Engeland verdient goed aan oude meubels
Legpuzzel
wordt rage
RUS
EET
VEEL
TEVEEL
Helft van de mensen
draagt een bril
Minder kleren gekocht
ONGELUK
IN HUIS
Wat is dons
BEZIG ZIJN
DINSDAG 18 JANUARI 19"7
Volgens gegevens van een Arnhemse brillenindustne, die daar een
heel verhaal over op papier heeft gezet, dragen momenteel 6,5 mil
joen Nederlanders een bril. Daar zijn niet de zonnebrillen bij meege
teld. maar wel de leesbrillen die oudere mensen vaak alleen maar
opzetten voor de krant of voor een boek. Het feit dat zoveel mensen
tegenwoordig een bril dragen, wil volgens dit verhaal nog niet zeg
gen dat wij in het algemeen slechtere ogen hebben dan vroeger.
Oogafwijkingen worden nu veel eerder ontdekt, er is ook meer aan te
doen, en er wordt veel meer geld aan gespendeerd.
Waar komt die plotselinge rage
voor de legpuzzel vandaan? „Ik
weet het eigenlijk niet precies",
antwoordt de heer D. Cijfer van
Nederlands grootste spellen en
puzzelfabrikant Hausemann en
Hotte in Amsterdam. „Het is eigen
lijk zoals met zoveel van die opdui
kende trends, je weet eigenlijk niet
waar het vandaan komt. Sommigen
zeggen dat het komt omdat de leg
puzzel zo'n uitstekend kalme
ringsmiddel is in deze drukke tijd,
waarin niemand rust gelaten wordt.
Ikzelf geloof daar niet zo in, want ik
word van legpuzzels doodner
veus", vertelt de heer Cijfer, die zelf
daarentegen een kruiswoordpuz
zelfanaticus is.
Algemeen wordt aangenomen dat
de Engelsman John Spilsbury de
uitvinder is van de legpuzzel. In
1759 maakte hij zijn eerste met de
hand uitgezaagde legpuzzel. Goed
koop waren die eerste legpuzzels
niet in die dagen. Ze kosten meer
dan het gemiddeld weekloon
van een arbeider. Spilsbury zelf
heeft niet lang plezier kunnen heb
ben van zijn uitvinding; hij werd-
maar dertig jaar oud.
Leermiddel
De eerste legpuzzels waren bedoeld
.als leermiddel. Het waren vöoral
aardrijkskundige platen en soort
gelijke afbeeldingen, waarbij de
kinderen al puzzelend iets opsta
ken. Later werden de legpuzzels
ook nog wel eens voor propagan
dadoeleinden gebruikt.
Veel is er overigens niet bekend
over het verleden van de legpuzzel.
De enige naam, die in de weinige
publicaties daarover opduikt, is,
steeds die van Spilsbury.
In Nederland begon de opmars van
de legpuzzel eigenlijk pas goed na
de tweede wei*eldoorlog. Toen ging
men van hout over op karton. Dat
kon met een groot aantal gevormde
messen in een keer gestansd wor
den, inplaats van het bewerkelijke
zagen. „We hebben puzzels met
twee stukjes, maar ook met drie
duizend stukjes", vertelt spellen-
specialist Cijfer. „Maar er zijn ook
wel puzzels van vierduizend stuk
jes en zelfs wel zesduizend".
Om de paar jaar vernieuwt de puz
zelfabrikant de afbeeldingen van
de legpuzzels. „Een paar jaar gele
den ware het vooral levendige af
beeldingen; steden, pleinen, druk
verkeer. Op het ogenblik zijn het
vooral mooie landschappen, rivie
ren, landhuizen, die het goed doen.
Maar ook historische afbeeldingen
en van oude schilderijen".
Zitten er wel eens twee precies ge
lijkvormige stukjes in een legpuz
zel? „Die kans bestaat inderdaad".
aldus de heer Cijfer. „Een toeval
streffer dus. Maar zo erg is dat niet,
want je speelt op de kleurschake
ring".
