Een toef en een strik
voor Gods geschenk
Voor geestelijk zwakken is hun kerkdienst een feest
KERKDIENSTEN
4SSBSQBBD
Hebben
ZATERDAG 18 SEPTEMBER 1976
Het is opmerkelijk, welk een
uitgebreide rol het woord
"hebben" in ons leven speelt.
We willen vn allerlei hebben.
Een goede positie, een goed in
komen, mooie kleren en een au
to, onze vrije tijd en ons amu
sement, allemaal dingen die ons
bestaan wat gerieflijker en aan
genamer kunnen maken. Het is
echter de vraag, of hebben altijd
werkelijk hebben is. Je kunt
namelijk iets hebben zonder het
in de volle zin te bezitten. Dat
komt meer voor dan we wellicht
denken.
Zo kunnen ouders kinderen
hebben, zonder ze werkelijk te
bezitten doordat er geen inner
lijke band met hen is. Zo kun
nen kinderen ouders hebben
zonder ze werkelijk te bezitten,
doordat ze geen voldoende be
grip en steun bij hen vinden. Je
kunt je gezondheid hebben,
zonder dat je het opmerkt en
waardeert. Je kunt heel wat
mooie spullen hebben zonder
dat je je rijk en gelukkig voelt.
Je kunt allerlei vermaak heb
ben, zonder dat het je van je
vragen en problemen afhelpt.
Je kunt ook geloof hebben,
zonder dat je er de kracht van je
leven in vindt.
Nee, hebben is nog niet altijd
werkelijk hebben.
Hoe komt dat nu?
Dienen
In de gelijkenis van de talenten
vertelt Jezus over verschillende
mensen, die verschillende ta
lenten hadden ontvangen. On
der hen is een man die slechts
één talent had gekregen en die
dat onmiddellijk in de grond
had begraven. Die man bleek
dus iets te hebben zonder het
echt te bezitten. Hij had zijn ta
lent, maar hij liet het onge
bruikt. En dat kwam omdat hij
niet rekende met zijn heer die
hem dat talent gegeven had. Hij
wilde niets van zijn lieer weten.
Hij vergat dat hij met zijn talent
alleen goed kon omgaan wan
neer hij het in dienst van zijn
heer besteedde.
Hebben heeft altijd met dienen
te maken. Wat wij hebben, heb
ben wij alleen wanneer wij er
mee dienen. Zo was het bij de
andere mensen over wie Jezus
in de gelijkenis vertelt. Ze de
den iets met hun talenten. Ze
gingen er in dienst van hun heer
mee werken.
God geeft ons allerlei dingen.
Met die dingen wil Hij ons die
nen. Met die dingen wil Hij ons
leven vol en blij en rijk maken.
Maar daarmee zullen wij op
onze beurt ook anderen moeten
dienen.
Juist uit onze dienst moet blij
ken dat wij van God zijn en van
Hem willen zijn.
W. H. WALVAART,
LEIDERDORP.
Met nul begonnen
Ik vroeg ds. Bovenberg, die gere
formeerd predikant in Leiden-
Zuidwest is, of een dienst met ge
handicapten ook een bepaalde op
zet heeft.
Zijn antwoord was: "Wij zijn met
nul begonnen. Hadden geen enkele
ervaring. Op een paar plaatsen zijn
de diensten gewoon mislukt. Het
gebouw is heel belangrijk. Toen we
in de Dorpskerk van Leiderdorp
kwamen, wisten we 't meteen: dat
was 't helemaal. Al dienstvierend
hebben we er een zekere vorm aan
gegeven. Af is het niet. Het komt
ook niet af, in de zin van: hier is het
nu en zo moet het blijven.
Er zitten wel telkens elementen in
die herkenbaar zijn voor alle kerk
diensten. Ik zou daar echt niet zon
dertoga moeten komen. Dan ben ik
de dominee niet meer. Voor de
groet aan het begin van de dienst
gebruik ik de officiële woorden. Ze
zullen die verstandelijk niet kun
nen vatten, maar ze raken ver
trouwd met de klanken en zullen
die ook opvangen als ze eens mee
gaan naar een gewone dienst.
Het openingslied en het lied na de
groet en na de gebeden zijn steeds
hetzelfde. Dat zijn herkennings
punten. De klok moet luiden als we
het Onze Vader bidden. Gebeurt
dat niet, dan is er gewoon niet ge
beden. Ik vraag ook altijd voor wie
ik moet bidden. Na de preek heb
ben we een rondgang door de kerk
met zingen en muziek. Een hart
verwarmende processie is dat. Ie
dereen loopt of rijdt mee. Ik heb
tijdens een dienst zomaar eens
voorgesteld, al zingend door de
kerk rond te lopen - in moderne
kerken met al die banken kan dat
niet eens - en dat sloeg zo aan dat
het een vast punt is geworden. Je
kunt allerlei dingen overslaan maar
dat beslist niet.
