Risi licht sluier over
Mysterie in Venetië op
Marathon Man
thriller van
hoog niveau
Tweede Entebbe-film is beter
Kwaliteit Italiaanse
film is wat vervaagd
Imponerende Hoffman
VRIJDAG 28 JANUARI 1977
BRUSSEL (SP) - Soms hebben filmmakers hun geboorteland
tegen, net als andere kunstenaars. Daar konden de tijdgenoten
van Shakespeare over meepraten. Zij moeten nog steeds in de
schaduw blijven van de grote meester .ook al mogen hun talenten
niet onderschat worden. Maar waar een of meer sterren zeer
helder flonkeren, blijven de andere nagenoeg in het duister.
De Italiaanse cinema leverde n a de oorlog de grote ontdekkingen
en overvleugelde in zijn betekenis vaak de Amerikaanse met
■prestaties van Fellini, Anton toni. De Sica. Pasolini en Visconti.
Het wil helemaal niet zeggen dat de overige filmmakers van een-
zeer produktiefland beneden een internationaal niveau zouden
blijven. Allerminst. Men kan zo een hele reeks regisseurs noemen
die bijna bij voortduring films afleveren, die door thema en
uitwerking ruim boven de middelmaat uitsteken: Bertolucci,
Bellocchio, Rosi. Petri, Comencini en nog heel wat anderen. Wie
geluk heeft ziel van hen nog wel eens wat op festivals, maar de
tijden zijn lang vervlogen dat Nederland royaal over hun pres
taties werd geïnformeerd.
De vitale Amerikaanse film heeft onze bioscopen in een steeds
dwingender greep gekregen en daardoor is de smaak van het
publiek voor de kwaliteiten van de Italiaanse film helaas ver
vaagd. De allergrootsten hebben de interesse gaande kunnen
houden .de spaghetti-western is met films als de zoveel tenen van
de duivel aan zijn laatste stuiptrekkingen bezig
Catharine Deneuve en Vittorio Gassman spele
Italiaans echtpaar. Hun neef (Danielo Matleiontdekt stap voor stap hun gehei
In het vierde festival van Brussel,
dat afgelopen weekeinde werd be
sloten was Dino Risi present, een
van de teveel verontachtzaamde
kleinere meesters met toch heel
wat in hun mars. De nu bijna zestig
jarige regisseur heeft inleen kwar
teeuw zc'n veertig films gemaakt
en dat is bepaald in de meeste ge
vallen niet ten koste van de kwali
teit gegaan. Meestal heeft Risi zich
tussen „Pane, amore e en „Pro-
fume di donna'" (een film, die helaas
in Nederland niet de erkenning
heeft gevonden van het publiek)
toegelegd op de satirische kome
dies. „Anima persa" is iets totaal
anders, het lijkt in de eerste plaats
een karakterontleding te worden
van de regisseur, die oorspronke
lijk medicijnen en psychiatrie stu
deerde voor hij aan een filmcarrière
begon.