Puzzelclubs
Er wordt in ons land door sommi
gen zo fanatiek gepuzzeld, dat men
niet naar bed gaat voor de puzzel in
elkaar zit. Er zijn zelfs puzzelclubs,
waarvan de leden puzzels uitwisse
len. In Engeland worden zelfs puz
zelwedstrijden gehouden.
Door
Jan Kees Kokke
Enige tijd geleden is er zelfs een
sexpuzzel op de markt gebracht,
met de afbeelding van een spiern
aakte Phil Bloom. Volgens de heer
Cijfer is de sexpuzzel echter nooit
aangeslagen. De Honafide puzzel-
fabrikanten willen er in ieder geval
niets mee van doen hebben. „We
hebben in ons achterhoofd toch
nog altijd een beetje het idee dat we
op een bepaalde manier educatief
willen werken. De spellen zijn in
eerste instantie toch bedoeld voor
het kind. Hoewel veel ouderen ook
niet van de legpuzzel kunnen af
blijven", zegt de heer Cijfer.
Spellen- en puzzelfabrikant Hau
semann en Hotte (opgericht in
1853) zegt van de televisie geen en
kele concurrentie te ondervinden.
„In heel veel gezinnen wórdt er 's
avonds nog door pa en ma met de
kinderen spelletjes gedaan en ge
puzzeld, zo merken we aan de
groeiende omzetten. Vooral spellen
als Mens Erger Je Niet, dat al drie
duizend jaar oud is, Ganzebord,
Stratego, dat in de tweede werel
doorlog dooreen onderduiker werd
uitgevonden, en Monopoly, dat
stamt uit de crisistijd gedurende de
jaren dertig, toen de mensen geen
geld hadden en zich in het spel snel
miljonair konden wanen. Zo komt
de geest des tijds steeds omgekeerd
in het spel terug".
Beurzen voor zelfdoeners. Van
maandag 24 tot en met zondag 30
januari worden in Bernhard en Ma-
rijkehal van de Utrechtse Jaar
beurs de vakbeurzen Karwei en
Kreatief gehouden.
De eerste drie dagen zijn in prin
cipe gereserveerd voor de vakhan-
del. De toegangsprijs is dan (extra
hoog) 20 gulden.
Op de publieksdagen 27 tot en met
30 januari is de toegangsprijs 6 gul
den.
Na lang rekenen is de confectie-
industrie er achter gekomen dat de
Nederlandse bevolking in 1975
twee procent minder kleding heeft
gekocht dan in het jaar daarvoor. Er
is wel 9.5 procent meer geld in de
kassa's van de kledingzaken geko
men. maar aangezien de prijzen
11„5 procent stegen is er dus minder
verkocht. Dat wil zeggen, er ging
wel iets meer kleding voor dames
de winkels uit, maar veel minder
aan heren- en jongenskleding, en
dat laatste is al voor het derde ach
tereenvolgende jaar.
MOSKOU - Het is geen verras
sing voor wie ooit de
Sowjet-Unie heeft bezocht
maar nu is het dan officieel:
er lopen daar heel wat dik
kerds rond.
Volgens de invloedrijke lite
raire gazet, een weekblad,
weegt 50 procent der Sowjet-
russische vrouwen, 30 pro
cent van de mannen en 10
procent van dê jeugd "he
laas teveel".
Wat buitenlanders in de
Sowjet-Unie altijd meteen
opvalt, is het grote aantal
struise vrouwen op straat en
in winkels. De forse vrouw is
zelfs dermate ingeburgerd,
dat "dom modeley" (het huis
van de mode) in Moskou,
mannequins voor de grote
maten in dienst heeft.
Het wil natuurlijk niet zeggen
dat alle Sowjetvrouwen Ru-
bensmaten hebben. Dom
Modeley heeft ook modellen
in dienst die er hongerlij
dend genoeg uitzien om de
Parijse haute couture of de
Romeinse alta moda te kun
nen dragen.
De forse vrouwen van de
Sowjet-Unie hoeven niet on
der hun kruis gebukt te
gaan, want plompheid in dè
vrouw wordt door de Russi
sche man veelal verkozen.
