Den Uyl ongerust
over voortduren
van stakingsacties
Onteigeningen
grond tegen
gebruikswaarde
Menten was in 1941
nog Nederlander
BUITENOM
BINNENDOOR
Bent u tussen de 50 en76
Dan is hier een
levensverzekering waarvoor u
altijd wordt geaccepteerd,
ongeacht uwgezondheid
zorq nu ZELF voor -
HEERLIJK ZACHT
WATER
ZATERDAG 19 FEBRUARI 1977
binnenland
Duits document
WARSCHAU - Een medewer
ker van het Poolse persbureau
PAP heeft de fotokopie onder
ogen gehad van een Duits do
cument, waaruit zou moeten
blijken dat Pieter Nicolaas
Menten op 31 oktober 1943 door
de nazi-bezetters van Polen nog
steeds als Nederlander werd
beschouwd.
Zoals PAP gisteren meldde, is
dit document afgegeven door
de Duitse gevolmachtigde voor
industrie en handel.
Deze funktionaris, W. Kukacka,
schrijft op bovenstaande da
tum: „Herr Peter Nikolaus
Menten is de houder van het
paspoort nummer 154682 van
het Koninkrijk der Nederlan
den, afgegeven in Lvov (Lem-
berg) op 11 oktober 1939". Vol
gens PAP berust het origineel
van deze verklaring in de
Poolse archieven.
Menten heeft de bijzondere
strafkamer van de Amster
damse rechtbank verzocht hem
te ontslaan uit voorarrest omdat
hij in 1937 Pools staatsburger
zou zijn geworden.
Volgens Menten vloeit daaruit
DEN HAAG (SP) - Minister Wes
terterp (Verkeer) vindt het voor
barig om nu al te gaan nadenken
over het gemeenschappelijk aan
schaffen van trolleybussen door
de vervoersbedrijven in ons land.
De minister merkt in antwoord op
vragen van het PvdA-kamerlid
Van der Doef op dat hoewel de
trolleybus milieuvriendelijk is, er
ook nadelen verbonden zijn aan
het laten rijden van deze bussen.
Westerterp noemt daarbij de le
lijke aanblik van de bovenleiding,
de geringere beweeglijkheid en de
hogere exploitatiekosten op.
Daarnaast wordt volgens de mi
nister de dieselbus steeds minder
milieu-vervuilend.
Progressieven
willen niet
praten over
voort, dat hij geen Nederlander
meer is, maar staatloos. Het Ne
derlandse paspoort waarvan hij
zich sinds1943 bedient, zou
Menten naar zijn zeggen in 1943
hebben gekocht toen hij uit
Krakow naar Nederland wilde
vertrekken.
Professor Czeslaw Pilichowski,
leider van de Poolse commissie
voor het onderzoek naar nazi-
misdrijven, noemde Mentens
bewering "een nieuwe truc'.
Menten, aldus Pilichowski,
doet hiermee de zoveelste po
ging om door het scheppen van
procedurele moeilijkheden
vrijuit te gaan of zijn proces uit
te stellen.
Het Nederlandse onderzoek
steam Van Duuren zette zijn
onderzoek naar de Menten-zaak
gisteren voort. Maandag keert
het team naar Nederland terug.
Inmiddels is mr. A. Messchaert,
de Amsterdamse hoofdofficier
van justitie, gisteren uit Polen
vertrokken. Hij heeft geen deel
genomen aan het eigenlijke on
derzoek, maar was in Warschau
op uitnodiging van prof. Pili
chowski.
DEN HAAG (SP) - Premier Den Uyl is teleurgesteld en ongerust over het
voortduren van de stakingen. Dat heeft hij gisteravond na afloop van het
wekelijkse kabinetsberaad gezegd.
