Wie komen
in het
Witte Huis?
Succesverhaal
van onbekend
pindatelertje
Gerald Ford:
de ongekozen
president
Mondaleheeft
veel gevoel
voor humor
«ar
Dole: fervent
aanhanger
Richard Nixon
ZATERDAG 30 OKTOBER 1976
EXTRA
DEN HAAG (ANP) - James Earl Carter Jr., zo luidt de volledige naam van
de begin dit jaar kansloos geachte Democratische kandidaat voor het
Amerikaanse presidentschap. Jimmy Carter, die in een half jaar van
voorverkiezingen zoveel nationale (en internationale) bekendheid en
stemmen wist tc vergaren, dat hem die nominatie op de nationale con
ventie niet meer kon ontgaan. Die bovendien de sedert 1968 zo verdeelde
Democratische partij tot een eenheid wist te smeden die nu weer zo
hecht is, dat de kans op een Democratische overwinning bij de presi
dentsverkiezingen van 2 november groot wordt geacht.
Directeur
Wie is nu in werkelijkheid deze pindateler uit het plaatsje Plains in het
zuidwesten van de staat Georgia, waarvan hij maar één termijn van vier
jaar gouverneur was?
James Earl Carter Jr. werd 1 oktober 1924 in Plains geboren als zoon van
een kruidenier die ook van de boeren uit de omgeving pinda's opkocht
voor wederverkoop. Na zijn studie aan het marine-instituut werkte
Jimmy Carter gedurende zeven jaar als fysicus onder admiraal Rickover
aan het kemonderzeebootprogramma. Toen in 1953 zijn vader overleed,
nam Carter ontslag uit de marine om zich met de familiezaken te be
moeien. Hij werd een succesrijk pindateler en directeur van de Carter-
magazijnen.
Zijn eerste stappen op het politieke pad deed Carter in 1962 toen hij zich
kandidaat stelde voor de senaat van Georgia en in een felle campagne-
strijd won. Twee jaar later werd hij herkozen. In 1966 leed Jimmy Carter
een nederlaag toen hij zich kandidaat had gesteld voor het gouverneur
schap van Georgia. Hij wijdde zich weer aan familiezaken om in 1970 een
nieuwe poging te wagen, ditmaal met succes.
Het waren geen gemakkelijke vier jaren als gouverneur. Carters rustige
benadering van zaken bleek gepaard te gaan met een afkeer van com
promis en politiek handjeklap. "Deze man is van staal van binnen. Als
hij denkt dat hij gelijk heeft, is hij de onwrikbaarste kerel die je ooit hebt
meegemaakt", aldus een commentaar van iemand uit zijn toenmalige
bestuur. Zo bracht Carter kort nadat hij gouverneur was geworden de
300 raden, bureaus en agentschappen van het staatsapparaat door sa
mensmelting terug tot 22. Dit ondanks fel verzet van belangengroepen.
Milieu
In de vier jaar dat hij gouverneur van Georgia was bereikte Carter de
reorganisatie v^n het staatsapparaat, opvoering van de meeste openbare
hulpprogramma's, begon hij het "heritage trust program" tot behoud
van natuur en geschiedenis. Hij ijverde hard voor de bescherming van
het milieu.
Jimmy Carter is van oordeel dat wat op staatsniveau ging, ook in Washing
ton zal gaan. Hij noemt zijn politieke filosofie "verlicht conservatisme",
maar het is niet eenvoudig de Democratische kandidaat, die zeer gods
dienstig is en zegt zijn besluiten in gebed te nemen, een etiket op te
plakken. Hij noemt zichzelf een fiscaal conservatief en een liberaal op
het gebied van sociale kwesties. Zo zei hij bij zijn ambtsaanvaarding als
gouverneur "De tijd voor rassendiscriminatie is voorbij. Geen mens, of
hij nu arm is, zwak of zwart of van het platteland komt, mag ooit de extra
last te dragen krijgen dat hem de kans op een opleiding, een baan of
gewoon gerechtigheid wordt onthouden".
