Prognoses regering „ambitieus
"Stel lonen per
bedrijfstak vast
Auto's moeten stapvoets rijden in woonerf
Gevolgen
van gifwolk
in Tiel
opnienw
bestudeerd
Centraal Planbureau somber over effect investeringen
"Lijst van
agenten
KGB telde
acht
namen"
Minder watergebruik
en -zuivering
is geen oplossing
Beatrix
en
Claus
naar Bonn
DINSDAG 14 SEPTEMBER 1976
DEN HAAG (SP) - Het woonerf is
in de wet vastgelegd. Morgen treedt
er een nieuwe paragraaf van het
reglement verkeersregels en ver
keerstekens (RW) in werking, die
in woonstraten de voetganger en
vooral het spelende kind meer
vrijheid moet geven en het (gemo
toriseerde) verkeer strakker aan
banden zal leggen.
In een aantal steden en dorpen in
Nederland zijn al woonstraten om
gebouwd tot woonerven, maar tot
nu toe bestonden er nog geen wet
telijke bepalingen voor. De vijf vui
stregels, die het ministerie van
Verkeer en Waterstaat voor het
woonerf heeft opgesteld zijn:
Op wegen binnen een woonerf
mag men overal lopen. Kinderen
kunnen overal spelen.
Auto's moeten in een woonerf
stapvoets rijden. Brommers en fiet
sers ook.
Wie in een woonerf met een auto,
een fiets of een brommer rijdt, mag
de voetgangers niet hinderen. Maar
voetgangers (en spelende kinde
ren) mogen auto's ook niet tegen
houden of onnodig belemmeren.
Parkeren mag alleen waar een
"P" op straat is geschilderd. Of
waar het bekende blauwe bord met
de witte "P" staat. Op andere plaat
sen in een woonerf is parkeren ver
boden.
In een woonerf heeft rechts voor
rang. Dat geldt dus ook voor een
fiets of een bromfiets. Dat kan om
dat de auto's er stapvoets rijden.
Het is dus zo: een fiets van rechts
gaat voor een auto van links.
Een nieuw verkeersbord geeft aan
dat men een woonerf binnengaat.
Ook bij het verlaten van een tot
woonerf bestemd gebied zal met
een bord worden aangegeven. Het
woonerf-bord is vierkant en blauw
en toont in wit de beeltenis van een
omlijnd huis. Een rode verticale
streep geeft aan, dat het woonerf
daar ophoudt en dat de 'normale'
verkeersregels weer in acht moeten
worden genomen.
Het woonerf ziet er anders uit dan
onze traditionele straat. Trottoirs
en rijbanen bestaan niet meer; er is
één openbare ruimte. In dit gebied
zijn voorzieningen aangebracht,
die het verkeer moeten afremmen.
Ook zal er in een woonerf meer
ruimte worden besteed aan speel-
gelegenheid voor de kinderen, voor
groen, voor bankjes, voor fietsen
rekken en dergelijke. Bij verkeers-
belemmerende voorzieningen
hoeft niet direct te worden gedacht
aan drempels (verhogingen in het
wegdek). De snelheid van de auto
kan op een woonerf ook worden te
ruggebracht door vernauwingen
van de rijstrook, een flauwe bocht
te laten maken of door het planten
van bomen of het aanbrengen van
paaltjes, bloembakken.
"Een woonerf moet voor de wegge
bruiker duidelijk herkenbaar zijn",
zei minister drs. T. H. Westerterp
gisteren bij de presentatie van de
nieuwe wetsparagraaf, "gemeen
ten, die een straat of een aantal stra
ten willen bestempelen als woonerf
moeten dit gebied opnieuw inrich
ten en daarbij aan een aantal door
het ministerie bepaalde t
den voldoen".
In de wet wordt geen i
nelheid aangegeven voor het gemo
toriseerde verkeer in het woonerf.
Minister Westerterp: "Op advies
van de politie hebben we gekozen
voor de omschrijving 'stapvoets'
De politie heeft hierom gevraagd,
omdat lage snelheden moeilijk
meetbaar zijn. En de ervaring leert
dat een maximumsnelheid meestal
Dit is het bord dat aangeeft dat
men een woonerf betreedt. Het bord
is blauw met een witte afbeelding.
