Winkeldieven
„bekwamer"
en brutaler
onder hoedje..
„KOM IK NU IN DE CEL...?"
Met f 50 aan kousen door warenhuis-recherche betrapt:
„Je
moet
niet
bang
zijn
voor
een
klap"
V EN D:
PER JAAR
MILJOEN
VOOR
BEWAKING
Dat het met winkeldieven zeer verkeerd kan aflopen blijkt uit een voorval,
dat nog niet zo lang geleden plaatsvond bij een vestiging van Albert
Heijn.
Een vrouwtje - van al wat oudere leeftijd - voelde zich bij de kassa plotse
ling wat onwel worden. Zij vroeg de andere klantefl of zij voor mocht
gaan, om aldus snel naar huis te kunnen gaan. Dat mocht, maar toen het
vrouwtje haar portemonnee pakte viel ze plotseling flauw.
De cassière maakte de band van het hoedje van de vrouw los, met de
bedoeling het ademhalen wat te vergemakkelijken. Groot was echter de
verbazing van het inmiddels gearriveerde winkelpersoneel toen onder
dat hoedje een diepvrieskip tevoorschijn kwam.
De vrouw had de kip gestolen en wilde de buit op deze, wat ongebruikelij
ke, manier naar buiten brengen. De kou speelde haar echter parten en
veroorzaakt de flauwte. Dat net vrouwtje uiteindelijk toch de kip mee
naar huis kreeg was voornamelijk te danken aan het gevoel voor humor
van de betrokken chef.
Eén telefoontje is genoeg. Ra
zendsnel verdwijnt een be-
drijfsrechercheur in de rich
ting van de roltrappen,
sprint door de menigte naar
de deur - net op tijd om een
meisje van een jaar of twin
tig "in de kuif" te pikken.
Ze probeert wat kousen - alles
bij elkaar voor'zo'n gulden
of vijftig - weg te gooien,
maar dat helpt niet meer.
De rechercheur duwt haar in
de richting van een afde
lingschef: "Loop maar ach
ter die meneer aan, die
weet de weg".
Nog geen twee minuten later
is de kleine processie in het
kleine kantoortje van de be
drijfsrecherche aangeko
men. De klanten in de win-
kei hebben er nauwelijks
iets van gemerkt.
In het kantoortje snel een on
derzoek van tassen en jas
zakken. Een opvallend
nieuwe riem, piaar die komt
niet uit het warenhuis. Het
blijft bij de kousen.
"Hoe heet je?"
Ze heet Mary Anne, komt uit
de Verenigde Staten en is
sinds een goed jaar in Ne
derland. Woont samen met
een muzikant die bij da
lende belangstelling voor
zijn muzikale kwaliteiten
maar in een bloemenwinkel
is gaan werken. Ze spreekt
gebrekkig Nederlands.
"Hain Tokkie, you know
him? Very famous in Hol
land, echt waar. Hai sit
now in de bloemenbusi-
ness. In Emsterdem, I don't
know what winkel".
Bedrijfsrechercheur Carlo
(laat mijn achternaam maar
buiten de krant, want dan
kun je net zo goed mijn por
tret hier in de zaak ophan
gen) laat zich niet van de
wijs brengen. Blijft onver
stoorbaar Nederlands pra
ten. Mary Anne volhardt in
haar brabbel-Nederlands.
"Waarom heb je niet be
taald?"
"Ik kan wel betalen. Ik heb
geld. Wilt u dat ik nu be
taal?"
"Waarom deed je dat daarnet
niet?"
"Ik wilde wel betalen".
"Waar dan, je was op weg
naar buiten en daar staan
geen kassa's".
"Ik begrijp het niet".
"Waarom steel je nou,
waarom koop je niet ge
woon wat je nodig hebt?"
"Ik schijn altijd iets slechts te
moeten doen".
Ze berust, staart voor zich uit.
Bij het woord politie schrikt
ze. Ze wil honderd gulden
geven als de rechercheur
zegt dat ze weggelopen is.
