Wie wordt onze
man in Brussel?
Zij
vormen
bestuur
van
de E.G.
ZATERDAG 16 OKTOBER 1976
Roy Jenkins .formateur in Europese
dienst
BRUSSEL - Dertien mannen rege
ren Europa. De Europese Com
missie, een weinig indrukwek
kende naam, bindt hen. Zij heb
ben niettemin de dagelijkse lei
ding over de EG, de Euratom (nu
clear) en de Kolen en Staalge
meenschap. Beschikken overeen
leger van meer dan 10.000 ambte-
Komend nieuwjaar hebben de he
ren -een vrouw is aan het bestuur
van Europa nog niet te pas geko
men - er vier jaar opzitten. Er
wordt daarom een nieuwe Euro
pese Commissie geformeerd. De
"kabinetsformatie" op EG-
niveau is al begonnen.
Voor het eerst in de bijna 20-jarige
geschiedenis van de Euromarkt
is er zelfs een formateur aan het
werk. Dat is de Britse socialist
Rov Jenkins. Hij wordt de
nieuwe voorzitter van de com
missie. Daarom mag hij achter de
schermen de nationale regerin
gen helpen om een sterk team te
formeren.
Uiteindelijk beslist men in de
hoofdsteden wie er naar Brussel
gaan. De vier grote landen
(Frankrijk, West-Duitsland,
Groot-Brittannië en Italië) bezet
ten ieder twee zetels. De vijf
kleinere (België, Nederland,
Luxemburg, Denemarken en Ier
land) hebben er ieder èèn, zodat
men in totaal op 13 man komt.
In Brussel. Luxemburg en
Straatsburg, dat zijn de plaatsen
waar de grote instellingen van de
Europese Gemêenschappen zijn
gevestigd, vragen duizenden
ambtenaren zich af wie hun
nieuwe bazen worden. Krijgen zij
een landgenoot aan het hoofd van
hun departement? Komt er een
man of vrouw met politiek ge
wicht; iemand die de integratie
tussen de negen een beetje voor
uit kan helpen? Of wordt het
weer een kleurloze diplomaat,
dan wel een politicus die Brussel
alleen ziet als springplank naar
een nog beter betaalde baan
daarna? Het komt allemaal voor.
Echte idealisten die zich op grond
van nobele bedoelingen te pletter
willen sjouwen voor de vorming
van een verenigd Europa worden
schaars in Brussel. Sommigen
menen dat met onze landgenoot
Sicco Mansholt de laatsten ver
trokken zijn, maar dat is wat
overdreven. De term "Europese
Commissie" krijgt niettemin
voor velen in Nederland waar
schijnlijk wat meer inhoud wan
neer zij horen dat deze Mansholt
ons land 15jaarlangindatcollege
vertegenwoordigde.
Bevoegdheden
De commissie heeft verregaande
bevoegdheden, die niet iri twee
woorden zijn te vatten. Ze heeft
echter niet het laatste woord, dat
wordt gevoerd door de Raad, dat
zijn de gezamenlijke ministers (of
de premiers) uit de negen landen.
Vaak hakken de bewindslieden
van Buitenlandse Zaken de kno
pen door. Zodra het echter om
meer specifieke onderwerpen
gaat, komen de ministers van Fi
nanciën of Landbouw, Verkeer,
Sociale Zaken of een ander de
partement bijeen.
Toch kan je met enige fantasie de
Europese Commissie wel om
schrijven als een regering op Eu
ropees niveau: zij het met wat be
perkte bevoegdheden. Om te be
ginnen is haar werkwijze van de
nationale manier van regeren af
gekeken. Het veelomvattende en
ingewikkelde terrein dat "Brus
sel" bestrijkt is opgedeeld in 13
departementen. Ze worden be
heerd door evenzoveel politici,
die de titel van commissaris voe-
De commissie is het orgaan dat
binnen de Europese Gemeen
schappen alle initiatieven mag
nemen en later - nadat de minis
terraad daarover heeft beslist -
ook uitvoeren. Verder ziet zij
erop toe dat de aangesloten lan
den de verdragen waarop de
EG. Euratom en de "Kolen- en
Staalgemeenschap berusten ook
werkelijk naleven. Het Hof van
Jusititie in Luxemburg heeft bij
dat laatste een dikke vinger in de
pap.
