Nieuwe golf van geweld in Spanje
Congres Frelimo zal huidige koers bevestigen
Spionage
door
Rossen in
Noorwegen
Cveba
Nederland vecht om een
plaats in leiding van EG
Democratisering in groot gevaar
U&U.U) 91
Vuu&oot.
ci.ebe.bv
Mozambique blijft op radicaal-socialistische weg
ZATERDAG 29 JANUARI 1977
BUITENLAND
PAGINA 9
MADRID (Reuter/UPI)- Onbekende schutters hebben gisteren in Spanje 2
politiemannen gedood en 1 lid van de Guardia Civil. Het vormde een
nieuwe uitbarsting van het al dagen voortdurende politieke geweld dat het
Spaanse volk nu volledig in de greep heeft gebracht van angst en verwar
ring. Het kabinet Suarez kwam gisteravond in spoedzitting bijeen en het
ministerie van Binnenlandse Zaken deed een dringende oproep via de
televisie tot de Spanjaarden hun kalmte te bewaren.
De moorden die in Madrid plaats
vonden hebben het aantal doden in
zes dagen bloedvergieten gebracht
op 10. Het politieke geweld is door
de regering veroordeeld als een po
ging het leger tot ingrijpen te pro
voceren en Spanje's weg naar de
democratisering af te snijden.
Het Spaanse ministerie van Bin
nenlandse Zaken liet via een door
de staatstelevisie verspreid com
muniqué weten: "Deze terroristi
sche aanslagen zijn niet alleen ge
richt tegen het democratiserings
proces van de natie, maar evenzeer
tegen het vreedzaam samenleven
van de Spanjaarden en de funda
menten van de staat. De bedoeling
ervan is een klimaat te scheppen
van algemene angst en verlies aan
vertrouwen in de autoriteiten". Het
ministerie zei dat het "voor alle
burgers van levensbelang is kalm te
blijven en vertrouwen te houden in
de kracht van de regering en de vei
ligheidstroepen de vrede definitief
te herstellen".
Schutters
In de eerste berichten over de
nieuwe aanslagen was er sprake
van vijf doden en zeker vier zwaar
gewonden. Later werden deze cij
fers via een verklaring van het
hoofdkwartier van de Guardia Civil
in Madrid gecorrigeerd. De twee
politiemannen werden neerge
schoten door twee onbekende
schutters die een spaarbank bin
nengingen in de Madrileense bui
tenwijk Campamento. een arbei-
dersdistrict in de Spaanse hoofd
stad. "Hun machinegeweren waren
kennelijk voorzien van geluiddem
pers want de schoten werden nau
welijks gehoord", zo zei een klerk
van de bank. Twee uur later stapten
twee of drie mannen eveneens een
spaarbank binnen in de buitenwijk
Los Angeles en schoten het daar op
wacht staande lid van de Guardia
Civil dood. Volgens ooggetuigen
ging het in beide gevallen om jon
gemannen. die stil, professioneeel
en in totale rust handelden. Ze
openden het vuur op de agenten
voordat deze de gelegenheid kre
gen te reageren. Na de aanslag in de
bank in Los Angeles richtten de
aanvallers zich tegen een poli
tieauto die naar de plaats van de
aanslag was gesneld. Ze brachten
het voertuig met een bom of een
handgranaat tot stilstand en door
zeefden het vervolgens met kogels.
Twee leden van de Guardia Civil
(para-militaire politie) liepen zware
verwondingen op. Volgens politie
kringen werden later drie personen
gearresteerd nabij de plaats van de
aanslag op de politieauto.
Mobilisatie
Tot gisteravond laat had niemand
de verantwoordelijkheid opgeëist
voor de nieuwe gewelddaden. Ter
wijl het ministerie van Binnen
landse Zaken het Spaanse volk
poogde te verzekeren dat regering
en politie de situatie onder controle
hadden werden overal rond Madrid
wegversperringen opgericht. Alle
politiemannen en leden van de
Guardia Civil werden gemobili
seerd en speciale eenheden werden
naar de luchthaven gestuurd om
vertrekkende passagiers te contro
leren.
Politieke waarnemers in Madrid
zeiden dat de aanslagen op de vei
ligheidstroepen de woede van
Spaanse generaals nog zullen ver
groten.