"De regels voor het woonerf zijn
niet opgesteld in de sfeer van rech
ten en verplichtingen, geboden en
verboden, maar zoveel mogelijk in
termen, die het harmonieuze sa
menspel tussen de verschillende
weggebruikers bevorderen en be
nadrukken", aldus de minister.
De invloed van een woonerf op de
verkeersveiligheid is nog niet aan
te geven. Daarvoor ontbreken voor
lopig nog de ongevallencijfers. Wel
wordt door het woonerf de "subjec
tieve" verkeersveiligheid verbe
terd: de bewoner voelt zich veiliger
op zijn woonerf.
Niet ieder woongebied zal tot
woonerf kunnen worden omge
bouwd. Voor straten met grote par
keerproblemen, of erg smalle stra
ten, of straten voor doorgaand ver
keer biedt het woonerf geen oplos
sing. "Toch", zo stelt het ministe
rie," lijkt het woonerf toepasbaar in
een meerderheid van alle woonge
bieden in de steden en dorpen van
Nederland".
AMSTERDAM (SP), - Else-
viers Magazine-redacteur
René de Bok wil niet zeggen of
het Tweede Kamerlid Van der
Lek (PSP) staat op de lijst van
Nederlandse agenten van de
Russische geheime dienst
KGB, waarover hij een paar
maanden geleden schreef te
beschikken. De Bok werd gis
teren door de Amsterdamse
rechter-commissaris gehoord
in het voorlopig getuigenver
hoor in de KGB-zaak.
De Bok vertelde dat hij via een
medewerker van een niet na
der door hem aangeduide Ne
derlandse inlichtingendienst
in contact was gekomen met
een functionaris van een Ame
rikaanse inlichtingendienst.
Deze had De Bok een lijst la
ten zien waarop acht Neder
landers met hun beroep voor
kwamen. De Bok zei ze "goed"
in zich te hebben opgeno
men". Een half uur na het ge
sprek had hij ze opgeschre-
Volgens De Bok stond het
Kamerlid als zodanig en de
naam van zijn partij in het En
gels op de lijst. Later had De
Bok van de Amerikaanse
functionaris een tweede en
meer op de Benelux gerichte
lijst mogen inzien. Daarop
kwamen dezelfde Neder
landse namen voor.
Het Kamerlid heeft volgens de
Elsevier-redacteur ook ge
heime KGB-bijeenkomsten
bijgewoond, ondermeer in
Oost-Berlijn tussen 1965 en
1970. De Bok had nadere in
formaties over de acht Neder
landers doorgespeeld aan
twee BVD-functionarissen.
Deze vonden sommige ge
deelten daarvan heel plausi
bel, aldus De Bok. Hij vertelde
ook dat minister De Gaay
Fortman had gezegd dat "de
BVD niet een maar wel zeven
Kamerleden op de korrel
had".
Binnenlandse
Zaken
De Bok schreef in het artikel
dat op de lijst de naam voor
komt van een progressief
Tweede Kamerlid niet beho
rende tot de PvdA. De Stem en
de Limburger schreven dat
hiermee Van der Lek werd
bedoeld. Volgens deze bladen
zou ook oud-wethouder
Lammers van Amsterdam op
de lijst staan. Aanvankelijk
drongen zowel Van der Lek
als Lammers aan op een voor
lopig getuigenverhoor, maar
Lammers zag hiervan af nadat
minister De Gaay Fortman
had laten weten dat Elsevier
geen poot had om op te staan".
De Amsterdamse rechter-
J. van Schaardenburg-Louwe
Kooijmans heeft in juni al de
hoofdredacteuren van Else
vier, De Stem en de Limbur
ger gehoord. Ze wilden toen
hun bronnen niet noemen en
beriepen zich daarbij op hun
journalistieke verschonings
recht. Dat beroep is door de
rechter-commissaris verwor
pen.
