Prof.Van Glinsteren weigert
SABA
De gouden rots binnenkort in de steigers
Winkeldiefstallen: een
miljard gulden per jaar
Te weinig ruimte voor historisch onderzoek in zaak-Menten Eerder
naar
school
Corruptie
politie
niet
bewezen
ULTlflCiLii
LIGTVOET
herfsttip:
uinre
Boersma
a-sociaal
Overleg bij
Nieuwe Re vu
ZATERDAG 13 DECEMBER 1976
BINNENLAND
LEIDEN - Omdat hij minister Van Agt niet genoeg ruimte
krijgt, heeft de Leidse hoogleraar prof. mr. H. R. van Gun-
steren het overleg met justitie afgebroken over de opdracht
voor het historisch onderzoek in de zaak-Menten.
Vrijheid
Prof. Van Glinsteren is bijzonder
teleurgesteld dat hij de opdracht tot
een wetenschappelijk onderzoek in
de zaak-Menten 1945-1976 niet
heeft kunnen aanvaarden. Hij ver
klaarde gisteravond dat er v'oor
hem vier dwingende redenen wa-
„De eerste reden", aldus prof. Van
Gunsteren, „is dat de omschrijving
van het onderzoek niet ruimer
mocht zijn dan wat minister Van
Agt de Tweede Kamer had toege
zegd". De Leidse hoogleraar in de
politieke theorie en de politieke ge
schiedenis had graag gezien dat de
opdracht zich ook had uitgestrekt
tot een onderzoek naar de moge
lijke beïnvloedingslijnen op het
opsporingsbeleid (de invloeden op
seponering, doorzetten van onder
zoeken, enz.).
Eindbevoegdheid
Het tweede bezwaar van de weten
schapper richt zich tegen de beper
king die de bewindsman had aan
gebracht op de bevoegdheid om
zelf een wetenschappelijke staf
samen te stellen. Onder andere om
financiële redenen wilde de minis
ter zelf de eindbevoegdheid in deze
houden, aldus de hoogleraar.
Ook de wens van prof. Van Gunste
ren om het parlement uitgebreid bij
zijn onderzoek te betrekken kon bij
het ministerie van Justitie geen ge
nade vonden. „Ik had ieder kwar
taal aan het parlement willen rap
porteren", aldus Van Gunsteren.
„Ook had ik over de grondslagen en
de rechten van het onderzoek het
parlement schriftelijk willen in
formeren. De minister had willen
volstaan met mondelinge medede
lingen".
Het vierde bezwaar van de hoogle
raar betreft het verzoek aan de mi
nister van Justitie om officiële
brieven te schrijven aan ambtgeno
ten, universiteiten, wetenschappe
lijk instituten en dergelijke, met
verzoeken om medewerking. „Dit
mag een beetje formalistisch lijken,
maar ik ben van mening dat derge
lijke brieven veel belang zouden
hebben gehad voor het verkrijgen
van informatie te behoeven van het
onderzoek", aldus Van Gunsteren.
„De minister vond dit echter een te
zware constructie".
Samkalden
AMSTERDAM - Tot nu toe is niet
gebleken, dat er bij de drughandel
in Amsterdam sprake is van cor
ruptie bij de politie. De rijksrecher
che is echter nog niet klaar met haar
onderzoek. Burgemeester Samkal
den van Amsterdam heeft dit giste
ren geantwoord op vragen van het
PPR-raadslid Lankhorst.
De vragen waren gesteld naar aan
leiding van berichten, waarin deze
corruptie was verondersteld. De
berichten waren er de oorzaak van,
dat hoofdcommissaris Sanders een
intern onderzoek liet instellen. Om
elke schijn van partijdigheid te
vermijden is ook de rijksrecherche
ingeschakeld.
Burgemeester Samkalden deelde
ook mee dat het Openbaar Ministe
rie in de hoofdstad binnenkort zal
rapporteren over de binnengeko
men klachten met betrekking tot
het politie-optreden, vorig jaar
maart, april en juni, in de Nieuw-
marktbuurt. Deze klachten waren
afkomstig van demonstranten die
tegen de metrobouw protesteer
den.
De Amsterdamse burgemeester
beantwoordde eveneens vragen
van Lankhorst's PPR-collega Van
der Ven. Hij zegde hem een onder
zoek toe naar de wantoestanden op
het hoofdbureau van politie bij het
ten uitvoer leggen van de inverze-
keringsstelling. Van de Ven had
zijn vragen gesteld naar aanleiding
van een brief van het Amsterdamse
advokatenkollektief.
