SCOREBORD
"Geen plaats
haaien in de
voor
kerk
bij
CB5BHSBZS
Geen
bisschop
Charta 77
DINSDAG 1 FEBRUARI 1977
PAGINA 11
MARADA (Brazilië) - De rechteloosheid van de agrarisch bevolking in het
Braziliaanse Amazone-gebied zorgt voor een zich verder toespitsend con
flict tussen de regering en het progressieve deel van de Rooms-Katholieke
Kerk.
Verscheidene bisschoppen zijn er de afgelopen maanden door het autori
taire regiem van beticht dat zij de boeren bevolking aanzetten tot geweld.
Deze bisschoppen belijders van een menselijk bewogen christendom,
worden van regeringswege gezien als ondermijnende elementen op als
communistische agenten.
Van haar kant zegt de kerk, dat de
autoriteiten zich niets aantrekken
van het lot van de arme boerenbe
volking wier land systematisch
wordt ontnomen door grootgrond
bezitters of projectontwikkelaars
van grote bedrijven.
De 'bewogen' kerk beticht Brazilië
ook van schending van de mensen
rechten en van een onaanvaardbare
poltitek ten opzichte van de au
tochtone Indianenvolkeren in het
Amazone-gebied. Het geheel van
deze problematiek is een bron van
voortdurende wrijving tussen kerk
en staat.
Een andere priester, Dom Floren
tine Maboni, werd ervan beschul
digd dat hij de boeren tot 'geweld
en subversie' had opgeruid. Toen
hij na 17 dagen hechtenis werd vrij
gelaten, beschuldigde de "pasto
rale landcommissie de autoritei
ten ervan, hem te hebben gemar
teld. Het ministerie van Justitie
ontkende.
Uitwijzing
gemarteld
Een van de bisschoppen die zich in
het conflict duidelijk hebben opge
steld is mgr. Alano Maria Pena van
het diocees Maraba, een achteraf-
stadje aan de Tocantinsrivier, mid
denin de 'Groene Hel'. Vorig jaar
november werd Dom Alano opge
pakt en 15 uur ondervraagd door
militaire autoriteiten. De aanlei
ding was een aktie van keuterboer
tjes in Sao Geraldo do Araguia, 125
kilometer verderop, die, bang van
hun grond te worden verdreven,
twee politiemannen, het escorte
van een ploeg landmeters, hadden
gedood.
Kort na het geval Maboni depor
teerde de regering een Italiaanse
priester, pater Giuseppe Fontanel-
la, die sinds 1968 werkzaam was
geweest in het gebied rond Villa
Rondon, ten noorden van Maraba.
De boerenbevolking van die streek
doodde vorig jaar juli een Ameri
kaanse grondbezitter, John Davis,
en diens beide zoons omdat dezen
geweld en dreigementen zouden
hebben gebruikt om hun bezit ten
koste van de boeren uit te breiden.
Omdat hij buitenlander was, kon
den de autoriteiten pater Fonta-
nella uitwijzen. Niettemin vatten
andere priesters zijn uitwijzing op
als een waarschuwing dat zij zich
niet met de grondpolitiek moeten
bezighouden.
Kort voor zijn vertrek vertelde pa
ter Fontanella in een brief, dat de
militaire autoriteiten hem met
gen hadden platgewalst. Onder
onduldbare psychologische druk
dwong men mij te verklaren, dat
Dom Avelar - de Braziliaanse pri
maat - linkse en communistische
sympathieën heeft", schreef hij. „Ik
zweer echter plechtig bij God, dat
men mij deze verklaring onder mo
rele geweldpleging heeft afgeperst,
en ik neem haar, nu ik weer uit mijn
vrije geweten kan spreken, volledig
terug".
Het tropische regenwoud in de
Amazone-vlakte levert 12 procent
van de wereld-houtvoorraad.