Meisjes die mager blijven bij
wat ze ook eten. beklagen
hun lot en alleen de meest
verwesterde Sowjetrussi-
sche vrouw zou het in haar
hoofd halen minder brood,
aardappelen en snoep te
eten.
De literaire gazet is het niet te
doen om de esthetische kant
van de zaak, maar meer om
het punt van de levensduur.
Met verwijzing naar een on
derzoek van een zekere pro
fessor M. Konsjalovsky
waarschuwt het dikke men
sen dat zij niet zo lang leven
als magere.
Negentig procent der magere
en maar zestig procent der
dikke mensen haalt de 60 en
gaat verder, heeft Konsjalo
vsky vastgesteld. Vijftig
procent magere en slechts
dertig procent dikke haalt
70 en 30 procent magere en
10 procent dikke bereikt de
tachtig.
Feestmalen
Hoe komt het dat zoveel Russen
neigen dik te worden? Lite-
ratoernaja Gazeta wijt het
aan de nationale ondeugd
feestmalen aan te richten bij
de minste gerinqste gelegen
heid.
"Als er vijf mensen bijeen zijn,
is dat reden genoeg om te
gaan eten en drinken. Ver
jaardag, gratificatie, pro
motie, inwijding van
net nieuwe huis, huwelijk,
echtscheiding, zakenreisje,
begrafenis, loonzakje, be
zoek aan schoonmoeder om
de hoek enz. enz., het zijn ex
cuses voor een feestje en op
een avond eet men calorieën
voor een week", aldus het
blad.
Maar ook wanneer er absoluut
geen excuus is. "eet het Rus
sische volk teveel witbrood,
suiker, brokken en koekjes,
taarten en jam en drinkt het.
teveel limonade en vruchten
op stroop en ijsjes".
De restaurants maken het vol
gens de literaire gazet alleen
maar erger door de gast van
alles aan te dragen en leven
smiddelen met laag calorie
gehalte zijn nu eenmaal niet
zo winstgevend als de rijk
met wijn overgoten vleespot.
Het vieren van een huwelijk in
een restaurant betekent
praktisch altijd teveel eten,
aldus het blad. want de
feesttafel is rijk voorzien en
kost minstens 10 tot 12 roebel
per couvert, wat veel is naar
Russische maatstaven.
"Dit betekent dat elke gast
meer moet eten en drinken
dan normaal - met zelden
tussen de zeven- en achtdui
zend calorieën - of het laten
staan, wat zinloze mede
plichtigheid aan het ver
kwisten van waardevolle
produkten is".
Dieet
De Sowjetrussische leven
smiddelenindustrie krijgt
van literaire gazet een veeg
uit de pan: zij produceert te
veel voedsel dat veel calo
rieën en te weinig vitaminen
en micro-elementen bevat.
Literatoernaja Gazeta stelt
een dieet voor - op z'n Rus
sisch -: niet meer dan 500
gram vlees of vis, 400 gram
brood en liefst geen wit, 40
gram boter en 70 gram sui
ker.
Veel vertrouwen in het welsla
gen van zijn campagne heeft
het blad blijkbaar niet
want, schrijft het, veel Rus
sen vinden een dieet maar
niks en schijnen als devies te
hebben: "hoe meer, hoe zoe
ter, hoe vetter, hoe beter".
nationale identiteit. Om dat te doen
moeten we dan maar het gevaar lo
pen een tikje absurd te zijn", zei-
hü.
Absurd is precies het woord dat
Ivor Turnbull, redakteur van de
Antiques Trade Gazette toepast op
Het idee van prof. Sandison. „Een
groot deel van de hausse steunt op
onaanzienlijke spullen. Als er 527
Victoriaanse dressoirs naar de Ver
enigde Staten worden geëxpor
teerd betekent dat absoluut geen
verlies voor Engeland", zei hij.
Anderen zijn daar niet zo zeker van.