Vervoer gaat
weer praten
DEN HAAG - Werkgevers en
werknemers in het beroepsgoeder-
envervoer over de weg hebben zich
bereid verklaard de loonverschil-
len weg te werken en per 1 januari
een nieuwe functie-indeling en een
beloningstructuur in te voeren.
Hierdoor is de weg geopend voor
hernieuwd cao-overleg.
De werknemersorganisaties zullen
dit hun leden meedelen, zodat er,
naar hun woordvoerder zei, enige
hoop is dat het van hun kant niet tot
afcties zal komen.
Verder zal er een commissie van
drie worden ingesteld die zal trach
ten overeenstemming tussen de
cao-partners te bereiken wat be
treft de totale omvang van de loon-
verschillen.
Definitief
De hoogleraar had de opdracht en
de strekking van zijn onderzoek zo
zorgvuldig mogelijk met het minis
terie willen vastleggen, „vooral
omdat het ministerie zelf onder
werp van onderzoek is". „Als ze een
beperkt onderzoek willen, moeten
ze dat zeggen, maar dan moeten ze
niet mij nemen", aldus Van Gun
steren. „Ik heb driemaal gezegd dat
ik op deze wijze het onderzoek niet
wilde verrichten. Volgens mij is de
breuk nu definitief'.
Tijdens de besprekingen met het
ministerie is de mogelijke relatie
tussen de behandeling van de
zaak-Menten en een of meer poli
tieke partijen niet besproken. De
hoogleraar zou graag van de
Tweede Kamer een uitspraak ge
zien hebben, waarin deze een ver
zoek tot medewerking zou hebben
gedaan aan alle betrokkenen. „Dan
zouden politieke partijen ook hun
archieven wel hebben moeten ope
nen", zo verwachtte hij.
Tenslotte merkte Van Gunsteren
op, dat hij plezier zou hebben gehad
in het onderzoek. „Het zou moeilijk
zijn geweest, maar wel bijzonder in
teressant. Daarnaast vind ik dat
deze zaak onderzocht moet wor
den". Bij de voorbereidingen heeft
hij contact gehad met prof. dr. L. de
Jong van het Rijksinstituut voor
Oorlogsdocumentatie in Amster
dam.
ADVERTENTIE
SSS028
LEIDEN TEL. 071-140941
In een verklaring zegt het ministe
rie van Justitie dat minister Van
Agt aan de heer Van Gunsteren
heeft geschreven dat hij zijn onder
zoek in volledige wetenschappe
lijke vrijheid zou kunnen verrich
ten.
"De minister heeft een taakopd
racht geformuleerd in overeen
stemming met wat hij aan de
Tweede Kamer heeft toegezegd, te
weten een onderzoek naar het ver
volgingsbeleid inzake Menten
vanaf 1945 tot de zomer van 1976 en
naar de invloeden waaraan dit be
leid al dan niet heeft blootgestaan.
Speciaal gaat het om de behande
ling van de ter kennis van de autori
teiten gekomen feiten die hebben
geleid of zouden hebben kunnen
leiden tot de verdenking dat Men
ten zich aan misdrijven in de zin
van het buitengewoon besluit straf
recht zou hebben schuldig ge-,
maakt, de voorbereiding van de be
rechting van Menten in de eerste
naoorlogse jaren, de verdere be
moeienissen van het departement
van justitie en van de onder dit de
partement ressorterende instanties
met Menten, alsmede om de perso
nen, groepen en omstandigheden
die op het justitiële beleid invloed
hebben uitgeoefend", aldus de ver
klaring van het ministerie van Jus
titie.
Nog volgende week verwacht pre
mier Den Uyl te kunnen zeggen,
wie de opdracht krijgt voor het his
torische onderzoek in de zaak Men
ten (1945 tot 1976), nu prof. Van
gunsteren de opdracht niet heeft
aanvaard.
In het belang van dit onderzoek is
de premier bereid, de oud-directeur
van de Rijks Voorlichtingsdienst,
de heer Landré, te ontheffen van
zijn; geheimhoudingsplicht zodat
hij mededelingen over de zaak-
Menten kan doen.
Landré had tijdens een journalis
tenforum bij een discussie over de
zaak-Menten gezegd, dat hij wel
wat zou kunnen vertellen uit de tijd
dat hij werkzaam was bij de RVD.
DEN HAAG - In bijzondere ge
vallen kunnen kinderen die ge
boren zijn tussen 1 en 15 okto
ber een jaar eerder naar de eer
ste klas van de lagere school.
Dat wil zeggen dat zij al op hun
vijfde jaar naar de eerste klas
gaan, in plaats van op hun zes
de.