Vele generaals wareYi al uiterst ver
ontwaardigd over de ontvoering,
begin deze week, van luitenant-
generaal Emilio Villaescusa Quilis,
president van het hoge militair ge
rechtshof. Pas twee dagen geleden
vaardigde de regering Suarez een
verbod uit op alle demonstraties,
gaf ze de politie uitgebreide be
voegdheden inzake huiszoeking en
arrestatie en gaf ze opdracht tot
strenge controle op wapenvergun
ningen om het geweld tegen te
gaan De Spaanse politie advi
seerde gisteren enkele linkse poli-
U vergeet de tijd als u
rondkijkt in de showroom van
CIEBA! Begrijpelijk, want op 750 m2 vindt u zóveel interes
sant nieuws óp 't gebied van kantoorinrichting, meubilair
voor directiekamers, enz
Daarom krijgt iedere bezoeker onze kleurige CIEBA-cata
logus mee. Om alles nóg eens op z'n gemak te bekijken en
dan éen weloverwogen keus te doen.
Ook u bent van maandag tot en met vrijdag tijdens de
kantooruren welkom I
Willem Barentszstraat 35
Industrieterrein "de Waard"
Leiden(07114 90 44*
tieke partijen hun bureaus te ont
ruimen, kennelijk uit vrees voor
een aanslag van uiterst rechts. En
kele uren slechts nadat Villaescusa
maandag was ontvoerd drongen
twee schutters met machinegewe
ren een gebouw van justitie binnen
en doodden er vijf communistische
advocaten.
Generaal Villaescusa werd ont
voerd door een extreme splinter
groepering die zich Grapo noemt
(anti-fascistische verzetsgroepen
van de eerste oktober). Deze had
vorige maand ook al Antonio Maria
de Onol, voorzitter van de Spaanse
Raad van State, ontvoerd. De
Grapo zelf zegt een uiterst-linkse
groepering te zijn. Maar in veel
Spaanse kranten wordt druk ge
speculeerd dat de groep wordt ge
manipuleerd door uiterst rechtse
vijanden van de democratisering.
Een andere actieve ondergrondse
groepering in Spanje is de "de anti
communistische apostolische al
liantie van Spanje (AAA)", die de
verantwoordelijkheid heeft op
geëist voor de moord op de com
munistische advocaten. De
Spaanse regering wacht nog steeds
op antwoord van de Grapo op haar
aankondiging van twee dagen ge
leden dat mogelijk volledige am
nestie wordt verleend aan Spanje's
naar schatting nog 200 politieke ge
vangenen. De Grapo heeft gezegd
dat ze De Oriol zal vrijlaten zodra de
regering de formele belofte heeft
gedaan de gevangenen vrij te laten.
De explosie van het geweld in
Spanje - de ernstigste sinds de
dood van Franco in 1975 - valt sa
men met het begin van onderhan
delingen tussen de regering Suarez
en de linkse oppositie over demo
cratische parlementsverkiezingen
in dit voorjaar ter definitieve ont
manteling van de 40 jaar oude
Franco-dictatuur. Na de aanslagen
van gisteren is Catalaanse opposi
tieleiders in Barcelona politiebe
scherming beloofd en het Madri
leense paleis van justitie werd ge
sloten, evenals het kantoor van het
nationale persbureau EFE. De kan
toren en huizen van prominente po
litici van de oppositie in de hoofd
stad stonden al onder bewaking.
Amerikaans
Het Spaanse persbureau Cifra
meldde dat een machinepistool dat
bij de aanslag op de communisti
sche advocaten werd gebruikt van
Amerikaanse makelij was. Het is
van het type Marietta dat in gebruik
is bij geheime diensten van be
paalde landen. De Amerikaanse
ambassade in Madrid weigerde
commentaar te geven op dit be
richt. Maar Amerikaanse kringen
zeiden dat het wapen, al wordt het
vervaardigd door een maatschappij
in Ohio, niet door Amerikaanse ge
heime diensten wordt gebruikt Ze
ontkenden dat de Amerikaanse in
lichtingendienst CIA betrokken
zou zijn bij het geweld in Spanje.