Van het resultaat van het voor
lopig getuigenverhoor wil Van
der Lek het laten afhangen of
hij een proces tegen Elsevier
zal beginnen. Hij voelt zich in
eer en goede naam aangetast.
DEN HAAG (SP) - Het Centraal Planbureau
noemt het berekende effect op de investeringen
door het bedrijfsleven als gevolg van het uitge
stippelde regeringsbeleid voor de komende jaren
"ambitieus".
Volgens de prognoses van de regering stijgen de investe
ringen in de periode tot 1980 met gemiddeld 4 procent
(bruto volume) per jaar. Dit resultaat noemt het Planbureau
"ambitieus", zeker wanneer ervan wordt uitgegaan dat de
investeringen van het bedrijfsleven in 1976 nog verder te
ruglopen.
Ook is het beeld niet zonder risi
co's. Allereerst omdat de eisen aan
het reèel beschikbaar loon (in de
veronderstellingen is een stijging
voorzien van 1 tot 1.5 procent per
jaar) hoger kunnen uitvallen.
Voorts ook omdat het financie
ringstekort van de overheid in de
periode tot 1980 bijzonder groot is,
gemiddeld genomen niet onbe
langrijk groter dan de vijf procent
van het netto nationale inkomen,
die berekend is voor 1980. Het
Planbureau vermeldt het een en
ander in zijn gisteren gepubli
ceerde prognose "De Nederlandse
economie in 1980".
In zijn inleiding stelt het Planbu-
dat c
i de
k HOY A - De Amerikaanse ge
neraal Alexander Haig, op
perbevelhebber van de NA
VO,in gesprek met een Neder
landse soldaat tijdens de mi
litaireoefening "Grote Beer",
die de NAVO-landen in
West-Duitsland houden.
AMSTERDAM (ANP) - Het pro
bleem van de toenemende water
verontreiniging kan niet worden
opgelost door minder drinkwater te
gebruiken of door vergaande me
thoden het oppervlaktewater te
zuiveren. Alle kennis en inspan
ningen van de waterleidingbedrij
ven zullen erop gericht moeten zijn
het afvalwater te zuiveren voordat
het in het milieu terecht komt.
Dit is de mening van de directeur
van de Amsterdamse waterleidin
gen, ir C. van der Veen, die gister
morgen tijdens het congres van de
internationale vereniging van wa
terleidingbedrijven (IWSA) in 'de
Rai in Amsterdam het voorzitter
schap van deze organisatie over
nam van de Brit Leonard Millis.
Voor de waterleidingbedrijven is
levering en distributie van water
van veel minder zorg dan de toe
nemende vervuiling van het opper
vlaktewater. Het zou volgens de
heer Van der Veen een groot winst
punt zijn, als de meeste industrieën
ertoe zouden overgaan hun afval
water na zuivering opnieuw te ge
bruiken. Hierdoor wordt minder
water aan de beschikbare voorra
den onttrokken.
Voorts zoüden de bedrijven erop
moeten toezien, dat een verstandig
gebruik van het leidingwater wordt
gemaakt. Uit gegevens over de ge
hele wereld is gebleken, dat voor de
produktie van een ton bier verschil
lende hoeveelheden water worden
gebruikt. Dit varieert van zes tot
dertig kubieke meter. Sommige
papierfabrieken gebruiken 73 ku
bieke meter water voor de produk
tie van een ton, terwijl andere 700
kubieke meter water nodig hebben.
Er zijn volgens de nieuwe IWSA-
voorzitter talloze andere voorbeel
den, waarin het mogelijk is het wa
tergebruik terug te dringen.
De grote vraag voor de drinkwater-
leidingbedrijven is: hoe weten ze
dat ze goed drinkwater produceren
als ze afwijken van de kwaliteit van
het water, zoals die in normale na
tuurlijke omstandigheden voor
komt. "Er is een lange weg te gaan
voordat wij in staat zijn de gevolgen
voor de gezondheid van de mens te
kunnen bepalen", aldus de heer
Van der Veen.
