wat gekunsteld uit. Groot
meester Szabó - immer een wel
kome gast in mijn rubriek! - weet
dan ook spoedig het initiatief te
9... Lf8-e7 10.Lcl-g5 0-0 ll.Tfl-dl
Dd8-c7! 12.Pbl-d2
Opmerkelijk is dat zwart na 12.Lf6:
gf6: 13.Pc3Kh8, benevens Tg8 tot
goed tegenspel komt. Vanzelfspre
kend kan zwart ook met 12 .Lf6:
voortzetten, omdat 13.Dd6:? faalt
op het leuke 13..Td8! en wint.
12... Tf8-d8 13.Pd2-c4 Lc8-e6
14.Lg5-d2?
Geboden was 14.De2, met het idee
Lg5-d2-a5.
14... d6-d5! 15.e4xd5 c6xd5
16.Pc4-e3 a6-a5!17.Pe3-f5 Le7-f8
18.Ld2-g5 a5-a4!19.Pb3-d2 Td8-c8
20.Lg5xf6 g7 x f6 21.Tal-cl Kg8-h8
22.c2-c3 Ta8-b8 23.b2-b3 e5-e4!
Stelling na 23..e4
Twee glansrollen van Szabo
11 I
S3 üifii
ii
lü a
i i
t t i£
3 5 .4
Vrijwel beslissend, daar 24.Dh3 Df4
25.g4 Lf5: 26.gf5: Lc5 voor wit hope
loos is. De tekstzet heeft nog een
tweede functie, zoals weldra blijkt.
24.Dd3-d4? Dc7-d8! 25.Pf5-e3 Lf8-
c5! 26.Dd4xa4 Le6-d7 27.Da4-a6
Ld7-b5
Wit gaf op. Zijn blonde dame is
door de zwarte Siciliaan gevangen!
Contra-attaque.
In de volgende partij zien we hoe
Szabó als witspeler deze variant
behandeld.
I.e4 c5 2.Pf3 d6 3.d4 cd4: 4.Dd4: Pc6
5.Lb5 a6 6.Lc6: bc6: 7.0-0 e5 (We zijn
nu in bekend vaarwater. Men
noemt het de "Hongaarse va
riant"!). 8.Dd3 Le7 9.Tdl Pf6 10.Lg5
0-0 ll.Lf6: gf6: (Nu kan Lf6: niet
meer!) 12.Ph4 Kh8 13.Pd2 Lg4!
14.Tel! (op 14.f3 Le6 moet wit reke
ning houden met Db6 gevolgd
door Db2: enz.). 14.,d5 15.PA Tg8
16.Pe3 Le6 17.c3 Da5 18.Phf5 Lf8
19. Tedl Db5 20. Dc2 Db7
Geen "lucht" geeft de4:, daar de
pion, bij goede stelling, door wit'
heroverd wordt.
21.Tdl-d2 Lf8-c5 22.Tal-dl Ta8-d8
23.Kgl-hl Td8-d7 24.f2-f3 Tg8-d8?
In aanmerking kwam 24..Le3:
25.Pe3: Tgd8, met nog enige kansen
op lijfsbehoud. Er is een aantal
grootmeesters die moeilijk kunnen
afstappen van het loperpaar....
25.e4xd5! c6xd5 26.Pe3-g4 e5-e4
27.Pf5-d4 f6-f5?
Noodzakelijk was 27 Lg4: 28.
fg4: Ld4: enz.
28.Pg4-f6 Pd7-d6 29.Pd4-b3 Lc5-e3
30.f3xe4ü -
Een prachtige zet, die zeker niet
voor de hand lag.
30.Le3xd2 31.Dc2xd2 f5xe4
Na31.,de4: komt 32.Pd4 met vele
dreigingen, o.a. Dh6 enz. Er zit ech
ter na Kg7 meer in: bekijkt u het
maar eens aandachtig!
32.Dd2-d4! Le6-f5 33.Pdl-A Db7-c8
34.Pf6xe4+ Kh8-g8 35.Pe4xd6
Pd8xd6 36.Dd4-e5 Lf5-d3 37.De5-
g3+! -
Zwart gaf op.