Zoals gemeld wil Carter op nationaal gebied het "mes in Washington
zetten". Hij gelooft de 1900 federale instellingen tot niet meer dan 200
departementen te kunnen terugbrengen, waardoor een enorm bedrag
aan belastinggelden zou kunnen worden bespaard en bovendien een
doelmatiger regeringsapparaat zou ontstaan.
Zijn gebrek aan internationale ervaring heeft Carter in de afgelopen
maanden al proberen goed te maken door uitvoerig overleg met zijn
staatgenoot en oud-minister van defensie Dean Rusk. Hij is bovendien al
fel ingegaan tegen zijn Republikeinse tegenstander Ford. Zo verwijt
Carter Ford hét woord "ontspanning" te hebben laten vallen. Carter wil
de ontspanningspolitiek met de Sowjet-Unie voortzetten, maar dan niet
ten koste van de nauWe samenwerking met de vrienden en bondgeno
ten. Hij vindt bovendien de resultaten voor Amerika tot nog toe negatief.
Kinderen
Oud-gouverneur Jimmy Carter van Georgia heeft de naam in zijn functies
te groeien en hij is vast van plan dat ook op het Witte Huis te doen, zo hij
volgende week tot de volgende bewoner daarvan wordt verkozen.
Jimmy Carter trouwde toen hij 22 jaar was en juist was afgestudeerd aan
het marine-instituut Zijn vrouw Rosalynn Smith (48) schonk hem vier
kinderen. Jack (28), Chip (26), Jeff (23) en nakomertje Amy (8). Het
echtpaar Carter heeft één kleinkind.
WASHINGTON (ANP) - „Wij heb
ben twee presidenten en drie
vice-presidenten gehad in twee
jaar met maar een verkiezing".
„Wij willen die opmerkelijke man
uit Georeia. Jimmy Carter, in het
Witte Huis zetten". Dit zijn enke
le uitspraken waarmee de Demo
cratische kandidaat voor het
vice-presidentschap, Walter F
Mondale (Fritz voor vrienden)
zijn gehoor tegemoet is getreden
tijdens de verkiezingscampagne.
Microfoon
De senator uit Minnesota gaf blijk
van humor toen tijdens een ver
kiezingstoespraak een microfoon
stoorde. „Wat wij nodig hebben is
een nieuwe generatie leiderschap
en een nieuwe microfoon", zo
reageerde hij.
Het is echter niet alles humor wat
de klok slaat bij Mondale. Vol
vuur raakte hij als hij sprak over
de noodzaak diegenen in Ame
rika te helpen die geen kans krij
gen te delen in wat hij de „volheid
van het Amerikaanse leven"
noemt.
In de 12 jaar dat Walter Mondale
Minnesota in de Senaat verte
genwoordigt, heeft hij een groot
deel van zijn tijd besteed aan wet
telijke maatregelen ter verbete
ring van de woningbouw, het on
derwijs, de zorg voor het kind,
werkgelegenheidskansen enzo
voort. „Wat mij interesseert is
machteloosheid", zei hij eens.
Predikant
Mondale zegt zijn sociale bewo
genheid van zijn vader te hebben,
een methodistische predikant en
van zijn sociaal actieve moeder.
„Zij hadden bijzondere opvattin
gen over menselijke gerechtig
heid en eerlijkheid en waardig
heid", zegt hij.
Aanstaande dinsdag: valt in Amerika de beslissing, wie de volgende
vier jaar het Witte Huis zal bewonen.
Zal de huidige president van de Verenigde Staten, Gerald Ford, plaats
maken voor „pindateler" Jimmy Carter, of hoeft hij niet te verhuizen?
Op deze pagina een profiel van de kandidaten en hun „running mates",
de kandidaten voor het vicepresidentschap.
middelbare school in 1946 luidt:
„af en toe een beetje onzin wordt
door de beste mens op prijs ge
steld".
In een recent vraaggesprek zei
Mondale over zijn jeugd: „De
zoon van een predikant moet
vechten tegen het gevaar te wor
den aangezien voor een net jon
getje. Predikantenkinderen nei
gen een beetje naar overcompen
satie".
