Bouw geen flats
maar huizen in
bestaande wijken
SABA
Het debacle van Schouwenhove
WIELRIJDERS
LANGZAAM
Bejaarden
in Leiden
Bejaarden moeten zelfstandig blijven
LIGTVOET
ZATERDAG 4 DECEMBER 1976
Leidenaars willen niet in dure service-flat
LEIDEN - In het Morskwartier,aan
de Jan Luykenlaan, wordt een flat
gebouwdSchouwenhove genaamd
Een flat met elf woonlagen en 192
appartementen. Sommige met één
kamer, andere met drie. Het is geen
gewone flat, maar een service-flat
zoals dat heet. Bedoeld voor be
jaarden die wat gerieflijker willen
wonenmet het gemak van "alles ge
lijkvloers" en een in centrale keu
ken bereide warme maaltijd. De
prijzen liggen tussen de f750 en
f1750. In maart van het volgend
jaar is het gebouw klaar en kunnen
de nieuwe bewoners er inAls die er
tenminste zijn, want tot nu toe is de
belangstelling aan de magere kant.
Nog wat meer bijzonderheden over
dit omvangrijke project: de bouw is
een initiatief van de stichting Zo
merland, die ook elders in het land
dergelijke service-flats heeft laten
zetten. De kosten zijn 25 miljoen. De
gemeente heeft een paar jaar gele
den besloten garant te willen staan
Door
Ton van Brussel
In de jaren zestig was men
het er zo over eens. Het was
gevaarlijk om als je "bej
aard" was thuis te blijven
wonen. Voor iedereen zou
immers een moment komen
dat de handicaps de be
hoefte om alles alleen te
doen in de weg gaan staan
en voor die tijd moest men
maatregelen hebben geno
men. Veel Nederlanders lie
ten zich daarom al vrij
vroeg, zo tussen de vijftig en
zestig jaar inschrijven om
van een plaats in een bejaar
dentehuis verzekerd te zijn.
Belangrijk was wel dat men
nog niets mankeerde, want
aan zieke mensen bestond
in een bejaardentehuis geen
behoefte. Die moesten maar
naar een verpleegtehuis.
Bejaardentehuizen werden in grote
aantallen gebouwd, veelal flats,
want dergelijke bouw zou veel
voordelen bieden. In 1970 gaf het
voor rente en aflossing van de le
ning die de stichting Zomerland
heeft gesloten,om de bouw te bekos
tigen. Dit tot een bedrag van 22 mil-
joen. Dat betekent dat als de ver
huur van de appartementen op de
een of andere manier niet vol
doende oplevert. Leiden de tekorten
betaalt. De gemeenteraad stelde
destijds wel als voorwaarde dat de
flat gebouwd moest worden voor
Leidenaars.
Wat wil nu het gevalLeidenaars
willen helemaal niet in die flat wo
nen. Er is een inschrijving geweest,
die 125 gegadigden heeft opgele
verd, van wie 17 Leidenaars. De
rest komt vooral uit plaatsen als
Wassenaar en Den Haag. Een voor
de hand liggende reden is dat de
prijzkn voor de meeste Leidenaars
te ho|>g zijn en dat het voor veel
mensen zelfs niet mogelijk is om een
appartement met steun van de
huursubsidieregelingte betrekken.
Wat is het gevolg? Er is een flat ge
ministerie een bejaardennota uit.
Daarin stond dat het lang niet voor
alle bejaarden nodig was om naar
een verzorgingstehuis te verhuizen.
De meesten konden makkelijk
thuis blijven wonen. Als de nood
echt aan de man kwam, kon altijd
de hulp worden ingeroepen van een
bejaardenverzorgster, een wijk
verpleegster, of een dienstencen
trum. Deze laatste vorm van
dienstverlening werd sterk uitge
bouwd. Was dit soort hulp niet ge
noeg, dan kon altijd nog worden
besloten naar een tehuis te gaan.
