"Wij spelen niet
met de wethouder
onder één hoedje"
LEIDSE GRACHTEN
"De Twee Spieghels"
is jazzcafé gebleven
v.d. Water
v.d. Water
1 ZATERDAG 9 OKTOBER 1976
LEIDEN
LEIDEN - Met een heldere ten
toonstelling laat de Gemeente
lijke Archiefdienst zien dat veel
van het Leidse leven zich heeft
afgespeeld op en langs het wa
ter. Leiden heeft zich van een
voudige nederzetting langs de
Rijn ontwikkeld tot een stad die
van alle markten thuis is voor
een hele regio. Deze ontwikke
ling is ondenkbaar zonder de
aan- en afvoer van goederen (en
personen over het water. Van de
andere kant vonden de uitbrei
dingen van de stad ook steeds
plaats langs het water, langs de
vele poldersloten. De platte
grond aan het begin van de te-
toonstelling in het Gemeen
tearchief laat zien dat het hui
dige aantal grachten nog niet de
helft is van het oorspronkelijk
aantal.
De tentoonstelling bestaat uit
twee delen. Meer dan tachtig fo
to's en prenten, vanaf de acht
tiende eeuw tot heden, zijn
langs de wanden opgehangen in
de volgorde van een stadswan
deling. In de gratis catalogus
staat een kaartje van Leiden
binnen de singels aan de hand
waarvan men deze stadswande
ling "in het echt" nog eens kan
overdoen. Op sommige plaat
sen is het stadsbeeld ingrijpend
veranderd. Het Kort Rapen
burg vormde samen met de
Paardensteeg een prachtig
stadsbeeld. Maar de paarden
tram moest plaats maken voor
sneller verkeer, het Kort Ra
penburg werd overkluisd
(dempen kon niet in verband
met de doorstroming van het
Rapenburg), de bebouwing van
de Paardensteeg aan de kant
van het Galgewater verdween
en de resterende kade werd
omgedoopt tot Prinsessekade
Bij het Gangetje werd het water
tussen het Steenschuur en de
Nieuwe Rijn overkluisd. Ook
daar werd een rij huizen weg
gebroken om van het Gangetje
een wijde doorgang voor het
verkeer te maken.
Terwijl het wegverkeer drukker
werd en steeds meer ruimte no
dig had, werd het stiller op het
water. De route Galgewater -
Oude Vest - Oude Herengracht
- Haven is lange tijd nog ge
bruikt, maar sinds in 1971 het
Korte Vlietkanaal langs Zuid-
West gereed kwam, gaat het
scheepvaartverkeer buiten de
stad om; en nu al weer enige ja
ren de Pauwbrug over de Oude
Vest voert is het alleen nog
maar mogelijk met zeer kleine
bootjes te passeren.
Het tweede deel van de ten
toonstelling laat door middel
van prenten, werktekeningen
en foto's zien welke functies het
water en de wallekanten kon
den hebben. De brede grachten
dienden als verdedigingslinie.
In heel vroegere tijden heeft het
Rapenburg als zodanig gefun
geerd. Later, toen Leiden on
stuimig groeide, werden de sin
gels de linies. Zo'n verschui
ving vond ook plaats bij de
Oude Vest, die nu nog voor een
deel Oude Singel heet. Bij her
stelwerkzaamheden aan de
walmuren van de Oude Vest ter
hoogte van de Druckerstraat
stuitte men enige jaren geleden
nog op restanten van de walto-
ren "De Swarttoren" die daar
ooit als verdedigingswerk heeft
gestaan.
Een deel van de waltoren "Oos
tenrijk" staat nog aan de Jan
van Houtkade.
In de stad dienden de grachten
als riool. Begrijpelijk dat water
niet al te fris was in die tijd en
dat de bevolking last had van de
stank. Soms werd zo'n riool
overkluisd. Bij de Langebrug
gebeurde dit. Weer later werd
het water onder de Langebrug
gedempt door via gaten in het
wegdek zand in de "gracht" te
gooien. Juist om redenen van
volksgezondheid zijn vele
(vooral kleine) grachten ge
dempt. "De oorzaken van de
stank der Leidschen grachten"
is de titel van een proefschrift
dat op de tentoonstelling te zien
Op de plaatjes en fotografieën
uit vervlogen tijden is te zien
hoe druk het op het water was:
langs de kaden liggen vele tien
tallen schepen, in de grachten
van de volkswijken liggen de
vele peurdersbootjes. Een mo
del van zo'n bootje is op de ten
toonstelling te zien.