Beide incidenten zijn slechts de
laatste ontwikkelingen in het
schimmenspel rond de kwestie aan
wie de grond in het reusachtige
Amazonegebied nu eigenlijk toe
behoort. De meeste boeren bezitten
het land dat ze bewerken niet, maar
hebben, althans formeel, na een
jaar beid wel de legale garantie dat
zij er mogen blijven. De groot
grondbezitters - sommigen met
echte, anderen met vervalste koop
brieven in portefeuille - huren ech
ter lieden in om de boeren te inti
mideren. Willen ze niet weggaan,
dan gaan hun schamele woningen
in vlammen op. Voor zover uit de
berichtgeving blijkt, zijn er in het
Amazonegebied de afgelopen zes
jaar enkele honderden keuterboe
ren door knokploegen vermoord.
Maar niet alleen de grootgrondbe
zitters zorgen voor verwarring.
Door een bureaucratische chaos
blijkt een deel van de grond meer
malen verkocht aan verschillende
„eigenaars" die eikaars claims ver
woed aanvechten.
Hoe dat ook allemaal in elkaar mag
zitten, het progressieve deel van de
kerk constateert dat de arme boe
ren en de Indianenstammen altijd
het kind van de rekening zijn.
Niet toezien
Een van de priesters die het felst
voor de boerenbevolking in het
geweer gekomen is is de Spaanse
bisschop Dom Pedro Casaldaliga
die in Sao Felix do Araquai zetelt.
De regering stuurde op zijn depor
tatie aan, maar de Braziliaanse kerk
deed in 1975 een beroep op paus
Paulus om tussenbeide te komen.
Bisschop Casaldaliga staat nog
steeds in zijn diocees, hoewel de
plaatselijke gezagsdragers hem
Strijd
voor
land
hervorming
in
Brazilië
openlijk een communist noemen.
Een andere progressieve bisschop,
Dom Tomas Balduino uit Goias,
zegt over de agrarische problema
tiek - niet alleen in het Amazone
gebied maar in heel Brazilië: „Men
kan niet werkloos toezien wanneer
10 miljoen boerengezinnen geen
bestaand smogelijkheid hebben
omdat zij geen grond bezitten."
„Dit betekent ellende voor 60 mil
joen mensen op een totale bevol
king van 110 miljoen. Niet minder
dan 85 procent van de grond is ei
gendom van vijf procent van de be
volking.
Kardinaal Avelar Brandao Vilela,
de Braziliaanse primaat, heeft de
centrale overheid met klem ver
zocht de gespannen situatie te ont-
scherpen door een duidelijk om-
streven grondpolitiek te formule-
Nu kiezen
Er zijn ook andere bisschoppen die
beweren dat de kerk haar boekje te
buiten gaat door zich sociaal en po
litiek uit te spreken. De houding
van de progressieve priesters werd
onlangs nog verwoord door bis
schop Casaldaliga die zijn kerk
aanduidde als „een kerk die strijdt
tegen het grootgrondbezit en alle
slavernij".
„Daarom is het een kerk die wordt
vervolgd door degenen die het geld,
de grond en de politieke macht be
zitten. Het is een kerk waarin geen
plaats is voor haaien, uitbuiters en
verraders van het volk"., aldus
Dom Pedro.
„Er moet nu worden gekozen - voor
het volk en voor Christus of tegen
Christus en tegen het volk. Nie
mand kan twee heren dienen".
PRAAG - De bisschoppen en
andere bestuurders van de
veertien bisdommen in Tsje-
choslowakije hebben een ge
zamenlijke verklaring uitge
geven waarin zij nadrukke
lijk zeggen, dat zij niet beho
ren tot de ongeveer 300 onder
tekenaars van Charta 77, het
manifest waarin 242 vooraan
staande Tsjechen protesteren
tegen de onderdrukking van
de mensenrechten in hun land.
Het episcopaat wijst erop, dat
de bisschoppen hun standpunt
ten aanzien van maatschap
pelijke vragen verscheidene
keren ondubbelzinnig in pas
torale brieven tot uitdrukking
hebben gebracht.
