Leider Zoeloes waarschuwt
premier
Yorster
Geen grote breuk met verleden
Margaret Thatcher wil
nationale kruistocht
tegen Labour-regering
Historische
verkiezingen
bij de buren
Nieuwe Thaise premier
Programma van Zweedse regering
AUTOMATISCH SPAREN Vandaag denken
Vervolging
Duitse
advocaten
ZATERDAG 9 OKTOBER 1976
STOCKHOLM (DPA, ANP) - Pre-
mierThorbjoern Faelldin heeft par
lement en volk van Zweden giste
ren een regeringsprogram voorge
legd dat een eerste indruk van ge
matigdheid en compromisbereid
heid achterlaat.
Faelldins kabinet, het eerste "bur
gerlijke" sinds ruim 40 jaar
sociaal-democratisch landsbes
tuur, mikt eerder op accentver
schuivingen dan op een radicale
breuk met het verleden. Dit blijkt
vooral uit Faelldins verklaring dat
de bereikte sociale zekerheid in
Zweden geen gevaar loopt te wor-
den uitgehold.
Over het regeringsprogram hebben
gj,- de twee „middenpartijen" - cen-
4K trum en liberalen - tijdens tot op
het laatste moment geheime forma-
tiebesprekingen stevig slag moeten
v leveren met de conservatieve coali-
- tiepartner.
Deze had echter al op voorhand ge
zegd de totstandkoming van een
regering Faelldin op geen enkel in-
houdelijk punt te willen laten af
springen en de vei^daring van
Faelldin is het bewijs dat zij ook de
meeste water bij de wijn hebben
moeten doen.
In de samenstelling van de nieuwe
regering krijgt het overwicht van
de middenpartijen gezicht door de
benoeming van Per Ahlmark, de
pas 37-jarige liberale voorman, op
de voor Zweden nieuwe post van
vice-premier.
Door de inschikkelijke midden
koers die Faelldin op het sociale
Vlak aankondigde, is een confron
tatiepolitiek tussen regering en de
sociaal-democratische oppositie
nauwelijks te verwachten.
Voor oud-premier Olof Palme, die
een harde maar constructieve op
positie aankondigde, zal het bij een
in grote lijnen doorgetrokken be
leid wellicht moeilijk worden het
sociaal-democratische alternatief
scherp te profileren.
Palme, een liefhebber van het
scherpe debat, wil de identiteit van
zijn partij de komende drie jaar
juist dik onderstrepen om bij de
verkiezingen van 1979 de macht të
kunnen heroveren.
Hij wil dat voorshands - „Onze be
nen zijn stevig genoeg" - op eigen
kracht zien te doen, zonder een po
ging de liberalen, als meest pro
gressieve regeringspartner, uit de
kersverse coalitie los te weken.
Strategie en taktiek van de opposi
tie zullen vermoedelijk echter pas
blijken, zodra de regering door haar
handelen heeft gedemonstreerd
hoe hecht de onderlinge samen
werking eigenlijk is.
Faelldin kondigde aan, dat zijn re
gering „tendensen naar machts
concentratie" zal trachten te bre
ken.
Dat lijkt een schot voor de boeg van
de Zweedse vakcentrale - die in be
ginsel akkoord is gegaan met het
plan-Meidner, een ontwerp voor
vermogensaanwasdeling dat ver
der gaat dan de Nederlandse VAD.
Dat plan was, overigens nog geens
zins als zodanig overgenomen door
de regering Palme, een van de grote
„issues" in de jongste verkiezings
strijd. Het Meidner-plan is voor de
vakcentrale het logisch vervolg op
de „solidaire loonpolitiek" die het
salarisniveau niet wil laten bepalen
door de rentabiliteit van een be
paalde werkgever of bedrijfstak.
Aangezien de bonden bij goed lo
pende bedrijven niet het volle
loonpond eisen. Zou er daar een
„overwinst" ontstaan die zou moe
ten worden gekanaliseerd in werk
nemersfondsen.
Deze gehele problematiek speelt
tegen de achtergrond van een door
alle partijen erkende noodzaak tot
afremming van de bestedingen en
vorming van nieuw, risicodragend
investeringskapitaal.
