HOE LEIDEN PROVINCIE VERLOOR
"Er is een
sfeer van
solidariteit"
Fred Volmer na bezoek aan
Vietnamese oorlogsgebieden:
ZATERDAG 22 JANUARI 1977
EXTRA
PAGINA 17
groeid in een door Westerse invloe
den gedomineerde samenleving,
waarin de eigen Vietnamese cul
tuur zoveel mogelijk naar de ach
tergrond is verdrongen.
"Je moet weten, dat de mensen in
het zuiden - vooral in de grote ste
den - systematisch verstoken wa
ren van berichten over gebeurte
nissen in de rest van het land. Zij
leidden een westers leven, waren
voor hun broodwinning veelal af
hankelijk van de Amerikaanse mi
litairen, maar kennen niet de ge
volgen van de acties van het leger of
de massale bombardementen. De
vooruitgang, die geboekt werd in
het noorden en in de bevrijde ge
bieden van het zuiden is hen onbe
kend. Vietnam staat nu voor de
taak om mensen met elkaar te laten
samenleven, die tientallen jaren in
gescheiden werelden hebben ge
leefd".
Werk genoeg
LEIDEN - De provinciale herinde
lingsplannen hebben de afgelopen
anderhalf jaar een duidelijke om
wenteling te zien gegeven. Vooral
waar het de rol betreft, die de
Leidse regio wordt toebedeeld. Hoe
de ontwikkeling van "wel een
provincie-Leiden" tot "geen pro
vincie Leiden" in zijn werk ging
blijkt uit de volgende feiten in
chronologische volgorde gerang
schikt.
15 juli 1975: De regering ziet af van
het plan om naast de drie bestuurs
lagen rijk-provincie-gemeente nog
een vierde "gewestelijke laag" tot
stand te brengen. Gekozen wordt
voor uitbreiding van de bestaande
elf provincies tot 26 provincies-
nieuwe-stijl. Daartoe behoort ook
een provincie-Leiden. De grens
daarvan wordt gevormd door de
gemeenten: Noordwijk, Lisse, Sas-
senheim, Alkemade, Leimuiden,
Nieuwveen, Zevenhoven, Nieuw
koop, Alphen aan den Rijn, Ha-
zerswoude, Zoeterwoude, Voor
schoten, Katwijk en Valkenburg.
16 juli 1975: De Kamer van Koop
handel en Fabrieken voor Rijnland
zegt gelukkig te zijn met een
provincie-Leiden, omdat samen
voeging met de Haagse agglomera
tie er toe zou kunnen leiden, dat
problemen in Rijnland, niet die
aandacht krijgen die ze verdienen.
23 september 1975: Gedeputeerde
drs. Boone maakt op een perscon
ferentie bekend dat Gedeputeerde
Staten geen voorstander zijn van
een aparte provincie Leiden. Een
kleine meerderheid wil een opde
ling van Zuid-Holland in een pro
vincie Den Haag en een provincie
Rotterdam. Een grote minderheid
vindt dat er drie moeten komen:
naast de reeds genoemde ook nog
een provincie Open-Middengebied.
30 september 1975: Leiderdorp
heeft het initiatief genomen om alle
gemeenten behorend tot de toe
komstige provincie Leiden uit te
nodigen. Ook B. en W. van Wasse
naar krijgen een invitatie, omdat
men behoorde tot het inmiddels ter
ziele gegane gewest Leiden.
1 oktober 1975: 21 Gemeenten ge
ven gehoor aan de Leiderdorpse
uitnodiging. Katwijk, Noordwijk,
Rijnsburg, Nieuwkoop en Oegst-
geest ontbreken. Hoewel er geen
beslissingen worden genomen,
blijkt duidelijk, dat de meerderheid
tegen een tweedeling van Zuid-
Holland is. Duidelijke voorstan
ders van een provincie Leiden zijn
Leiden en Leiderdorp.
3 oktober 1975: De Vereniging van
Zuidhollandse Gemeenten komt
in een buitengewone ledenverga
dering bijeen. Men spreekt zich uit
voor een vergroting van het aantal
provincies, maar vindt 26 teveel.