Walter Frederick Mondale werd 5
januari 1928 geboren in een klein
plaatsje in het zuiden van Minne
sota bij de grens met Iowa als eén
van zeven kinderen van het echt
paar Mondale. Zijn voorouders
kwamen in 1795 naar de Ver
enigde Staten uit het Noorse dorp
Mundal, vandaar de naam van de
familie.
De bevolking van Elmore, waar de
jonge Fritz opgroeide, herinnert
zich hem als een van geintjes
houdende, zich soms wat misdra
gende jongen die dol was op at
letiek maar niet zo erg op huis
werk. Het onderschrift bij zijn
foto in het schoolboek van de
Mondale's politieke c
toen hij als 20-jarige jongeman
Hubert Humphrey's eerste cam
pagne voor de Senaat hielp orga
niseren en leiden. Er ontstond
een soort vader-zoon relatie tus
sen de twee die nog steeds voort
duurt. Hubert Humphrey zou
dan ook van invloed zijn geweest
bij Mondale's benoeming door
Carter.
Mondale gradueerde cum laude
aan de universiteit van Minne
sota in 1951, waarna hij als
dienstplichtige aan de oorlog in
Korea deelnam. Na zijn terugkeer
ging hij weer studeren en promo
veerde in 1956 in de rechten.
Voorzichtig
Tot 1960 werkte Mondale bij een
advocatenfirma. Toen benoemde
de gouverneur van Minnesota
hem tot minister van justitie van
de staat. Als zodanig nam hij
maatregelen ter bescherming van
de consument en ijverde hij voor
andere sociale maatregelen. In
1964 kwam Mondale in de Senaat
In de 12 jaar dat hij in de Senaat
zat bouwde Mondale een reputa
tie op als voorzichtig mens met
een sterk liberale inslag. Hij was
een van de grootste voorvechters
voor gelijke burgerrechten.
Mondale is getrouwd met Jean
Adams. Het echtpaar heeft drie
kinderen; Theodore (19), Eleanor
Jane (16) en William (14).
WASHINGTON (ANP) - Robert
Joseph Dole, de Republikeinse
kandidaat voor het vice
presidentschap naast Ford als
kandidaat voor het president
schap, staat bekend als een vol
hardend conservatief die pro
beert zijn tegenstanders hard te
raken en die zich ingraaft als hij
niet vooruit kan. "Hij is een van
de hardnekkigste mannen die ik
ooit ontmoet heb", zegt een libe
rale fractiegenoot van de 53-
jarige senator uit Kansas.
Dole is ook een voorzichtig man.
Hij was een fervent aanhanger
van president Nixon en van diens
Vietnam-politiek en hij was voor
zitter van het Republikeinse Na
tionale Comité bij het uitbreken
van de Watergate-schandalen,
maar Dole was er niet bij betrok
ken.
Toen de geheime bandopnamen
van het Witte Huis in de open
baarheid kwamen, zei Dole: "De
hemel zij dank, als ik in het ovale
bureau (van Nixon) was, knikte
ik alleen maar".
De kandidaat voor het vice
presidentschap is in de acht jaar
dat hij lid was van het Huis van
Afgevaardigden en de daarop
volgende acht jaar in de Senaat
bekend geworden als een solide
conservatief.
Er zijn in de Senaat nauwelijks
twee grotere tegenpolen te vin
den dan Dole en de Derrlocrati-
sche kandidaat voor het vice
presidentschap Walter Mondale.
Beiden zijn lid van de commis
sies voor de begroting en voor fi
nanciën. Dole is bovendien lid
van de commissie voor land- en
bosbouw.