Europese Commissie, raad van Mi
nisters en Hof van Justitie zijn de
drie centrale organen waarom het
in het Europa van de negen alles
draait. Het Europese parlement
tenslotte zorgt voor de achter
grondmuziek, bepaalt dus de
sfeer, maar heeft niet de be
voegdheid tot werkelijk demo
cratische medezeggenschap of
controle. Misschien verandert
daar na de eerste Europese ver
kiezingen van 1978 wat aan.
Het is niet moeilijk de uitvoerende
taak van de commissie de grond
in te boren met een verhaal over
haar bureaucratische manier van
werken.Wie echter het enorme
brede terrein dat Brussel wil bes
laan tracht te overzien,, beseft
snel dat dit uitvoerende werk wel
met enige ambtelijke vertraging
gepaard moet gaan.
Sociale regelingen vcor de opvang
van overbodige mijnarbeiders;
de bevoegdheid van artsen om
zich in alle negen landen vrij te
vestigen; het gezamenlijk hulp
verlenen aan arme landen; de
zorg voor voldoende levensmid
delen die niet te duur mogen zijn:
een eerlijke concurrentie tussen
de miljoenen ondernemers uit de
negen landen - om maar wat
voorbeelden te noemen - het zijn
allemaal kwesties die niet in een
handomdraai zijn te regelen.
Alleen al voor de gemeenschappe
lijke landbouwmarkt werden er
vorig jaar meer dan 3000 vaak
zeer ingewikkelde voorschriften
uitgewerkt. De commissie legde
vorig jaar bij de ministers 530
voorstellen op tafel, publiceerde
daarnaast 125 uitgewerkte plan
nen, 170 memoranda en een
kleine 100 rapporten, die soms
meer dan 1000 pagina's tellen.
Dat alles steeds in de zes talen die
wij in de gemeenschap spreken.
Initiatieven
Fundamenteel werk doet de com
missie als initiatiefneemster bij
de uitbouw van de samenwer
king. Hieraan ontleent zij vooral
haar macht en ook wel status
tegenover de nationale regerin
gen. De ministers hebben welis
waar het laatste woord, maar zij
kunnen dat alleen spreken op ba
sis van wat de commissie heeft
voorgesteld. In veel gevallen mo
gen de gezamenlijke ministers
zulke voorstellen zelfs niet zon
der meer veranderen.
Het ligt voor de hand dat deze
werkwijze uitmondt in een
voortdurende dialoog tussen ver
tegenwoordigers van de minis
ters van de commissie. Dit ge
sprek lijkt veel op het overleg
tussen onze regering en de
Tweede Kamer.
1. Francois-Xavier Ortoli (Frans). Deze 51-jarige Gaullist leidt als
voorzitter de vergaderingen van de commissie. Hij hoopt per 1
januari op een herbenoeming voor de nieuwe 4-jarige periode.
Zal echter niet als voorzitter terugkeren. Is er niet in geslaagd om
van de huidige commissie een hecht team te maken.
2. Frido Brunner (Westduits). Zeker niet de slechtste uit het team.
Doet onderzoek, wetenschappen en onderwijs,overigens allemaal
terreinen waarop de samenwerking nog maar weinig ontwikkeld
is. De Westduitse liberaal Brunner zal wel opnieuw benoemd
worden.
3. Claude Cheijsson (Frans). Deze socialist doet het als "minister
van ontwikkelinassamenwerkina" in Brussel zo goed dat hij niet
veel kans maakt op een herbenoeming. Parijs is namelijk niet'
altijd even gelukkig met zijn activiteiten. Deze portefeuille zou
best interessant kunnen worden voor een Nederlander.