Philip Broadbridge, secretaris van
de Londense en Provinciale Bond
van Antiekhandelaren zei dat een
flink deel van het meubilair dat
naar het buitenland gaat voortreffe
lijk Victoriaans vakmanschap ver
tegenwoordigt. „Maar het is verba
zingwekkend dat er ndg zo veel is
overgebleven", zei hij, „en het zal
nog een hele tijd duren eer daar een
eind aan komt". Maar hij maakt
zich wel zorgen over het verlies van
fraaie stukken die niet onder het
gezag vallen van de Beoordelings
commissie voor de Export van
Kunstwerken, ofwel omdat ze nog
geen 100 jaar oud zijn of minder dan
400 pond kosten, en daardoor bui
ten de jurisdictie van de commissie
vallen.
Vergunning?
Een aantal handelaars, zei hij, vindt
dat prijs en ouderdom niet de enige
criteria zouden moeten zijn en een
commissie van de Bond van An
tiekhandelaren is reeds uitgeno
digd door de door de regering inge
stelde Beoordelingscommissie om
aanbevelingen te doen voor wijzi
gingen in de reglementen.
„We hebben geen behoefte aan een
onmogelijke situatie waarin we een
uitvoervergunning nodig hebben
voor alles en nog wat", zei hij. „Er is
al voorgesteld de ouderdomsgrens
te verlagen tot 70 of zelfs 35 jaar
zodat er ook de mooiste Art Deco--
spullen onder vallen".
De antiekhandel gaat niet uitslui
tend volgens eenrichtingsverkeer.
Volgens officiële statistieken die
door de Antiques Trade Gazette
zijn gepubliceerd bedroeg de an
tiekexport in 1975 56.300.000 pond
en de import 24.200.000 pond. Het
ziet er naar uit dat de kloof dit jaar
stellig groter zal worden, maar het
is niettemin waar dat het tegen
woordig in Amerika mogelijk is
goedkoper dan in Engeland
AMSTERDAM - De ouderwetse legpuzzel mag
zich plotseling verheugen in een enorme popula
riteit. Puzzelen, met al die kleine legstukjes, is
een rage aan het worden.
De legpuzzels zijn vorig jaar de deur uitgevlogen
bij de speelgoedwinkeliers. In totaal verkochten
ze samen dit jaar voor minstens 35 miljoen gulden
aan legpuzzels. Dat is een forse stijging vergele
ken met de voorgaande jaren.
Ongelukken in en om huis komen
veel meer voor bij eengezinshuizen
dan bij panden met meer wonin
gen. Van de eengezinshuizen ge
beuren de meeste ongelukken bij
vrije huizen, en de meeste bij rijt
jeshuizen. Bij flats zijn galerijflats
gemiddeld veiliger dan portiek
flats. Dit zijn uitkomsten van een
onderzoek naar de woon-veiligheid
in huizen, dat onder auspiciën van
het Bouwcentrum is verricht.
Steeds meer mensen schaffen zich
dekbedden aan, en altijd is er weer
verwarring over "wat is dons".
Daarom herhalen we het nog maar
eens: zuiver dons 98 dons en 2
veertjes; dons 65% dons en 35%
veertjes; halfdons 15% dons en de
rest veertjes.
U ziet, half is bijna niks. Ook al ma
ken de reclamemakers er vaak veel
fraais van...
Zuiver dons is het warmst en het
lichtst in gewicht. Maar het is erg
duur. "Dons" (dus 65%) is ook nog
heel aardig.
Kenners adviseren: neem er liever
geen donzen kussen bij. Dat is veel
te zacht en te warm. Een gewoon
veren kussen slaapt beter.
Nog nooit hebben in Engeland zo
veel mensen goed geld verdiend
aan de verkoop van de bric-a-brac
van hun oma aan gretige Duitsers,
Italianen en Nederlanders. Con
tainers vol „bruin hout" - de gering
schattende term van de handel voor
oude meubels - worden „ingepakt"
in Twickenham en Slough en met
vreugde „uitgepakt" in Fort
Worth, Melbourne en Keulen.