De Zweedse werkgeverscentrale
ziet in de specifieke structuur van
het Meidner-plan echtereen poging
het systeem van vrije onderne
mingsgewijze produktie te vervan
gen door een soort corporatief so
cialisme, met een onaanvaardbare
machtsconcentratie bij de vakbon
den.
In haar „Waldenström-rapport"
hebben de werkgevers tegenvoor
stellen gedaan, waarbij de aanwas
van nieuw kapitaal niet uit de win
sten maar uiteen te reserveren deel
van het loon zou moeten worden
gehaald.
Beide partijen erkennen dat er aan
de diverse denkbeelden nog wel
het een en ander te sleutelen valt.
Zij constateren echter eveneens dat
de uitgangspunten dermate ver
uiteenliggen, dat een compromis
nauwelijks denkbaar is. Het ligt
derhalve voor de hand dat Zweden
een tijdperk van verhitte VAD-
discussies tegemoet gaat.
Overigens verwachten werkne
mers noch werkgevers recht
streekse sociale onrust en zeker
geen politieke stakingen. De so
ciale beleidslijnen van de regering
Faelldin lijken een dergelijke ont
wikkeling ook geheel uit te sluiten.
Faelldin heeft door een kwart van
de regeringsverantwoordelijkheid
bij vrouwen te leggen, een pro
grammapunt van zijn partij - volle
dige gelijkberechting van de sexen
- voor een heel stuk waargemaakt.
JOHANNESBURG (UPI) - Een zwarte leider
heeft gisteren premier John Vorster van Zuid-
Afrika rechtstreeks gewaarschuwd dat de Afri
kanen tot de conclusie zullen komen dat geweld
hun enige alternatief is als zij geen politieke rech
ten krijgen.
Premier Vorster (links aan het hoofd van de tafel) heeft gisteren in Pretoria met stamleiders van de zeven
thuislanden gesproken over de recente rassenonlusten. Tijdens het gesprek dat door de zwarte leiders was
aangevraagd, waarschuwde Zoeloe-leider Boethelezi rechts) premier Vorster dat de Afrikanen tot de conclusie
zullen komen dat geweld hun enige alternatief is als er niet vlug politieke hervormingen komen.
BRIGHTON (Reuter) - De leider
van de Britse Conservatieve oppo
sitie, Margaret Thatcher, heeft gis
teren opgeroepen tot een nationale
kruistocht tegen de Labour-
regering, die naar haar zeggen de
"grote verkwister van Europa" is
geworden en die daardoor Groot-
Brittannië nagenoeg tot een ban
kroet heeft gebracht.
In haar slotrede op het jaarlijks
congres van de Conservatieve par
tij gaf de 50-jarige mevrouw That
cher duidelijk te kennen dat zij niet
gelooft, dat de socialistische rege
ring nog lang aan de macht zal kun
nen blijven, gezien de economische
crisis waaron het land verkeert.
"Economisch gezien is Engeland
op de knieën gebracht. Als het hui
dige kabinet niet de moed heeft om
te vechten, laat het dan opstappen.
Wij mogen niet veel langer in de
oppositie blijven", aldus ver
klaarde mevrouw Thatcher onder
het gejuich van de 5.000 afgevaar
digden. Vele Conservatieven zijn
van oordeel dat er onvermijdelijk
binnen een half jaar verkiezingen
moeten worden gehouden.
In haar aanval richtte de Conserva
tieve leider zich niet alleen tegen de
regering-Callaghan, maar ook
tegen het socialisme. Volgens haar
wordt de vrijheid van een natie die
eens groot was, bedreigd door het
socialisme. "De Labourpartij is nu
overgenomen door extremisten. Zij
heeft zich verplicht tot uitvoering
van een program dat openlijk en
schaamteloos marxistisch is. Ik
roep de Conservatieve partij op tot
een kruistocht; Ik richt mij ook tot
alle mannen en vrouwen die geen
marxistische toekomst wensen.
Het voortbestaan van onze wetten,
onze instellingen en volkskarakter
staat op het spel", aldus mevrouw
Thatcher.