Een columnist in het Spaanse
avondblad Informaciones zei dat
een verklaring voor de steeds ge
heimzinniger ontvoeringen en
moorden moet worden gezocht in
bemoeienissen van de Russische
geheime politie KGB. Deze zou po
gen de democratisering van Spanje
en de toekomstige toetreding tot de
NAVO te blokkeren, zo schreef hij.
onbekende schutters.
BRUSSEL (SP) De Nederlandse
regering vecht om een stoel in het
team van topambtenaren die in
Brussel de Europese gemeen
schappen leiden. Er zijn 19 alge
mene directeuren en het kan erop
uitdraaien dat daar binnenkort
geen enkele landgenoot meer bij is.
De Belgen, om maar een ander
klein land te noemen, hebben drie
algemene directeuren.
Deze week is de post van
directeur-generaal regionaal beleid
vrijgekomen. De Brit Roy Jenkins,
voorzitter van de Europese Com
missie (dagelijks bestuur van de
gemeenschap) heeft zijn woord
voerder aan de dijk gezet. De Ita
liaan, die gedurende 15 jaar met
enige bekwaamheid het gezicht
van de EG bepaalde, moest plaats
maken voor zijn landgenoot Rug-
giero. Nederland en Ierland eisen
nu de portefeuille van deze x
Gandhi ontving
de oppositie
New-Delhi (DPA) - Premier Indira
Gandhi heeft gisteren in een ge
sprek met twee leiders van opposi
tiepartijen gezegd dat in de verkie
zingsstrijd „alle legale activiteit" is
toegestaan.
Ze zei ook, dat de regeringen van de
deelstaten opdracht hebben gekre
gen de vrijlating van politieke ge
vangenen te bespoedigen. Dat wa
ren alle politieke gevangenen, met
uitzondering van leden van verbo
den organisaties.
lige algemeen directeur voor regio
naal beleid op.
Beide landen hebben de Europese
Commissie met een zekere grim
migheid laten weten dat zij min
stens een directeur-generaal wen
sen. Aan dat verlangen kan theore
tisch voldaan worden. De commis
sie. die uiteindelijk zelfstandig be
slist, krijgt binnenkort namelijk
nog enkele algemene directeuren te
benoemen. De Nederlandse rege
ring staat erop dat onze invloed in
Brussel niet verder vermindert.
Den Haag en de r
ris Vredeling zullen er in dat kader
vanuit gaan dat op het ogenblik
twee directoraten door Nederlan
ders worden geleid. Op buiten
landse zaken is dat formeel de heer
Th. Eijzen. maar deze is reeds enige
tijd ziek en zal naar verwachting
niet meer op zijn post terug kunnen
keren. De portefeuille industrie en
technologie, ook een sleutelpost,
kent momenteel geen algemeen di
recteur.
De Ierse regering verkeert eigenlijk
in een zelfde positie als de onze. Zij
had een stevige vinger in de pap op
de door haar voormalige diplomaat
Ronan geleide voorlichtingsdienst.
Voorzitter Jenkens heeft echter
ook deze man terzijde geschoven,
zodat Dublin nu geen enkele to
pambtenaar meer in de strijd heeft.
Ierland zou erg graag de post regio
naal beleid bezetten. Het is een van
de landen die hier de komende ja
ren het meeste profijt van kunnen
trekken.
In Brussel vreest men echter dat de
Italiaan Giollitti,
regionale kwesties,
tueel Iers algemeen directeur de
landen waar zij vandaan komen te
veel fondsen zouden kunnen toe
schuiven. In Ierland en in Italië is
immers regionaal nog het meeste
werk te verzetten. De Nederlands
algemeen directeur voor regionale
politiek zou een meer neutrale posi
tie kunnen innemen, omdat wij van
de Europese fondsen op dit gebied
niet veel mogen verwachten. Een
landgenoot op regionaal beleid zou
tegelijk de positie van commissaris
Vredeling (werkgelegenheid) kun
nen versterken.
OSLO (Reuter) - Noorwegen
heeft gisteren het vertrek gelast
van zes Russen nadat een ge
heime ontmoeting aan het licht
was gekomen tussen een spio
nne op het ministerie van bui
tenlandse zaken met een func
tionaris van de Sowjetrussische
ambassade in Oslo.
