't Lijkt zo sim
Ongelijkheid
wakkert
de
begeerte
aan
We moeten
bewust
proberen
gelukkig
te zijn
VRUDAGVOQRDEEl
I De Jeugd verveelt zichi
I Carrière maken als Sylvia Kristel
Gij zult niet begeren! Lachwek
kend klein staat dit gebod te mid
den van de maalstroom van uitin
gen die ons oproepen om vooral wèl
te begeren. Het gebod, "Gij zult niet
begeren", lijkt zo simpel na te le
ven, maar ligt ten grondslag aan
veel van datgene wat wij als minder
prettig op deze aardbol ervaren.
Veel van ons misnoegen wordt
immers ingegeven door het feit, dat
we iets niet hebben wat een ander
wel heeft? Of waarvan we menen
dat het hebben ervan ons verheft
boven onze buurman, ons buur
land, de rest van de wereld? Al naar
gelang het gaat om ons eigen zelf of
om de nationalistische gevoelens
van ons land.
Gij zult niet begeren 't Lijkt zo
simpel, maar iedereen die ook maar
een luttel ogenblik bij zich zelve te,
rade gaat zal voor zichzelf moeten
bekennen, dat het niet het eenvou-
digdst te gehoorzamen gebod van
de tien geboden is. Gij zult niet do
den, dat ligt nog al makkelijk, je
moet er nogal wat voor doen als je
het gebod tenminste letterlijk
neemt. Maar hoe gemakkelijk wens
je niet iemand dood? Misschien wel
toen rond Kerstmis 1972, toen uit
gerekend op het feest van de vrede
de Amerikanen grootscheepse
bombardementen uitvoerden op
Vietnam. Misschien begeerde u
toen wel, in een stil moment, de
dood van dat kleine groepje men
sen, dat in feite op dat moment be
slist over leven en dood van men
sen als u en ikMensen die ook
part noch deel hadden aan de grote
politiek.
Wat onwerkelijk? Dje begeerte uit
machteloosheid ingegeven, niet
eens om zelf iets te bezitten, dat
toch onlosmakelijk is verbonden
aan begeren? Jawel, maar ook toen
wilden zij die zo reageerden wel de
gelijk zelf iets: een niet door zulke
gewelddadige gebeurtenissen
wreed verstoord kerstfeest bij
voorbeeld. 't Paste niet in de ge
wenste sfeer, 't gebeuren hoorde er
niet bij, zoals we pok hongersnood
in grote delen van de wereld ver
bannen naar de uiterste hoeken van
onze gedachten als we ons aan de
feestelijke kerstdis zetten.
Dat bombardement toen, in 1972
kwam zo ontstellend rauw en hard
uit de lucht vallen, dat alleen de al
lergrootste cynisten deden alsof ze
zich konden veroorloven om er met
een wijde boog omheen te lopen.
Misschien zullen zy die het volko-'
men eens waren met de politiek
de Amerikanen op dat moment
de dood van al die "verrekte
munisten", oorzaak toch van de el
lende, hebben gewenst, be
geerd
Gij zult niet begeren. Laten we het
dichter by huis, bij ons zelf in de
directe omgeving zoeken. Grote,
wereldpolitieke zaken zullen maar
'weinig zekere begeerten in onze
gedachten en gevoelens opwekken.
Trouwens de kern van alle wereld
problematiek ligt dichtbij onszelf,
indachtig een spreuk van de Bond
zonder Naam: "Verbeterde wereld,
begin bij u zelf'. Een spreuk die
wonderwel past bij het gebod, gij
zult niet begeren
Veel van het politieke machtsstre
ven, zoals dat vertaald wordt in re
soluties in de Veiligheidsraad en de
Verenigde Naties, in de Europese
Gemeenschap, in gesprekken tus
sen rijke en arme landen, zyn terug
te voeren op begeertes. Naar macht,
naar grondstoffen, naar welvaart
voor het eigen volk. Het volk, u en
ik, verzet zich er vaak niet tegen,
enkele roependen in de woestijn
daargelaten. Omdat veel ervan met
ons denken overeenkomt, of onze
aandacht niet heeft in de strijd om
het dagelyks bestaan.