Zo ook dat uitpakken van de bijbel.
Die is een cadeau van God, met al
die mooie verhalen. Maar een ca
deau moet je kunnen uitpakken.
Dus zit er om die bijbel steevast een
fraai papier met een toef bloemen
en een strik erop. In elke dienst
wordt hij weer uitgepakt. Wie het
doet, mag de bloemen en de strik
houden.
Enerzijds heb je dus een nogal strak
stramien door al die herkennings
punten, maar daar tussendoor kun
je vrij veel wisselen. Je doet in zo'n
dienst iets niét omdat je het vante-
voren hebt uitgedacht. Dat kan
niet, wantje weet nooit hoe ze rea
geren. Je doet het op het moment.
Aan de processietijdens de dienst hechten de geestelijk gehandicapten even sterk als aan de koffie of
limonade erna. Bij die processie lopen ze een aantal keren zingend en musicerend de kerk rond, tot de dominee
de collecte aankondigt.
Bij ingeving. Als je het gevoel hebt
dat het past. Het moet ergens uit
voortvloeien".
Veel vrijer
U doet dit al een poos en gaat om
met deze bepaalde groep. Probeert
u ook, het niveau van de diensten,
intellectueel gesproken, omhoog te
brengen?
Ds. Bovenberg: "Nee, dat blijft
eender. Je werkt hier niet gericht in
groepen en ziet elkaar maar eens in
de maand. In groepsverband ko
men deskundigen, die elke dag met
gehandicapten bezig zijn, soms tot
opmerkelijke resultaten. Het ni
veau kan persoonlijk zeer verschil
lend zijn. De ruimte om in een
dienst, met een zo gemengde bezet
ting, tot verhoging van het verstan
delijke niveau te komen is vrijwel
te verwaarlozen.
Gevoelsmatig is er wél een ontwik
keling. Ze zijn toch wel veel vrijer
geworden. In het begin wisten ze
niet wat die enge zwarte vent daar
op dat podium moest, maar nou
draven ze bij het binnenkomen al
op je af. De hele sfeer geeft ze iets
vertrouwds".
Jezus slaat
Hoe kiest u uw verhaal?
B.: Het eerste werd een sof. Dat
kwam zo. Ik preekte eens in
Nieuwveen. Er zaten toen ook
mensen van de Johannesstichting
in de kerk. Ze vonden de preek, die
over het koninklijk bruiloftsmaal
uit Mattheüs 22 ging, kennelijk
goed genoeg voor hun eigen stich
tingsbewoners, want ze vroegen me
die ook eens daar te houden. Ik
vond dat nogal wat, maar goed, ik
liet me overhalen. Het viel echt
mee. Ik kwam in een nogal geselec
teerde groep terecht, die het ver
haal goed opving.
Maar in Leiderdorp ging het falie
kant mis, omdat dié kinderen iets
van dat feest wilden zien en bele
ven. Waar blijft dat feest nou waar
over je zo mooi staat te vertellen?
Later hoorde ik dat dit gewoon
deining in de gezinnen heeft gege-
Ik zoek dan ook die bijbelgedeelten
op die vandaag gebeuren. Het ver
leden heeft voor deze mensen geen
zin en voor de toekomst hebben ze
ook geen antenne. Zeer konse-
kwent moetje bij vandaag blijven.
Aan je taalgebruik moet je grote
zorg besteden. Het is een voortdu
rend vertalen binnen een beperkt
veld. Als je het hebt over "Jezus
slaat de mensen gade", zadel je ze
wel op met de kwellende vraag hoe
het nou toch mogelijk is dat Jezus
iemand slaat. Daarom: Jezus ziét.
Dat begrijpen ze. Ze moeten ook de
woorden van Jezus niet "onthou
den", want dat kennen ze niet, maar
"goed bewaren". En dat doen ze. Je
kunt er in de volgende dienst gerust
op terugkomen. Het zijn maar
Tdeine aanduidingen die ze je dan
geven, maar genoeg om te merken
dat ze ermee bezig z^n geweest.
Daarna zakken ze weg. Maar hoe zit
dat bij gewone kerkgangers? Weten
„Als bij het
Onze Vader
de klok niet
luidt, is er
gewoon niet
gebeden
Praat u met deze mensen altijd over
Jezus in de trant van "de goede her
der die voor zijn schaapjes zorgt"?