Uitgewezen werden een derde-
secretaris en een chauffeur van
de ambassade, drie functiona
rissen van de Sowjet-
handelsmissie en een corres
pondent van het Sowjetrussi
sche persbureau Tass.
Een 65-jarige ambtenares van
buitenlandse zaken, Gunvor
Galtung Haavig, is ervan be
schuldigd dat zij jarenlang voor
de Sowjet-Unie heeft gespio
neerd. Zij zou de Russische ge
heime dienst informaties heb
ben verstrekt die belangrijk zijn
voor de veiligheid van de staat.
Ze heeft dit gedeeltelijk toege
geven, zo stond in eer» gisteren
uitgegeven verklaring.
Sinds 1953 heeft de Noorse jus
titie ongeveer veertig spionage-
zaken onderzocht waarbij de
Sowjet-Unie was betrokken.
Verscheidene Noren zijn we
gens spionage tot langdurige
gevangenisstraffen veroor
deeld. Gezien de behandeling
die de regering aan de jongste
kwestie geeft gelooft men dat
dit verreweg de belangrijkste
spionagezaak gaat worden.
Op een persconferentie noemde
premier Odvar Nordli de zaak
ernstig. Hij zei dat het een ge
compliceerde affaire betrof en
dat het onderzoek nog wel enige
tijd in beslag zou nemen.
De ambtenares werkte op de
afdeling politiek-bommerciële
zaken van het ministerie. Zij
werkte van 1947 tot 1956 op de
Noorse ambassade in Moskou.
De vrouw werd aangehouden
toen ze donderdag buiten het
ministerie een geheime ont
moeting had met de derde-
secretaris van de Sowjet-
ambassade, A. K. Printsipalow.
De correspondent van Tass had
zich beziggehouden met
spionage-activiteiten, aldus de
premier.
PARIJS - De nieuwe Amerikaanse
vice-president Walter Mondale
ontmoette gisteren in Parijs onze
landgenoot Emile van Lennep,
secretaris-generaal van de Organi
satie voor Ecotiomiscje Samenwer
king en Ontwikkeling (OESO). Van
Lennep verklaarde na afloop van
het gesprek dat hij optimistisch is
gestemd ten aanzien van de werel
deconomie in 1978.
Mondale zal vandaag nog een ge
sprek met de Franse president Gi-
scard d'Estaing, alvorens naar Ja
pan te reizen.
MAPOETO (AFP/Reuter) - Ander
halfjaar na de onafhankelijkheid is
het revolutionair elan in Mozambi
que nog niet verflauwd. Met de
zelfde voortvarendheid waarmee
jarenlang strijd is gevoerd tegen het
Portugese kolonialisme, hebben de
voormalige guerrillaleiders sinds
juni 1975 gewerkt aan de omvor
ming van Mozambique tot een so
cialistisch land. Land, eigendom
men die waren verhuurd of ver
pacht, onderwijs en gezondheids
zorg zijn genationaliseerd en de in
dustrie is ook onder staatscontrole
gebracht. Mozambique lijkt hecht
geworteld in het kamp van socialis
tische landen, die zich door
Marxistisch-Leninistische beginse
len laten leiden
Die socialistische koers zal vol
gende maand worden bevestigd op
het FreJimo-partijcongres in Ma-
poeto, het eerste partij-congres
sinds de onafhankelijkheid. Op het
eerste congres, in 1962, werd Fre
limo opgericht om de Portugese
overheersing te bestrijden, en op
het tweede, in 1968. werd de strate
gie van de bevrijdingsoorlog uitge
stippeld en de ideologie van de be
weging omschreven. Het derde
congres zal de evolutie van het Fre
limo van een guerrillabeweging
naar een politieke voorhoede-partij
bezegelen.