Ov
zijn benoeming tot* vice-
presidentskandidaat zei Robert
Dole op 19 augustus: "Ik ver-
DEN HAAG (ANP) - Gerald Rudolph Ford, de ongekozen 38ste president
van de Verenigde Staten, kwam aan de macht toen zijn land zich in één
van zijn zwartste periodes bevond. In oktober 1973 werd de Republi
keinse fractieleider in het Huis van Afgevaardigden benoemd tot vice-
president nadat Spiro Agnew tot ontslag was gedwongen wegens belas
tingfraude. Ford, die altijd had gezegd geen ambities voor het Witte Huis
te hebben, moest zijn hoogste baas Nixon opvolgen toen deze in 1974
door Watergate en alles wat daarmee samenhing werd gedwongen ont
slag te nemen.
Eerlijk
Twee jaar regeerde Ford en hij behield zijn naam als eerlijk en betrouw
baar man, maar was blijkbaar toch zo weinig overtuigend dat de Natio
nale Partijconventie van de Republikeinen zich niet, zoals gebruikelijk,
als één man achter de zittende president schaarde bij de kandidaatstel
ling. Ford werd Republikeins presidentskandidaat met maar nauwelijks
100 stemmen meer dan nodig waren om zijn zeer conservatieve tegen
stander, oud-gouveneur Ronald Reagan van Californië, te verslaan.
„Het is de kwaliteit van het gewone, het eerlijke, het openhartige die de
grote stabiliteit en het succes van onze natie verklaart. Het is een Kwali
teit om trots op te zijn Maar het is een kwaliteit die veel mensen lijken te
hebben verwaarloosd". Deze uitspraak deed Gerald Ford in januari
19?4.
Zelfheeft Ford die kwaliteit niet verwaarloosd. Vriend en vijand noemen
hem eerlijk, gewo'on, daarnaast degelijk en ijverig - maar ook kleurloos,
fantasieloos en weinig intelligent. Een nog vaak geciteerd grapje van
wijlen president Johnson: Rudolph Ford is niet in staat tegelijk te lopen
en kauwgom te kauwen.
Harde werker
Toch bestaat er weinig twijfel aan Fords politieke en wetgevende capaci
teiten. Zijn lange loopbaan in het Congres, waar hij bijna 25 jaar loyaal
zijn partij steunde, illustreert deze voldoende. Hij had daar de naam een
harde werker te zijn, zijn "huiswerk" te maken en vooral oprechtte zijn.
Hij was in zekere zin in 1974 ook meer de keus van het Congres als
president dan die van Richard Nixon.
Ford werd in 1913 in Omaha, Nebraska, geboren als Leslie King. Twee jaar
later scheidden zijn ouders, nog een jaar later hertrouwde zijn moeder
met verfverkoper Gerald R. Ford, die de jonge Leslie adopteerde en hem
zijn naam gaf als ook zijn neiging tot hard werken, sport en een zekere
nederigheid. Hij ging naar de Universiteit van Michigan cn was daar een
middelmatig student. Na zijn afstuderen, in 1935, werd hij toegelaten tot
de rechtenfaculteit van de Upiversiteit van Yale, in 1941 sloot hij zijn
studie af.
Kort na de Japanse aanval op Pearl Harbor meldde de jonge Ford zich bij
de marine. Hij deed dienst op een vliegdekschip in de Stille Oceaan,
bracht het tot luitenant-ter-zee le klasse.
Conservatief
Zijn politieke carrière begon in 1948, toen hij voor de staat Michigan in het
Huis van Afgevaardigden kwam. Zestien jaar hard werken, later volgde
de erkenning: hij werd gekozen als Republikeins fractieleider.
Net als in zijn congres-tijd, waar hij tegen minimum-loon, medische voor
zieningen, schoolmaaltijden (als hij een hongerig kind zag, zou hij zijn
eten geven, maar hij ziet niet in dat stemmen tegen schoolmaaltijden
miljoenen kinderen van eten berooft, aldus Democraat Kleiner) stemde,
zijn Fords regering en verkiezingscampagne tamelijk conservatief ge
tint geweest. In zijn buitenlandse politiek laat hij het woord "ontspan
ning" vallen - misschien om de zeer behoudende Republikeinse vleugel
voor zich te winnen.