B.: "Met geheide dogmatische be
grippen als "zonde" en "zondaar"
bereik je natuurlijk geen zier. Maar
ze weten best wat niet mag, en je
discrimineert als je ze in alles maar
toegeeft. Dat doen de ouders ook
niet.
Daarom moet je soms ook praten
over wat er fout is. En vergeving
moet je dan zo omschrijven dat ze
gaan aanvoelen datje met Jezus de
Heer weer verder kunt. Je moet er
als voorganger in deze diensten erg
voor waken, niet te zoetelijk te
worden. De woorden van Jezus wa
ren geen koekoek één zang".
Stukjes brood
Viert u ook weieens een sacrament?
B.: "Een paar keer hebben we een
dienst met doop gehad. Een onge
hoord mooie belevenis. En toen ik
eens het verhaal van de broodver
menigvuldiging zou vertellen, heb
ik een brood meegenomen. Ge
woon om bij de vertelling iets tast
baars te hebben. Hoewel het niet de
opzet was, is het op een uitdeling
uitgelopen. Dat paste er helemaal
bij. Ieder kreeg een stukje. En toen
heb ik gezegd: "Mensen, heb je nu
n^et het gevoel dat we samen
avondmaal hebben gevierd?" Ach,
kerkrechtelijk en ambtelijk kon dat
natuurlijk niet. Maar de ervaring
was er niet minder om".
Is één dienst in de maand genoeg?
B.: "Deze maand, op 21 en 23, heb
ben we met ouders en opvoeders
een paar praatavonden in de
Scheppingswerk in Leiderdorp. De
commissie heeft hun een aantal
vragen voorgelegd waarop zij
schriftelijk kunnen antwoorden.
Een soort enquête dus. Het is best
mogelijk, dat daaruit de behoefte
aan bijvoorbeeld een veertien
daagse dienst naar voren komt.
Maar dan is eén predikant wel te
weinig".
Overstelpend
Hoe ervaart u zelf deze diensten?
B.: "Als hoogtepunten. Ik doe het
wel extra, naast al m'n gewone
werk als Leids predikant, maar het
staat er toch niet helemaal buiten.
Deskundigheid op dit terrein pre
tendeer ik niet. Laat ik dat voorop
stellen. Het vraagt spontaniteit, in
leving in die andere gevoelswereld
en een warm hart, en daarom vind
ik het fijn. Je voelt je nergens méér
dienstknecht dan juist daar. Als het
ooit waar is, dat wie geeft ook ont
vangt, dan gebeurt dat hier. Watje
ontvangt, is overstelpend.
Wel ben ik soms bang dat ze zich te
veelaan je hechten. Dat er een soort
vereenzelviging optreedt tussen
jouw persoon en alles wat met
kerk-God-Jezus te maken heeft.
Dat is vuurgevaarlijk. Er zou eigen
lijk een tweede moeten komen.'
Voor de afwisseling. En ik kan ook
tegen een boom rijden
S. J. DE GROOT
LEIDEN/LEIDERDORP - Voor de geestelijk zwakken is de maandelijks terugkerende
eigen kerkdienst niet minder dan een feest. Je ziet dat op hun gezichten en je hoort het uit
hun reacties. Hun blijdschap is puur en hun meedoen spontaan.
Hier vinden zij een ruimte zonder belemmeringen, waarin de dingen die gezegd, gedaan en
gespeeld wofden herkenbaar zijn omdat ze blijven binnen de eigen, beperkte belevingswe
reld. Om het met dominee Van Malssen te zeggen: "De dienst wordt zo gemaakt, dat zij er
vreugde aan beleven. Hier tellen ze als mens volledig mee. En daarvoor zijn ze heel gevoe
lig".
Meer van Jezus
Een paar jaar geleden vond de
commissie de Leidse predikant J
Bovenberg bereid deze diensten te
leiden Kinderen ouders en com
missie zijn daar blij mee Ds Van
Malssen; "Zijn ervaring met geeste
lijk gehandicapten was vrijviel ni
hil. Maar hij heeft de gave, de din
gen een vorm te geven die juist deze
mensen aanspreekt. Het zijn zowel
ge!mproviseerde«als geïnspireerde
diensten. En dat moetje hebben".
Waarom, ondanks alle integratie
van gehandicapten in de "gewone"
samenlevingtoch afzonderlijke
kerkdiensten?
Ds. Van Malssen zoekt het ant- De collecte doen de kinderen gehandicapten e>
woord op die vraag niet in ingewik- helemaal zelf Ze brengen de zakjes naar het podii
kelde theorieën. Hij zegt er alleen een grote schaallegt.
is op het ogenblik ongeveer 50. Wie
contact wenst, kan dit laten weten
aan mevrouw M. H. Goedman, Fre-
derik Hendriklaan 52, Leiderdorp.