die "koopjes" willen profiteren
Ongelijkheid
In die strijd, in die grauwheid van
alledag, zijn de meeste van onze
overtredingen van het gebod "Gij
zult niet begeren" vanzelfsprekend
terug te vinden. Waarby het ons
knap moeilijk gemaakt wordt. Om
dat, en dat is naar mijn mening fun
damenteel, de ongelijkheid direct
om ons heen nog zo groot is. Al be
weren tegenstanders van nivelle
ring bijvoorbeeld het hardst, dat dit
nog wel meevalt. Als we echter al
leen maar eens letten op de onge
lijkheid bij zoiets primairs als het
wonen, waarbij dan nog niet eens
het wel heel grote contrast tussen
"goudkusten" en krottenwijken
behoeft te worden genoemd. Maar
waarbij we bijvoorbeeld ook best
even in ogenschouw mogen ne
men, dat de fra&ist gelegen stukjes
grond in een gemeentelijk - be
stemmingsplan nooit worden be
bouwd met woningwetwoninkjes.
Die ongelijkheid nu wakkert be
geerte aan: en op alle mogelijke
worden we geprest om te
begeren. Dat gaat vaak heel subtiel,
met name in de reclame. In allerlei
reclame-uitingen wordt maar al te
vaak, zeker als het de zogenaamde
luxe artikelen betreft, de schijn
gewekt dat het bezit van het gepre
zen goed pas het ware geluk brengt.
Of gebruik van een bepaald artikel
de eeuwige jeugd, de stralende
glimlach en wat al fraais niet meer
te bedenken is, zal brengen. Veel
van die artikelen, nodig of niet (op
allerlei manieren zal telkens weer
worden gepoogd om het onmis
kenbare van het bezit ervan aan te
geven) kunnen we ons gemakkelijk
verwerven als we beschikken over
enig geld.
Ingewikkelder wordt het als die
voor het geluk zo nodige zaken
meer geld kosten dan we kunnen
opbrengen. Afbetalingssystemen,
handige colporateurs, persoonlijke
leningen brengen het begeerde dan
toch binnen bereik. Maar in veel
gevallen met de nodige ellende,
waaraan sociale diensten van ge
meenten en maatschappelijk wer
kers handenvol werk hebben.
Via schuldsaneringen valt er dan
dikwijls nog uit te komen, maar an
deren hebben zelf dikwyls al geko
zen voor een zekere vorm van sane
ring: door diefstal of bedrog te ple
gen hoopt men aan geld te komen
om de gaten te kunnen vullen die
Door Jan Uitzetter
zijn ontstaan, omdat men gemakke
lijk aan begeerten toegaf. Wie zoals
ik dikwyls getuige is geweest van
rechtszaken kent het niet onwaar
achtige motief van vele gelegen-
heidsdieven. "Ik had het geld nodig
voor myn huisgezin".
Aarhof
het gebod "Gij zult niet stelen".
Daarbij hoef je dan niet te denken
aan spectaculaire kraken. Nee, we
hoeven maar terug te gaan naar
onze eigen jeugdzonden. Moeder
die haar kind een snoepje weigert.
Het kind, verstoord door die weige
ring, weet dat het voor een dub
beltje iets kan uitzoeken uit de
snoepbak van de supermarkt. Dat
dubbeltje zit vast wel in moeders
portemonnee en dat éne dubbeltje
zal ze echt niet missen
Stelen om het begeerde binnen be
reik te krijgen. Een tamelijk schok
kend voorbeeld stond enige maan
den geleden te lezen in de Midas-
krant, een krant uitgegeven vanuit
het. Alphense jongerencentrum
Midas. De redacteur stelde een ze
kere O. de vraag: "Vaak zie ik je in
winkelcentrum de Aarhof, wat doe
je daar?" Onbekommerd ant
woordt O.: Net als iedereen jat ik in
de Aarhof. De Hema is het sportter
rein: sieraden, snoep, schrijfwaren.
Op een keer hadden we een hoed en
een sjaal opgezet en zijn zo de deur
uitgelopèn. We kwamen de be
drijfsleider tegen. Die hebben we
keurig gegroet. Ik heb ook een keer
een grote kaas gejat, die jongen zag
het niet eens. Sommige lui van de
Hema malen er niet om, dat er gejat
wordt. Het zyn lulletjes. Behalve
voor de sport jatten er veel uit ver
veling".
Een pure crimineel ben je snel-ge
neigd te denken. Toch geeft die on
bekommerde verklaring te denken.