Vroeger moest je "gezond" zijn om
in een tehuis te mogen, vanaf dat
bouwd, waar in Leiden geen be
hoefte aan beslaat. Als er niet vol
doende belangstelling van buiten
de stad komt, kan het gebouw niet
goed geëxploiteerd worden en kost
het de gemeente veel geld.
Wat maakt dit alles nog triester dan
het al lijkt? Leidenaars willen niet
in een service-flat wonen, maar een
groot aantal staat wel op de wacht
lijst vooreen verzorgingstehuisPer
1 juli van dit jaar was er voor deze
tehuizen een lijst van ruim twee
honderd wachtenden. De ervaring
wijst uit dat er per jaar nog minder
dan tien procent van die lijst ge
plaatst kan worden. Op de wacht
lijst staan bovendien alleen urgente
en zeer urgente aanvragen.
Wat lijkt een oplossing? Bouw in de
toekomst geen service-flats, maar
verzorgingstehuizen, want daar
bestaat, althans in deze stad meer
behoefte aan.
Nare bijkomstigheid: service-flats
worden in de zg. vrije sector ge
bouwd" en dat betekent dat ze als
paddestoelen uit de grond kunnen
schieten zonder dat iemand er iets
tegen kan doen. De gemeenteraad
zou wel kunnen beslissen niet meer
garant te staan voor aflossingen.
Verzorgingstehuizen kunnen bo
vendien alleen gebouwd worden na
goedkeuring van het ministerie van
CRM, dat onlangs bekend heeft ge
maakt geen toestemming voor
nieuwbouw meer te willen geven.
Rumoer in sommige fracties i
Leidse gemeenteraad. Woede ook.
In betogen in vergaderingen aan
dit onderwerp gewijd, wordt door
raadsleden naar het voorhoofd ge
wezen, om aan te geven dat de ge
meenteraad met het besluit om voor
een dergelijk hoog bedrag garant te
staart voor een voorziening waar
niemand op zit te wachtende plank
stevig heeft mis geslagen. Het ru
moer komt wel wat laat. Het besluit
is genomen en niet meer terug te
moment moest je wat mankeren
om een plaats te krijgen. Het minis
terie gaf aan dat maar tien procent
van de bejaarden naar een centrum
mocht gaan.
In de vijfjaar die na het verschijnen
van die bejaardennota volgden,
werd driftig gewerkt aan het uit
werken van de gedachte, die in dit
geschrift naar voren was gekomen.
In '75 was het doel in veel steden
bereikt. Er waren genoeg verzor
gingstehuizen gebouwd om die tien
procent op te vangen.
In dat zelfde jaar verscheen echter
een nieuwe nota. In vijfjaar gebeurt
er nogal wat, de kijk op dingen ver
Schouwenhove: laat
draaien. Sommige raadsleden we
ten zich nog te herinneren dat het
destijds als hamerstuk de gemeen
teraad passeerde. Niemand vond
het kennelijk nodig om over deze
kwestie geïnformeerd te worden.
Tussenoplossingen zijn nauwelijks
mogelijkEen service-flat is iets we
zenlijks anders dan een verzor
gingstehuis, waar veel meer perso
neel aanwezig is en waar niet
wordt volstaan met het verstrekken
van een warme maaltijdzoals dat
in "Schouwenhove" gaat gebeuren.
De Schouwenhovekwestie heeft toch
een voordeel opgeleverd. De discus
sie over het beleid dat de gemeente
op het gebied van de bejaardenzorg
moet voeren is weer op gang ge
bracht. Een belangrijke oorzaak
van die opleving in de discussie is
ook het pakket van bezuinigingen
dat staatssecretaris Meijer van
CRM onlangs voor deze sector aan
kondigde. Ook zijn de opvattingen
over bejaardenhuisvesting de laat
ste jaren ingrijpend veranderd.
andert en dan moeten oude stand
punten weer eens aan de werke
lijkheid worden getoetst en als dat
nodig is worden herzien. Dat ge
beurde, want in deze nota werd nog
meer gewezen op het principe dat
bejaarden zoveel mogelijk zelf
standig moeten blijven wonen. Ge
steld werd dat niet voor tien, maar
slechts voor zeven procent van alle
bejaarden een plaats mocht zijn in
een verzorgingstehuis. Oude tehui
zen, sterk aan vernieuwing toe,
werden gesloten. Met name die
door particulieren werden geëx
ploiteerd, verdwenen in grote aan
tallen.