Venetië
i „Anima persa" is een Fox-film zo
dat er een goede kans is dat hij ook
ons land bereikt. Achteraf blijkt het
een genre, dat ook al door het schil
derachtige dekor van een wegkwij
nend Venetie zich laat vergelijken
'met „Don't look now" van Roegg
met Julie Christie en Donald Su-
therland in de hoofdrollen. Net als
Voor zijn vorige film koos hij een
verhaal van Giovanni Arpino, maai
de plaats van handeling verschoof
hij van Turijn naar de Dogenstad
om het mysterieuze element in de
zieltogende gevels met hun voor
bije maar nog proefbare grandeur
te kunnen laten zien. In de eerste
beelden als een jongeman bij een
oom en tante zijn intrek neemt,
heeft de toeschouwer de indruk,
dat Risi met een sublieme mise en
scene en een schitterend gevoel om
de entourage met veel aandacht
voor de belichting en de camera
voering (Tonino delli Colli), bezig is
Visconti's opvolger te worden Al
zou men aanvankelijk anders me
nen, het wordt toch geen zeden
schildering a la Visconti. De jon
geman belandt met zijn onschuld in
een niet te peilen situatie. Vittorio
Gassman. een van de beste acteurs
van Italië en met twaalf eerdere rol
len bij Risi duidelijk diens favo
riet, is de oudere echtgenoot van
een berustende jonge vrouw,
waarmee Catherine Deneuve een
totaal andere rol speelt dan men tot
dusverre van haar zag. De char
mante witgrijzende regisseur ver
telt dat hij haar koos omdat in Ita-
met een intrigerend
koele buitenkant niet voor handen
zijn, hoewel de Franaaise in dit ge
val heel wat meer warmte op een
perfect gespeelde manier in de
jonge echtgenote stopt dan zij
pleegt uit te stralen. De voor de
Door Piet Ruivenkamp
hand liggende groeiende band tus
sen de jongen en de vrouw, die dui
delijk op haar plaats gewezen
wordt (thuis), komt er toch niet van.
Met de hulp van een schilderach
tige huishoudster (gezegend is het
land, waar men zulke figuranten
van de straat kan oppikken!) v/ordt
een tipje van de sluier opgelicht, die
als een mysterie over het palazzo
hangt. Stap voor stap leert hij de
verbijsterende werkelijkheid ken
nen, waar hier niet teveel van moet
worden onthuld. Op een geraffi
neerde manier zijn een aantal klas-'
sieke thema's verwerkt. Het spele
lement uit „Who's afraid of Virginia
Woolf.'" zo goed als een Jekyll en
Hyde-thema Met wat hij met veel
meesterschap. En door niet te ge
raken op de irriterende valse spoe-
ren, waarop Roegg in „Don't look
now" terecht kwam, overklast hij
die film ruimschoots.
Hóe krijgt Risi het voor elkaar om
minstens een film per jaar te ma
ken? Bij het vorderen der jaren voe
len vele collega's zich al tevreden
als zij zich eens in de drie, vier jaren
kunnen laten zien. „Als ik geen film
maak, verveel ik mij" zegt hij „en
als ik er mee bezig ben wil ik er
weer zo snel mogelijk mee klaar
zijn. Dan verveel ik me. De sugges
tie. datje met die werkmethode ook
het risico vermijdt, datje geen film
meer maken mag na een sof. aan
vaardt hij dankbaar met een brede
grijns. Italianen zijn ook als regis
seurs goede acteurs. Hij heeft niet
zozeer een psychologische film als
wel een thriller willen maken. Wel
met een diepere achtergrond,
waarbij de als altijd formidabel ac
terende Gassman de nostalgie naai
de gelukkige tijd van zijn jeugd
tracht te bestendigen. Om dat vol
ledig te bereiken heeft Risi het
tweede deel van het boek totaal
veranderd. In de jongen (Danielo
Mattel) en zijn levenslustige, nuch
tere vriendinnetje (Lucia Pandin)
geeft hij een werkzaam tegenwicht
tot een onheilspellend decadente
wereld in een stervende stad, waai
de oude milieutegenstellingen zich
tot in het heden hebben gehand
haafd.
Niemand zal met een juichend gevoel een bezoek
brengen aan de tandarts. Wie echter net 'The Ma
rathon Man', de nieuwste film van de Engelse
regisseur John Schlesinger, heeft gezien, zal zelfs
enige zelfdiscipline aan de dag moeten leggen om
de afspraak toch maar niet af te zeggen. In 'The
Marathon Man' wordt namelijk op zeer doeltref
fende wijze de boor als martelwerktuig gehan
teerd.
Weinig gegevens goed uitgewerkt
Titel: „Overval in Entebbe";
hoofdrollen: Charles Bronson en
Peter Finch; theater; Trianon; 14
jaar.