4Cesidio Guazzaroni (lta liaan) .Volgde Spinelli op die onlangs als
onafhankelijk man werd opgenomen in de rijen van de commu
nistische parlementariërs. Doet industriepolitiek en technologie.
Zal waarschijnlijk niet in de nieuwe commissie terugkeren. Over
de opvolging is in Rome nog weinig bekend.
5. t inn Olav Gundelach (Deens). 51-jarig Sociaal-Democraat. Be
kwaam man. Doet nu de binnenlandse markten en de douane
unie. Wordt genoemd als kandidaat voor de belangrijke porte
feuille Landbouw (Visserij.
6. Wilhelm Haferkamp (Westduits) SPD'er, beheert de uiterst oe-
langrijke post economische en financiële zaken, maar echter met
weinig succes.
7. Patrick John Hillery (Iers) Centrum-politicus die Sociale Zaken
doet. Keert niet terug. Als opvolger wordt genoemd zijn landge-'
noot Burke.
8. Pierre Lardinois (Nederlands) KVP'er die er wat teleurgesteld
mee ophoudt. Verruilt de agrarische portefeuille voor het leider
schap van de centrale RABO-bank. Deed het niet slecht in Brussel.
9. Carlo Scarascia Mugnozza (Italiaan) Christen-Democraat van
weinig gewicht. Wil blijven en dan de portefeuille Vervoer,
Milieu- en Consumentenpolitiek nog vier jaar beheren.
10. Henry Simonet (Belgisch). Socialist uit Brussel die naar de
binnenlandse politiek terug wil. Doet energie- en staatbeleid. Op
volger nog niet bekend.
11. Sir Christopher Soamen (Brits). 5 6-jarige conservatief politicus,
die niet onbekwaam de belangrijke buitenlandse betrekkingen
regelt. Keert niet terug .Als opvolgers worden genoemd de voorzit
ter van de Conservatieven in het Europese parlement Peter Kirk
err diens landgenoot John Davies.
12. George Thomson (Brit). Beheert de regionale politiële,een terrein
dat de afgelopen jaren aan betekenis wonWordt opgevolgd door
de socialist Roy Jenkins, de nieuwe voorzitter van de commissie.
Wie sociale zaken gaat overnemen is uiteraard nog niet bekend.
13. Raymond Vouël (Luxemburg). Socialist die twee maanden gele
den de door een hartaanval getroffen liberaal Albert Borschette
opvolgde. Doet de Concurrentie-politiék en Fiscale Zaken. Wordt
waarschijnlijk herbenoemd.
Teamleider Ortole
DEN HAAG - Wie wordt de nieuwe
Nederlandse man in de Europese
Commissie, het dagelijks bestuur
van de Gemeenschap?
De opvolgingsstrijd van land
bouwcommissaris Pierre Lardi
nois houdt Den Haag al enige tijd
in spanning. Hoewel de defini
tieve beslissing niet vooreind ok
tober wordt verwacht, wordt er
van tijd tot tijd achter de scher
men koortsachtig overlegd.
Hele reeksen kandidaten zijn al ge
noemd: oud-premier Biesheuvel
van de ARP, PvdA-minister Vre-
deling van Defensie, D'66-
staatssecretaris Brinkhorst (Bui
tenlandse Zaken), burgemeester
Oele (PvdA) van Delft, KVP-
minister Van der Stee (Land
bouw), AR-minister Boersma van
Sociale Zaken, PvdA-minister
Pronk van Ontwikkelingssa
menwerking en Kamervoorzitter
Vondeling (PvdA).
Vredeling en Brinkhorst lijken
momenteel de beste kaarten in
handen te hebben. Dit wordt in
politiek Den Haag afgeleid uit de
aanwezigheid van dit tweetal aan
een diner met de Brit Roy Jen
kins - de nieuwe voorzitter van de
Europese Commissie - die enige
tijd geleden een kort bezoek aan
ons land bracht.