We schrijven 1976, het jaar dat de
overheid zijn 1%-operatie begon.
Bezuinigingen op de uitgaven aan
collectieve voorzieningen. Ook in
de bejaardensector moest de broe
kriem strakker. Staatssecretaris
Meijer kondigt bezuinigingen aan.
geen nieuwbouw meer van ver
zorgingstehuizen, ook niet in plaat
sen waar nog niet voor zeven pro
cent van de bejaarden ruimte is in
een tehuis;
geen verbouwing of uitbreiding
van bestaande tehuizen. Een en
kele uitzondering kan worden ge
maakt, maar alleen met toestem
ming van de ministeries van CRM
en Economische Zaken;
In verzorgingstehuizen mogen
per tien bejaarden niet meer dan
drie personeelsleden werken;
In elke stad moet een plaatsings
commissie de aanvragen gaan
beoordelen op urgentie.
"Oude bomen moetje niet verplan
ten" is een oud spreekwoord. Met
betrekking tot bejaarden is het
weer in zwang gekomen, met name
in kringen van de progressieve par
tijen. De PPR was bijvoorbeeld, ge
tuige haar programma's, al lang van
opvatting dat bejaarden niet in flats
thuis horen, maar in hun eigen
woonomgeving moeten blijven.
"Extra-murale hulp" is dan nodig
en dat betekent dat er een uitbrei
ding moet komen van de bejaar
denverzorging en de dienstencen
tra, en dat er meer aangepaste wo
ningbouw moet worden gepleegd.
Als het even kan geïntegreerd, dus
in de binnenstad, opgenomen in
bestaande woonwijken.
De discussie in de gemeenteraad en
in de adviescommissies zal zich de
komende tijd dan ook logischer
wijs toespitsen op de vradg welke
mogelijkheden Leiden heeft om
aan de veranderde inzichten tege
moet te komen en de bezuinigingen
van de overheid op te vangen.
[BRINK Luchtverwarming /ij
^aMS3a>2ES*BS!,si£ae®as^ Uw installateur:
LUCOTHERM B.V.- ALPHEN a/(J RIJN
Kalkovenweg 58. Postbus 337, Telefoon (01720) 2 03 00
Lom-school van
Driftstraat
naar opgeknapt
schoolgebouw
Ter Haarkade
LEIDEN TEL. 071-140941
LEIDEN - Het PSP-
gemeenteraadslid Anne van de
Zande stapt volgend jaar mei uit de
gemeenteraad. Ze zal worden op
gevolgd door Hilda Passchier (27),
thans fractie-assistente van de PSP
in de raad en fractie-secretaresse
van de PSP-tweede kamer-fractie.
Van de Zande is drie jaar gemeen
teraadslid geweest en vindt dat
"wel genoeg". Binnen PSP was al
eerder afgesproken dat zij tussen
tijds door een ander zou worden
opgevolgd. Ze zal wel als fractie-
assistente bij het werk van de PSP
in de gemeenteraad betrokken blij-
Spreektijdbeperking. Ondanks
het verzet van het CDA hebben B
en W aan de gemeenteraad het
voorstel gedaan om bij de komende
begrotingsbehandeling - die up 13
december begint - iedere fractie
aan een gelijke spreektijdbeper
king te onderwerpen. Het initiatief
hiertoe is uitgegaan van de WD.
Volgens dit voorstel zou de begro
ting in 35 a 40 uur behandeld kun
nen worden. De eerste vergadering
begint 13 december om twee uur. In
principe kan er die week elke dag
van twee tot zes uur en van half ze
ven tot elf uur door de gemeente
raad vergaderd worden.