De verklaring is ondertekend
door mgr. dr. Fr. Tomasek,
apostolisch administrator van
Praag en voorzitter van de na
tionale bisschoppenconferen
tie. Zij laat wel doorschemeren
dat de rk kerk in dit land te
kampen heeft met onopgeloste
problemen. Maar, zo voegt de
verklaring eraan toe, „de hei
lige vader zendt ons zijn ver
tegenwoordigers in wie wij
volledig vertrouwen stellen. Er
is dan ook niemand anders uit
de rijen van priesters of gelo
vigen gerechtigd om het
standpunt van de kerk in ons
land te vertolken".
De bisschoppen beschouwen
dat als de enige reële weg met
perspektief, waarlangs vra
gen over het leven van de ker
ken kunnen worden opgelost.
XNVB-reservfiS
ZATERDAG
Eerste klasse:
Quick. B. 14-21 RCL 2 15-13
Barendr. 14-19 Spijk. 2 14-12
Zwal. 2 14-17 CSVD 2 14-12
Rijsoord 15-17 RWH 2 13-11
Capelle 15-17 SHO 2 14-9
's Grav. 15-16 Lyra 2 14-8
Tweede Klasse A
Zw./W. 28 13-21 Zwal. 3 13-12
Katw. 2 14-19 Quick B. 13-11
Rijnsb. B. 15-19 Maasd. g 15-11
Noordw. 2 14-18 DSO 2 15-10
DSVP 2 14-16 Ter L. 14-8
SV'35 2 14-15 Koudk. 2 13-7
Exc. 2 13-13
Derde klasse A
's-GravD 2 13-20 CSVD 2 13-12
Are 2 11-16 Koudek. 3 13-10
Lyra 3 13-16 Sportl. 2 12- 9
Katw. 3 14-16 Oegstg. 2 14- 9
DieH. 2 14-14 Haz. B. 2 11-7
Quick B 4 14-13
Derde klasse B
ARC 3 12-18 Monster 2 13-11
Be Fair 2 13-17 Loosd. 2 12-10
Scheven. 3 14-17 SV'35/3 3-10
DUNO 3 14-17 DEVJO 2 13-8
'sGravd.3 13-14 Randst. S. 2 14-9
Jodan B. 13-12
ZONDAG
Eerste klasse
UVS 2 13-23 CW 2 11-9
VUC 2 13-21 RVC 2 13-8
Feyen. 2 12-17 Zwyndr. 2 10-6
Xerxes 2 13-16 Olympia 2 13-6
Papendr. 212-12 Quick 2 14-6
Unitas 2 10-10
Tweede klasse A
VUC 3 11-20 RKAW 2 13-10
DHC 2 12-20 Wilhelm. 2 12-9
R'burg 2 11-17 DHL 2 10-7
VCS 2 13-13 BI. Zw. 2 12-6
RAVA 2 11-12 Laakkw. 2 13-6
Lugd. 2 12-10
Derde klasse A
Lens 2 12-20 Scheven. 213-11
R'burg 3 13-19 LFC 2 14-11
DOCOS 2 12-17 RVC 12-9
Verburch214-17 VCS 11-8
UVS 3 13-14 RKDEO 2 11-7
Teyl. 2 13-12 Lisse 2 14-7
Derde klasse B
•HBS 2 13-23 Postd. 2 12-12
Vredenb.2 12-16 HMSH 13-11
Spoorw. 2 12-15 ASC 2 2 13-10
Alphen 2 12-15 Lisse 3 12-7
DHC 3 11-14 R'burg 4 _15-7
DOSR 2 11-14 Laakkw. 3 13-16.
Korfbal
RES. IA: Fortuna 2-Trekvogels 2
7-7; Sperwers 2-Die Haghe 2 7-11.
RES. IB: Het Zuiden 3-Kinderdijk
2 7-11; Kinderdijk 2-VEO 2 8-11,
HKV 3-KNS 2 9-2; Pams 2-Het
Zuiden 3 21-12.
RES. IC: HSV 2-Fides Pacta 2 6-10;
Ready 2-Harga 2 6-4.