De ministerraad heeft gisteren
besloten deze mogelijkheid te
scheppen voor kinderen van
e? vast staat dat het hen meer
schaadt dan baat om nog een
jaartje door te brengen op de
kleuterschool.
Tot nu toe moeten kinderen
)r oktober van het jaar
arin zij naar school gaan zes
geworden zijn. Om ook later
geboren kinderen nu eerder
ir de lagere school te krijgen,
als zij een uitzonderlijke licha
melijke of geestelijke ontwik
keling hebben, is een verklaring
i de hoofdleidster van de
kleuterschool vereist.
Prof. Van Gunsteren
DEN HAAG - Winkeldiefstal is
vijand nummer één voor de Neder
landse detaillist. Naar schatting
wordt de winkelier per jaar voor
één miljard gulden bestolen, waar-
Parkeerkaart
voor
invaliden
DEN HAAG - De ministerraad
is akkoord gegaan met het
voorstel van minister Wester
terp van verkeer en waterstaat
om aan invaliden een parkeer-
ontheffing te geven met lande
lijke geldigheid. Daarvoor zal
een speciale invaliden-
parkeerkaart worden inge
voerd.
De gemeenten zullen die kaar
ten verstrekken. Ook komen er
meer faciliteiten voor het par
keren op invaliden
parkeerplaatsen. Nu kan zo'n
plaats alleen worden gereser
veerd als een invalide zelf een
auto bestuurt. In het
ontwerp kan dat ook.
dit niet het geval is.
zondag naar
wassenaar
VEEL GRATIS
ATTRACTIES
midgetgolf
kijken naar skiën. (v
thé dansant in De Schaapskooi
trimmen
rijtuigenmuseum (14-17 uur;
potterij (11-17 uur)
sportland met
amusementsautomaten
HERFSTTARIEF 2,00
honden mogenmee
i^SSSffS»-
ongeveer 40 procent uit goede
ren bestaat. Met name de leven
smiddelenbranche is doelwit van
winkeldieven, want in deze sektor
verdwijnt ieder jaar voor circa 200
miljoen gulden aan artikelen. Het
"shop-liften" (een wat aardiger uit
drukking voor winkeldiefstal)
heeft zich de laatste jaren echter
ook in tal van andere branches ge
manifesteerd.
Dit heeft de heer J. Grondman,
hoofd afdeling anti-derving van
Hema bv, betoogd op een bijeen
komstvan detaillisten in Den Haag.
Volgens hem dient de winkeldief
stal met alle middelen te worden
bestreden. Deskundigen hebben
geconcludeerd dat een artikel uit
bedieningszaak achtmaal op
moet worden verkocht om
het verlies te kunnen dekken, bij
supermarkt is dat negentien
maal en bij een discountzaak zelfs
29 maal. Het aantal ter kennis van
de politie gebrachte winkeldiefstal
len bedroeg in Nederland in 1965
nog 7.000 gevallen, maar twee jaar
geleden was dit aantal reeds meer
dan 14.000. De F.B.I. in de VS heeft
berekend, dat doorgaans een op de
10 klanten zich schuldig maakt aan
één of andere vorm van winkeldief
stal.
Nerveus
Naar het oordeel van de Hema-
functionaris kunnen de beroeps-
dief en de amateur duidelijk wor
den onderscheiden. De beroeps-
dieven werken meestal in combina
ties van twee of drie en hun geheim
is de aandacht te trekken en af te
leiden. De amateur verschilt van de
'beroeps' doordat hij meestal alleen
werkt en de aandacht niet op zich
wil vestigen, maar een geschikt
moment afwacht. Ten slotte is ie
dere potentiële dief nerveus vóór
zijn daad, "of hij/zij nu voor de eer
ste maal of de 25ste maal steelt,
terwijl een geroutineerde dief dit
gevoel veel beter weet te beheer-
Winkeldiefstallen kunnen onder
meer worden voorkomen door in
de winkel organisatorisch veel te
verbeteren of door het gebruik van
technische hulpmiddelen (tv-
systeem). "Maar deze hulpmidde
len zijn alleen dan effectief als het
winkelpersoneel er ook mee om
kan springen", aldus de heer
Grondman, die van mening is dat
iedere verkoper of verkoopster fei
telijk in enigerlei mate de elemen
taire kennis moet bezitten om ten
aanzien van winkeldiefstallen
waakzaam te zijn tegen afleidings-
Drees jr. op
congres DS'70
UTRECHT - In een felle aanval op
het kabinetsbeleid heeft dr. Drees
jr., fractievoorzitter van DS'70 in de
Tweede Kamer, minister Boersma
de meest a-sociale minister sinds
Colijn genoemd.