Dacht men een tiental jaren ge
leden nog dat grachten geen
functie meer hadden en het best
gedempt konden worden om
ruimte te maken voor het ver
keer, deze tentoonstelling
maakt duidelijk dat de histori
sche binnenstad van Leiden
haar waarde voor een groot deel
ontleent aan het water.
De tentoonstelling is open tot 5
november; maandag tot vrijdag
van 9 tot 12 en van 2 tot 5 uur;
donderdagavond van 19.30 tot
21.30 uur en zaterdagochtend
van 9 tot 12 uur. Het Gemeen
tearchief is gevestigd aan de
Boisotkade 2a.
TOM MAAS
Handtekeningen
AZ aangeboden
in Den Haag
LEIDEN - Een delegatie van het
Academisch Ziekenhuis Leiden
heeft gisteren 3500 handtekenin
gen aangeboden op het kabinet van
premier Den Uyl om kenbaar te
maken dat de nieuwbouwplannen
van het ziekenhuis moeten door
gaan. De handtekeningen werden
in ontvangst genomen door de
secretaris-generaal van Algemene
Zaken, drs. D. M. Ringnalda, met
wie de delegatie vervolgens een één
uur durend gesprek had.
In dat gesprek zette de voorzitter
van de delegatie, de lector dr. H. A.
C. Kamphuisen, de problemen die
nu in het academisch ziekenhuis
spelen op een rijtje om aan te tonen
dat nieuwbouw hard nodig is. De
delegatie bestond o.a. uit verte
genwoordigers van de personeels-
raad, de leerlingenraad, de ABVA,
het Initiatiefcomité Nieuwbouw
AZL en het solidariteitscomité.
Eerder dit jaar werden over de
zelfde kwestie 1200 handtekenin
gen aangeboden op het ministerie
van Onderwijs en Wetenschappen.
Veel illegale
vuilstorters
LEIDEN - De Reinigingscontrole
dienst waarmee in maart 1974 werd
gestart voorziet blijkens het on
langs gepubliceerde overzicht over
de jaren '74 en '75 in een behoefte.
Vele malen werden de controleurs
getipt door mensen, die gezien
hadden dat door onbevoegden vuil
werd gestort op open terreinen.
Wanneer autonummers worden
opgegeven, konden door de contro
leurs de overtreders worden opge
spoord via het bureau kenteken
bewijzen in Veendam. Het wegha
len van het vuil moest dan worden
betaald en zonodig kreeg de betref
fende persoon een proces-verbaal.
In totaal behandelden de contro
leurs bijna200 klachten en moest in
89 gevallen betaald worden voor
clandestiene vuilstorting.
LEIDEN - Toen Ben Walenkamp
en Hetty Leydekker de af gelopen
zomer na een kleine vier jaar hun
jazzcafé De Twee Spieghels ver
kochten, was de vrees gerechtvaar
digd dat het met de befaamde con
certen in dit etablissement spoedig
gedaan zou zijn. Een voor liefheb
bers 'van deze hartversnellende
klanken een betreurenswaardig
verlies, maar na drie maanden kan
worden vastgesteld: De Twee
Spieghels is een jazzcafé gebleven.
De nieuwe eigenaar, Flip van
Hooven* laat weliswaar wat minder
jazzgetinte geluiden uit de boxen
opklinken dan zijn voorgangers,
maar concerten zijn er nog regel
matig in het café aan de Nieuw-
straat. Hij zegt „Niet de muziek,
maar de klanten bepalen de sfeer
van een jazzcaféWat niet
wegneemt dat hij in de afgelopen
periode, zoals hij zelf zegt, door de
jazz gegrepen is. „Het eerste con
cert dat we hier gehouden hebben,
is zo'n succes geblekendat we er er
zeker mee doorgaan. Er was nage
noeg geen reclame gemaakten toch
was de toeloop enorm". Dat was bij
een optreden van o.a. Dolf del Pra-
do, iemand die Flip van Hooven
lange tijd onder zich heeft geweten.
Voordat Flip van Hooven namelijk
de „Spieghels" gingen runnen, be
heerde hij de tap van de vroegere
Dompi-bar op de eerste etage in de
Pieterskerkchoorsteeg. Daaronder
schonk Del Prado op de begane
grond koffie in De Gonk. Van de
relatie die toen met bassist Del
Prado tot stand kwam, profiteerde
Flip van Hooven nu dankbaar.