Jatten niet alleen om het gewin,
maar ook uit begeerte om de verve
ling te verdrijven. De gemeenschap
zou daarvoor een open oog moeten
hebben, hetgeen O. trouwens in het
vervolg van het interview ook zelf
zegt. Op een vraag of de gemeente
iets zou kunnen doen aan de Aar
hofjeugd: "De gemeente doet niet
veel aan de verveling. Ze moesten
een houten keet of zo op de par
keerplaats zetten. En dan 's mid
dags open gaan of zo. Komt nog bij,
dat de jeugd ook niet laat weten, dat
zij zich verveelt: de jeugd moet de
gemeenteraad vertellen wat ze wil,
want de gemeenteraad onderschat
het proble
De winkeliers hebben inmiddels
het probleem wel onderkend. Een
dit voorjaar gehouden enquête on
der Aarhof-bezoekers wees uit, dat
het winkelende publiek zich nogal
ergerde aan de Aarhofjeugd. Een
ergernis die de beheerder van het
winkelcentrum, Brevast in
Utrecht, voorlopig niet wil wegne
men door meer politie-optreden.
"De jeugd is immers onze toekom
stige klant. We zullen het daarom
moetenyzoeken in iets organiseren
voor de jongeren die naar de Aarhof
komen. Wat dat zal moeten zijn, be
kijken we op het moment nog. Maar
er gaat iets gebeuren". Waarbij in
schakeling van de Aarhofjeugd
naar mijn mening zeker zinnig zal
zijn.
Hypocrisie
Gij zult niet begeren onkuisheid
denkt iemand er bij die geboren en
getogen is in een katholiek gezin,
want velen zullen tijdens Gods
dienstlessen op school hebben ge
leerd: "Gij zult geen onkuisheid
begeren". Naar de betekenis van
dat woord "onkuisheid" mochten
we aanvankelijk raden en zo letter
lijk hoefden we dat woord trou
wens ook niet te nemenDat het wel
letterlijk werd en wordt genomen is
duidelijk. Nog maar kort geleden
immers stortte de halve wereld
pers zich uit over de toekomstige
Amerikaanse president Jimmy
Carter, nadat die in een interview in
Playboy had gezegd, dat hij in ge
dachten meermalen overspel had
gepleegd.
Hypocrisie ten top gedreven: want
welke man zal durven beweren, dat
hij nog nooit zekere gedachten
heeft gehad bij het zien of leren
kennen van een andere vrouw dan
de zijneEn ook dat begeren
kan het begin zyn van narigheid.
Denken we alleen aan het groeiend
aantal echtscheidingen, de mis-,
handelingen van vrouwen, de toe
nemende geestelijke wreedheid
tussen mannen en vrouwen.
Dat de openheid over sex en het
vrijer daarmee omgaan daarmee
iets te maken zouden hebben, een
voor hen die roepen om een ethisch
reveil min of meer vast staand ge
geven, gaat naar mijn mening te
ver. Dat bepaalde ermee samen
hangende problemen nu ook dui
delijker aan het daglicht treden is
wel juist: maar de problemen zelf
zijn zo oud als de mensheid.
Gij zult niet begerenTheolo
gen, psychologen, filosofen zouden
er pagina's vol over kunnen schrij
ven. En doen dat eigenlijk ook en
hebben dat altijd gedaan. Het bege
ren heeft immers alles te maken-
met onze menselijke onvolmaakt
heid, met ons onvolkomen geluk.
Het zoeken naar dat wolkeloze ge
luk, de volkomen veiligheid, de
blijvende liefde zijn de verklaring
voor dat steeds maar weer begeren.
Daarop wordt ingespeeld door alles
rondom ons in de moderne
consumptie-maatschappij. In de
ons omringende wereld vinden we
ook de voorbeelden terug hoe men
sen er niet of wel, meer of minder in
geslaagd zijn om datgene te berei
ken, wat we zelf zo graag hadden
willen bereiken.
Tevreden
Niet begeren Het is moeilijk, het
zal ook nooit helemaal lukken.
Maar veel begeertes zouden een
stuk minder zijn als we allemaal
ons uiterste best zouden doen om
tevreden te zijn met het eigen be
staan, met het bewust proberen
gewoon gelukkig te zijn. Lukt dat
min of meer, dan kan een grote be
geerte pas goed uit de verf komen
en kan er ook echt gewerkt worden
aan de vervulling daarvan. "Ik wil
dat iedereen zo gelukkig is als ik".