Twee "glansrollen" van acteur
Szabó!
Behalve de Russen en de Joegosia-
ven heeft Hongarije een aantal ge
niale schaakmeesters naar voren,
gebracht. Ik denk bijvoorbeeld aan
Julius Breyer, Geza Maróczy, Asz-
talos, Lajos Portisch, Barcza en Bi-
lek. Dat zijn er maar een paar. Rond
de eeuwwisseling stond Hongarije,
wat uitzonderlijke talenten betreft,
op de tweede plaats na Duitsland
(dr. Lasker, Steinitz)!
BISHOP
Nederland 55c
t-teV «htucnpdnHumrrrn'
mS 11
ril JB T YJ'c ^cnt^llcaa^<t
gnfftfiBFlrt iBta
pl^MfcrtSftit intfeiouaBut
cnWwai.lSS? ftcm rt&Snarett
i477DelftseBijbel 1977
NEDERLAND - Voor de tweede
keer in twee jaar komt Nederland -
althans wat Nederland betreft - met
een postzegelnovum. Gaf de PTT
op 26 februari 1975 voor het eerst in
de Nederlandse postzegelgeschie
denis een rolzegel uit die aan twee
zijden is getand („700 jaar Amster
dam", 30 cent, op 1 april van dat
zelfde jaar gevolgd door een
Amsterdam-zegel van 35 cent en op
25 januari jl. door een enefgiezegel
van 40 cent en een verkiezingszegel
van 45 cent), op 8 maart a.s. zal ter
gelegenheid van het feit dat 500jaar
geleden de Delftse Bijbel ver
scheen een 55 cent-zegel uitkomen
met rechts daaraan een informatie-
tab.
Het was op 10 januari jl. precies 500
jaar geleden dat het eerste Neder
landstalige boek verscheen dat ge
heel gedrukt was met behulp van
losse laden letters. Het was de zg.
Delftse Bijbel, gedrukt bij Jacob
Jacobszoon van der Meer en Mau-
ricius Yemanstzoon van Middel-
borch te Delft. De uitgifte van de
Delftse Bijbelzegel op 8 maart staat
daarom niet alleen in het teken van
de Bijbel, maar mede in dat van hei
boek. De voorstelling op de zegel is
een reconstructie van loden letters
a en b (in spiegelbeeld) uit de mid
deleeuwen en schema van een een
langs elektronische weg zichtbaar
gemaakte letter a. Het geheel staat
tegen een achtergrond van een
fragment uit de Delftse Bijbel, te
weten Job 19, vers 23 en 24. Deze
verzen luiden als volgt: „Och, of
mijn woorden werden opgeschre
ven, och, of zij kwamen in een boek,
met een ijzeren stift in lood werden
gegrift, voor eeuwig gehouwen uit
een rots" gehou
Rechts van elke postzegel - en zo
zullen ze ook uitsluitend worden
verstrekt - zal zoals gezegd een
informatie-tab worden meeged
rukt. Deze tab bevat de volgende
toelichting op de emissie: „Frag
ment uit de Delftse Bijbel (Job 19
23, 24), loden letters (b en a) en een
electronisch gevormde a. Ontwerp
Gerrit Noordzij. Druk Joh. En
schede en Zonen. Uitgifte 8-3-1977.
Oplaag 200.000 vel (5x10). De
Delftse Bijbel, het Oude Testament
zonder de Psalmen, is het eerste
Nederlandstalige boek dat met
losse letters gezet is (1284 pag.).
De zegel zal worden uitgevoerd in
de kleuren oker en zwart en de op
lage zal, zoals u ongetwijfeld al heb
uitgerekend, 10 miljoen zijn.
GROOT-BRITTANNIë" - Met de
uitgifte van vier zegels in de waar
den 8Vs pence, 10 p, 1 lp en 13p eert
Groot-Brittannië op 2 maart be
roemde chemici. Tevens wordt met
deze uitgifte het 100-jarig bestaan
van de Royal Institute of Chemistry
herdacht. De zegels tonen beelden
van ontdekkingen die alle met een
Nobelprijs zijn bekroond.