"Het feit dat de regering zo openlijk Hoevve. ven uyi v<m zijn giote ue-
haar ongerustheid uitspreekt moet zor^dheid blijk heeft gegeven staat
een teken aan de wand zijn", aldus hij nog steeds op het standpunt dat
de premier. ondernemers en vakbonden zelf
Het valt hem zwaar tegen dat in een verantwoordelijk zijn voor het op-
groot aantal bedrijfstakken - ver- lossen van het conflict,
voer, havens, bouw en metaal - de Hij herhaalde dat de regering geen
loononderhandelingen nog niet op machtsmiddelen heeft om in te
gang zijn gekomen na het akkoord grijpen, ook niet als de stakingen
tussen werkgevers en werknemers nog langer gaan duren,
over de prijscompensatie en het
omzetten van winst in werk. Bakkerij
werknemers/leden bij het Rotter
damse bedrijf moeten laten weten,
dat hun eerder verzonden sta
kingsultimatum als ingetrokken
dient te worden beschouwd. De
bonden mogen de komende zes
weken geen stakingsacties bij het
bedrijf organiseren of spontane
stakingen van de werknemers
steunen.
Het is nu al de derde keer, dat de
rechtbank-president de bonden bij
hun actieplannen juridisch de voet
Er zit geen beweging in het loon- Ook het bakkersbedrijf Van der dwars zet. Al eerder^legde hij een
front omdat de werknemers onver- Meer en Schoep in Rotterdam (on- 1 J~ J
kort vasthouden aan de eis dat - derdeel van Meneba) is voorlopig
naast de prijscompensatie - per 1 taboe als speerpunt in de stakings-
januari een "echte" loonsverbete- plannen van de Voedingsbonden Zuivel
ring van twee procent gegeven NW en NKV. De president van de
moet worden. De werkgevers wil- rechtbank in Utrecht, prof. mr.V.J. Alle betrokken vakbonden, ook de
len - behalve in enkele gevallen - A. van Dijk, bepaalde gistermiddag X?x?ings j0IVj de Unie
niet verder gaan dan één procent, dat de bonden binnen 24 uur de PLHP en de Vereniging van Hoger
Personeel hebben gisteren over
igens vastgesteld, dat er met de
werkgevers in de zuivel niet te pra
ten viel.
Dinsdag moeten de Voedingsbon
den en de zuivelwerkgevers weer
voor de president van de rechtbank
in Utrecht verschijnen om te vertel
len, hoe het overleg in de zuivel is
verlopen. "Vernederend en verbijs
terend". Zo omschreef voorzitter
Cees Schelling van de Voedings
bonden FNV gistermiddag het to
taal gestrande cao-overleg in de
zuivel. De werkgevers, die voor
verbeteringen van de arbeidsvoor
waarden maar een 'ruimte' van een
half procent boden, kwamen vol
gens hem ondanks verschillende
concessies van de bonden na elke
schorsing met een lager 'bod' terug.
Vondeling
DEN HAAG (SP) - De fractievoor
zitters van de PvdA, PPR en D'66
zullen komende dinsdag het over
leg over de omstreden uitlatingen
van Kamervoorzitter Vondeling
boycotten.
De drie fractievoorzitters menen
dat het een kamervoorzitter past
om zich actief bezig te houden met
het functioneren van de parlemen
taire democratie.
Het overleg was aangevraagd door
AR-fractievoorzitter Aantjes naar
aanleiding van de opmerking van
Vondeling dat president Zijlstra
van de Nederlandse Bank nu al zijn
baan ter beschikking moet stellen
als hij premier wil worden.
De fungerend CDA-
fractievoorzitter Kruisinga is ver
baasd over de weigering van de drie
progressieve fractievoorzitters om
over de zaak te overleggen.
"Door het optreden van de heer
Vondeling is het kamervoorzitter-
schap in discussie geraakt. Daar-
CDA vangt bot
0DEN HAAG (SP) - Het CDA heeft bot gevangen met de eis
over moet toch gesproken kunnen dat gemeenten bij onteigeningen van grond de prijs moeten
worden. Naast het gebrek aan be- betalen die op de markt voor onroerend goed gegeven
reidheid om over deze zaken open wordt
te spreken, wordt hierdoor de func
tie van het kamervoorzitterschap
nog eens extra in een partijgebon- De regering blijft vasthouden
den positie geplaatst", aldus Krui- een eerder ingenomen standpunt,
singa.