Wat Zuid-Holland betreft spreekt
de vergadering zich uit voor een
herindeling in "minder dan vier
provincies".
7 oktober 1975: B. en W. van Lisse
maken bekend, dat men niets voelt
voor een provincie Leiden. Men
onderschrijft het GS-standpunt dat
er in elk geval niet meer dan drie
nieuwe provincies in Zuid-Holland
moeten komen.
8 oktober 1975: De gemeenteraad
van Waddinxveen neemt een ihotie
aan waarin wordt aangedrongen op
een aparte provincie voor het open
middengebied.
13 oktober 1975: Het Intergemeen
telijk Overlegorgaan Rijnstreek
(IGOR) komt in Alphen aan den
Rijn bijeen maar komt niet tot een
eensluidende uitspraak. Het ein
doordeel wordt opgeschort.
14 oktober 1975: B. en W. van Zoe
terwoude stellen de raad voor zich
uit te spreken voor de vorming van
een provincie Leiden.
16 oktober 1975: Het PvdA-
statenlid Leendert Jonker bepleit
in deze krant de vorming van een
provincie Leiden. De fractie van
zijn partij in de staten neemt hij een
minderheidsstandpunt in. De rest
staat achter de opvattingen van GS.
16 oktober 1975: De Oegstgeester
raad verwerpt een PvdA-PPR-
motie waarin uitgesproken wordt
dat Den Haag en Leiden/Alphen in
afzonderlijke mini-provincies moe
ten worden opgenomen. De WD
vindt vier mini-provincies in
Zuid-Holland teveel.
16 oktober 1975: De meerderheid
van de Tweede Kamer besluit om
de termijn waarop onder meer ge
meenten kunnen reageren op de
herindelingrplannen te verlengen.
De sluitingsdatum van 15 novem
ber wordt verschoven naar 15 ja
nuari 1976.
17 oktober 1975: Minister De Gaay
Fortman deelt mee het besluit van
de kamer naast zich neer te leggen
omdat er haast geboden is.
21 oktober 1975: Rijnland, het
[hoogheemraadschap is tegen een
opdeling van Zuid-Holland in nog
'kleinere eenheden. Argument:
daardoor wordt een doelmatig wa
terbeheer bijna onmogelijk ge-
22 oktober 1975: Op voorstel van B.
en W. spreekt de Valkenburgse
raad zich uit voor een provincie
Leiden.
22 oktober 1975: Het college van B.
en W. van Leiden stuurt GS van
Zuid-Holland een brief waarin de
vorming van een "Provincie Rijn
land" wordt aanbevolen. Er wordt
kritiek uitgeoefend op de provin
ciale nota. Onder meer wordt ge
zegd dat er door de provincie sa
menhangen worden verondersteld
die er niet zijn en ook niet zullen
komen.
24 oktober 1975: B. en W. van Voor
schoten zijn het ermee eens dat in
de toekomst een afzonderlijke
mini-provincie Leiden wordt ge
vormd.
28 oktober 1975: Met 12 tegen 6
stemmen spreekt de Noordwijkse
gemeenteraad zich uit voor een
groot Haags/Leidse provincie.
30 oktober 1975: De gemeente Al
kemade laat blijken weinig te voe
len voor een provincie Leiden.
Hoewel Alkemade wel tot het ver
zorgingsgebied van Leiden be
hoort, wordt de voorkeur gegeven
aan een aparte provincie "Midden
Holland".
30 oktober 1975: Het Warmondse
voor de vorming van een mini-
provincie Leiden, waarbij ook
Warmond zich zou moeten aanslui
ten.
6 november 1975: De meerderheid
van de Woubrugse raad is voor de
vorming van drie mini-provincies
in Zuid-Holland. Woubrugge zelf
kiest voor opneming in een provin
cie "open middengebied".
10 november 1975: Het Haagse ge
meentebestuur vindt dat een
mini-provincie met Den Haag en
omliggende gemeenten ook de
Leidse regio moet omvatten.