Sinds begin januari is Mozambique
in de greep van koortsachtige
voorbereidingen voor het congres,
dat van 3 tot 7 februari wordt ge
houden. Groepen Frelimo-
activisten trekken vanuit het
grensgebied met Tanzania, waar in
toenmalig "bevrijd gebied" het
tweede Frelimo-congres werd ge
houden, naar de hoofdstad Mapoe-
to. Tijdens deze "mars van het con
gres voor het socialisme" worden
onderweg in elk dorp met de plaat
selijke bevolking de congresthe
ma's besproken
Volksdemocratie
De "zeven congres-stellingen"
hebben uitsluitend betrekking op
de binnenlandse ontwikkeling van
het land. Eén van de stellingen
voorziet in de oprichting van een
partij van arbeiders en boeren, die
"de massa's zal leiden, mobiliseren
en organiseren voor de opbouw van
een volksdemocratie". Deze nieu
we, Marxistisch-Leninistische par
tij zal een voorhoedefunctie krij
gen, en waarschijnlijk minder le
den tellen dan het huidige Frelimo.
Niet-partijleden zullen zich kunnen
organiseren in andere officiële be
wegingen. Zo bestaat er bijvoor
beeld al een organisatie van Mo-
zambikaanse vrouwen. Frelimo
heeft de vrouwen-emancipatie al
tijd hoog in het vaandel geschre
ven, en ook praktische maatregelen
getroffen om een eind te maken a'an
de uitbuiting van de vrouw. Anders
dan in de koloniale tijden zijn in het
havenkwartier van Mapoeto geen
prostituees meer te vinden.
Het congres zal naar verwacht
richtlijnen goedkeuren om de res
tanten van Mozambique's midden
klasse op te ruimen, de defensie te
versterken, en de laatste sporen v
de culturele en economische
vloed van Portugal uit te v
Een belangrijke vraag voor het
congres zal zijn of Mozambique,
waar 90 procent van de bevolking
van de landbouw leeft, prioritiet
moet blijven geven aan de land
bouw. Tot dusver heeft Mozambi
que zich sterk laten beïnvloeden
door het buurland Tanzania, dat de
landbouw ziet als grondslag voor
de ontwikkeling. Het is niet uitge
sloten dat de regering zu zal kiezen
voor een versnelde industrialisatie,
met hulp van de Oosteuropese lan
den.
Organisatie van de landbouw zal
berusten op gemeenschapsdorpen,
naar het voorbeeld van de Tanza-
niaanse Ujamadorpen. Industrie
zal de „dynamiserende factor" van
de economie moeten zijn. De zware
industrie moet op poten worden
gezet om „niet langer afhankelijk te
zijn van de imperialisten", en om
een krachtig, modern leger te kun
nen opbouwen. Mozambique biedt
gastvrijheid aan de Rhodesische
guerrillastrijders, en heeft dat al
herhaaldelijk moeten bekopem
met aanvallen van het Rhodesische
regeringsleger en bombardemen
ten door de luchtmacht. Steun aan
de strijders in Zimbabwe (Rhode-
sië) is een erezaak voor het Frelimo,
dat ook zelf de onafhankelijkheid
in de guerrilla heeft meoetn ver
werven. Als gevolg van de Rhode
sische tegen-aanvallen zien de Mo-
zambikaanse leiders zich genood
zaakt hun eigen defensie-apparaat
te versterken.
Hoewel daarover in de congres
stukken niets vermeld staat zal Mo
zambique voor die hulp vooral
moeten aankloppen bij de
Sowjet-Unie en haar bondgenoten,
de enige landen die bereid lijken
het benodigde materiaal te leveren.
Wel staat in de congresstukken dat
Mozambique zichzelf tot het „socia
listische kamp" wil rekenen.
Uitstapje
Anderzijds wil Mapoeto kennelijk
zijn onafhankelijkheid ten opzichte
van de supermachten beklemto
nen. Zo is deze maand voor diplo
maten in Mapoeto een uitstapje
naar het eiland Bazaroeto georga
niseerd. Volgens berichten uit wes
terse bron zou de Sowjet-Unie daar
een marine-basis geïnstalleerd
hebben. De diplomaten troffen er
slechts kudden geiten aan.
Ook de „grupos dinamizadores"
(dynamisatie-groepen), Frelimo's
vooruitgeschoven posten in de wij
ken en in de werkplaatsen, zijn
druk in de weer met de congres
voorbereidingen. Deze groepen
hebben tot taak klachten van de
bevolking te behandelen of door te
geven, en het revolutionaire vuur
brandend te houden. Ook pers en
radio besteden veel aandacht aan
voorbereidende discussies. Ma
poeto is bezaaid met veelkleurige
aanplakbiljetten met Frelimo's
embleem van de hamer en hak.