Onlangs teruggekeerd van een bui
tenlandse reis verklaarde zij: "Wij
staan niet alleen. Over de gehele
wereld, van Australië tot Zweden,
van Nieuw-Zeeland tot West-
Duitsland is het socialisme op de
terugtocht. Het getij keert. Het is nu
onze beurt".
Zij kondigde aan dat een Conserva
tieve regering een program zal uit
voeren van grootscheepse be
snoeiingen in de staatsuitgaven.
Daarvan zullen alleen de politie, de
Defensie en de sociale voorzienin
gen voor de "werkelijk behoefti-
gen" worden uitgezonderd. Vol
gens haar zullen deze besnoeiingen
vele jaren moeten worden gehand
haafd.
De aanpak van de economische cri
sis door Labour noemde zy rampza
lig. Het aanspreken van het gehele
krediet van 3,9 miljard dollar dat
Engeland bij het internationale
monetaire fonds (IMF) heeft, zou
wel eens een laatste kans kunnen
zijn. Volgens haar is "het land van
hoop en glorie geworden tot een
land van bedelen en lenen". In dit
verband wees zijn het begrotings
tekort dat volgens haar neerkomt
op 200 pond (meer dan 800) voor
elke man, vrouw en kind, en de so
cialistische aanvallen op het maken
van winst en op het particuliere in
itiatief aan als de hoofdoorzaken
van de huidige moeilijkheden.
Gatsja Boethelezi, politieke leider
van de grootste stam, de Zoeloes,
ontmoette Vorster met zeven an
dere thuislandstamleiders. De
zwarten hadden om de bijeen^-
komst gevraagd teneinde de re
cente golf van rassenonrust in het
land te bespreken. Minstens 376
personen zijn omgekomen bij
tegen de regering gerichte uitbar
stingen die midden juni begonnen.
Vorster ontmoette de zwarte lei
ders in januari 1975 voor het laatst.
Basis
Boethelezi deelde de premier mee:
"Als wij geen gemeenschappelijke
basis kunnen vinden zal ons volk
denken dat geweld het enig over
gebleven alternatief is voor de
zwarte bevolking van Zuid-
Afrika".
Hij stelde voor dat "politieke ge
bruiken in instellingen zoals de
westelijke vrije wereld die vast
stelde in Zuid-Afrika worden aanv
aard".
Boethelezi is de leider van ca. vijf
miljoen Zoeloes.
Voor de ontmoeting met Vorster
zeiden de zwarte leiders dat zij zou
den eisen:
beëindiging van rasdiscrimina
tie,
gratis verplicht onderwijs voor
zwarte kinderen (blanken hebben
dat al),
opheffing van wetten die vrije
beweging van zwarten van thuis
landen naar steden onmogelijk
maken:,
erkenning dat zwarten in steden
Zuidafrikaanse burgers zijn. (de re
gering maakte plannen om zwarten
Conferentie
De zwarte leiders eisten ook een
conferentie van vertegenwoordi
gers van alle rassen om een nieuwe
politieke orde en grondwet voor
Zuid-Afrika op te stellen.
Boethelezi maakte aan de pers de
tekst bekend van de opmerkingen
die hij aan het adres van Vorster
maakte. Daarin werd ook verwezen
naar het bloedvergieten in zwarte
woongebieden. "Ronduit gezegd is
dat niets anders dan een massale
verwerping van apartheid en
blanke privileges", zei hij.
Verworpen
Premier Vorster heeft de eisen van
zwarte leiders inzake een nationale
multi-raciale conferentie verwor
pen waarop gesproken zou moeten
worden over een nieuwe grondwet
en gelijke politieke rechten voor
alle rassen in Zuid-Afrika.
Na een dag van besprekingen met
zeven leiders van thuislanden wei
gerde Vorster ook de vrijlating van
gearresteerde zwarte nationalisten
te overwegen.
Maar, in antwoord op eisen voor de
opheffing van rassendiscriminatie,
verklaarde de premier, dat het de
politiek van de regering was zich af
te wenden van discriminatie.
In België worden morgen gemeenteraadsverkiezingengehouden.