PPR-kamerlid Kees van Kuyen
zegt in een interview in deze krant:
"Voor mij hoeft een provincie met
Leiden als centrum niet".
30 oktober 1975: De Katwijkse raad
beslist: als er een opdeling van
Zuid-Holland komt moet er een
provincie Rijnland komen. Het zou
een gebied moeten bestrijken tus
sen ruwweg Katwijk, Nieuw Ven
nep en Alphen.
30 oktober 1975: Met uitzondering
van de VVD-fractie spreekt de
Warmondse raad zijn sympathie uit
10 november 1975: de provincie
publiceert de reacties die tot en met
5 november zijn binnengekomen
op de plannen voor gemeentelijke
herindeling. Een aantal standpun
ten: Voorhout minderheid in raad
voor 4 Zuidhollandse mini-
provincies, Noordwijkerhout alle
bollenstreekgemeenten in een
mini-provincie. Leiderdorp: voor
provincie-Leiden-nieuwe-stijl.
27 november 1975: De meerderheid
van de Alphense raad vindt dat er in
Zuid-Holland hooguit drie mini-
provincies moeten komen. Op ver
zoek van de VVD wordt de toevoe
ging dat de voorkeur enigszins uit
gaat naar een provincie "Groot
Leiden" geschrapt.
10 december 1975: Het overlegor
gaan voor gewestvorming van de
PvdA in de regio Leiden is voor een
herindeling waarbij een provincie
"Oude Rijnstreek" wordt gevormd.
Leiden zou geen deel moeten uit
maken van een provincie "Groot
Den Haag".
16 december 1975: Volgens de
PPR-werkgroep gewestvorming in
de regio Leiden heeft de voorge
stelde provincie-Leiden een opti
male grootte.
22 januari 1976: De colleges van B
en W van Leiden en Leiderdorp
vinden dat er op korte termijn een
pleitnota moet worden samenges
teld, waarin de vorming van een
mini-provincie Leiden met kracht
van argumenten wordt onder
steund. Om de meningen van de
andere gemeenten te polsen wordt
een bijeenkomst belegd in Leider
dorp.
23 januari 1976: De bijeenkomst in
Leiderdorp loopt uit op een vrijwel
complete mislukking. De plannen
om een werkgroep op te stellen die
een pleitnota gaat opstellen krijgt
slechts minimale steun. Een flink
aantal gemeenten geeft helemaal
geen gehoor aan de uitnodiging.
24 februari 1976: Onder de kop
"Provincie Leiden wordt wellicht
geschrapt" meldt deze krant dat de
ministeriele werkgroep voor de be
stuurlijke reorganisatie twee van
de aanvankelijk voorgestelde pro
vincies heeft geschrapt: Leiden en
't Gooi. Volgens het nieuwe voor
stel gaat de Leidse agglomeratie
deel uitmaken van een provincie
met Den Haag (Haaglanden) terwijl
Alphen bij de provincie Gou
da/Dordrecht wordt gevoegd.
24 maart 1976: De Leidse wethou
der van Ruimtelijke Ordening, mr.
C. J. D. Waal, zegt bij de presentatie
van de nota van de Leidse woning
bouwplannen niet te geloven in de
totstandkoming van mim-
provincies. "En als er een provincie
Groot Den Haag tot stand komt,
verwacht ik dat Leiden als een
soort troostprijs een gemeentelijke
herindeling zal krijgen", aldus de
Leidse wethouder.
30 maart 1976: Tijdens de begro
tingsdebatten in de Leidse raad
noemt PvdA-fractieleider de inde
ling van Leiden bij een provincie
Haaglanden "een krankzinnig
plan". Als argument voor een pro
vincie Leiden noemde hij het feit
dat Leiden op die manier een im
puls zou krijgen als bestuurlijk
streekcentrum. Oppositieleider
Dnessen (CDA) achtte de kans op
een provincie Leiden gering gezien
de "slechte pers" en het "gebrekkig
vertrouwen" dat het Leids college
bij rijk en provincie heeft.