De zegel van Ö'N pence (lichtbruin,
bruingeel, vermiljoen, blauw, ma
genta, zwart en goud) illustreert het
werk van prof. Sir Derek Barton,
die in 1969 de Nobelprijs kreeg. Het
werk van Sir Norman Haworth en
zijn team van de universiteit van
Birmingham wordt geeerd op de
zegel van .*10 (lichtoranje licht ro-
serood, blauw, ultra-marijn, zwart
en goud). Howarth die in 1937 de
Nobelprijs kreeg slaagde erin de
eerste synthetische vitamine C te
vervaardigen.
De chromatografie, een scheikun
dige methode voor het scheiden
van chemische verbindingen, oa
gebruikt bij de controle van indus
triële produkten, wordt op de llp-
zegel in beeld gebracht. Met deze
zegel (groengeel, rosekarmijn,
blauw, zwartlila, zwart en goud)
wordt het werk van de professoren
Martin en Sygne herdacht die in
1952 de Nobelprijs verwierven.
De 13p-zegel (goud, geelgroen,
blauw en zwart) memoreert het
werk van vader en zoon Sir William
en Sir Lawrence Bragg, die 1915 de
Nobelprijs voor natuurkunde kre
gen.
HERO WIT
O
Alan Truscott is behalve een
zeer productieve ook zeker éen
van de meest bekwame bridge-
journalisten ter wereld. Zijn ru
briek in de New York Times is
toonaangevend en daarbij zo le
zenswaardig dat het eigenlijk
verwonderlijk is dat nog nooit
een bloemlezing daaruit in
boekdruk is verschenen.
Bij de Europese Kampioen
schappen in Israël, nu 3 jaar ge
leden, noteerde Truscott een
zeer bijzonder spel in de wed
strijd tussen Noorwegen en
Denemarken:
A 5 4 3 2
A H 3
O 54
B 84
10 B87
O V 6 7 2
A 8 63 2 OHB97
4AH953 4 V 7 6 2
H V 9 6
B 10 9 8
O V 10
10
Nadat west (west gever, nie
mand kwetsbaar) had geopend
met 1 Ru, doubleerde noord op
een hand waarop de meeste spe
lers met 1 Sch zouden hebben
gevolgd. Oost bood 2 Ru, zuid 2
Ha, west 3 KI, noord 3 Ha, oost 5
Ru en zuid tenslotte 5 Ha.
Het spel is daarom al leuk om
dat er een merkwaardige sym
metrie in voorkomt. Zowel N-Z
als O-W kunnen 10 slagen ma
ken met een rode kleur als troef.
5 Ru gedoubleerd levert voor
beide partijen dan ook de best
bereikbare score op. Zuid bood
niet onlogisch toch nog 5 Ha en
het verhaal zou niet geschreven
zijn als west de drie slagen in de
lage kleuren had meegenomen.
West evenwel begon met KI A,
gevolgd door de heer en nu le
ken er kansen. Zuid kon troef
trekken en als daarbij Ha V viel
kon de verliezende ruiten weg
op de 5e schoppen van tafel.
Een leuke gedachte maar na
dere inspectie leert dat dit plan
op drijfzand rust. De schop-
penkleur blokkeert en zuid kan
er niet aan ontkomen dat hijzelf
de 4e schoppen moet nemen.
De tafel is dan onbereikbaar
omdat noord's derde harten
uitgerekend de laagste is.
Zuid wist dat allemaal nog niet
en hoopte dat de schoppens
twee-twee zouden vallen, zodat
hij de vrouw zou kunnen over
nemen met het aas. Dat bleek
niet mogelijk en zuid eindigde
roemloos één down.
In het post-mortem gesprek
werd zuid's speelplan sterk
veroordeeld. Het was zeer aan
nemelijk dat west, gegeven de
bieding, 10 kaarten in ruiten en
klaveren zou hebben. Met een
singleton harten daarbij wordt
het contract alleen gemaakt als
die singleton de vrouw is, dus
zuid moet er van uitgaan dat
west een doubleton harten
heeft. Dat laat evenwel slechts
ruimte voor eén schoppen en
dus volgde zuid een kansloze
speelwijze. Maar hoe dan wel?