„Door hem ben ik aan contacten in
jazzkringen gekomen", zegt hij.
Het is voorlopig niet de bedoeling
van Flip van Hooven om gere
nommeerde beroepsmusici naar de
Twee Spieghels te halen, zoals in
het verleden is gebeurd. „Voorlo
pig houden we het op Jam-sessions
met amateurmusici. Dat is hier in
geslagen". Zo trad deze week Bob
Richter op, die bij het eerste con
cert nog bezoeker was. In oktober -
jazzmaand - wordt nog een concert
gegeven: op de 27ste. Van Hooven
is van plan om om de drie weken
jam-sessions te houden, steeds op
woensdagavond. Daar hoeft geen
toegan voor te worden betaald; wel
is de drank die avond een kwartje
duurder.
Het Lidwinahuis aan de Zoeterwoudsesingel. Inzet: zuster Francesco de Wit.
Zusters gaan
Lidwinahuis
verlaten
LEIDEN - De zusters van „Moe
derhuis De Voorzienigheid" gaan
het Lidwinahuis aan de Zoeter
woudsesingel in Leiden verlaten.
Op 10 oktober bestaat er voor de
bewoners van Leiden de gelegen
heid om tussen half twaalf en half
twee afscheid te nemen van deze
zusters, die sinds 1857 in Leiden en
vanaf 1 oktober 1936 in het Lidwi
nahuis verblijven.
Leiden was de eerste dependance
/*>an het Amsterdamse convent "De
Voorzienigheid". Op de Hoge-
woerd werd ruim een eeuw geleden
begonnen met de opvang van arme
meisjes, half-weesjes en meisjes
met leermoeilijkheden. Zuster
Theresia van '.'De Voorzienigheid"
is destijds in samenwerking met
pastoor P. J. Hesseveld van de
"Stichting Cunera" begonnen met
dit werkconvent.
Tegelijk met het verdwijnen van de
zusters gaat ern een stuk traditie
voor Leiden verloren. "Maar het
kan niet anders. En het blijft in
goede handen. Daarom neem ik
met groot vertrouwen afscheid van
dit huis", aldus zuster Francesco de
Wit. Met het vertrek van "De Voor
zienigheid" is ook het hoofdstuk
"werkconvent" (werkproject voor
geestelijken) in Leiden afgesloten.
Het vertrek hangt samen met een
regeling die sinds 1968 van kracht is
en waarin de mogelijkheden om uit
een convent te treden zijn geregeld.
De ruimte, die tot dusver door de
zusters werd gebruikt komt nu ter
beschikking van de meisjes in het
internaat. Dat opent de mogelijk
heid om de privacy voor de meisjes
te vergroten. Ook de kapel in het
Lidwinahuis komt ter beschikking
van de meisjes. "Gelukkig hebben
de meisjes het materieel veel beter
dan toen we zijn begonnen", zegt
zuster Francesco de Wit. De meeste
zusters van "De Voorzienigheid"
vertrekken naar andere gemeen
ten, onder meer Amsterdam. Twee
van hen gaan naar het bejaarden
centrum voor geestelijken in War
mond.
Flip van Hooven: door de jazz gegrepen.
LEIDEN - Vanmiddag is in het Leidse Volkshuis een mani
festatie begonnen van welzijnswerkers, met het doel acties
voor te bereiden tegen het beleid van staatssecretaris
Meijer van CRM en wethouder Tesselaar van samenle
vingsopbouw. De acties richten zich met name tegen de
plannen van respectievelijk Meijer en Tesselaar om een
vacaturebevriezing en een vacatureinkrimping voor het
welzijnswerk in te voeren.
De organisator van de manifestatie,
het Breed Comité Welzijnswerk
Leiden heeft een tweetal eisen aan
de wethouder geformuleerd, die
vanmiddag worden besproken. Die
eisen zijn:
Door
Ton van Brussel
Een herschikking van man
kracht en middelen in het wel
zijnswerk kan pas worden uitge
voerd na een overleg met de be
trokken instellingen en moet ge
schieden in het kader van de begro-
tingsbehandelingen voor '77.
De herschikking mag niet leiden
tot een vermindering van het totaal
aantal arbeidsplaatsen.