20 april 1976: De gemeenteraad van
Warmond bespreekt de nieuwe si
tuatie, maar blijft tegen de nieuwe
mini-gigant (met 1.169.834 inwo
ners) Haaglanden, en spreekt zich
uit voor een provincie Leiden.
20/21 mei 1976: Provinciale Staten
bespreken de binnengekomen
reacties en de voorstellen van GS.
De meerderheid spreekt zich uit
voor een provincie Haaglanden,
waarin zowel Den Haag als Leiden
worden opgenomen.
10 december 1976: Na tien jaar dis
cussie over een andere bestuurlijke
indeling van Nederland is de minis
terraad vandaag akkoord gegaan
met een wetsvoorstel de 11 provin
cies te vervangen door 24-
provincies-nieuwe-stijl. In het aan
vankelijke voorstel van 26 zijn er
twee geschrapt: Leiden en 't Gooi.
Den Uyl kondigt aan dat nog voor
het eind van het jaar het wetsvoor
stel bij de kamer zal worden inge
diend.
4 januari 1977: Minister De Gaay
Fortman (Binnenlandse Zaken)
presenteert zijn wetsontwerp. De
provincie Haaglanden komt te be
staan uit de volgende gemeenten:
Delft, Den Haag, 's Gravenzande,
Katwijk, Leiden, Leiderdorp. Leid-
schendam. De Lier, Lisse, Maas
land, Monster, Naaldwijk, Noord
wijk, Noord wijkerhout, Nootdorp,
Oegstgeest, Pijnacker, Rijnsburg,
Rijswijk, Sassenheim, Schiplui
den, Valkenburg, Voorburg, Voor
hout, Voorschoten, Warmond,
Wassenaar, Wateringen, Zoeter-
meer en Zoeterwoude. Het gebied
ten oosten van Leiderdorp en Zoe
terwoude wordt ingedeeld bij de
provincie Open Middengebied.
Volmer daarover "Tegenover het
westerse individualisme staat de
collectiviteitsgedachte, die Viet
nam nu weer op de been moet hel
pen".
Over de belangstelling van Neder
land voor Vietnam zegt hij: "Er
zijn veel acties weggevallen, sinds
Amerika zich teruggetrokken
heeft. De aandacht richt zich, wel
begrijpelijk, meer op Zuid-Afrika
en Chili. Maar er is voor ons wérk
genoeg. De Nederlandse regering
heeft nu, zij het na enige aareeling,
toch de voorlopige regering er
kend. Minister Pronk heeft dit jaar
100 miljoen beschikbaar gesteld"
Er is al een bestedingscommissie
naar Vietnam geweest om te kijken
hoe het geld het best aangewend
kan worden. Een deel is voor de
aankoop van constructie-staal. Er
wordt naar gestreefd om gericht
geld te geven, aan concrete projec
ten. Nederland heeft bijvoorbeeld
een ziekenhuis gebouwd en veel
gedaan voor de tbc en malaria
bestrijding Daarbij speelt het me
disch comité een centrale rol".
Dia-serie
Fred Volmer en de overige leden
van de beweging die deelnamen
aan de reis zijn van plan hun bevin
dingen vast te leggen in een boekje,
compleet met foto-materiaal. De
groep heeft ook een dia-serie ge
maakt, die door het land zal gaan
circuleren en binnenkort onder
meer op een ledenvergadering van
de afdeling Leiden van de PPR
wordt vertoond.
Wellicht wordt er een internatio
naal tribunaal over de Ameri
kaanse oorlogsmisdaden georga
niseerd. Zeker is in elk geval dat
de "Brede Vietnam Beweging"
Nederland voorlopig doorgaat
met activiteiten, zoals bijvoor
beeld het introduceren van de
Vietnamese cultuur in Nederland.
Dat gebeurt met veel succes door
het organiseren van de reizende
expositie "Grafiek uit Vietnam",
die ook al in Leiden te zien is ge
weest.