Niet de "marktwaarde"
advertentie
fT
Wanneer u lid wordt van de
Nederlandse 50 Plus Club en tussen
de 50 en 76 jaar bent, dan ontvangt u
automatisch een levensverzekerings
polis, waarvoor u de eerste 30 dagen
geen cent premie behoeft te betalen.
Wanneer u besluit deze polis voort
te zetten, behoeft u gécn medisch
onderzoek te ondergaan en géén vra
gen aver uw gezondheid te beant
woorden!
De verzekeringsmaatschappij
staat er borg voor dat u altijd voor
de SENIORPLAN levensverzeke
ring van de NVPC wordt geaccep
teerd.Deze polis is voor iedereen be
schikbaar tegen dezelfde lage kosten.
Maar ook al wordt u als lid
van de NVPC voor deze levensver
zekering gegarandeerd geaccep
teerd, dan bent \i volstrekt niet ver
plicht deze polis te nemen.
Er zijn veel meer goede rede
nen om u aan te sluiten bij de dui
zenden die al lid zijn van de Neder
landse 50 Plus Club. U maakt
nieuwe vrienden - u gaat akticver en
kreatiever leven - u krijgt kortingen
op honderden artikelen - uw auto en
huis worden beschermd tegen dief
stal - u profiteert van laaggeprijsde
vakantiereizen - gratis abonnemen
ten op NVPC publicaties - gratis
lidmaatschap voor echtgeno(o)t(e) -
waardevolle brochures - besparin
gen op meubelen, boeken en tijd
schriften en bij het huren van een
grond, maar de "gebruikswaarde"
moet worden vergoed,
van de Dat blijkt uit een gisteren versche
nen brief van minister Van Agt
(Justitie) aan de Tweede Kamer.-
Hiermee is een eind gekomen aan
de in het kabinet gerezen moeilijk
heden over onteigeningen bij de
toekomstige grondpolitiek.
De regering wil met deze politiek
ongerechtvaardigde grondspecula-
tie onmogelijk maken.
Minister Van Agt heeft tevergeefs
getracht een wijziging van de be
staande onteigeningswet zo te for
muleren, dat de CDA-eis over de
"marktwaarde" bij onteigeningen
wordt ingewilligd.
Een voorstel van de christen
democraten om boeren - bij ontei
gening van akkerland dat voor de
bouw wordt bestemd - een vergoe
ding te geven voor het feit dat zij dit
niet als bouwgrond kunnen verko
pen, wordt door de regering voor
lopig niet overgenomen. Het kabi
net wil over deze "negatieve ont-
wikkelingsschade" die de boeren
zouden lijden eerst een diepgaande
studie uitvoeren.
Nu het kabinet de problemen over
de grondpolitiek in eigen kring
heeft opgelost, kan de Tweede Ka
mer hierover spoedig een debat
houden. Het is de bedoeling dat dit
in de eerste week van maart ge
beurt. De kans dat de grondpoli
tiek, zoals de PvdA wil, nog voor de
verkiezingen van 25 mei tot wet
verheven wordt is daardoor toege
nomen.
AMSTERDAM - In het ge
bouw van de Vrije Universiteit
in Amsterdam wordt gisteren
en vandaag het internationale
congres van de Nederlandse af-'
deling van Amnesty Interna
tional over de politieke gevan
genen in Iran en de schending
van de mensenrechten in dit
land gehouden.
Sinds 1972 zijn volgens officiële
bronnen in Iran meer dan 300
mensen zonder enige rechts
grond ter dood gebracht. Na
1972 heeft geen enkele buiten
landse waarnemer of advocaat
toestemming gehad om proces
sen tegen politieke gevangenen
bij te wonen.
Om een juist inzicht te verkrij
gen in de situatie in Iran eist
Amnesty International van de
Iraanse autoriteiten de toe
stemming om internationale
onafhankelijke waarnemers
zonder beperking de naleving
van de universele verklaring
van de rechten van de mens te
laten onderzoeken. Daarnaast
gelden de bekenede Amnesty In
ternational eisen: vrijlating
van alle politieke gevangenen,
onmiddellijke stopzetting van
executies en martelingen en
openbare en eerlijke processen.