Carlo negeert haar, doet of
hij haar niet heeft gehoord.
Ze dringt niet verder aan.
"Kom ik nu in de gevange
nis?"
"Dat weet ik niet, de politie
komt zo en die maakt dat
soort dingen verder wel uit".
Als de twee gewaarschuwde
politiemensen binnen
wandelen wil ze opnieuw
betalen. Dat mag, maar ze
moet toch mee. Het meisje
loopt wat beduusd mee
naar buiten.
Carlo stapt de winkel weer in.
"Ik denk dat ik maar eens bij
de damesconfectie ga kij
ken".
Winkeldiefstal is al lang niet meer een zaak van huisvrouwen die niet rond
kunnen komen met hun huishoudgeld. Waren winkeldiefstallen vroeger de
uitwassen van vaak aangrijpende sociale problemen, tegenwoordig vmrmt
deze categorie onderdeel van de algehele stijgende criminaliteit.
Door
Hans Meijer
Een groot deel van de winkeldief- In bedrijven waar geen bedrijfsre-
stallen is het werk van de georga
niseerde misdaad, een ander
groot deel vloeit voort uit de pro
blematiek rond het druggebruik,
terwijl de stijgende jeugdcrimi
naliteit de derde "peiler" is.
Verzwegen
Winkeldiefstal is een moeilijk be-
strijdbare vorm van criminaliteit.
Veel wordt verzwegen door mid
denstanders die liever niet in op
spraak komen. Vaak gaat het om
te kleine bedragen, de justitiële
macht kan daarom in veel geval
len niet of nauwelijks ingrijpen
en in veel winkels is het onnas
peurbaar wat nu precies de gele
den schade is.
"Het valt allemaal onder de noemer
winstderving", aldus bedrijfslei
der H. de Mol van V en D in Lei
den. "Daarbij zitten de goederen
die verdwijnen door winkeldief
stal, maar ook die vijfentwintig
kopjes die een verkoopster uit
haar handen laat vallen. Doordat
al die zaken bij elkaar in één grote
pot zitten ontbreekt elk overzicht
op dat gebied".
Categorieën
Wat wel bekend is zijn de groepen
uit de samenleving die zich het
meest met winkeldiefstal bezig
houden. Bedrijfsstudies en lan
delijke onderzoeken hebben
aangetoond dat elke groep ook
weer een voorkeur heeft voor be
paalde artikelen. Aan de hand
van de lijst van meest gestolen ar
tikelen kan een redelijk effectief
bestrijdingssysteem worden op
gebouwd.
chercheurs aanwezig zijn heeft
dat een intimiderend effect op
het personeel, dat dan vaak pas
durft te waarschuwen wanneer
de ploeg, veelal met buit, de win
kel uit is.
De politie heeft de hoop, om na een
dergelijke melding nog enig
spoor te vinden, allang opgege
ven. Zelfs al is een kenteken van
een auto ogenomen, dan is het
spoor meestal duister (de wagen
is bijvoorbeeld gestolen) en kan
men alleen maar hopen dat de
daders opgespoord kunnen wor
den wanneer zij de buit verhan
delen.
De jeugd vormt de tweede grote
groep winkeldieven. Deze groep
valt op te splitsen in schooljeugd
die als motieven meestal "balda
digheid" en "voor de sport" aan
voeren. Haar belangstelling is
vooral gericht op kleinere artike-
Tapijten
In de praktijk blijkt dat Perzische
tapijten, bontjassen en elektroni
sche apparaten de voorkeur ge
nieten van de georganiseerde
misdaad. Deze zaken zijn dan ook
in veel winkels elektronisch be
veiligd of worden - zoals bijvoor
beeld de bontjassen - aan kettin
gen vastgemaakt. De wat
kleinere veel gestolen zaken als
bijvoorbeeld foto- en filmcame
ra's worden in vitrines achter glas
gehouden.