Mijn
"De opbrengst van de verkoop op
die tentoonstelling is voor het me
disch comité. Daar is nog veel geld
voor nodig. Het gaat in Vietnam
voorlopig om primaire levensbe
hoeften en het werken aan het on
derwijs, de hygiëne en de gezond
heidszorg. De oorlog is eigenlijk
nog niet voorbij. Nog steeds belan
den mensen in het ziekenhuis
doordat ze bijvoorbeeld op een niet
opgeruimde mijn lopen".
LEIDEN - „Je proeft dat er in Vietnam erg hard gewerkt wordt. Vooral op
de rijstvelden, maar ook in de fabrieken, het onderwijs en de gezondheids
zorg. Ook de grote bedrijven, die destijds door de Amerikanen zijn neerge
zet, komen weer op gang. Dat gaat niet zonder problemen, want tot de
bevrijding werd gewerkt met geïmporteerde grondstoffen."
landers werd deelgenomen, was
opgezet door een reisbureau uit
Rotterdam. Dit bureau had ook een
programma ontworpen voor een
verblijf daar. De leden van de Viet
nam Beweging kregen echter de
kans om meer van het land te zien,
doordat de president van het Hoog
Gerechtshof, die ook op de confe
rentie in Amsterdam aanwezig was
geweest, voor hen een alternatief
programma had gemaakt.
Schroothopen
„We zijn niet alleen in de hoofdstad
Hanoi geweest, maar hebben ook
éen grote busreis door het zuiden
gemaakt van Hué naar Ho Chi
Minh-stad, het vroegere Saigon. De
tocht ging over de bekende hoofd
weg-I
We hebben er veel kunnen zien van
de oorlogsschade. Het was een
bijna ononderbroken beeld van
ontbladerde bossen, kapotte brug
gen en enorme schroothopen van
oorlogstuig, dat de Amerikanen
hebben achter gelaten. In de steden
waar we kwamen hebben we crè
ches bezocht, een ziekenhuis en het
avondonderwijs, avondscholen
voor aanvullend onderwijs aan ou
dere mensen".
Vollmer bezocht ook een nieuw
economisch gebied, waar 3000 ge
zinnen wonen, die er behalve een
huisje en een stukje grond van 1000
vierkante meter, voor een half jaar
voedsel hebben gekregen. Die
grond wordt bewerkt en de op
brengst verkocht aan de overheid.
Dat gebeurt volgens het principe
van de coöperatie.
Explosieven
„Rond alle grote steden in het
zuiden zijn van deze gebieden. Het
waren vroeger meestal „free-
killing-zones", waar de Ameri
kaanse militairen de oorspronke
lijke bewoners hadden verdreven.
De wederopbouw is in volle gang. Overal in Vietnam zijn mensen bezig met het herstel van door ae oorlog
verwoeste huizen.
De bevolking kwam in concentra
tiekampen terecht of in de krot
tenwijken van de steden. Nu wor
den deze streken weer in gebruik
genomen. Met hulp van de regering
het leger en vrijwilligers worden
wegen aangelegd en kanalen ge
graven. Het gebied moet dan eerst
wel van munitie en explosieven zijn
ontruimd. Het is erg belangrijk, dat
deze opzet slaagt."
„Allereerst om de landbouwpro
ductie weer op peil te brengen,
maar ook om het leger werklozen
uit de grote steden weer aan de slag
te krijgen. Naast het bestaan van
duizenden weeskinderen, invali
den, prostituees en drugsverslaaf
den vormt de werkloosheid onder
de bevolking in het zuiden een so
ciaal en economisch probleem van
de eerste orde".
"Er is in Hano» een instituut dat
zich bezig houdt met het verzame
len van gegevens over de oorlogs
misdaden. De Vietnamezen zijn al
tijd erg nauwgezet geweest in het
inventariseren van de gevolgen van
een bombardement. Er werd direct
geregistreerd wat de schade be
droeg. Het instituut verzamelt die
gegevens.