RES. IIA: DKC 2-Excelsior 2 5-13;
Die Haghe 3-Merwic 2 6-5; Ons
Huis 2-Crescendo 2 8-9.
RES. IIB: GKV 2-Rozenburg 2 10-
5; VES 2-ODO 2 10-6.
RES. IIC: Tjoba 2-HKC 2 6-6; De
Danaïden 3-Trekvogels 3 20-7;
Quick 2-Ready 3 10-9.
RES. UIA: Animo 2-Achilles 2 9-9;
Fides Pacta 4-Sperwers 3 11-7, De
Bermen 2-De Regenboog 3 11-4.
RES. IIIB: Fortuna 3-PKC 4 10-10;
Vriendenschaar 2-Kwiek 2 15-6; De
Zwervers 2-OSCR 2 9-9.
RES. IIIC: Olympiaan 2-DES 2 7-6;
KOAG 2-Het Zuiden 4 8-7; De Re
genboog 2-Vlaardingen 2 4-8.
JUN. A: Het Zuiden-KOAG 13-6;
KOAG-PKC 11-17; Zuiderkwar-
tier-Het Zuiden 5-13.
JUN. B: Swift(M>-TOP 6-6; Fortu-
na-De Danaïden 10-9; Ten
Donck-WION 13-9.
RIJNDELFLAND
I: Hou Stand-Warmond 3-4;
KVR-Velocitas 7-4.
II: ONDO-Madjoe 7-6; Em-
ma-Noorderkwartier 3-4.
RIA: Fides Pacta 5-Zuiderkwartier
3 6-8.
R2A: Tempo 2-Meervogels 2 8-7;
Fiks 2-Ons Eiland 2 2-4.
R2B: TOP 3-Die Haghe 6 11-1.
R2C: De Algemene 4-De Danaïden
4 9-7; TOP 4-Velocitas 2 7-6.
R3A: Velocitas 3-Excelsior 3 4-11.
R3E: Phoenix 4-KNS 4 7-4.
R3F: Madjoe 2-VEO 4 5-5; Tempo
3-Warmond 2 8-10; Fiks 3-VES 5
8-3.
R3G: Fides Pacta 8-Ons Eibernest
8 11-4; KNS 5-DKC 5 4-5.
R3H: KVS 5-Fides Pacta 7 6-3.
R4A: Pernix 4-Velocitas 4 7-1Mad
joe 3-TOP 5 1-3; Fiks 4-Meervogels
3 4-10.
R4B: KVR 2-Noorderkwartier 2
4-2; Hou Stand 3-De Danaïden 5
2-3.
R4E: Tempo 5-ALO 4 1-7.
R4H: De Algemene 5-Hoekse 6 4-9.
R5B: Warmond 3-KVS 7 5-5; Per
nix 7-SEV 5 9-1.
R5F: Noorderkwartier3-KVR7 8-0.
R5G Fiks 5-Zuiderkwartier 6 11-1;
Ons Eiland 5-Meervogels 5 8-4;
TOP 6-Tempo 6 4-1.
R5H: Zuiderkwartier 5-Velocitas 6
8-11; Pernix 6-Velocitas 5 2-5; KNS
6-De Danaïden 6 11-2.
JUN. IA: Fides Pacta J2-Valto 4-6.
JUN. IB: Ons Eibernest-Pernix
11-6.
JUN. 2A: Ons Eibernest J2-Veloci-
tas 8-4.
JUN. 2B: TOP J2-DES 4-8;
Fiks-KVS J2 12-3.
JUN. 3A: De Danaïden J2-Pernix
J2 10-9; DKC-Tempo 3-6.
JUN. 4B: Noorderkwartier-Avanti
3-4; Dijkvogels-De Algemene 4-4.
JUN. 4C: Ons Eibemst J3-War-
mond 5-4; HKV J3-Madjoe
5-0(regl); Excelsior J3-Fides Pacta
J3 4-10.