Met premier Den Uvl en minister
Van der Stoel voerde hij bespre
kingen over de samenstelling van
de nieuwe Commissie, die op 1
januari 1977 aan de slag zal gaan.
Jenkins heeft van de Europese
raad van ministers min of meer
de vrije hand gekregen om zelf
zijn team te formeren. Daarom
maakt hij momenteel een rond
reis langs de Europese hoofdste
den.
Na afloop van zijn "oriëntatie" in
Den Haag zei Jenkins: "Ik ben er
van overtuigd dat Nederland een
krachtige vertegenwoordiger zal
aanwijzen die geschikt zal zijn
voor meer dan èèn enkele specia
listische functie". In politiek Den
Haag werd dit uitgelegd als een
voorkeur voor staatssecretaris
Brinkhorst, die goed thuis is op
vele Europese markten en voor
meer dan èèn stoel in de Euro
pese Commissie bruikbaar is.
Defensieminister Vredeling is -
met zijn agrarische verleden - ei
genlijk voor maar èèn post ge
schikt de landbouwzetel (in de
Europese Commissie is geen de
fensiezetel).
Om andere redenen zou ook minis
ter Van der Stoel aan Brinkhorst
de voorkeur geven boven zijn
partijgenoot Vredeling. In tegen
stelling tot Vredeling is Brink
horst een soepele, gladde diplo
maat. Van voorzichtigheid en ge
leidelijkheid verwacht men op
het ministerie van Buitenlandse
Zaken meer dan van de koppig
heid en onverzettelijkheid die
Vredeling soms in onderhande
lingen aan de dag kan leggen. "In
de Europese politiek zijn de te
nen welhaast nog langer en de
schenen nog gevoeliger dan in
Den Haag", zei een ambtenaar
van BZ.
Er zijn nog meer omstandigheden
die in het nadeel van Vredeling
werken:
Het is voor hem buitengewoon
moeilijk om op 1 januari 1977 het
ministerie van Defensie te verla
ten en in Brussel te beginnen.
Premier Den Uyl kan hem een
voudig niet missen. Er moet in
het voorjaar met de andere
NAVO-landen onderhandeld
worden over specialisatie en een
betere taakverdeling om de de
fensie in de toekomst betaalbaar
te houden. Het wordt in Den
Haag vrijwel uitgesloten geacht
dat een nieuweling met deze
moeilijke klus zal worden opge
zadeld. Minister Vredeling heeft
al meer met dit bijltje gehakt.
Den Uyl wil Vredeling ook na de
verkiezingen in mei volgend jaar
ajs minister van Defensie. Hij is
politiek de meest aangewezen fi
guur op Defensie: een PvdA-
minister die er bij de confessione
len goed op staat.
Toch is Vredelings reputatie als
landbouwdeskundige zo groot
dat hij hoge ogen gooit voor de
EG-landbouwportefeuille, waar
onder ook de steeds belangrijker
wordende Visserij valt.
Maar de moeilijkheid is dat Neder
land waarschijnlijk die post kwijt
raakt. Na Mansholt en Lardinois
willen de andere EG-landen wel
eens een niet-Nederlander als
landbouwcommissaris. Tenzij -
zo valt in Brussel te vernemen -
oud-premier Biesheuvel kandi
daat wordt gesteld. Maar Bies
heuvel, van 1963 tot 1967 minister
van Landbouw, heeft al voor de
eer bedankt.
Het dreigende verlies van de be
langrijke Landbouwzetel in de
Europese Commissie heeft de
confessionelen in het geweer ge
bracht. Hun voornaamste kandi
daat voor die stoel is KVP-
minister Van der Stee van Land
bouw. Met hem denken ze een
grotere kans op het behoud van
de Landbouwportefeuille voor
Nederland te hebben dan met
Vredeling.
Van alle kanten wordt er bij de re
gering op aangedrongen om niet
langer te talmen met de benoe
ming van de opvolger van Lardi
nois. Hoe langer Den Haag wacht,
hoe kleiner de kansen worden dat
Nederland een invloedrijke zetel
in de Europese Commissie in de
wacht sleeDt.