Op de Bermondsley- en Portobel-
lomarkt is de sfeer „hysterisch",
volgens een van de kraamhouders.
„Het loopt als een trein en 95 pro
cent van de klanten zijn buitenlan
ders", vertelde een handelaar in
Bermondsley me terwijl hij bezig
was te proberen een Victoriaans
damesstoeltje te verkopen voor 75
pond.
Hoe lang kan dat nog duren
Onlangs schreef Alan Sandison,
hoogleraar in de Engelse literatuur,
in een brief aan The Times dat er
iets gedaan moest worden om
's lands „onvervangbare schatten"
aan antiek meubilair te behouden.
„Handelaars van het vasteland lij
ken alle veilingzalen in het land te
overspoelen en plunderen syste
matisch wat er nog is overgebleven
van de verloederingen van onze ei
gen nationale „verzamelaars",,
schreef hij verbitterd.
Prof. Sandison is begrijpelijker
wijze bang dat de schat uitgeput zal
raken. Zijn verontwaardiging lijkt
te zijn veroorzaakt door de ver
schijning van overzeese handela
ren in de kleinere Schotse veiling
zalen die bereid zijn „ongelooflij
ke-" prijzen te betalen voor meubi-
Gammel
Toen een Georgiaanse kolenkit bij
opbod voor 150 pond en een gam
mel Victoriaans dressoir voor 700
pond werden verkocht knapte er
iets. „Ik heb geen hekel aan buiten
landers", zei prof. Sandison, „maar
er moet iets gebeuren. Als we niet
snel iets ondernemen worden we
op een dag wakker en ontdekken
dat we naar buitenlandse musea
moeten gaan om te zien hoe meubi
lair uit de Regencyperiode er uit
zag".
Hij vraagt om een uitvoerverbod
van meubilair dat voor 1914 is ge
maakt. „Ik probeer niet de snuiste
rijen van de rijken te behoeden, ik
probeer voorbeelden van vakman
schap en goede smaak in het land te
houden die deel uitmaken van de
achttiende-eeuws Engels meubilair
en oud Engels zilverwerk te kopen. -
Als gevolg hiervan is een aantal
mooie stukken teruggekeerd over
de Atlantische Oceaan. Bovendien
is, zoals veilinghuis Phillips zegt,
Londen door zijn vooraanstaande
positie in de antiekhandel ook het
middelpunt van een entrepot-
handel. In het afgelopen jaar heb
ben verkopers uit 40 landen hun
goederen ingebracht bij Phillips,
waarbij ze soms na aankoop terug
gingen naar het land van oor
sprong. In de herfst werden 17 Ita
liaanse meubelstukken naar Lon
den verscheept en bij Phillips ge
veild; 14 ervan werden door Italia
nen gekocht en regelrecht terug-
naar huis gestuurd.
Door
Nigel Hawkes
En het is moeilijk geen bewonder
ing te voelen voor de verkoopbe
hendigheid in deze handel; als die
werd toegepast bij meer conven
tionele producten zou de gewenste
exporthausse van minister Heal.v
werkelijkheid worden en geen
vrome hoop blijven. Een geslaagd
exporteur vangt zijn klanten op het
vliegveld Heathrow op met een
Bentley met chauffeur, laat ze vor
stelijk naar een pakhuis rijden waar
zijn goederen zijn opgeslagen, sluit
de koop af en brengt ze weer te
rug.
Reprodukties
Verschillende markten kopen ver
schillende zaken. Duitsland koopt
moderne reprodukties („zolang het
er maar goed uitziet, kopen ze het")
en er is daar ook een markt voor
mooie Georgiaanse stukken. De
Japanners zijn verzot op muziekin
strumenten en schijnen op oude
violen te vallen. De Spaanse markt,
die verrassend groot is en volgens
zeggen steunt op Portugezen die na
de linkse beroeringen in Portugal
in ballingschap zijn gegaan, geeft
de voorkeur aan ingelegd meubilair
uit het Victoriaanse en Edwar-
diaanse tijdperk.