Drees deed dit vanmiddag in
Utrecht, op de tweede dag van het
verkiezingscongres van DS'70.
Boersma is volgens hem tekort ge
schoten met het nemen van maat
regelen tegen de hollende inflatie.
Ook is hij medeschuldig aan de
toeneming van het aantal ontvan
gers van sociale uitkeringen. Hij
heeft die explosie meegemaakt van
1971 af maar hij heeft gefaald in het
keren van de vloed. Verder heeft
Boersma nagelaten het begrip
„passende arbeid" te verruimen.
Uitstel is typerend voor zijn funeste
beleid.
Aantasting
Kritisch stelde Drees zich op
tegenover een aantal andere facet
ten van het kabinetsbeleid:
- aarzeling ten opzichte van onwet
tige acties;
- het kabinet is allang bezig onze
NAVO-taken aan te tasten door op
onverantwoordelijke wijze op de
fensie te bezuinigen;
- bij het ruimtelijke beleid van het
kabinet wordt het groene hart van
Holland dichtgemetseld;
- de fossiele brandstoffen worden
in roekeloos tempo opgemaakt. De
kansen om na de oliecrisis te ko
men tot een pittig terugdringen van
dit verbruik heeft men in Neder
land laten liggen.
Drees voorspelde: „Ons land gaat
naarde bliksem toe, maardat wordt
pas voluit zichtbaar in de jaren '80".
Nieuwe
kliniek
verloskunde
in Leiden
LEIDEN - Het Academisch Zie
kenhuis In Leiden beschikt sinds
gisteren over een splinternieuwe
polikliniek voor verloskunde en
gynaecologie. Met de ingebruik
neming van deze polikliniek is er
binnen de vrouwenkliniek een ze
kere verschuiving gekomen van
klinische naar poliklinische activi
teiten. Met name allerlei chirurgi
sche ingrepen, zoals de 'vroege ab
ortus provocatus, die vroeger kli
nisch werd gedaan, kunnen nu po
liklinisch worden uitgevoerd.
De nieuwe polikliniek heeft be
halve een verschuiving van activi
teiten ook een uitbreiding van mo
gelijkheden opgeleverd. Zo is het
nu mogelijk om poliklinisch de
harttoon van de foetus te registre
ren, terwijl er daarnaast een nieuw
apparaat (kosten 180.000) werd
aangeschaft waarmee door middel
van ultra-sonore geluidsgolven in
een vroegtijdig stadium van de
zwangerschap de plaats van het
kind en de baarmoederkoek kan
worden bepaald. De geluidsgolven
seinen de plaats door aan een moni
tor die er vervolgens foto's van
maakt. Hierdoor is de plaatsbepa
ling door middel van röntgenstra
ling tot vrijwel nul teruggebracht.
Ook is mogelijk om in de vijftiende
week van de zwangerschap het
vruchtwater te onderzoeken op
eventuele afwijkingen van het kind
in een later stadium, zoals een open
ruggetje,
De grote wachtkamer in de oude
polikliniek heeft in het nieuwe ge
bouw plaatsgemaakt voor een aan
zienlijk kleinere. Ook is de capaci
teit van de polikliniek iets uitge
breid met een stafkamer. Het
nieuwe gebouw, dat in een jaar tot
stand is gekomen, is min of meer
voortgekomen uit de grondige re
novatie van het nabij liggende
complex van heelkunde. Zowel
voor deze afdeling als de vrouwen
kliniek en de nieuwe afdeling or
thopedie komt er bovendien een
geheel nieuwe, geïntegreerde
operatie-eenheid.
AMSTERDAM - De directie van de
tijdschriftendivisie van de VNU
heeft zich tegenover de redactie
van "Nieuwe Revu" bereid ver
klaard te onderhandelen over de
punten, die de redactie deze week
heeft gesteld na het vernietigen van
nummer 52 van dit weekblad.
Zoals bekend werd de gehele op
laag op last van directie en raad van
bestuur vernietigd omdat men de
combinatie van teksten uit kerstre
des van koningin Juliana met, vol
gens de redactie artistieke, naaktfo
to's ongewenst achtte.
De redactie heeft naar aanleiding
van die bereidheid om te praten een
onderhandelingscommissie sa
mengesteld.
De directie van de tijdschriftendi
visie heeft de redactie laten weten
zich tot het overleg niet recht
streeks te zullen bemoeien met de
redactionele inhoud van het blad
maar die bemoeienis te willen laten
lopen via de heer Th. Huberts, di
recteur van de werkmaatschappij
„Geïllustreerde Pers".
