"Loyen was zonder meer de
wreedste van de SS-beulen"
Rekeninghouders
van dePostgiro:
belangrijk nieuws
de steirekening
PRISMA
Adviescentrum
voor werklozen
binnenkort open
Rijkspostspaarbank en postgiro
p£D
JOODSE GETUIGE IN PROCES IN ROERMOND:
BEGEER
VAN KEMPEN EN VOS
JUWELIERS
Loods in Acaciastraat
toch nog verplaatst?
WOENSDAG 24 NOVEMBER 1976
ROERMOND (SP) - Met het horen van de eerste getuige is er opeens tekening gekomen in
het proces tegen SS-kampbeul Hans Loyen. Ook de merkwaardige houding van de ver
dachte ter zitting lijkt veel duidelijker te zijn geworden.
Loyen, die het op de eerste dag deed voorkomen of hij aan het eind van zijn krachten was,
staart weliswaar nog steeds met verwezen blik om zich heen fin het vermoeide grijpen van
zijn rechterhand naar zijn voorhoofd is een stereotiep gebaar geworden. Maar hij blijkt veel
meer bij de tijd te zijn dan aanvankelijk scheen.
Loyen weet precies antwoord te De term
geven op vragen die betrekking beurtenis
hebben op "onschuldige" zaken uit transport
het jodenkamp Bobruisk. Zo spuit ghetto
hij onmiddellijk op wat daar zijn
"arbeidstijden" waren: van 8 tot 12
en van 1 tot 5 uur.
Zodra het echter gaat om de ten
laste gelegde gruweldaden geeft hij
niet thuis. Dan grijpt hij weer naar
zijn hoofd, mompelt dat hij het niet
weet en dat hij zó in de war is.
Gruwelijk
De feiten komen niettemin
voor een op tafel, zij het dat recht- joden verdronken
bankpresident mr. H. J. te Strake
vindt dat er een grens getrokken
moet worden. Letterlijk zegt hij:
"De objectiviteit gebiedt dat we in
bijzonderheden zullen treden, an
ders blijkt niet onder welke om
standigheden de feiten zijn ge
pleegd. Anderzijds zijn de bijzon
derheden. zo gruwelijk dat de
rechtbank een grens zal trekken,
om niemand met meer gruwelijk
heden te belasten dan strikt nodig
is. Men weet nu dus dat het in wer
kelijkheid nog gruwelijker is toe-
ontleend aan een ge- Achtereenvolgens bevestigt de ge-
1942, toen het eerste tuige dat verdachte schuldig is aan
n '900 jóden uit het alle punten van de tenlastelegging.
Warschau aankwam. De getuige hoort tot de 49 overle-
Wie zich ziek voelde mocht naar vo- venden van in totaal 1500 joodse
ren treden, die zou wordén terug- gevangenen van Bobruisk. Zelf
gestuurd naar de Heimat, want de was Wasserstein er ongeveer 25
wagons stonden er toch nog. Onge- keer getuige van dat Loyen iemand
veer 100 stakkers waagden de stap. ophing.
Tien minuten later lagen zij dood- Wurging door de laars op de nek
geschoten in het massagraf. heeft hij hem ongeveer 20 keer zien
plegen. "Aan het grijnzen en lachen
Feestdagen er
Op zon- en feestdagen, als de heren Hij verklaart dat Loyen verreweg
SS'ers zich verveelden, werden wel de wreedste en de moordlustigste
diep wa- van alle SS-bewakers was. Als
terbassin. Wie probeerde zich vast Loyen in het kamp of in een barak
te klampen aan de rand werd door verscheen, probeerde iedereen uit
Loyen en nog twee andere deelne- zijn gezichtsveld weg te vluchten,
mers tegen het hoofd en de handen want wiè hem voor de voeten kwam
getrapt, tot hij tenslotte van uitput- liep altijd het risico zondermeer te
ting verdronk. worden doodgetrapt of opgehan-
Loyen heeft ook békend een der gen
gevangenen levend te hebben be-
e niet onttrekken a
graven en een- 18-jarige jongen tot
aan de nek te hebben laten ingra
ven, waarna hij hem tegen het
hoofd trapte tot hij dood was. An
dere gevangenen moesten ook
trappen. Zij deden het, want zij wis
ten dat hen anders hetzelfde lot te
wachten stond.'