JUN. 4D: Velocitas J2-Ons Eiland
10-1; Fides Pacta J4-TOP J3 6-7.
JUN. 5A: Fiks J2-Crescendo J2
5-11; Tempo J2-Fides Pacta J5 2-8;
Velocitas J3-De Danaïden J3 5-7.
JUN. 5B: Velocitas J4-DES J3 2-3;
Meervogels J3-Hoekse J2 6-5.
JUN. 5E: Pernix J3-KNS 3-10; TOP
J4-Crescendo J3 5-8; Warmond
J2-SEV J2 5-1.
ADSP. AA: De Danaïden al-TOP
al 5-5; Excelsior al-Pernix al 2-5;
Fides Pacta al-Ons Eibernest al
4-4.
ADSP. IB: De Danaïden a2-TOP a2
4-7; Fides Pacta a2-Pernix a2 3-2;
Fluks al-Velocitas al 5-7.
ADSP. IIA: De Algemene
al-Noorderkwartier al 14-0; Cre
scendo al-Meervogels a2 2-1.
ADSP. IIB: De Danaïden a3-TOP
Brigitha wil
praten
met zwembond
UTRECHT - Enith Brigitha wil een
gesprek met de zwembond over de
sponsoraffaire voordat het kort ge
ding dat zij de bond heeft aange
spannen eventueel dient op
woensdag 9 februari. Zij hoopt dat
daarmee problemen alsnog kunnen
worden uitgesproken. Enith Brigi
tha heeft op zich geen bezwaar
tegen een sponsorovereenkomst
van de KNZB met een badpakken-
fabrikant en ook geen bezwaar
tegen het kledingpakket van de
firma Speedo. Zij heeft alleen be
zwaar tegen de badpakken van dit
merk. Volgens haar passen zelfs op
maat gesneden badpakken niet.
Daarom wil ze zich het recht voor
behouden het badpak uit te kiezen,
dat haar het beste zit.
a3 1-8; Fides Pacta a3 2-2; Ons Ei
land al-Velocitas a2 3-6.
ADSP. IIC: Fiks a2-TOP a4 2-8;
Madjoe a3-Tempo a2 2-0; Meervo
gels a3-Velocitas a3 5-4.
ADSP. UIA: De Danaïden a4-TOP
a5 1-3; Fides Pacta a4-Pernix a4 5-3;
KNS a2-Zuiderkwartier a2 6-2.
ADSP. IIIB: Crescendo a2-Pernix
a5 3-0; Fluks a2-Meervogels a4 7-2;
Madjoe a4-TOP a6 6-3.
ADSP. IIIC: De Danaïden a5-TOP
a7 3-2; Fiks a3-Tempo a3 6-3; Meer
vogels a5-Velocitas 4 1-5.
ADSP. IIIX: De Algemene a2-Per-
nix a6 3-2; Fides Pacta a5-Meervo-
gels a6 2-4; Madjoe a5-TOP a8 0-3.
Olympische medailles, hebben laten weten te stoppen met de actieve top
sport. Het Oostduitse duo poseerde nog eenmaal met de behaalde plakken.
De hervormde diakenen in Bo
degraven proberen een vorm van
onderlinge hulpverlening te orga
niseren. Het gaat om hulp aan ge
zinnen en personen op dagen of
uren waarin tot nu toe niet kon
worden voorzien. Dat kunnen de
eerste dagen zijn wanneer de moe
der in een gezin ziek is. Of die uren
van de dag dat een gezinsverzorg
ster er nog niet is of alweer weg is.
Vooral in gezinnen met kinderen
blijven er dan nog moeilijke uren
Het is de diakonie gebleken, dat de
prot.-christelijke stichting voor
maatschappelijke dienstverlening
"Rijn- en Lekstreek" niet méër kan
doen dan ze doet, omdat ze aan al
lerlei wettelijke voorschriften, met
het oog op de subsidietoewijzing, is
gebonden. Een van de belangrijk
ste punten is wel dat de mensen die
bij deze stichting in dienst zijn een
normale werkweek van 40 uur heb
ben. Dat betekent echter in de
praktijk vaak, dat een gezinsver
zorgster juist op moeilijke uren van
de dag niet in het gezin kan zijn. De
diakonie ziet het nu als haar taak,
aanvullende hulp te bieden. Zij
heeft een beroep op de hele ge
meente gedaan om hieraan mee te
werken.