Havens plat
Gistermiddag zijn in de havens
van Rotterdam en Amsterdam
vrijwel alle arbeiders, die tot nu toe
niet bij stakingsacties betrokken
waren, naar huis gegaan. Volgens
de vervoersbonden is er hier, even--
als vorige week vrijdag, sprake van
ondersteunende solidariteitsacties.
Het chemisch bedrijf Hoechst
Holland in Vlissingen heeft de vak
bonden gisteren in een "open"
cao-gesprek laten weten de auto
matische prijscompensatie pas per
1 mei te willen invoeren. "Met het
protocol, dat werkgevers en werk
nemers overeenkwamen, in de
hand probeert het bedrijf - tegen de
bedoeling van de afspraken in - de
automatische prijscompensatie en
de reële loonsverbetering later van
kracht te laten worden", aldus on
derhandelaar Wil de Jong van de
Unie BLHP.
Kooijmans
niet langer
kandidaat
voor CDA
DEN HAAG (SP) - Staatssecretaris
Kooijmans (Buitenlandse Zaken)
heeft besloten zich terug te trekken
van de kandidatenlijst van de ARP,
die ingevoegd wordt in het CDA.
Bij de ARP stond Kooijmans op
een zevende (verkiesbare) plaats.
De beslissing van Kooijmans is in
gegeven door "strikt persoonlijke"
redenen. Het ARP-bestuur betreurt
zijn beslissing, maar respecteert
deze.
advertentie
Bent u geïn
teresseerd in de
NVPC? Stuur dan
onderstaande bon
formatie over alle
voordelen die u
voor de uiterst be
scheiden contri
butie te wachten
Het
plicht u t
BON VOOR GRATIS NVPC-DOCUMENTATIE
Ie SENIORPLAN-Ii
ADVERTENTIE
geen kalkaanslag
spaart energie,
wasmachine,
boiler.geyser.cv
en andere
apparatuur!
de veilige. sterke
mayfly» centrale
waterontharder helpt u hierbij
probleemloos.
voor slechts F. 1.50 per week
min. besparing F200._per jaar.
i eerlijk voor uw persoonlijke verzorging.
COUPON
voor meer informatie
INAAM
ISTBAAT
Parijs (1)
Je rijdt in vijf uur van de rand
stad naar Parijs. Amerikanen
informeren wel eens verbaasd,
waarom we desondanks toch
maar zo weinig de rit maken.
Misschien komt het, omdat we
in een heel klein land wonen en
nooit helemaal zijn kwijtge
raakt dat Maastricht een heel
eind is. Maar we zijn ook nog
weer inconsequent, want onwil
lekeurig brengen we afstanden
tussen steden in verre grote
landen steeds weer terug tot de
ruimte tussen Groningen en
Leeuwarden. Ik vraag me af of
het afstandsbesef van hele ge
neraties Nederlanders in de
eerste lessen van het
aardrijkskunde-onderwijs niet
voor eens en altijd werd be
schadigd, omdat we tegen
enorme landkaarten moesten
staren, waarbinnen het konink
rijk maar net paste. Inderdaad
Maastricht helemaal onderaan
rechts in de hoek en even voor
bij Brussel zuidwaarts hield het
linnen al op en begon de ronde
houten onderkant die het oprol
len zo enorm vergemakkelijkte.
Mensen die zo in de kindsheid
worden besprongen, kunnen
over Parijs alleen maar in bijna
onaardse dimensies van afstand
denken. Je zou een groot gat in
de vloer van het aardrijkskun-
delokaal moeten zagen. Vervol
gens zou je je arm tot aan de
oksel in dat gat moeten steken
en wat je dan met je vinger kan
aanwijzen, ja, dat zou zo onge
veer Parijs zijn, op schaal geme
ten.