Natuurlijk is het niet bepaald
boeiend om twee films over het
zelfde onderwerp te zien. Als dat
onderwerp tenminste al zo uitge
kauwd is als de Isralische overval
op het vliegveld van Oeganda. Toch
zouden zij, die „Victorie in Enteb
be" al hebben gezien, zich niet moe
ten laten afschrikken. Want „Over
val in Entebbe" is in menig opzicht
heel wat spannender, zelfs al is het
verhaal overbekend.
De makers van „overval" hebben
punt i
allereerst veel minder gebruik ge
maakt van valse sentimenten en
valse vergelijkingen met
tratiekampen. Dat is al e<
hun voordeel.
Maar bovendien zijn de
gegevens die zij kregen van Israël
veel beter uitgebuit, dan de makers
van „victorie" hebben gedaan.
In de tweede film is men zo slim
geweest veel details uit te werken,
zonder saai te worden. In de eerste
werden sommige details tot verve
lens toe uitgediept, zodat je er op
een gegeven ogenblik meer dan ge-
neog van kreeg.
Een mooi voorbeeld daarvan is het
geval Dora Bloch.
In „victorie" kwam deze bejaarde
dame over als het toppunt van
kalmte. Dit vergoelijkte zij steeds
door te zeggen, dat zij haar kalme
ringstabletten had ingenomen.
Daardoor moest de toeschouwer al
bij voorbaat denken, dat mevrouw
Bloch wel aan een of andere kwaal
zou lijden.
In „overval" zien we mevrouw
Bloch ook. Maar niets wijst erop,
dat ze kwaal heeft, die haar wel eens
fataal kan worden. Kortom: in de
eerste film wordt zo'n Dora Bloch
bijna hoofdpersoon, terwijl in de
tweede mevrouw Bloch meer een
deel van het grote deel van gijze
laars vormt.
Ook de kapers komen in de tweede
film werkelijker over dan in de eer
ste, waarin het wel nazi's leken. In
„overval" zijn het mensen, die op
een weliswaar nauwelijks goed te
praten wijze om aandacht voor hun
probleem vragen, maar van wie je
toch voor kunt stellen: ja, dat zijn
nou kapers. Niet overdreven ruw,
of misdadig, maar ook geen doetjes.
Concluderend zou je kunnen zeg
gen, dat deze tweede film over de
verrassingsaanval op Entebbe
meer aanspreekt dan de eerste.
Maar het wachten is natuurlijk op
de documentaire, waaraan Israël
échte medewerking heeft verleend.
ANNEMIEKE RUYGROK.
Iedereen zal met een begrijpend
gevoel naar de kaak grijpen, wan
neer wat kruidnagelolie in een ver
waarloosd gaatje wordt gespoten.
Deze werkelijk bloedstollende
scène is één van de vele hoogtepun
ten (eigenlijk is 'The Marathon
Man' een constant, alle aandacht
opeisend hoogtepunt) uit deze zeer
spannende Schlesinger-thriller.
Het draait allemaal om de joodse
geschiedenisstudent Tom 'Babe'
Levy, die bezeten is van het feno
meen, de marathon. Daarmee ko
men we al direct op een verrassend
aspect van 'The Marathon Man'.