Vrijdagavond 4 februari, 8 uur,
spreekt de heer J. Ph. Fijnvandraat
uit Sneek in de Lokhorstkerk, Pie
terskerkstraat 1 Leiden, over "Oc
culte machten in de laatste tijden",
dit in de lezingen serie "Leven wij
nu in de eindtijd?" De heer Fijn
vandraat is evangelist. Hij houdt
zich intens bezig met het verschijn
sel van een toeneming van allerlei
niet-rationele invloeden in onze
maatschappij.
De organisatoren van de lezingen
vroegen ons, een paar contactad
ressen van deze groep bekend te
maken. Het zijn: N. van Tilburg,
Lemsteraakwerf 9 (Merenwijk)
Leiden, telefoon 146855, en P. van
der Heyden, Rietschans 38, Leider
dorp.
Werelddiakonaat
Het algemeen diakonaal bureau
van de Geref. Kerken in Leusden
ontving vorig jaar uit collecten in
de kerken en uit individuele giften
voor het werelddiakonaat een be
drag van ruim tien en een half mil
joen gulden. Daarvan werd onge
veer negen en een half miljoen
bstemd voor het "gewone" werk
van dit diakonaat, te weten hulp in
de vorm van geld en/of van uitge
zonden medewerkers aan een groot
aantal diakonale programma's en
projecten van de kerken in de derde
en in de tweede (Oost-Europa) we
reld. Er waren vorig jaar ruim 200
projecten. Daarnaast werd hulp
verleend na de aardbevingsramp in
Guatemala.
Voor 1977 hebben de Geref. Kerken
een begroting van tien en een half
miljoen gulden voor het wereld
diakonaat aangenomen. Het aantal
programma's en projecten be
draagt opnieuw meer dan 200. Het
gaat hierbij vooral om hulp bij de
opbouw van het diakonaat aan dia
konale instellingen, hulp aan
vluchtelingen, maatshappelijk
werk, vrouwen- en gezinswerk,
landbouwvoorlichting, sociaal-
medische zorg, beroepsonderwijs
en hulp bij het werk van de kerken
voor de handhaving van de men
senrechten.
Voorde verschillende werksoorten
heeft het gereformeerd werelddia
konaat ongeveer 30 deskundigen
aan de kerken in de derde wereld
beschikbaar gesteld.
Voedseltekort
De Lutherse Wereldbond heeft
meegedeeld, dat in enkele Ethiopi
sche provincies van maart af op
nieuw rekening met een voedsel
schaarste moet worden gehouden.
Een hulpcommissie van de Ethio
pische regering vraagt nu al om
hulp. De Wereldbond besloot in
zijn januari-zitting 705.000 dolaar te
besteden aan programma's voor
Ethiopië. De voedselschaarste zou
naar schatting 840.000 mensen
kunnen treffen.
beroepingswerk: Hervormde
Kerk - Beroepen te Oosterwolde
(Geld.) R.E. Kuus, Putten; aange
nomen naar Waddinxveen Joh.
Verwelius Veenendaal. Geref.
Kerken: aangenomen naar Heem
stede (voor het instituut voor epi-
lepsiebestrijding) L.J. Wolthuis
Drachten. Overleden: M. Wilschut
te Soest, 63 jaar, was gereformeerd
predikant in Oosternijkerk, Delf
zijl, Hilversum, Amsterdam-West,
Soestdijk en Soest. De begrafenis
had gisteren plaats.
Overleden: ds. B. G. Mees ten Oe
ver, Den Bosch, 58 jaar, was geref.
predikant in Kamerik, Wagenin-
gen, Bussum en Den Bosch.