Parijs (2)
Ik hoor dat het imperium van de
heer Jean Borel het afgelopen
jaar verlies heeft geleden. Daar
kan ik niet om huilen. Borel ex
ploiteert prefabricated troggen
langs de Franse tolwegen. Wat
de hongerige reiziger er te bik
ken krijgt, lijkt door een pons
kaart bedacht en door een com
puter bereid. De haute cuisine
samen met de kip van net ver-
meerderingsbedrijf gesmoord
in de aardappelpuree tot de
dood erop volgt. Gejengel van
kindertjes die geen speelgoe
dautootje, op kleuterhoogte bij
de ingang opgehangen, hebben
gekregen, begeleidt het nutti
gen. Uitzicht op het altijd zon
der water staande zwembad dat
tot het complex behoort. Laat
ste troost voor diegenen die bij
het dessert het laatste beetje
moed verliezen. Men duike
eenvoudig van de bassinrand
met het hoofd omlaag op de
blauwe leegte.
Tussen de randstad en Parijs
ligt Borel. Twee banaantjes ex
tra mee van huis en je maag
wand ontkomt aan de blaar
trekkende augurkjes
droevige kroten a
Borel.
Parijs (3)
Het blijft een feest. Parijs. Ook
al worden steeds meer smake
lijke restaurantjes waar Bre-
tonnen, Elzassers of Auver-
gnats aan de potten en pannen
staan door het geweld van
Grieken, Tunesiërs en andere
mediterane types verdreven.
De saus verdween, de houts
kool verscheen. Lammeren in
stukken gehakt en aan pennen
gespiest, zwart geblakerd aan
de buitenkant, rauw van bin-
Maar heb je dan
niks anders gedaan dan
eten?
Mais, naturellement.
de
Het nieuwe Centre National
d'Art et de Culture Georges
Pompidou. Zie op de foto van
pagina vandaag. Drie weken te
rug door president Giscard
d'Estaing geopend. Je zag het
op de buis. Ga het nu in het echt
Samen met die veertigduizend
Parijzenaars en vreemdelingen
die diezelfde zaterdagmiddag
op hetzelfde idee kwamen. De
officiële naam is een mond vol.
Daarom noemt iedereen in Pa
rijs het eenvoudig „Beau-
bourg", naar de wijk waar het
staat. Pal achter de Boulevard
Sébastopol en dus vrijwel gren
zend aan de enorme kaalslag die
resteert nadat de aloude Hallen
(uiensoep, hoertjes op retour,
een lift met een lege groenten-
wagen naar Naaldwijk) tegen de
vlakte zijn getimmerd.
Beaubourg is zo'n zeldzaam
moment dat de lijnen van
scheppingsdrift, durf en
schoonheid elkaar in één punt
snijden.
Beaubourg (1)
In Nederland zou nooit zo'n
Beaubourg worden opgetrok
ken. Het zou samen met de
goede bedoelingen blijven ste
ken in commissies of stuur
groepen, waar weliswaar aller
lei disciplines elkaar ontmoeten
en alle courante in ons volk le
vende geeststromingen verte
genwoordigd zijn, maar waar
het interrimrapport het altijd
wint van de heistelling.
het
Beaubourg heeft iets autoritairs
om zich heen. het duldt geen
tegenspraak, maar geeft tege
lijkertijd al zijn geheimen prijs.
De ijzer- en betonconstructie is
niet door het gebouw aan het
oog onttrokken, maar zit juist
duidelijk als een geometrisch
skelet van kraakbeen aan de
buitenkant. De corridors en rol
trappen, eveneens aan de bui
tenkant zien eruit, of ze nog in
het cellofaan zitten. Of ze nog
moeten worden uitgepakt.
Beaubourg (2)
President Pompidou zei in
1969: „Ik zou zo graag willen dat
Parijs een cultureel centrum
bezat dat tegelijkertijd een mu
seum en een creatief centrum
was, en waar de beeldende kun
sten evenzeer thuis zouden zijn
als de muziek, de film, boeken
en audio-visuele experimen
ten". Dat klinkt plechtig en als
de wens van de absolute mo
narch.