De verkiezingsstrijd is overal te merken door de stortvloed van
aanplakbiljetten. Geen plekje muur, monument of lantaarnpaal is
onbeplakt gebleven.
BRUSSEL (SP) - Historische
verkiezingen morgen in België.
En dat niet vanwege de invoer
ing van het rode potlood. Wel
omdat er veel meer politici zul
len verdwijnen dan er nieuwe
gekozen worden.
Met deze verkiezing van raden
verdwijnt namelijk driekwart
van de gemeenten van de kaart.
Zij bekroont een in Europa zel
den vertoonde bestuurlijke her
indeling. Van de 2359 gemeen
ten die België vandaag nog telt
zijn er morgenavond nog maar
589 over.
Ook in Nederland wordt al se
dert onheugelijke tijden ge
sproken over een andere be
stuurlijke herindeling Woorden
niet gevolgd door daden, al
heeft de huidige minister van
Binnenlandse Zaken, De Gaay
Fortman ambitieuze plannen.
De herverkaveling gaat in Bel
gië samen met een verregaande
regionalisering. Brussel,
Vlaanderen en Wallonië wor
den de nieuwe centrale gewes
ten.
Gezien de Haagse plannen van
links om de gemeenten een stuk
van hun bevoegdheden af te
nemen, is het opmerkelijk dat
de Belgische socialistische par
ty BSP juist ijvert voor een ver
sterking van de plaatselijke au
tonomie. Alle politieke partijen
staan in België trouwens op dat
standpunt. Zo zien wij hoe hier
de gemeenten taken krijgen die
men ze in Nederland juist wil
afnemen.
Radicaal
De kaart van België was tot nu
toe gevuld met een ratjetoe van
zelfstandig bestuurde dorpjes,
die vaak zijn honderd voordeu
ren telde. Eén op de vijf ge
meenten kwam niet aan de vijf
honderd inwoners. Daarvoor in
de plaats komen nu gemeenten
die gemiddeld ruim 16.000 in
woners herbergen, ongeveer
evenveel kis in ons land.
Door
Jan Werts
Is dat teken van vooruitgang?
„Ja", zeggen de regerende
christelijke volkspartijen en de
liberalen. De oppositie van so
cialisten, Vlaamse Volksunie en
Front der Francofonen denkt
daar echter anders over. Zij
wyst op de nadelen van schaal
vergroting. De bevolking, in
België zeer betrokken bij de
plaatselijke politiek, raakt van
haar bestuur vervreemd.
Simpele dorpspolitiek wordt
vervangen door die van de lan
delijke politieke partijen alsof
ze daar in Reet, Bierbeek, Grote
of Kleine Brogel om zaten te
springen. Aan de andere kant
kan de voorstanders van fusies
worden toegegeven dat die mi-
nigemeenten bepaald niet altijd
zo ideaal-democratisch gere
geerd worden als buitenstaan
ders soms denken.
De gemeentelijke herindeling is
op een nogal radicale manier tot
stand gebracht. Amper binnen
de grenzen van de wet blijvend
heeft men ze - nadat de plannen
om tot vrijwillige bundeling te
komen mislukt waren - er bij
het parlement doorgejaagd.
Van Inspraak door de burgers
zeifis maar weinig te bespeuren
geweest. Het gaat om een van
boven opgelegd plan; kennelijk
de enige manier om tot werke
lijk bestuurlijké veranderingen
te komen.
ADVERTENTIE
aan morgen. Recht op het doel af; studeren, trouwen,
bouwen, reizen... EST
j)Q3j7n Goed spaarplan
elke maand
'B&jr een vast bedrag -
maakt f
TO wensen snel bereik
baar. Dat kan^SA
ïïjvl automatisch van
uw salaris of
30^ pensioen bij dë
fgg LEIDSE SPAARBANK
STUTTGART (AFP) - Het par
ket van Stuttgart is een juridis
che procedure begonnen tegen
een aantal vertrouwensadvoca-
ten van de Baader-Meinhof-
groep, onder meer tegen Kurt
Grönewold, Otto Schily, Klaus
Croissant en Christian Ströbele.