Verbetering
verkeer
op
Mare
Ik kon r
doden van joden, anders zou ik zelf Tenslotte heeft Loyen bekend dat 1%T,
voor het Kriegsgericht zijn gekó- hij één jood heeft gedwongen zijn 1 C>1 IHIO
men", heeft Loyen in het vooron- geslachtsdeel op een hakblok te 1 1
leggen, waarna hij het met een mes
eraf sloeg. "De joden die ik het ge- LEIDEN - Om de verkeerssituatie
slachtsdeel heb afgeslagen, liet ik op de Nieuwe Mare te verbeteren
door andere joden in het massagraf heeft het Leidse college van B en W
gooien", leest de president voor, "ik besloten een aantal maatregelen te
vestig de aandacht op: de joden, laten treffen. Die maatregelen
Meervoud dus". voorzien in de aanleg van een flets-
"Hebt u wel eens opgemerkt dat strook op de Nieuwe Mare met een
sommige SS'ers wreder waren dan lengte van 20 meter vanaf de Lam-
anderen"? vraagt de president. Als mermarkt. De fietsstrook die 1.50
antwoord volgt een van Loyens meter breed wordt, wordt bestraat
zeldzame bekentenissen ter zitting: met rode tegels en wordt van de rij-
'Tk geloof dat ik het meeste heb ge- baan gescheiden met een witte
daan. Maar precies weet ik het niet streep. Op de scheiding van voet-
meer". pad en fietsstrook wordt een he
kwerk geplaatst. Op het nemen van
maatregelen werd onlangs aange
drongen door het buurtcomité
Getuige Isak Wasserstein (56) uit Noordvest.
derzoek gezegd. De SS-
commandant zou hebben bevolen
dat alle joden in het kamp uitge
roeid moesten worden, het hin
derde niet hoe.
Daarom dóódde Loyen zijn slach
toffers op velerlei manieren: door
doordschieten, ophangen, dood
trappen, verdrinken en levend be
graven, zo bekende hij aan de re
cherche. Alle SS'ers deden dat> be
weerde hij.
Volgens getuigen was het verdach-
tes "specialiteit" om met een soort
keiharde voetballerstrap een jood
tegen de grond te schoppen en hem
dan met zijn laars op de keel te
wurgen. Alle joden in het kamp wa
ren uitgeput door hun ondragelijk
leed, het harde werk, de kou en
voedselgebrek. Wie ziek was werd
afgemaakt. Loyen bekende aan de
recherche dat hij talrijke joden
heeft doodgeschoten, die in hun
barak uitgeput op het stro lagen.
"Naar de Heimat gaan"
Kom eenspolshoogte nemen bg:
Hoogstraat6-Leiden
De wreedste
Garmich-Partenkirchen weet het
nog wel precies. Op zijn 22ste jaar
was hij bij een razzia opgepikt in
het ghetto van Warschau en naar
Bobruisk gevoerd. "Wilt u zich om
draaien en de verdachte eens aan-
te zeggen of u hem her-
SCHIPHOL - De studentenleidster Nkosasana Diamini uit Soweto, die
in september van dit jaar uit haar land (Zuid-Afrika) is gevlucht, kwam
gistermiddag op Schiphol aan. Ze mag voorlopig zes dagen in o
blijven. Op de luchthaven werd zij afgehaalddoor Conny Braam
Anti-Apartheid Comité, die haar met bloemen verwelkomde.
LEIDEN - Het Leidse adviescen
trum voor werklozen, dat al
maanden geleden is aangekon
digd, zal binnenkort worden
geopend. Waar het zal wórden
gevestigd wilde wethouder Van
Aken gisteravond tijdens een
1 vergadering van de raadscom
missie voor economische aange
legenheden nog niet meedelen,
evenmin als de precieze datum
waarop het centrum zal gaan
draaien.
Yand. ^e' deelde hij mee, dat het advie-
n het scentrum zal gaan werken onder
vaste term in Bobruisk. Het bete- kent", vraagt de president.
kende dat de slachtoffers r
"Nee", zegt de getuige, "ik heb hem
buiten het kamp vanmorgen al gezien en ik herken
moesten lopen, waar zij werden
doodgeschoten. Loyen bekende
drie of vijf keer aan deze executies
te hebben deelgenomen.
Theaterworkshop
LEIDEN - Overmorgen (26 no
vember) sluit de inschrijving voor
de theaterworkshop in 't Breehuys.
Er is nog plaats voor maximaal drie
deelnemers.