Ds. P. J. D. van Malssen (Leider
dorp) is van de oprichting, in 1968,
af voorzitter geweest van de com
missie-hervormd en gereformeerd
- voor de geestelijk gehandicapten
in de Leidse regio, die elke maand
een zondagmiddagdienst in de
Dorpskerk van Leiderdorp belegt.
Een gebouw dat voor dit doel ge
maakt lijkt te zijn. Zo uitnodigend
ruim en intiem tegelijk. Afgelopen
zondag zijn de diensten weer be
gonnen. De volgende zijn op 10 ok
tober en 14 november. Steeds om 3
uur. Om leeftijdsredenen heeft ds..
Van Malssen zijn voorzitterschap
van de commissie onlangs neerge
legd. De heer J. C. Marijt, Cosijn-
straat 2, Leiden, is hem opgevolgd.
dit van: "Wij mogen hen niet node
loos ongelukkig of angstig laten
zijn. Iemand heeft gezegd: "Om hen
gelukkig te laten zijn, zullen zij
meer van Jezus moeten weten". Ik
ben ervan overtuigd, dat deze eigen
diensten voor alle bezoekers vooral
déze betekenis hebben: je hoeft
niet zonder God te leven.
Ze worden aangekondigd als dien
sten met gehandicapten. Dat wil
zeggen: anderen zijn ook welkom.
Zij zijn het die bij de gehandicapten
het besef kunnen versterken, dat ze
behoren tot een groter geheel. Pre
dikanten en andere ambtsdragers
krijgen nu wat meer aandacht voor
deze tak van herderlijke zorg - het
was een braakliggend terrein
waarop we in '68 zijn begonnen -
maar buiten die kring is de belang
stelling nog maar gering".
Het aaptal gezinnen waarmee de
regionale commissie contact heeft
LEIDEN-Herv. Gemeente: Hooglands
kerk 10 ds. Reyenga te Leiderdorp. 11.45
oec. stud, dienst, 7 ds. De Vree Leimui-
den; Marekerk 10 ds. V. D. Kley te Lei
derdorp, 5 prof. Graafland Gouda; Ma-
ranathakerk 10 en 6.30 ds. v. Achterberg;
Koningskerk 10 kand. Vos Utrecht; Be
th.kerk 10 ds. Pannekoek; Bevr.kerk 9
ds. Boogert; Vredeskerk lOdr. Lamping;
Waalse kerk 10.30 ds. Ribs; Acad. Zie-
kenh 10 ds. Brederveld; Diac.huis 10.30
ds Den Tonkelaar Warmond; jeugdka-
pel Vredeskerk 10 hr. Bonnet; jeugdka-
pel DeG. herder 10.30 dienst; Merenwijk
10 ds. Hortensius. Geref. Kerk: Zuider-
kerk 10 en 5 ds. Sijtsma; Petrakerk 10
drs. v. Dam, Alphen, 5 ds. Hortensius; O.
Vest 10 ds. Koolstra, 5 dr. Wind;
Mar.kerk 10 ds. v. Achterberg, 5 drs. v.
Dam; Bevr.kerk 10.30 dr. Wind, 5 ds.
Koolstra; Groenhoven 10 ds. Pieterse
Gorkum; De Mirt 10 hr. Kromhout; Mie
rennest 10 hr. Spijker; Merenwijk 10 ds.
Hortensius. Dolerende Noodgemeente
Groot Leiden (Herengracht 70): 8.30 en 7
ds. Van Woerden Rotterdam.Gerf. Kerk
Vrijg.: 10 en 5 ds. Hoff, HA. Chr. Geref.
Kerk: 10 en 5 ds. Carlier. Geref. Gemeen
te: 10 en 4.30 ds. Boogaard. Geref. Ge
meente in Ned.: 11.30 en 5.30. Evang-
Luth. Gemeente: 10.15 ds. Hage Utrecht.
Remonstr.-Doopsgez. Gemeente: 10.15
dr. Metering. Baptistengemeente: 10 ds.
v. Mameren. Evang. Christengemeente
(Middelstegr. 3): 10 hr. Dikkes. Zen
dingswerk Middernachtsroep (Zoeter-
woudse Singel 21): 6 n.m. Leger des
Heils hooigracht 10 en 7.30. Evangelie
centrum (O. Rijn 3): 3 hr. Eikerbout.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4, woensd. 8 Christian Science
(Steenschuur 6): 10.30. Kerk van J. Chr.
v. d. Heiligen d. Laatste Dagen (Steen-
schuur 6): 10.15. Oud-Kath. Kerk: 10 H.