Het grootste probleem bij de be
strijding van de georganiseerde
misdaad vormt het feit dat deze
niet alleen brutaal is - vaak wor
den extreem grote partijen op
klaarlichte dag gestolen - maar
ook in grotere groepen van drie
tot vijf man werkt.
len als schrijfwaren en grammo
foonplaten. Het grote probleem
bij deze groep schuilt in het feit
dat men elkaar opjut. Vriendjes
dwingen andere vriendjes om
ook "mee te doen". De anderen
doen het om er vooral maar bij te
horen. Het contact met de eigen
groep niet te verliezen.
Druggebruikers vormen het andere
deel van de groep jeugdigen. Het
motief is hier veelal "geld voor
drugs". Hun belangstelling gaat
vooral uit naar boeken en andere,
deel van het totaal aan winkel
diefstallen voor hun rekening
nemen. De motieven van deze
groep lopen nogal uiteen, maar
komen veelal neer op balorig
heid, een verkapt soort sportivi
teit en lolmakerij. Vooral bij stu
denten rechten blijkt één en de
zelfde smoes in zwang te zijn: "Ik
maak er een studie over en
daarom wilde ik weieens aan den
lijve ondervinden wat er nu ge
beurt als je gepakt wordt".
Risico
"Wat mij betreft kunnen ze dat he
lemaal meemaken", aldus be
drijfsrechercheur Carlo van V. en
D. "Maar ze hoeven dan ook he
lemaal nooit meer te proberen er
gens op het justitiële vlak een
baan te vinden. Dat is het risico,
maar dat weten ze vantevoren.
We maken dan ook geen uitzon
deringen".
Tot de geliefde objecten van deze
groep behoren boeken en kle
ding. Leiden blijkt overigens op
het vlak van de hele "winkelcri-
minaliteit" voorop te lopen. Zo
heeft men veel meer dan in an
dere plaatsen te maken met
vechtpartijen en vernielingen,
terwijl het vermoeden bestaat dat
ook het aantal winkeldiefstallen
relatief groter is dan in andere
plaatsen.
Knuppels
Voor het winkelpersoneel en de
soms aanwezige bedrijfsrecher
che betekent dat extra proble
men, die niet helemaal zonder ri
sico's zijn. "Je moet bij ons niet
bang zijn een klap op te lopen",
aldus bedrijfsrechercheur Carlo,
die op "strategische punten" in
de Leidse V en D-vestiging zelfs
gummiknuppels heeft liggen
voor dergelijke problemen.
Preventie
makkelijk verhandelbare zaken, in bedrijven waar gewerkt wordt
Zij zijn meestal niet geïnteres
seerd in wat men steelt, maar
meer in de marktwaarde, omdat
alleen aanvulling van de finan
ciële middelen voor hen van be
lang is.
Veel kleiner zijn de categorieën
"vrouwen die niet met hun huis
houdgeld rond kunnen komen"
en kleptomanen.
Leiden kampt met een heel aparte
groep onder de winkeldieven: de
studenten, die een vrij fors aan
met bedrijfsrecherche vormt de
onzekerheid van de klant het
sterkste wapen. Bordjes met
"Onze verkoopafdelingen wor
den bewaakt door recherche", of
"De bedrijfsrecherche let op uw
en onze goederen" maken de
klant erop attent dat er sprake is
van bedrijfsrecherche. Deze
loopt vaak in burger, is vrijwel
onherkenbaar, en heeft zodoende
een duidelijk preventieve wer
king.
Winkeldieven: kleine, maar ook steeds professionelere
Een preventief karakter hebben
ook mededelingen als "Van elke
winkeldiefstal wordt door ons
aangifte gedaan bij de politie".
Een andere vorm van preventie is
het gebruik van spiegels. Deze
methode, die vooral bij super
markten erg in zwang is, heeft het
voordeel dat de potentiële dief
weet dat er op hem gelet kan
worden - dat er spiegels znn acti
viteiten registreren. Óf er aan wel
niet iemand naar die spiegels
kijkt is een andere zaak. Dat
zelfde geldt ook voor het systeem
van televisie-camera's, zoals die
onder andere bij C en A gebruikt
worden.