LEIDEN - B en W stellen de ge
meenteraad voor zijn medewerking
te verlenen aan een verbouwing en
uitbreiding van het schoolgebouw
Ter Haarkade 1. In dat gebouw zal
de prot. chr. lom-school aan de
Driftstraat te zijner tijd worden on
dergebracht. Met de verbouwing en
uitbreiding is een bedrag gemoeid
van 1.842.650. De raad wordt ge
vraagd dit krediet beschikbaar te
stellen. Als het gebouw klaar is zal
het "om niet" in eigendom worden
overgedragen aan het bestuur van
de lom-school, de Stichting Chris
telijk Orthopaedagogisch Instituut
voor Leiden en Omstreken. De
bouw wordt onderhands aanbe
steed.
De prot.chr. lom-school is al enkele
jaren in het gebouw aan de Drift
straat gehuisvest. Omdat dit ge
bouw zeer slecht was en voortdu
rend schade ondervond door ver
nielingen, werden er diverse po
gingen gedaan andere huisvesting
te krijgen. Aanvankelijk leek er
sprake van te zijn dat de zesklassige
school het voormalige kweek
schoolgebouw aan de Paulus
Buysstraat zou betrekken, maar dat
gebouw werd door de inspectie af
gekeurd. In het gebouw aan de Ter
Haarkade krijgt de school nu
ruimte voor zeven klassen.
LEIDEN - Aan de Leidse universi
teit zijn geslaagd voor het doctoraal
examen geschiedenis G. J. J. Vries
(Leiden), theologie J. W. H. Blaauw
(Leiden), farmacie D. de Roode,
mej. J. J. Juffermans en J. T. Op 't
Land (allen te Leiden).
Aan de Technische Hogeschool in
Delft is J. M. Lohman (Alphen aan
den Rijn) geslaagd voor het docto
raal examen elektrotechnisch in
genieur.
LEIDEN - Herkent u dit stille hoekje? Het stadsbeeld verandert bij stukjes
en beetjes en het straatbeeld ondergaat een complete gedaantewisseling
De huizen rechts verdwenen .De straat werd verbreed tot aan het water dat
achter de huizen stroomde. De blinde muur is één grote reclame geweest
voor Het Vaderland, een krant die toen nog voor drie gulden per kwartaal
verkrijgbaar was. De bestrating veranderde: de keitjes maakten plaats
voor klinkers. De gaslantaarn verdween van het toneel. De winkel links is
gemoderniseerd: en de garen en band, sajetten, corsetten, zeep en eau de
cologne die meneer Smits daar verkocht maakten plaats voor fietsen van
meneer Walenkamp. Wie, zoals op de foto, rustig midden op straat zou
poseren, zou het nu niet meer overleven, want de verkeersdrukte is flink
toegenomen. Wie goed kijkt ziet aan het winkelpand links een bordje:
Wielrijders langzaam rijden". Toen was het rijwiel blijkbaar wat nu de
auto is: een gevreesd en razendsnel vehikel.
Het toen nog rustige hoekje, is het kruispunt van Haarlemmerstraat
Blauwpoortsbrugen Paardensteeg (nu Prinsessekade). De bebouwing
rechts moest verdwijnen toen het Kort Rapenburg overwelfd werd en de
steeg verbreed moest worden in verband met de opkomende verkeersdruk
te.
De foto werd ons gestuurd door NA. Haasnoot, een zeer bejaarde Katwij-
ker die in zijn jeugd vaak in Leiden logeerde. Waar de foto vandaan komt
weet hij niet precies. Misschien van de familie Den Houter bij wie hij
logeerde op de Herengracht. De foto zal omstreeks rond de eeuwwisselling
genomen kunnen zijn.
Huize Vreewijk, een verzorgingstehuis voor bejaarden. De overheid heeft inmidd
zeven procent van de bejaarden een plaats moet zijn in een dergelijk tehuis.