Minder conservatief, maar kennelijk bedoeld om Russische initiatieven
voor te zijn, is zijn Rhodesië-politiek. Zijn buitenlands gezicht, Henry
Kissinger, kondigde in Afrika de Amerikaanse steun voor een zwart
meerderheidsbewind in Rhodesië aan. Ander resultaat van zijn presi
dentschap was Kissingers troepenscheidingsakkoord tussen Israël en
Egypte.
Inflatie
Op binnenlands gebied is hij nog steeds een tegenstander van een natio
nale gezondheidsverzekering - vanwege de uitgaven en "omdat het niet
erg goed werkt wat de patiënt betreft in elk land, waar het geprobeerd
wordt". Wel wil hij een verzekering tegen "catastrofale ziekten".
Inflatie: is onder Ford gehalveerd, volgens Democratische leiders "de
president ten spijt". Maar Ford zegt dat hij het verwezenlijkt heeft door
zijn veto uit te spreken over dure wetten.
Hij lijkt inflatie dan ook meer te vrezen dan werkloosheid (zie zijn weer
stand tegen de "volledige werkgelegenheidswet" van de democraten
Humphrey en Hawkins) - mogelijk in het geloof dat het een het ander
veroorzaakt.
doen", is hij anderzijds van oor
deel de kloof te kunnen over
bruggen tussen de Ford-aanhang
en die van Fords conservatieve
uitdager bij de voorverkiezingen
Ronald Reagan.
In het Congres heeft Dole steeds
zijn stem verheven tegen het
"Busing" (het overbrengen van
neger-kinderen naar scholen in
blanke wijken en omgekeerd om
de rassenintegratie af te dwin
gen), abortus en stijging van de
federale uitgaven, met uitzonder
ing van de defensie. Hij steunde
de inmenging in Vietnam.
Doles eerste vrouw Phyllis Holden,
met wie hij in 1948 in het huwelijk
trad en van wie hij in 1972
scheidde, noemt hem een "ge
dreven perfectionist".
Zijn wellicht zwaarste strijd voerde
hij om in leven te blijven toen hij
tijdens de Tweede Wereldoorlog
gewond was geraakt. Dole werd
dat toen hij als luitenant in april
1945 een peloton leidde in de
aanval tegen een Duits mitrail
leurnest in Italië. De artsen dach
ten dat Dole nooit meer zou lo
pen, maar na 39 maanden in zie
kenhuizen te hebben doorge
bracht, was hij weer op de been,
hoewel zijn rechter arm onbruik
baar bleef.
Bob Dole werd op 22 juli 1923 in
Russell in de staat Kansas gebo
ren als zoon van een methodisti
sche arbeider bij een graahbè-
drijf. Zijn studie aan de universi
teit van Kansas moest hij na een
jaar afbreken doordat de Tweede
Wereldoorlog uitbrak. Na de oor
log studeerde hij aan de universi
teit van Arizona en behaalde hij
zijn titel rechten aan de
Washburne-universiteit in To-
peka in Kansas.
Dole heeft uit zijn eerste huwelijk
een dochter (Robin) die 21 jaar is.
In december vorig jaar trad Dole in
het huwelijk met Elizabeth Han-
ford, die een belangrijke functie
bekleedt bij de federale handels
commissie.
wachtte geen telefoontje vanoch
tend. Ik ben blij dat wij thuis wa
ren". Later maakte hij ervan: "Ik
weet niet waarom ik werd verko
zen. Iemand zei dat kruis of munt
is gegooid, maar dat het munt
stuk niet omlaag viel".
Dole was niet de enige die verrast
was die morgen. Velen oordeel
den dat Ford en Dole te veel op
elkaar lijken. Beiden komen uit
het Midden-Westen van de Ver
enigde Staten, beiden hebben
langdurige ervaring in Washing
ton en beiden hebben in veel op
zichten gelijke politieke stand
punten.
Hoewel Dole hiervan soms gebruik
maakt door zijn gehoor voor te
houden: "hier zijn twee vierletter
.vaarmee u het kunt