Mis. Vrij-Kath. Kerk: 10.30 H Mis.
Vreewijkstr. 19. RK kerken: Haagweg
zat. 7, zond. 9, 10.45, 12 en 6 30; Steen-
schuur zat. 7, zond. 10, 11.30, 6 en 7;
Lammenschansweg zat. 7, zond. 9,10.30,
12 en 6; Haarl.straat zat. 7, zond. 9.30,
10.45,12en6.30; Rijndijk281 zat.7,zond.
9.30 ijn 11.30; Boshuizerlaan zat. 7, zond.
9.30,11 en 12.15; Herensingel zat. 7, zond.
8.30, 9.30 en 11.
ABBENES - Herv. GEm. 9.30 ds. Den
AARLANDERVEEN: Herv Gem.; 10
ds. Boesenkool, 7 ds. Pannekoek Lei
den. Gerf. Kerk: lOhr. Brouwer Katwijk.
6.30 hr. Tenijenhufs. Chr. Gerf. Kerk:
9.30 dienst, 6.30 ds. Vlietstra Bunscho
ten RK Kerk: zat. 7, zond. 7.30 en 10.30.
APHEN AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Adventskerk 9.30 ds Bogers,
6.30 ds. Hanemaayer; Kruiskerk 9 30 ds.
v. Hoegee; Opst.kerk 9.30 ds. Hane
maayer, 6.30 ds. Bogers; Nabij 9.30 Mej.
Domburg jeugkapel; G. Herderkerk
10.30 ds. Hoogendijk; De Bron 9 en 5 ds.
Hoogendijk; Driehoorne 7; Oudshoorn-
seweg lOjongerendienst; Sionskerk 9.30
ds. Verploeg, 6.30 ds. Snoei Amersfoort.
Gerf. Kerk: Mar.kerk 9.30 hr. Tenyen-
huis, 6.30 ds. Brederveld Leiden;
Salv.kerk 9.30 ds. Vree, 6.30 ds. Vree; G.
Herderkerk 9 ds. De Ruiter, 6.30 ds.
Schaafsma: De Bron 9.30 ds. v. d. Ree.
Geref. Kerk Vrijg 8 45 dienst, 2.30 dr.
Arntzen, in kapel Martha-st. Geref. Kerk
Vrijg. Buiten Verband: 9.30 en 4.30 ds. v.
d. Berg. Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 4.30
dienst. Leger des Heils- 10 en 6.30.
Oud-Geref. Gemeente: 9.30 en 4. Baptis
tengemeente: 10 hr. Ramaker, 6.30 ds.
Koekkoek, mmv Young Credo Singers,
in Bonifaciuskerk. Noord (sportlaan): 10
dr. Reiling, 7 ds. Agtereek. Volle-
Evangeliegemeente (geb. Kinder
vreugd): 10 hr v. Leeuwen. Remonstr.
Kring: 10 ds. Adriaanse. Moluks Evang.
Kerk: 11 ds. Sitanala. Moluks Prot. Kerk:
9.30 mej. ds. Nussv. RK kerken Bonifa-
cius zat. 7. zond. 8.30, 10 en 11.30; Pius
zat. 7. zond. 9,10.30 en 11.45; De Bron zat.
6.30, zond. 9 en 11.
BENTHUIZEN - Herv Gemeente 9 30
en 6 ds. Den Dikken. Geref. Gemeente:
9.30 leesdienst, 2.30 ds. Honkoop R.dam,
21 sept. 7.30 ds. Kareis Werkendam.
BODEGRAVEN - Herv Gemeente:
Dorpskerk 9.30 kand. Plaisier Utrecht,
6.30 ds. De Vreugd; Salvatorkerk 9 30 dr.
Huls Gouda, 6.30 ds. Droogers; Bethle-
hemkerk 9.30 ds. De Vreugd, 6.30 ds.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 De Joode Gor
kum, 4 ds. Nieuwenhuijze Mijdrecht.
Geref. Gemeente: 9.30 en 6 dienst. Op
wekkingsgemeente (geb. Concordia):
9.30 dienst. Vergadering van Gelovigen
5.30, zond. 10.30.
HAZERSWOUDE - Herv. Gemeente:
>.30 ds. v.d. Leeden jeugddienst. 9.30 ds
7, zond. 8, 10 en 11.30.
HILLEGOM - Herv. Gemeente: 10 ds. v.
Bruggen, 7 ds. Boonstra; Parkwyk 7 ds.
v. Bruggen. Geref. Kerk: 10 en 5 ds.
Pouwels. Chr Geref. Kerk: 9 en 5 ds. v.d.
Kamp. Rk kerk: Martinus zat. 7, zond.