Het is de bedoeling dat in 20 bij
eenkomsten van ongeveer twee uur
een kleine theaterproduktie tot
stand komt. Deze zal dan in mei en
juni op diverse plaatsen in de stad
gespeeld worden. De aard en sa
menstelling van de produktie
wordt in samenspraak door deel-
nemers en begeleiders bepaald.
Om een goede groep te krijgen die
gezamenlijk vorderingen maakt
wordt van de deelnemers verwacht
dat ze in principe het hele seizoen
meedoen.
De kosten bedragen f 10,- per per
soon per maand. Belangstellenden
kunnen zich" bij 't Breehuys Bsees-
traat 19 opgeven. Zij krijgen dan in
formatie thuisgestuurd.
hem niet". Dan toont de president
getuige de foto van de SS-bewakers
in uniform. "Ja", zegt Wasserstein,
"de tweede van links, dat is Loyen".
nieuwe
uitgaven lij,:.;?',
De Amerikaanse Burgeroorlog,
door G. Schomaekers. Uitgeverij
Unieboek, Bussum. 24.50
Dè Modernen 1945 - 1975. 104 re-
produkties verzameld en ingeleid
door Terry Measham. De Haan
kunst kijkboeken. Unieboek.
24.50
Een piepklein feestje, door Gregor
Frenkel Frank. Uitgeverij Elsevier.
12.50
Lichte vensters, door G. van Nes-
Uilkens. Uitgeverij Van Holkema
Warendorf, Bussum. 19.90
Een tijd van leven, een tijd van
sterven, door E.M. Remarque. Van
Holkema Warendorf. 19.90
Monsignore, door Jack-Alain Lé
ger. Roman. Uitgeverij Meulenhoff,
Amsterdam, 24.90
Het leven van Wolfgang Amadé
Mozart, door Karla Hoeker. Uitge
verij Hollandia, Baarn. 19.75
LEIDEN - In de komende periode in de Narcissenstraat al een grote
zal de gemeente, in overleg met de nissenhut staat. Woningbouwver-
woningbouwvereniging De Tuin- eniging Tuinstadwijk maakte be-
Na de succesvolle introduktie van de Renterekening en
de Plusrekening hebben de Rijkspostspaarbank en de Postgiro
opnieuw goed spaarnieuws:
De Sterrekèning is een resultaat van nauwe samen
werking tussen RPS en PCGD waarin spaargemak wordt
gecombineerd met een extra aantrekkelijke rente:
stadwijk, nagaan of de loods die i._
de Acaciastraat staat, alsnog kan
zwaar tegeit plaatsing van de loods
terreintje tussen de
worden verplaatst. Dit beloofde gen Meidoornstraat 15 en 19. Plaat
wethouder Verboom gisteravond
de vergadering van de raads-
volkshuisvësting,
sing van de hal op de berm
Kastanjekade zou' volgens de
w. Plantsoenendienst de dood van'
die zich langdurig met deze loods enkele bomen ten gevolge hebben,
bezighield.
De loods staat er ten behoeve van
de renovatiewerkzaamheden die in
het omliggende complex van De
Tuinstadwijk de komende jaren
worden verricht. Bewoners van de HfHÜÜIHL w.
Acaciastraat hebben echter nad- den dat de zaak nader onderzocht
terwijl de berm bij de spoorwego
vergang Kastanjekade, hoek Her
enstraat om verkeerstechnische
redenen afviel.
De commissieleden toonden zich,
met de bewoners echter niet over
tuigd van alle argumenten en wil-
rukkelijk blijk gegeven van bezwa
ren tegen de plaats van de loods,
zoals ook al eerder in deze krant
gemeld. Gisteravond waren zij in
grote getale aanwezig bij de com
missievergadering.
zal worden. In een volgende verga
dering zal daarvan het resultaat
door wethouder Verboom worden
meegedeeld.
In ieder geval kwam gisteravond
vast te staan dat de bewoners i
Uw spaargeld blijft altijd direkt opvraagbaar. Over elk
opgenomen bedrag wordt 2% in mindering gebracht op het
tegoed.
U als Postgiro-rekeninghouder ontvangt persoonlijk de
informatieve folder "Makkelijk sparen met de Postgiro en de
RPS". In deze folder is tevens een aanmeldingsformulier
opgenomen.
De Slerrekening is een produkt van samenwerking van uw Postgiro en uw RPS.