Men houdt zich niet alleen bezig
met de materiële gevolgen, maar
vraagt zich ook af wat bijvoorbeeld
het gevolg is van het imperialist^
sche systeem van Amerika en wat
men er zelfs tegen kan doen, om een
betere maatschappij op te zetten",
De materiële schade is duidelijk.
Een paar voorbeelden: Er is 200.000
ton aan napalmbommen gegooid,
75 miljoen liter herbicide, 7.000 ton
giftig gas, 1,3 miljoen mensen zijn
of overleden of gewond, 43% van de
gecultiveerde landbouwgrond is
vernietigd, 44% van de bosgebie
den. We hebben hier in Nederland
ook wel gehoord over de ontblader
ing, maar als je het daar niet gezien
hebt, kun je je er eigenlijk geen
voorstelling van maken".
Het instituut heeft zich ook tot taak
gesteld de Vietnamezen over hun
land te vertellen. De jongere gene
ratie in het zuiden is immers opge
"De nieuwe regering werkt veel
samen met andere landen. Met Ja
pan en Frankrijk bijvoorbeeld voor
het exploiteren van de enorme
olievelden voor de kust. Amerika
houdt zijn boycot nog steeds vol. Er
worden geen grondstoffen gele
verd en er is een verbod op de uit
voer van wetenschappelijke litera
tuur naar Vietnam. Amerikaanse
hulporganisaties hebben het met
hun werk erg moeilijk. Maar het
land is zeer duidelijk aan de weder
opbouw bezig. Er is een sfeer van
solidariteit".
Door
Ton van Brussel
pers heeft vaak een eenzijdig beeld
gegeven van wat zich afspeelde. De
aandacht was vrijwel alleen gericht
op militaire acties. De berichtge
ving was meestal pro-Amerikaans.
Over de werkelijke verhoudingen
werd spaarzaam gesproken. Er is
veel meer aan de hand geweest dan
de Amerikaanse inmenging.
Fred Volmer keerde vorige week
terug van een reis naar Vietnam. Hij
maakte deel uit van het eerste Ne
derlandse reisgezelschap dat dit
land bezocht. Volmer is lid van de
„Brede Vietnam Bewgeging", die
in '72 na de toenmalige kerstbom
bardementen op het noorden van
Vietnam, door een aantal plaatse
lijke comité's werd opgezet, de be
weging ondersteunt het werk van
het comité wetenschap en techniek
en Medisch Comité Vietnam, dat
materiële hulp geeft.
Daarnaast heeft de „Brede Vietnam
Beweging" acties gevoerd voor on
der meer de bevrijding van poli
tieke gevangenen en de erkenning
van de voorlopige revolutionaire
regering van Zuid-Vietnam. In
Amsterdam werd een internatio
nale conferentie belegd in april '75,
waar werd besproken hoe na de te
rugtocht van Amerika de steun aan
Vietnam moest worden voortgezet.
Het geven van informatie over de
positie van dit land rekent de
„Brede Vietnam Beweging" tot één
van de belangrijkste bezigheden.
„Je kunt niet over Vietnam praten
zonder wat af te weten van de ge
schiedenis", vindt Volmer. "De
Fred Volmer
.nog werk genoeg
De overheersing van het feodale
China, het Franse kolonialisme. De
opstanden van boeren tegen uitbui
ting en de vreemde overheersing.
De bezetting in '41 door de Japan
ners en daarna weer de Fransen tot
'54. Je kunt zeggen dat Ho Chi Minh
uiteindelijk de stoot heeft gegeven
tot de bevrijding van Vietnam. Hij
was het die in de jaren dertig de
verschillende bevrijdingsbewe
gingen heeft samengebracht in één
nationaal front met een gemeen
schappelijk programma".
De reis. waaraan behalve door Fred
Volmer nog door 25 andere Neder-
Eenentwintig gemeenten uit de kusten bollenstreek,de rijnstreek en de Leidse regio kwamen op 1 oktober 1975
bijeen op initiatief van B en W van Leiderdorp. De poging om gezamenlijk een provincie Leiden te bepleiten leed