8 30,10,11.30 en 12.45; Josef zat. 7, zond.
8.30, 10 en 11.30.
HOOGMADE - Herv Gemeente: 10 dr.
v. Vliet. Rk kerk: zat. 7, zond. 8 en 10.30.
DE KAAG - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
Carstens. Rk kerk: zat.7,zond. 8,10en7.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv. Ge
meente: Dorpskerk 9.30 ds. Teygeler, 6
ds. De Vos; Ontm. kerk 10 kand. Dee,
O.geest, 6.30 ds Teygeler; school Narcis
straat 10 inter, open-deur-dienst. Geref.
Kerk: 9.30 ds v. Halsema, 5 ds. De Vries.
Rk kerk: zat. 7, zond. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gemeente:
N. Kerk 10 ds. Vink, 6 ds. Hovius; O
Kerk 10 ds. Vroegindewey, 5.45 zang, 6
ds. Juckema Scheveningenjeugddienst;
Ichthuskerk 10 ds. Hovius, 5 ds. Boer;
Gr. v. Pr.sch. 10 ds. Kranendonk Leer
broek: Pmélk. 9.30 ds. Krijger Den Haag,
6 ds. Vroegindewey; Hoekst. 10 doven-
dienst; Overduin 2 ds. Baas. Geref. Kerk:
9.30 kand Holtrop A.dam,5ds. Damsma
R.burg (Vredeskerk); Triumfatorkerk
9.30 ds. De Vries, 5 ds. Rooze Valken
burg. Geref. Kerk Vrijg.: 10.15 en 3.30
leesdienst, Geref. Kerk Vryg. Buiten
Verband: 8.45 en 7 ds. RoukemChr. Ge
ref Kerk: 10 en 5 ds. v.d. Ent. Geref. Ge
meente: 10 en 5 leesdienst, 21 sept. 7.30
ds. Hage: Volle-Evangeliegemeente
(Voorstr. 100: 9.45, Soefie-beweging: 22
sept. 8.30 nam.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: 9.45 zang, 10 ds. v.d. Linden
jeugddienst, 7 hr. Stroo. Geref. Kerk: 10
ds. Swierts, 5 ds. v. Santen S.heim.
LEIDERDORP - Herv. Gemeente en
Geref. Kerk: Dorpskerk 10 ds. Boogert
Leiden HA; Hoofdstraatkerk 10 en 6.30
ds. Van Loenen HA; Scheppingskerk 9
en 10.30 mevr. Sysling, 5 ds. Koers Den
Haag. Baptistengemeente: 10 br. Lou-
rens, 5 br. De vries. Rk kerk: zat. 7, zond.
8.30, 10 en 11.30.
LEIMUIDEN - Herv. Gemeente: 9.30 hr.
Eveleens Veessen. Geref. Kerk: 9.30 en 7
kand. Los Kampen. Rk kerk: zat. 7, zond.
7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE - Herv. Gemeente: grote kerk 10
ds. v.d. Velden; Pauluskerk 10 ds. Oos-
tinga, HA, 3 ds. Oostinga, afscheid. Ge
ref. Kerk: 10 en 7 ds. De Wit. Geref. Kerk
Vrijg.: 10 dienst, 5 ds. Simpelaar. Geref.
Kerk Vrijg. Buiten Verband: 9 ds.
Schuurman, 5 dienst. Chr. Geref. Kerk:
10 en 4.30 prof. Boertien. Geref. Ge
meente: 10 en 4 ds. Hakkenburg, Oud-
Geref. Gemeente: 9.30 en 3, dond. 7.30
ds. Dorsman. Aktie Kruistochten:
maand. 8 ds. Gravendeel, Mariènburcht.
Rk kerken: Agatha zat. 7, zond. 8.30, 10
en 11.30;Poelhuyszat.7,zond.9en 11.30;
Maria zat. 7, zond. 8.30, 10, 11.30 en 5.30;
Engelbew. zat. 7, zond. 7.30, 9.30, 11 en
5.45.
NIEUWKOOP - Herv. Gemeente: 9.30
hr. Goedhart, 6.30 ds. Posthumus Meyes
Gouda. Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds.
Nooteboom. Chr. Geref. Kerk: 9.30
dienst, 2.15 ds. v.d. Ent. Rk kerk: zat. 7,
zond. 7.30, 9, 10.45 en 7.
NIEUWVEEN - Herv. Gemeente: 9.30
ds. Kaai. 6.30 ds. Verploeg Oudshoorn.
Geref. Kerk: 9.30 dienst in herv. kerk, 7
dienst. Rk kerk: zat. 7, zond. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP - Herv. Gemeente:
9 30 en 7 ds. Goverts. geref. Kerk: 9.30en
6.30 ds. Roosjen Harderwijk. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 en 3 ds. Kleisen Utrecht. Rk
kerk: zat. 7, zond. 9.30 en 11.