Als Landbouw naar Denemarken
(het land dat er het meest voor in
aanmerking komt) gaat, wil Ne
derland Ontwikkelingssamen
werking of Energiezaken. De
PvdA-kandidaten voor die pos
ten zijn minister Pronk en bur
gemeester Oele van Delft. Ook
Brinkhorst (D'66) zou wel trek
hebben in Ontwikkelingssa
menwerking.
In Christen-democratische kring
verzet men zich er tegen dat de
benoeming van een nieuwe Ne
derlandse commissaris in Brus
sel een progressief onderonsje
zou zijn. Men wijst er in die hoek
op dat er - als de KVP'er Lardi
nois niet voortijdig was opge
stapt - tot 1981 een Christen
democraat op de Nederlandse ze
tel in de Commissie zou hebben
gezeten.
Op premier Den Uyl wordt dan ook
zware druk uitgeoefend om een
KVP'er of een anti-revolutionair
naar voren te schuiven. Om de
confessionelen sterker aan zich te
binden zou Den Uyl wel akkoord
willen gaan met de benoeming
van een CD A-man. Daarbij denkt
hij vooral aan AR-minister
Boersma, de man die in 1973 het
optreden van het kabinet-Den
Uyl mogelijk heeft gemaakt.
Ook in het liberale kamp wil men
niets weten van de vanzelfspre
kendheid waarmee de PvdA de
EG-zetel voor zich op eist. Er be
staat altijd nog zoiets als een stil
zwijgende afspraak tussen de
drie Benelux-landen dat zij bij de
benoeming van de EG-
commissarissen de drie belang
rijkste politieke kleuren - socia
listen, Christen-democraten en
liberalen - aan bod zullen laten
komen, zo wordt in WD-kringen
gezegd.
Het staat zo goed als vast aat
Luxemburg een socialist zal
aanwijzen. De Belgen 'zullen
waarschijnlijk kiezen voor een
Christen-democraat. Voor het
kabinet-Den Uyl zou er dus niets
anders overblijven dan een libe
raal naar Brussel te sturen.
Den Uyl voelt daar niets voor, zo
weet men in politiek Den Haag te
vertellen. Nu er voorde Europese
samenwerking zo'n belangrijke
tijd aanbreekt, wil Den Haag z'n
commissaris een beetje in de
hand hebben. Een VVD'er zou
wel eens zijn eigen weg kunnen
gaan en zich van de "opdrachten"
van het socialistisch-
confessionele kabinet niets aan
trekken. Den Uyl, die er vast op
rekent na de verkiezingen terug
te komen, wil dat koste wat kost
vermijden.
Daarom wordt de D'66-er Brink
horst naar buiten toe gepresen
teerd als een neo-liberaal. Met
name tegenover Jenkins is dat
gebeurd.
Bij de PvdA wordt thans openlijk
gezegd dat de regering geen re
kening meer hoeft te houden, met
de Benelux-afspraak. Luxem
burg heeft kort geleden ook zon
der voorkennis de liberaal Bor-
chette vervangen door de socia
list Vouel. "Als anderen zich niet
meer aan de afspraak houden,
zijn wij ook van alle verplichtin
gen ontslagen", zo is de redene
ring van de PvdA.
Banger dan voor de liberalen zijn
de PvdA'ers voor de Christen
democraten. Brinkhorst is de la
chende derde bij het gevecht tus
sen PvdA en CDA om de Neder
landse zetel in de Europese
Commissie. Want als Den Uyl
confessionelen en socialisten niet
voor het hoofd wil stoten, blijtt er
niemand anders over dan de
D'66-staatssecretaris.
De meeste kans lijkt op het moment
staatssecretaris Brinkhorst van
Buitenlandse Zaken te hebben. Een
veelzijdige soepele diplomaat.
Een hele reeks kandidaten is ge
noemd. Maar de naam van defen
sieminister Vredeling komt wel erg
vaak naar voren.