Zoals bekend is de financiële speel
ruimte voor de instellingen in het
welzijnswerk dit jaar door CRM
niet vergroot. Wel is er een vergoe
ding van acht procent gegeven voor
de gestegen kosten.
Westerkwartier
Omdat in Leiden, door de brand in
het clubhuis Westerkwartier en
door de oprichting van een nieuw
ADVERTENTIE
Quarts - Horloges
De Aller Beste
Haarlemmerstraat 181
EIGEN ATELIERS
centrum in de Merenwijk wel een
uitbreiding van de begroting voor
het welzijnswerk nodig was, kwam
wethouder Tesselaar met een aan
tal maatregelen, die echter op en
kele uitzonderingen na, bij de wel
zijnswerkers in slechte aarde vie-"
len. Hij besloot de acht procent stij
ging niet toe te kennen aan de in
stellingen, maar beschikbaar te
houden voor de bouw van een
nieuw onderdak voor Westerkwar
tier. Een maatregel, waar de meeste
club- en buurthuizen mee akkoord
konden gaan. Tesselaar besloot
echter ook om, zodra zich vacatures
bij een instelling zouden voordoen,
te gaan herschikken. De vacature in
de ene instelling niet te vervullen,
maar te gebruiken om een instel
ling met personeelstekort aan een
extra kracht te helpen. Een derge
lijke situatie deed zich voor bij het
Leids Volkshuis, die inmiddels een
kracht heeft moeten afstaan ten
behoeve van het nieuwe buurtcen
trum in de Merenwijk. Het Breed
Comité Welzijnwerk verwijt Tesse
laar nu, dat hij die maatregelen
heeft genomen, zonder overleg met
de betrokkenen.
Een plan van Tesselaar, dat offi
cieel door hem nog niet is uitge
sproken, maar dat hij tijdens een
onlangs gehouden vergadering van
de betrokken raadscommissie niet
wilde uitsluiten, biedt de mogelijk
heid om het personeelsbestand in
te krimpen en geld te gebruiken
voor de bouw van n'euwe clubhui-
Een dergelijke kans zou zich bij
voorbeeld voordoen in het geval
van clubhuis De Zevensprong, dat
is ondergebracht in een zeer slechte
accommodatie en daardoor hard
toe is aan een nieuwe huisvesting.
Het antwoord van het Breed Co
LJA-DIRECTEUR STEINBACH:
mité op dit voornemen loog er niet
om: "Geen mensen voor stenen",
zei het comité, waarmee duidelijk
werd gemaakt, dat een "aantasting
van de werkgelegenheid in de wel
zijnssector" zonder meer moest
worden afgewezen.
Crisis
De herschikkingsproblematiek
speelt uiteraard niet alleen in Lei
den. Ook op landelijk niveau staan
acties op stapel en in Groningen is
de crisis zelfs zo hoog opgelopen,
dat de daar door het progressieve
programcollege afgekondigde her
schikkingsmaatregelen, de kans op
een val van dit college sterk hebben
vergroot.
De Tweede Kamerleden Garde
niers en Kleisterlee (KVP) hebben
inmiddels aan staatssecretaris
Meijer een aantal vragen gesteld
"over de herschikking van man
kracht in het welzijnswerk". Een
toezegging dat het aantal arbeid
splaatsen niet zou afnemen, is in
het antwoord niet gedaan, maar is
volgens de welzijnswerkers wel
gedaan op een vergadering in ja
nuari dit jaar. In de notulen van die
vergadering komt een dergelijke
toezegging echter niet voor. Wel is
gezegd dat in geval van herschik
king er overleg moet zijn tussen de
gemeente, de buitendienst van
CRM en de betrokken instelling.
Plaatselijk speelt de Leidse Jeugd
Actie in deze hele zaak een wat
moeilijke rol. De LJA is een zg.
"para-gemeentelijke instelling"
door de gemeénte opgericht om als
brug te dienen tussen de instellin
gen en de plaatselijke overheid.
Eén van de LJA-taken is de externe
beleidsvoorbereiding en als zoda
nig is de LJA een belangrijk advie
sorgaan voor de wethouder en de
gemeenteraad, waar het welzijns
zaken betreft.