NOORDEN - Herv. Gemeente: 9.30 ds.
v.d. Kooy, 7 ds. Noordegraaf Utrecht.
Geref. Kerk: 10 en 7 ds. Booy Lmscho-
ten. Rk kerk: zat. 7.30, zond. 7.30, 9 en
10
Zee Hoofdstraat 10 ds Franken Zeist;
Sole Mio 9 ds Hoekstra Oegstgeest; De
Rank 10 ds v. d. Bergh R'cam, 3.30 ds
Hovius Katwijk, 5.30 kand. Da Costa
Oegstgeest. Geref. Kerk: Hoofdstraat 10
ds v. Bottenburg Veenendaal, 5 ds. El-
gersma; Vinkenlaan 9.30 ds Elgersma, 5
ds v. Bottenburg; Stichtingskerk 11 ds
Elgersma. Rk kerken: Binnen zat. 7,
zond. 8, 10 en 11.30; Zee zat. 7 zond. 9,11
en 7.
NOORDWIJKERHOUT - Herv Gem.:
10 ds Streefland. R.k. kerken: Jozef zat.
7, zond. 8, 10, 11.30 en 6; Viktor zat. 7,
zond. 8,9.30,11 en 6; De Zilk zat. 7, zond.
8 30,10 en 11.30; S. Maria zat. 7, zond. 10;.
S. Bavo zond. 9.30.
OEGSTGEEST - Herv. Gem.: Groene of
W. kerk 10.30ds Baarten pater Van Vliet,
oec. dienst; Pauluskerk 10 ds Ter Lin
den; Gem centrum 10.30 ds Werner Was
senaar; gem. centr. geen jeugdkerk.
Wijckerslooth 4.30 ds. Pannekoek. Ge
ref. Kerk: 10 en 7 ds Heemskerk. Geref.
Kerk Vrijg. 9.30 en 3 ds. Simpelaar. Ge
ref. Kerk Vrijgem. Buiten Verband: 8.45
ds Janse, 4 kand In 't Hout, in gemeente
centrum. Rk kerk: Willibrorduskerk zat.
7, zond. 10en 12; Bonaventurakapel zat.
6.30, zond. 9 en 11. Volle Eveng. Gem.:
(gem. centrum) 4 hr. v. d. Brugge Den
Haag.
OUD-ADE - Rk kerk: zat. 7 zond. 8.30 en
10.30 uur.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gem.: 9.30 ds Mostert Zwammer-
dam, 6.30 zie geref. kerk. Geref. Kerk:
9.30 hr. Schoenmaker, 6.30 ds Lalleman,
gemeensch. jeugddienst. Rk kerk: zat. 7,
zond. 8, 9.30 en 11 Rem. Gemeente: 7.15
ds Cossee, Dordrecht.
ROELOFARENDSVEEN - Rk. kerken:
S. Petrus Banden zat. 7, zond. 8, 9.30, 11
en 12.15: M. Presentatie zat. 7, zond. 8,
9.30 en 11.
RIJNSATERWOUDE-Herv. Gem. 9.30
ds De Vree, 7 ds Oostenbrug. Chr. Geref.
Kerk: 9.30 dienst, 2.15 ds Beekhuis,
Noordeloos.
RIJNSBURG - Herv Gem gr. kerk 9 30
ds v. d. Bogerd, 5 ds Van Niel; Bethel-
kerk 9.30 ds v. Niel, 5 ds v. d. Bogerd.
Geref. kerk: Petrakerk 9.30 ds Damsma,
5 ds Huisman; Immanuel 9.30 ds Huis
man. 5 ds Baaven: Mar. kerk 9.30 ds
Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst. 5.15 ds De
Graaf 's-Gravenzande. Evang. Chnsten-
gem (aula mavo) 10 dienst. Rk gemeen
schap (aula tuinbouwschool): zat. 7,
zond. 10.30.
RIJPWETERING: Rk kerk: zat. 7, zond.
7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv Gem.: 9 dr Jan
sen Noordwijk, 10.30 ds Fokkema Alp
hen, 7 open-deur-dienst, evang. Kits jr.
Eist. Geref. Kerk: 9.30 prof. dr. Berkou-
wer Voorhout, 5 ds Swierts Koudekerk.
Chr. Geref. Kerk: 10.30 ds v. d. Kamp
Hillegom, 7 ds Quist Den Haag. Ned.
en 11.