Een woordvoerder van het par
ket deelde mee dat de stap is
genomen naar aanleiding van
klachten van de federale minis
ter van justitie Hans-Jochen
vogel en het hoofd van de vei
ligheidsdienst Horst Herold.
De klachten betreffen verkla
ringen die de advocaten hebben
afgelegd op persconferentie of
in artikelen met betrekking tot
de dood van Holger Meins in
1974 na verscheidene maanden
hongerstaking in de gevangenis
en de zelfmoord van Ulrike
Meinhof in mei van dit jaar en
uitlatingen over marteling door
^"isolering".
BANGKOK (UPI) - Koning Bhoe-
mibol van Thailand heeft gisteren
de tamelijk onbekende burger
Thanint Kraivitsjan aangewezen
als premier. Thanint volgt Seni
Pramoj op die deze week door de
militairen terzijde werd geschoven
na bloedige ongeregeldheden.
Thanint gaf onmiddellijk na zijn
benoeming een verklaring uit
waarin hij zei de macht tijdelijk in
handen van de militairen te laten
"tot ik een regering kan vormen".
De nieuwe premier noemde vijf ge
varen die het land bedreigen. Het
zijn communisme, corruptie, laks
heid onder regeringsfunctionaris
sen, armoede van het volk en "am
bitieuze mensen", die het land wil
len regeren maar die de democratie
verachten.
De militaire junta onder leiding van
admiraal Sa-ngad Tsjaryloyoo had
meteen na de machtsovername al
beloofd het land "zo spoedig moge
lijk" weer een burgerlek bestuur te
geven.
Evenmin als Sa-ngad zei Tanin hoe
lang het zal duren voor Thailand
opnieuw een democratie zal wor
den.
Wel zei de premier, die vroeger par
lementslid is geweest, dat het on
mogelijk zal zijn onmiddellijk de
democratie te herstellen. "Wij moe
ten eerst onze politieke structuur
opbouwen".
Het militair regime maakte gisteren
opnieuw een aantal decreten be
kend die de veiligheid in het land
moeten versterken.
Bronnen meldden dat verschil
lende prominente leden van de af
gezette regering van premier Seni
Pramoj zich hebben teruggetrok
ken.
Een vooraanstaand docent aan de
THammasat-universiteit, waar de
ongeregeldheden zich hebben af--
gespeeld, heeft het land inmiddels
verlaten, zo is vernomen.
In Bangkok, een stad met vier mil
joen inwoners, bleef het gisteren
rustig. Alle scholen waren gesloten
en het was de bevolking verboden
politieke bijeenkomsten van meer
dan vijf personen te houden.
De ongeveer 30 kranten in Bang
kok hebben hun verschijning voor
lopig gestaakt in afwachting van de
toestemming van een censuur-
commissie om weer te mogen pu
bliceren.
Radio Thailand heeft bekend ge
maakt dat de militaire raad is sa
mengesteld uit het nationale hoofd
van de politie en enkele hoge offi
cieren van de strijdkrachten. Het
merendeel van hen is afkomstig uit
de landmacht.
Volgens politieke waarnemers is
Sa-gnad, die korte tijd de post van
minister van defensie in de rege
ring van Seni Pramoj heeft vervuld,
niet de sterkste man in de groep. De
ning dat Thanom Kittikatsjorn,
wiens terugkeer in Thailand de aan
leiding was tot de ongeregeldhe
den, sterke banden onderhoudt
met de militaire raad.
Mao krijgt
mausoleum
PEKING (UPI) - Het centrale co
mité van de Chinese communisti
sche partij heeft besloten dat een
mausoleum zal wprden opgericht
ter herdenking van partijvoorzitter
Mao Tse-toeng. Dit is gisteren ge
meld door het persbureau nieuw
China.
Hiermee staat tevens vast dat Mao,
zoals was gemeld, gebalsemd zal
worden.
De plaats waar het mausoleum
komt is nog niet bekendgemaakt.
Voorts is bekendgemaakt dat er zo
spoedig mogelijk een heruitgave
van Mao's verzamelde werken
komt.