Per traditie houden de Italianen
van notehout, maar ze kopen ook
dingen die volgens hen waardevol
zijn en dat betekent bijna alles. De
Amerikaanse markt bestaat in we
zen uit verschillende facetten - op
zichtig meubilair aan de Westkust,
verfijnd spul in New York en „alle
mogelijke ouwe troep" 'in het
Zuiden.
En de Engelsen? De handelaars ha
len somber de schouders op. „De
meesten hebben het liefst een stuk
schuimrubber dat met plastic is
bekleed", zei er een. „Niemand
leert ze hoe schitterend oud Engels
meubilair is. Ik heb op het ogenblik
in mijn winkel een Georgiaanse
eettafel voor 150 pond, maar de
meeste Engelsen gaan liever naar
een meubelzaak en kopen een mo
derne kopie voor 250 pond.
Niet alle antiek is wat het lykt. Een
handelaar vertelde een verhaal
waar hij voor instaat. Er was een
schitterende kopie van een
achttiende-eeuws stuk vervaardigd
door een handwerksman uit Bir
mingham, in de etalage van een
dure Londense zaak gezet en aan
een Arabier voor 20.000 pond ver
kocht.
Toen de Arabier het meubelstuk
mee naar huis wilde nemen kwam,
helaas, de Beoordelingscommissie
tussenbeide. Die zei dat het een
stuk van nationaal belang was dat
in Engeland moest blijven, een
klassiek Voorbeeld van
achttiende-eeuws vakmanschap.
Tegenwoordig, zei de handelaar,
staat het stuk tentoongesteld in een
museum in Londen.
Vier boekjes om zelf bezig te zijn.
Mandewerk, van Virginia Har
vey/Mac Thiadens is een van de
aardigste. Mandewerk doet ver
moeden dat er uitsluitend korfjes
en manden worden gevlochten
maar dat is beslist niet waar. Na een
korte inleiding, waarin iets wordt
verteld over het mandemaken
vroeger en nu, wordt een goed
overzicht- gegeven van de materia
len die tegenwoordig gebruikt
kunnen worden. Daarna pas stapt
het goed geïllustreerde boekje over
op het eigenlijke werk. Van het
eenvoudige wikkelwerk gaat het
steeds een stapje verder. Alle ste
ken staan duidelijk voorgedaan.
Jammer is dat het boek geen volle
dig uitgewerkte patronen geeft zo
dat je echt wel een beetje thuis
moet zijn in dit soort handenarbeid
wil je het boekje ten volle kunnen
gebruiken. Het handwerk kost
39.50 en is uitgegeven bij Kosmos
Amsterdam/Antwerpen.
Gieten met Gips van David Cowlev
is een boekje over een wat gemak
kelijker onderdeel van de hande
narbeid maar daarom niet minder
boeiend. Het is een techniek die
ook door kinderen gemakkelijk te
leren is. Gips gieten kost 20.50 en
is uitgegeven bij Kosmos Amster
dam/Antwerpen. Een boekje dat
z'n geld wel zal opbrengen als u
"bezige kinderen" heeft. Ook bij
Kosmos uitgegeven is het boekje
Draadfiguren van W. Farnworth-
Een techniek om tureluurs van te
150 originele toepassingen van oudpapier
worden vinden wij, maar er zullen
ongetwijfeld mensen zijn die ple
zier beleven aan het maken van de
voor je ogen scherende patronen.
En als je daar van houdt kun je uit
het boekje dat 17.50 kost nog wel
wat leren.
In dezelfde prijsklasse een origi
neel boek over wat je allemaal met
een oude krant kunt doen. Op 150
manieren, en er zijn zelf nog wel
wat variaties te bedenken als u het
boekje eenmaal heeft ingekeken, is
de oude krant te benutten.
Gebruiks- en siervoorwerpen kun
nen ervan worden gemaakt. Ideaal
voor jeugdclubs en scholen." Het
oudekrantenboek. samengesteld
door Vivienne Eisner en Adelle
Weiss is uitgegeven bij Kosmos.
HENRIETTE VAN DER HOEVEN