TER AAR - Herv. Gemeente: 9 30 ds Ni-
colai Zevenhoven, 6.30 hr Goedhart
Nieuwkoop. Geref. Kerk: 9 30 ds Beze-
mer, 6.30 ds Langedijk Waarder. Rk
kerk: dorp 9 en 12: Langeraar zat. 7,
zond. 8, 9.30, 11 en 12.15.
VALKENBURG - Herv. Gem.: 10 en
6.30 ds Overgaauw. Geref. Kerk: 9.30 en
6.30 ds Rooze HAGeref. Kerk Vrijg. 9.30
en 5.15 leesdienst.
VOORHOUT - Herv. Gem 10 ds Bro
kerhof. Rk kerk: zat. 7, zond. 9, 10.30 en
11.45
VOORSCHOTEN - Herv. Gem.: dorp 10
ds v. d. Schoot, 7 oec. dienst, vlootaal- zond. 10, 12 en 6.
moezenier Groot en ds. Meijering; Hulp
en Heil 10 ds Verheule; aula NH 9 30 ds
De Zeeuw; kapel Rijndijk 10 vicaris Bijl;
clubgebouw Molenlaan 10 jongeren-
ref. Gem 10 en 6 30. Chr. Afgesch.
Gem 9 30 en 5 ds Verloop. Volle Evang.
Gemeente: (Lindengaarde 17a) 's mor-
hr v d. Heyden, 4 jeugdbijeen-
Viktor zat., 7, zond. 10.
WARMOND - Herv Gem.: 10 ds Hem
mes. Rk kerk: zat. 7, zond. 8.30, 10 en
11.30.
WASSENAAR - Herv. Gem.: Dorps
kerk: 10 dr FVedeiikse, 4.30 ds Noorder-
graaf Utrecht, 7 ds Wiersma; Kieviet-
kerk: 10 ds Wiersma; Messiaskerk 10 ds
Veldkamp Den Haag; Dorpshuis 9.30 ds
v. Kooten Rotterdam. Geref. Kerk: 10en
7 ds v. d. Meulen HA. Zuid 10 en 7 dr
Jager. Ned. Prot. Bond: 10.30 ds Postma
WOUBRUGGE - Herv. Gem 9.30 en
6 30 ds Blenk. Geref. Kerk: 9.30 ds
Koekkoek Waddinxveen, 6.30 ds Huize
bosch. Rk kerk: zat 7, zond. 10. Ned.
Prot. Bond. 7 nam. da Van der Voort
Heemstede
ZEVENHOVEN - Herv. Gemeente: 9.30
dsLindenburgTer Aar. Geref. Kerk: 9.30
ds v. Wijk Nieuwkoop, 7 ds Vegh Aals
meer. Rk kerk: zat., 7, zond 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. Gem.: 10 ds
Schoch. Rk kerken: Janskerk zat. 7.30,
zond. 9.30; Chr. Dienaarkerk zat. 6, zond.
.30 en 10; Rijndijk Meerburg: zat. 7,
dienst. Geref. Kerk: 9.30 ds Hoornstra N.
Vennep, 7 zie herv. kerk. Geref. kerk
vrijgem.: 10.15 en 4.30 ds. Boxman. Rk
kerken: M.Godskerk zat. 7,zond. 8, lOen
11.30; Laurentius zat. 7, zond. 8.30,10.30
en 12; Aula NH 11.
WADDINXVEEN - Herv. Gemeente:
Brugkerk 9.30 kand v. Harten Alphen,
6.30 ds v. d. Heuvel; Hoeksteen 9.30 ds. v.
d. Heuvel, 6.30 ds Verboom; Bethel 9.30
ds Verboom, 5 kand. v. d. Valk Gouda;
Immanuelkerk 9.30 ds Flink, 7 ds Aal-
bers Oegstgeest open deur dienst mmv
Griffing Singers. Geref. Kerk: Kruiskerk
9.30 ds Versluys H'woude, 5 ds Bos Be-
rkel; Ontmoetingskerk 9.30 ds Huize
bosch W'brugge, 5 ds Versluys. Oud Ge-
De tien legeraalmoezeniers van
de eerste divisie hebben kardinaal
Willebrands geschreven buitenge
woon teleurgesteld te zijn over de
weigering van de Nederlandse bis
schoppen drs. Seef Konijn te be
noemen tot wetenschappelijk me
dewerker aan de katholieke theo
logische hogeschool te Amster
dam. De aalmoezeniers schrijven,
dat zij reeds geruime tijd met drs.
Konijn hebben samengewerkt en
zijn deskundigheid en grote be
trokkenheid bij de kerk te hebben
ervaren. De groep aalmoezeniers
zegt ook door drs Konijn te zijn ge
stimuleerd in het pastorale werk.