Schlesinger toont namelijk een
aantal keren beelden, die niet direct
corresponderen met het geluid,
maar daarbij toch uiterst functio
neel zijn. In het begin zien we de
tweevoudige Olympische
marathon-winnaar, de Ethiopiër
Abebe Bikila, terwijl daarbij het
gehijg van een zich in het zweet
trainende Levy te horen is, die even
daarna ook inderdaad hardlopend
in beeld verschijnt. Deze Tom Levy
raakt op zeer ongelukkige wijze be
trokken in het corrupte wereldje
van zijn broer Doctor. Deze werkt
voor wat 'De Dienst' wordt ge
noemd. Een ambtenarenkorps dat
de klusjes opknapt, die de FBI niet
aankan en waar de CIA geen trek in
heeft. Doctor valt 's avonds bij Ba
be, die niet beter weet dan dat zijn
vrouw goed boert in het bedrijfsle
ven, hevig bloedend binnen. Hij is
doodgestoken door de oud-Nazi
Szell, die zijn veilige nieuwe vader
land Uruguay had verruild voor
New York, om daar uit een bank
kluis zijn tijdens de Tweede Werel
doorlog verzamelde uun op ie aa
ien. Szell (met hem wordt de tijdens
WO II op joden experimenterende
arts Mengele bedoeld) vermoedt
dat Doctor vlak voor zijn sterven
nog voor hem van belang zijnde in
formatie aan zijn broer heeft door
gespeeld. Hij laat de van niets we
tende broer dan ook door handlan
gers ophalen (Babe ligt net in bad
uit te rusten en de hysterische pa
niek die hem bevangt als hij de
twee mannen in zijn kamer hoort
fluisteren zal ongetwijfeld legenda
risch worden). En dan volgt de al
eerder genoemde ijzingwekkende
scène waarin de oud-Nazi zijn wel
licht bij het experimenteren in de
periode '40-'45 geleerde grapjes
uithaalt.
Tot zover het verhaal, verder vertel
len zou een paar aardige wendingen
verklappen.
Dustin Hoffman is Babe Levy en
deze Amerikaanse acteur toont
voor de zoveelste maal zijn feno
menale veelzijdigheid, die hij al
eerder tentoon spreidde in zeer ver
schillende films als Lennv, Papil-
Ion en All the president's men.
Naast zijn voortreffelijke spel valt
ook het uitstekende, kille en inge
togen spel van Laurence Olivier als
Szell te roemen. Voeg daarbij het
zeer suggestieve en mooie film
werk van Schlesinger en je hebt een
thriller die mijlenver uittorent bo
ven het niveau dat we in dit genre
gewend zijn.
'Marathon Man'; hoofdrolllen
Dustin Hoffman en Laurence Oli
vier; Regie John Schlesinger;
theater: Luxor; Leeftijd: 18 jaar.
BART JUNGMAN
CAMERA - "Dood in Ven
etië", een film van Visconti.
Prachtige fotografie.
LIDO - "The scarlet bucca
neer", grappige avonturen
film.
STUDIO - "De roze panter
slaat weer toe", Peter Sellers
in een flitsende rol van de
stuntelige Clouseau.
Kindermatinee
CAMERA - "Dik Trom weet
raad".
REX - "Asterix verovert Ro-
Nachtfilms
CAMERA - "Rosemary's ba
by".
REX - "Vurige vrouwtjes vol
verlangen".
REX
"Kruis of munt", het blijft een
gok, maar het kruis overheerst
meestal in dit soort films.
Goede films in an
dere steden
"Mean streets" met Robert de
Niro, een film van Martin
Scorsese, Lijnbaantheater,
Rotterdam.
"Belle de jour", Catherine
Deneuve en Michel Piccoli in
een film van Luis Bunuel, Kri-
terion, Rotterdam.
"Gisteren, vandaag en mor
gen", van Vittorio de Sica met
Sophia Loren en Marcello Ma-
stroanni, Flora, Amsterdam.
APOLLO 1 - "Escorte-si
op z'n Deens", dag. 2.30, 7.00
en 9.15 uur, zo. 2.00, 4.15, 7.00
en 9.15 uur, 18 jaar.
APOLLO 2- "The scarlet buc
caneer", dag. 2.00, 7.30 en 9.45
uur, zo. 2.30, 4.45, 7.30 en 9.45
uur, 14 jaar.
ASTA - "Wie dan leeft, wie
dan zorgt", dag. 2.30, 7.00 en
9.30 uur, zo. 1.30, 4.00, 7.00 en
9.30 uur, al.