Ambtenaar Akse memoreerde dat de Acaciastraat niet tijdig van de
er op verzöek van één van de bewo
ners, de heer Kromwijk, gezocht is
naar andere plaatsen. Een gedeelte
van de Koninginnelaan (de mid
denberm en een stuk van de open
bare weg) viel af, vanwege de ver
keerssituatie en gezien het feit dat
plaatsing van de loods door de ge
meente op de hoogte zijn gesteld.
Ook was daarover - in tegenstelling
tot wat gebruikelijk is - geen over
leg gepleegd met de afdeling Bouw
en Woningtoezicht en met de
bran#weer. «1=
U!.Vi
toezicht van de gemeentelijke so
ciale dienst. Het zal echter niet
gevestigd worden in het gebouw
van de sociale dienst aan de
Steenschuur.
Op grond van een artikel in de Wet
Werkloosheids Voorziening
(WWV) kan een gemeente
sociaal-culturele en educatieve
activiteiten opzetten voor werk
lozen. Naar verwacht wordt, zal
het werklozencentrum in eerste
i instantie voor. dergelijke activi
teiten gebruikt worden.
Tegelijkertijd zal de vakgroep kli
nische psychologie van de Leidse
universiteit onder de bezoekers
van het centrum een onderzoek
houden, waaruit moet blijken
welke verlangens werklozen van
een dergelijk centrum hebben.
Deze week is de vakgroep al be
gonnen met een proef-enquête
onder de bezoekers van het Ge
westelijk Arbeidsbureau.
Overigens is de vakgroep klinische
psychologie niet de enige, die
zich met onderzoek naar de
Leidse werkloosheid bezighoudt.
Ook op het sociologisch instituut
en op het instituut voor preven
tieve geneeskunde is men bezig
met werkloosheidsonderzoek.
Voor een deel van dit onder
zoekswerk heeft het ministerie
van sociale zaken een subsidie
verstrekt.
Een en ander kwarii gisteravond
aan de orde tijdens een gesprek,
dat de commissie had met direc
teur J. G. Schumacher van het
GAB. Uit cijfers, die de heer
Schumacher daarbij op tafel leg
de, bleek dat er in 1975 in totaal
ongeveer 8000-mannen bij het
GAB zijn ingeschreven en 4000
vrouwen. Deze cijfers hebben
dus betrekking op het totaal aan
tal ingeschrevenen in ëen heel
jaar, en niet op de werkloosheid.
Het aanbod van arbeidskrachten
(de werkloosheid) bedroeg in
1975 gemiddeld 2527 mannen en
585 vrouwen.
Meer dan de helft van het aantal be
zette arbeidsplaatsen in het
GAB-district Leiden behoort tot
de dienstensector, zo bleek ver-
der'uit de cijfers. Van het totaal
aantal arbeidsplaatsen (70.610)
behoorden er vorig jaar 40.420 tot
de dienstensector, 23.230 tot de
industrie, 2.985 tot de landbouw
en 3.975 tot de visserij.
In totaal werden er door de werk
gevers vorig jaar 998 ontslagaan
vragen bij het GAB ingediend.
(Een dergelijke aanvraag is niet
nodig by ontslag op staande voet
en bij ontslag met wederzijds
goedvinden). Van de door werk
gevers ingediende aanvragen
werden er 788 toegestaan, 32 af
gewezen en 178 ingetrokken.
Door werknemers werden er vorig
jaar in totaal 20 ontslag
aanvragen ingediend. Daarvan
werden er 9 toegestaan, 3 afgewe
zen en 8 ingetrokken.
In de eerste negen maanden van
1976 dienden de werkgevers 582
ontslagaanvragen in. Daarvan
werden er 436 toegestaan, 39 af
gewezen en 107 ingetrokken.
Het aantal door werknemers inge
diende ontslag-aanvragen ligt in
de eerste negen maanden van dit
jaar al h'oger dan over heel 1975:
28. Daarvan werden er 16 toeges
taan, 5 afgewezen en 7 ingetrok
ken.
De werkloosheid in de eerste negen
maanden van dit jaar ligt gemid
deld op een hoger peil dan het
gemiddelde over 1975. Van ja
nuari tot en met september 1976
bedroeg het aantal beschikbare
arbeidskrachten gemiddeld 2636
mannen en 728 vrouwen, (tegen
zoals hierboven staat, resp. 2527
en 585 in 1975).