Frankrijk houdt wel van deze
statige taal van bezwerende
aard, die als bij toverslag allerlei
dingen uit het niets lijkt te doen
ontstaan. Zo werd ooit Versail
les in een ongelooflijk snelle tijd
gecreëerd. En zo ging het ook
met Beaubourg. Ik deel Willem
Frederik Hermans' enthou
siasme, maar ik ben het met
hem oneens dat iets dergelijks
onder Frangois Mitterand de
socialistisch tegenstrever van
Pompidou en Giscard d'Es
taing niet uit de grond zou zijn
gestampt omdat dan het geld
zou zijn gebruikt voor twee
honderd nieuwe kleuterleid
sters in de Auvergne of zo. Dat
geloof ik niet, want Fransen uit
de bourgeoisie afkomstig, en
dat zijn vrijwel alle politici van
links naar rechts, vullen na het
werkwoord „houden van"
vooral en bij uitsluiting dingen
in die groots zijn of groots schij
nen. Ik hou van de kunst, ik hou
van Parijs, ik hou van Frank
rijk. Of iets dergelijks.
Stille schrijnende pijn: het Cen
tre werd ontworpen door een
Italiaanse en een Engelse archi
tect. Zij wonnen de open prijs
vraag. Mocht Beaubourg ooit
instorten dan krygt het Franse
chauvinisme pas weer de vrije
loop.
Beaubourg (3)
Voorlopig gaat het pas om drie
uur 's middags open, wanthet is
nog niet helemaal klaar. Op het
meest miezerige denkbare stuk
karton staat die mededeling te
lezen. Met cellotape aan de deur
geplakt. De letters verraden een
ongeoefend handschrift. Wie
laat in de middag terugkomt,
vindt een rij voor de deur. Ge
ndarmes met blozende gezich
ten uit de provincie houden arm
in arm een cordon in stand.
Maar het gaat snel. Na tien mi
nuten ben je binnen. De im
mense ruimte, het forum, lijkt
tegelijkertijd op een hangar,
een vertrekhall en een weide-
winkel. Discount in de kunsten.
Kinderen zijn op de vloer bezig
met een abstracte legpuzzel.
Een trap leidt naar een kiezel-
veld beneden, waar lange rijen
laarzen een scharen ligt opge
steld. Honderd meter verder
zijn kunstenaars uit Nice doen
de. Een tentoonstelling ont
fermt zich over de vrouw hal
verwege object en totale eman
cipatie. Op de eerste etage ga
pen we met ons allen bij de ad
ministratie van het Centre naar
binnen. Het beslaat de halve
verdieping. Van de bureaucra
tie rookt hier niet de schoor
steen. maar het koppel luchtko
kers op het dak.
Beaubourg (4)
Van alles is gratis, maar voor de
exposities van moderne kunst
(de eigen collectie en een spe
ciale gewijd aan Marcel Du-
champs) moet je betalen. Daar
voor moetje een kaartje kopen,
waarop een dun reepje metaal is
aangebracht. Met dat kaartje
moet je naar een tourniquet,
zoals je dat wel eens op geavan
ceerde metro-stations ziet. Het
kaartje stop je in een gleuf,
waarin het met een elektronisch
geïnspireerde felheid verdwijnt
om een seconde later, in een be
lendende gleuf er weer uit te
springen, zoals boterhammen
dat in een modern broodrooster
doen. Als het goed is, is daar
mee tevens de tourniquet gede
blokkeerd en kan de kaartjes
houder binnentreden.
In het Centre liep dat nog niet zo
soepel. Of de kaartjes verdwe
nen in de gleuf om nooit meer
terug te keren, of ze kwamen te
rug, maar de stang van de tour
niquet bleef onwrikbaar.
Daarom waren per tourniquet
twee personen in de weer. Eén
foeterend in een niet begeerde
pas-de-deux met de techniek,
een andere om de mopperende
bezoekers tot bedaren te bren
gen. Toen mijn kaartje na alle
weigerachterigheid van de
technologie bovendien bescha
digd bleek geraakt, mocht ik via
de „sortie", de uitgang, naar
binnen. Er waren toen drie
mensen mee beziggeweest. Zo
doet het Centre iets aan de mens
en aan de werkgelegenheid.
Han Mulder