DEN HAAG (ANP) - Een kleine
duizend kilometer ten noorden van
het Zuidamerikaanse vasteland ligt
het vulkanische, Antilliaanse ei
land Sint Eustatius. Op "21 vier
kante kilometer proberen welge
teld 1360 inwoners onder een over
igens riant tropisch klimaat in hun
levensonderhoud te voorzien. En
dat kost moeite, veel moeite. Was
Eustatius eens een welvarend han
delscentrum dat in de 18de eeuw in
het Caraïbisch gebied als gouden
rots bekend stond, de moderne op
efficiency gerichte scheepvaart laat
het eiland links liggen.
Een tactische' blunder om twee
honderdjaar geleden als eerste bui
tenlands garnizoen aan de zojuist
uitgeroepen "Verenigde Staten van
Noord-Amerika" een saluut te
brengen, schoot de Engelsen in het
verkeerde keelgat. Zij stuurden een
eskader naar het eiland, dat vervol
gens werd geplunderd en ten dele
vernietigd. Vanaf die tijd leefde de
bevolking in grote armoede. Eusta
tius gold als het meest verpauperde
eiland van de Antillen met een
grote werkloosheid en nauwelijks
middelen van bestaan.
Maar het grootste leed lijkt geleden.
Onder de enthousiaste leiding van
archtitect Julian Labrana wordt de
eens "gouden rots" in de steigers
gezet. Labrana, hoofd monumen
tenzorg van de Antillen, heeft met
financiële steun van Nederland en
de particuliere "St. Eustatius histo
rical foundation" een omvangrijk
plan opgesteld om het eiland een
grondige face-lifting te geven. De
enige stad die het eiland rijk is,
Oranjestad, gaat zijn oude gevels
een nieuw kleurtje geven, het fort
Oranje, nu bestuurscentrum, en
een aantal ruïnes worden opge
knapt, en wat niet meer te herstel
len valt, wordt afgebroken.
"Wij gaan puin ruimen, verven, re
pareren en beplanten. Het enige
wat het Eustatius interessant
maakt, haar historie zullen wij
nieuw leven inblazen, natuur
schoon hebben wij niet, de stran
den stellen niets voor, dus concen
treren wij ons op restaureren. Wij
moeten af van de gedachte dat dat
de eiland-bevolking niks zou kun
nen. Met dit project gaan wij Eusta
tius body geven", zo vertelde Julian
Labrana.
Grappig is wel dat het zo'n vaart
niet mag lopen met de wederop
bouw wanr nu al met nog een vis-
steiger in aanleg, een
waterwinnings-project in een ver
gevorderd stadium van planning en
een uitbreiding van een hotel is
Eustatius bijkans door zijn arbeids
reserve heen. "Voor het
restauratie-werk zijn drie specialis
ten uit Nederland overgekomen
maar voor de overige karweien
hebben "wij zelfs wat mensen uit
overheidsdiensten moeten halen".
Ook de toeristenstroom zal gekana
liseerd moeten worden zoals twin
tig Nederlandse artsen kort gele
den ondervonden toen zij in een
keer met zijn twintigen een bezoek
brachten aan Eustatius. Met een
bundeltje geld in de hand pro
beerde de reisleider van de artsen
automobilisten over te halen hun
voertuig voor korte tijd te verhuren
want over een autobus beschikt het
eiland niet.
Een grote pier voor vracht- en crui
seschepen die dit jaar klaar kwam,
lijkt geen onverdeeld succes. De
pier, die met vijf miljoen aan EG-
geld gerealiseerd werd, staat stevig
op de poten alleen de schepen zijn
er niet.
Labrana is geen grote voorstander
van een snelle onafhankelijkheid
voor de zes eilanden van de Antil
len: Curacao, Bonaire, Aruba, Sint
Eustatius, Saba en Sint Maarten.
"Onafhankelijkheid is een relatief
begrip. Wat moeten wij zonder eco
nomische hulp zonder assistentie
bij Defensie en Buitenlandse Za
ken. Zes eilanden, als je ze bij el
kaar voegt, krijg je een land zo groot
als Luxemburg. Maar daar zijn
geen zes vliegvelden, zes afzonder
lijke drinkwaterbedrijven en zes
medische diensten nodig, om maar
wat te noemen. Trouwens als je
willekeurige eilandbewoner
vraagt: wil je onafhankelijk wor
den? Dan zal hij je zeggen: ik ben
toch onafhankelijk".
i het strand van het eiland Sint Eustatius, één van de Nederlandse Antillen, met op c
nes. Het eiland zal binnenkort een grondige opknapbeurt krijgen.