"Je kunt nooit peilen hoe groot
onze preventie is", aldus Carlo,
"Maar wat je wel weet is dat be
paalde jongens, die je kent, niets
doen als je in de zaak bent".
Zo'n zeven procent van het totaal
aantal winkeldieven wordt "ge
pakt". Dat gebeurt voor het me
rendeel door de bedrijfsrecher
che, of het personeel. "Uiteinde
lijk krijgen we ze allemaal wel
een keef te pakken", aldus Carlo.
Inspannend
"Het is verschrikkelijk inspan
nend, ik kan het ook niet te lang
achter elkaar doen", aldus Carlo,
"Want als je een paar uur lang ge
concentreerd bezig bent geweest
met een knaap - die je vaak al een
uur of meer door de zaak gevolgd
hebt - dan wil je echt wel even
gaan zitten. Op dagen als deze, zo
vlak voor de feestdagen, word je
helemaal gek. Ik heb er nu in
twee dagen niet minder dan
drieëntwintig gehad".
Vereisten voor een bedrijfsrecher
cheur zijn: minimaal mavo
opleiding, een gespecialiseerde
bewakings- of politie-opleiding
en enige visie op dat gebied.
Verder moet hij zichzelf, in nood
gevallen, redelijk kunnen verde
digen, maar daarnaast ook over
een vrij grote hoeveelheid tact
beschikken. "Je moet niet me
teen denken dat we hier met een
stelletje Kung Fu vechters rond
lopen, maar in een noodgeval
moet je jezelf wel weten te verde
digen. Vooral waar het de geor
ganiseerde misdaad betreft hou
je rekening met een pak slaag.
Daar moet je wat aan kunnen
doen.
Als ik erg veel moeilijkheden ver
wacht haal ik er een ploegje man
nelijke personeelsleden bij. Dat
helpt meestal wel. Maar als het
ook maar enigszins kan moet je
zorgen dat je zo min mogelijk op
schudding verwekt".
Carlo is geen voorstander van het
dragen van wapens: "We hebben
er de opleiding niet voor en bo
vendien, als je zo'n ding hier in de
zaak gebruikt, maak je een heel
grote kans op brokken. Je kunt
zeer wel de verkeerde raken en
dan ben je nog veel verder van
huis. Bovendien vereist het dra
gen van een wapen een extreem
grote vorm van zelfbeheersing. Ik
werk liever met mijn handen als
het nodig is".
De cijfers over winkel
diefstal zijn onrustba
rend. Vroom en Drees-
mann verliest jaarlijks
tien miljoen aan win
keldiefstallen. In totaal
worden er 23.500 win
keldiefstallen ge
pleegd. Zeven procent
daarvan worden opge
lost. Vroom en Drees-
mann geeft per jaar
circa een miljoen uit
aan beveiliging en be
waking.
Ook het dragen van een uniform is
bij veel bedrijfsrechercheurs niet
in zwang: "Je bent veel te her
kenbaar. Daarmee verlies je een
bepaald deel van je preventieve
werking en anderzijds loop je
juist door het dragen van een uni
form een redelijke kans om "ge
pakt" te worden.
Hoe vaak gebeurt het niet dat geü
niformeerde jongens van bij
voorbeeld Hoogeboom te pakken
worden genomen. Laatst is er nog
één door de ruit gegooid. Als je
niet in uniform loopt kun je in een
moeilijke positie altijd nog doen
of je niet weet waar je tegenstan
der het over heeft".
Toonbank
De enige manier om de winkeldief
stallen redelijk radicaal uit te
bannen zijn, naar de mening van
bedrijfsrechercheur Carlo, de in
voering van toonbanken. "Maar
dan moet je niet vragen wat dat
allemaal kost".