Na eén ronde troef moet zuid
Sch H incasseren en hopen dat
west's singleton de tien of boer
is. Hij steekt over naar Ha H en
snijdt nu met Sch 9! Sch 6 kan
dan worden overgenomen met
het aas en alles is in orde.
Een andere mogelijkheid is te
snijden op Ha V, hetgeen ook de
zo nodige extra entree oplevert.
T. Schipperheyn
Kunt u de acht afwijkingen in bovenstaande tekeningen vfnden?
De juiste oplossing vindt u elders op de pagina.
HORIZONTAAL
1. hoeve
7. vrucht
11. uitnodiging
12. spoedig
14. groet
16. meisjesnaam
18. water in Friesland
20. reptiel
23. kaartje
25. Chinees gewicht
27. vrucht
28. kort ogenblik
30. meisjesnaam
32. eikeschors
33. heidemeertje
35. durf
De eerste prijs van 10.- werd toe
gekend aan de heer W. Roest,
Noordeinde 48 te Leimuiden. De
tweede prijs van 7.50 werd toe
gekend aan de heer J. v. d. Brink,
Schubertlaan 158 te Leiden. De
twee prijzen van 5 - werden toe
gekend aan de heer A. H. ten Ha
gen, Ter Leedelaan 37 te Sassen-
heim en aan mevr. P. Vöge-Iking,
Piet Heinlaan 50 te Katwijk aan
Zee.
De prijzen worden de winnaars
toegezonden.
Oplossingen met in de linkerbo
venhoek vermelding "Kruiswoord
raadsel" voor donderdag inzenden
aan Redactie Leidsch Dagblad,
Witte Singel 1, Leiden.
Kom er achter
ueui uba
sef uba Mnoui do doorof ajsuaAoq g
MnOJA uba 5(jnf uba SJBq 'l
sxqoaj sbba ut ajsjapuo 9
ueeuaAoq ttiapitqos do uiaojq g
3tmr UBA
Mnout jajqoaj do uiaojq jajqoaj
loodsje} axsjappiui g
ueui ueA sepdo-qs z
UB UI uba SBf do ifbz X
39. bloedgever
41. titel
42. volgroeid
44. diereverblijf
45. Bijbelse figuur
47. oude lengtemaat
49. ontsmettingsmiddel
52. teugel
54. daarenboven
56. speelgoed
57. uitroep
59. optelling
60. ijle stof
62. immer
64. zangnoot
66. zangstem
68. afstandsmaat
69. en dergelijke
71. familielid
73. jong schaap
75. omroepvereniging
77. oogziekte
79. strijdperk
80. vermogen
VERTIKAAL
1. mannelijk dier
2. deel van de bijbel
3. slot
4. symbool voor Rhenium
5. voedsel
6. vergankelijk
7. moeder
8. dwarsmast
9. plaats in Gelderland
10. oningewijde
13. peilen
15. drinkgerei
17. Europeaan
19. keffen
21aan wy zend voornaamwoord
22. elasticiteit
24. deel van het oor
26. meisjesnaam
29. gesteente
31. plaaggeest
33. gevuld
34. kloosterlinge
36. kreukel
38. afstandsmaat
39. dwaas
40. bedorven
43. rookgerei
44. trekvogel
46. het morgenrood
48. plomp
50. welluidend
51. rjjgsnoer
53. zintuig
55. opening
57. boom
00. zwering
61. zoon van Noach
63. Griekse letter
65. rustteken in psalmen
67. smook
70. mannetjesbij
72. vestibule
74. persoonlijk voornaamwoord
75. vogel
76. voorzetsel
77. stilte
78. water in Noord-Brabant
20)25:14(22-28)14-9(28-33)5-28 01
(33:22)9-4(22-28)4-27(28-33) en wit
wint nu door een aloud motief: 27- g
43. Een moeilijk eindspel vanuit
een schitterende stelling. De com
ponist van dit muziekstukje is Aart
Miedema uit Londen.