Zwarte Piet
Mede door het toedoen van de LJA
bijvoorbeeld is de gemeentesubsi
die voor personeelslasten en huis
vestingskosten dit jaar van respec
tievelijk 44 en 40% tot 507o opge
trokken, doordat CRM de overige
vijftig procent voor zijn rekening
neemt zijn deze posten nu voor
honderd procent betaald door de
overheden. Gaf CRM het afgelopen
jaar dus niet meer speelruimte, de
gemeente deed dat door deze ver
hogingen wel.
Zoals gebruikelijk heeft Tesselaar
over de herschikking een advies
gekregen van de LJA en op het
moment dat bleek dat het her
schikkingsadvies, afkomstig was
van de LJA, was deze instelling
voor de welzijnswerkers de "zwarte
Piet".
Er werd gesuggereerd dat de LJA
twee handen op een buik zou zijn
met wethouder Tesselaar (direc
teur Steinbach: "Dat is onzinnig,
dat zijn we niet en dat kunnen we
ook nooit zijn") en er werd ook ge
zegd dat, hoewel in Leiden een
groep van betrokkenen samen met
de LJA werkt aan het opstellen van
een beleidsplan, stiekem tussen
LJA, gemeente en CRM afspraken
worden gemaakt, waardoor uiter
aard elk beleidsplan en elke moge
lijkheid tot inspraak van de instel
lingen tot een wassen neus zou
verworden. Ook die gedachte wijst
Steinbach van de hand.
Het Breed Comité betreurt het ver
der dat er dit jaar geen begrotings
bespreking zal komen. In het ver
leden werd op initiatief van de LJA
met elke instelling afzonderlijk
overleg gepleegd voordat de begro
ting werd ingediend. De LJA
speelde eventuele wensen dan
weer door naar de gemeente.
Steinbach daarover "Het heeft na
tuurlijk weinig zin om rond de tafel
te gaan zitten en te gaan vragen: wat
willen jullie volgend jaar extra, dan
maken wij dat even voor elkaar".
Extra's zitten er gewoon niet in, dus
daar hoef je dan ook niet over te
praten. Dat overleg bij herschik
king, daar ben ik zeker voor. We
hebben nu ook met een krappe
meerderheid in het bestuur beslo
ten voor het niet bevriezen van va
catures tot 1 januari '77. Op het mi
nisterie worden vuistregels voor
herschikking voor subsidie in '77
vastgesteld en die zijn ook in Lei
den van toepassing".
Zijldijk
Steinbach heeft wel een duidelijk
andere opvatting als we praten over
"geen mensen voor stenen". "In
principe ben ik het wel met het
Breed Comité eens, het blijft een
stap, die je pas doet als je werkelijk
niets anders kan. Maar je moet op
een langere termijn kijken. Als wij
nu inkrimpen en we kunnen daar
door broodnodige accommodaties
uit de grond stampen, dan ben ik er
van overtuigd dat we als die nieuwe
centra er zijn, ook wel weer zover
komen dat we ze kunnen beman
nen. Je moet het als een tijdelijke
inkrimping zien".
In dit verband wijst Steinbach op
het voornemen van CRM om de
verantwoordelijkheid voor het
welzijnsbeleid te gaan verschuiven
van de rijksoverheid naar de ge
meente. In dat kader treedt ver
moedelijk op 1 januari 1978 een
rijksbijdrageregeling in werking,
die het mogelijk maakt voor de ge
meente om plusminus tot tachtig
procent van de kosten van wel
zijnswerk, terug te halen bij het
rijk. De gemeente moet zich in dit
geval bezighouden met het verde
len van het beschikbare geld en de
uitoefening van controle.
De controle zal dan plaats moeten
hebben aan de hand van door het
ministerie in overleg opgestelde
criteria, eisen waaraan het wel
zijnswerk moet voldoen.
Het Breed Comité wil in eerste in
stanties van de maatregel van Tes
selaar weinig weten en pleit voor
meer overleg en inspraak. Voor de
vanmiddag begonnen manifestatie
is wethouder Tesselaar overigens
ook uitgenodigd en worden voorts
alle betrokkenen uit het welzijns
werk verwacht. Tegelijkertijd is er
in Den Haag een manifestatie van
de Algemene Bond van Ambtena
ren, die ook pleit voor een behoud
van de werkgelegenheid in de wel
zijnssector.
ADVERTENTIE
ANTIEKE
KLOKKEN
Uw vakadres
Haarlemmerstraat 181
ETALAGE IN DE STEEG.