De grupos dinamizadores beleggen
bijeenkomsten om de congresthe
ma's te bespreken. Het portret van
Karl Marx is een vertrouwd gezicht
in zaaltjes en op kranten-pagina's
evenals leuzen als „lang leve het
Marxisme-leninisme", „arbeiders
van de wereld, verenigt u" en „de
dictatuur van het proletariaat is de
hoogste vorm van democratie".
Grenzen gesloten
Aan het congres zullen ongeveer
300 afgevaardigen deel nemen,
terwijl tevens een zestigtal delega
ties uit socialistische en communis
tische landen wordt verwacht. Als
veiligheidsmaatregel heeft de rege
ring in Mapoeto sinds 15 januari de
grenzen voor buitenlanders geslo
ten, tot na het congres. Hoewel be
richten in het buitenland wel eens
het tegendeel suggereren heerst er
in de hoofdstad een algemene rust,
en ziet men nauwelijks gewapende
militairen op straat.
Blanke inwoners van Mapoeto zeg
gen dat ze tegenwoordig zonder
angst rondlopen in „Cidade de Ca-
nico" (stokken-stad), de Afrikaanse
krottenwijken rond de „Cidade de
Cimento" (cement-stad), het stads
centrum vol flats. In de koloniale
tijden namen veel Portugezen dat
risico niet. Van de ruim 200.000
Portugezen die vroeger Mozambi
que beheersten, zijn er overigens
niet veel achter gebleven. Volgens
welingelichte kringen wonen er
nog ongeveer 20.000 Portugezen,
van wie de helft waarschijnlijk zal
vertrekken na afloop van hun con
tracten.
Een fikse huurverlaging heeft veel
Afrikanen in staat gesteld uit de
krottenwijken te verhuizen naar
het stadscentrum. Maar de abrupte
„uittocht" van „kennis" heeft Mo
zambique wel voor problemen ge
steld. Er heerst een tekort aan
taxi's, en de mensen moeten in de
rij staan voor hun voedsel-
aankopen omdat aan distributielij-
nen vooral in noord-zuid-richting
nog veel mankeert. Om de bedrij
ven en dienstverlenende instellin
gen gaande te houden zijn er
arbeiders-comités gevormd. Zo'n
arbeidscomité in een van mapQe-
to's beste restaurants bijvoorbeeld,
kan de gasten nu tegen redelijke
prijzen goede maaltijden bieden.
Niet voorgekookt
Volgens een Westerse diplomaat in
Mapoeto zijn de uitkomsten van het
congres „zeker geen uitgemaakte
zaak". Vooral de gevolgen van de
omschakeling van bevrijdingsbe
weging naar politieke partij zijn le
vendig in discussie. Zal een partij,
gebaseerd op het principe van het
„democratisch centralisme" met de
doodsteek betekenen voor de ver
scheidenheid en de oorspronke
lijkheid die het Frelimo kenmerk
ten? Zal er niet een log bureaucra
tisch apparaat ontstaan? De vragen
staan centraal op de vele
discussie-bijeenkomsten.
President Smora Machel, zelf leider
in de guerrillabeweging gevormd,
gaat daar in zijn redevoeringen ook
op in. „Het eerste stadium, het volk
naar onafhankelijkheid leiden, is
voorbij. Nu, in de tweede fase, moe
ten we het socialisme bouwen".
Program en statuten van Frelimo
zijn nog gericht op de guerrilla, en
sinds het congres van 1968 niet
meer aangepast.
Het congres zal ook de eerste ver
kiezingen in Mozambique voorbe
reiden, en tevens de Frelimo-
leiding kiezen. Maar het is niet
waarschijnlijk dat er zich rivalen
voor Machel zullen aandienen op
het congres. Hoewel tal van zaken
nog in beweging zijn, mag Machel
van het Congres instemming ver
wachten met de radicaal-
socialistische weg, die hij sinds de
onafhankelijkheid met Mozambi
que is ingeslagen.
IBRINK Luchtverwarming /m
Uw installateur:
LUCOTHERM B.V.-ALPHEN a/d RIJN
Kalkovenweg 58. Postbus 337, Telefoon (01720) 2 03 00