BIJOU - "Cousin, cousine",
dag. 2.00, 7.30 en 9.45 uur, zo.
ook 4.15 uur, 14 jaar.
CALYPSO - "De huurder",
dag. 7.00 en 9.30 uur, do., vrij.,
ma en di. ook 2.15 uur, 18 jaar.
CAMERA - "Montv Pvthon",
dag. 2.15, 7.15 en 9*30 uur, zo.
ook 4.30 uur, 14 jaar.
CINEAC - "The Canterburry
tales", dag. 1.30, 4.00, 7.00 en
9.30 uur, zat., zo. en woe., 7.00
en 9.30 uur, 18 jaar.
CORSO - "Marathon man",
dag. 2.00, 7.00 en 9.45 uur. zc.
1.30, 4.15, 7.00 en 9.45 uur, 18
jaar.
DU MIDI - "Turks fruit", dag.
8.15 uur vr„ zat. en zo., 7.00 en
9.30 uur, 18 jaar.
EURO - "The good, the bad
and the ugly", dag. 1.45 en 7.45
uur, zat., zo. en woe. 3.45 en
7.45 uur, 14 jaar.
METROPOLE 1 - "The Pink
Panther strikes again", dag.
1.30, 6.45 en 9.15 uur, zo. ook
4.15 uur, al.
METROPOLE 2 - "1900 (deel
2)", dag. 2.00 en 8.30 uur, 18
jaar.
METROPOLE 3 -
Kong", dag. 2.00, 7.00 t
uur, zo.. 1.30, 4.15, 7.00»
METROPOLE 4 - "1900 (deel
1)". dag. 1.45 en 8.15 uur, 18
jaar.
METROPOLE 5 - "Face to fa
ce", dag. 2.15, 7.00 en 9.30 uur,
zo. 2.00, 4.30, 7.00 en 9.30 uur,
18 jaar.
ODEON 1 - "The little girl who
lives down the lane", dag. 1.45,
6.45 en 9.30" uur, zat., zo. en
woe. 6.45 en 9.30 uur, 18 jaar.
ODEON 2 - "Overval op En
tebbe", dag. 2.00, 6.45 en 9.15
uur, zo. 1.30, 4.00, 6.45 en 9.15
uur, 14 jaar.
ODEON 3 - "Het Omen", dag.
2.15, 7.15 en 9.45 uur, zo. ook
4.45 uur, 18 jaar.
ODEON/THE MOVIES - "Wie
dan leeft, wie dan zorgt", dag.
2.15, 7.15 en 9.45 uur, zo. ook
4.45 uur, al.
OLYMPIA - "The graduate
dag. 2.00 en 8.00 uur, 18 jaar.
PASSAGE - "Marathon
man", dag. 2.00, 6.45 en 9.30
uur, zat. en zo. 1.15, 4.00, 6.45
en 9.30 uur, 18 jaar.
REX - "De twee missionaris
sen", dag. 1.30, 4.00, 7.00 en
9.30 uur, 14 jaar.
ROYAL'70 - "Blonde hart
stocht in mysterieus Afrika
do., zat. en zo. 2.00,7.00 en 9.30
uur, vrij. 2.00 en 6.45 uur, ma.
2.15 en 8.00 uur, di. en woe.
2.15 uur, 18 jaar.
ROYAL - "Vuist vol karate
ma., di. en woe. 2.15 en 8.00
uur, do., vrij., zat. en zo. 2.00,
7.00 en 9.30 uur, 14 jaar.
STUDIO 2000 - "Moord in de
Oriënt Express", dag. 8.00 uur,
do., vrij., ma. en di. ook 2.00
uur, 18 jaar.
DE UITKIJK - "De Nachtpor
tier", dag. 2.00, 7.00 en 9.30
uur, IC jaar. "Mutter Kosters
Fahrt zum Himmel", dag. 2.00,
7.00 en 9.30 uur, 14 jaar.
"King
n 9.45
:n 9.45