Het probleem kan zijns inziens niet
worden opgelost door minder
drinkwater te consumeren. Het is
wel aan te bevelen ter beperking
van het energiegebruik en vermin
dering van investeringen in nieuwe
apparatuur. Maar het probleem van
de gevaren van vervuild water blijft
hetzelfde. De waterleidingbedrij
ven zitten tussen twee vuren: aan
de ene kant moeten zij voortgaan
met het vinden van nieuwe metho
den voor de zuivering van steeds
vuiler water. Aan de andere kant
weten zij dat dit niet de oplossing is.
"Waarom moeten wij het accepte
ren dat de slechte gewoonte van de
mensen hun afval in de natuur ach
ter te laten, de enige oorzaak van de
problemen is?" zo vroeg de voorzit
ter zich af.
een miljoen gulden aan prijzen
II
£3
De lichtgewicht Singer Starlet
De kleine kompacte lichtgewicht machine van Singer
met de slimme „één-hands-greep". Hij kan zig-zaggen
en blindzomen. Maakt moeiteloos knoopsgaten
en zet razend snel knopen aan. En dat is heel wat voor
zo'n kompacte lichtgewicht. Winkelwaarde f 649,-
En als u niet wint. heeft u nog geen pech. want er is al
een automatische Singer zig-zag voor f 399,-
weinige is die gedurende een pe
riode van vijftien jaar een voortdu
rende achteruitgang van de con
currentiepositie heeft laten zien.
Nergens ook is de arbeidsinko
mensquote zo sterk en tot zulk een
hoog peil gestegen als bij ons.
Opvallend tenslotte is de sterke
stijging van de druk van collectieve
lasten, evenals het huidige hoge ni
veau hiervan, dat slechts door en
kele industriële landen wordt geë
venaard.
Als gevolg van dit alles'kende onze
economie in de afgelopen periode
trends die in veel opzichten mar
kant afweken van die welke elders
kunnen worden geconstateerd.
Een ongewijzigd beleid zou daarom
een zeer sterke terugval in de struc
turele groei van onze productie be
tekenen. Het thans gewijzigde be
leid houdt echter vergeleken met
de achter ons liggende periode
eveneens een terugval in. Wat be
treft de werkgelegenheid betekent
dit beleid dat er getracht wordt een
voortgezet verlies aan arbeid
splaatsen wordt voorkomen.
Na 1980 neemt de beroepsbevol
king weer sterk toe en zijn de ver
vangingsinvesteringen omvang
rijk. Zelfs op basis van het reeds
ambitieuze investeringspeil van
1980 is een netto creatie van arbeid
splaatsen dan niet gewaarborgd.
Daarbij komt dat de teruglopende
aardgasproductie omvangrijke ge
volgen zal hebben op de lopende
rekening van de betalingsbalans.
Concurrentie
Het werkgeversverbond VNO zei in
een eerste reactie dat de prognoses
van het Centraal Planbureau tonen
hoe somber de vooruitzichten zijn
en hoe omvangrijk de onzekerhe
den zijn waarmee de prognoses zijn
omgeven. Het rapport van het
Planbureau laat volgens het VNO
op niet mis te verstane wijze zien
dat een aantal structurele ontwik
kelingen te ver is doorgeschoten.
"De hoogte van de collectieve uit
gaven hebben onze concurrentie
positie schade toegebracht, waar
door de werkloosheid een onaan
vaardbaar hoog niveau heeft be
reikt", aldus de werkgevers.
DEN HAAG (SP) - Staatssecretaris
Hendriks van Volksgezondheid
heeft zijn weigering om samen te
werken met de artsen van de ver
eniging 'Voorkomen Is Beter' op
gegeven.
De artsen hebben een eigen onder
zoek ingesteld naar de gezondheid
stoestand van de omwonenden van
het Tielse chemische bedrijf Ver-
dugt, waar eind juni een wolk gif
gas ontsnapte.
Hendriks wil nu dat de gegevens
samen met die van het Rijksinsti
tuut voor de Volksgezondheid ter
beschikking worden gesteld van de
Tielse huisartsen en specialisten,
die dan eventueel met bijstand van
andere deskundigen de definitieve
diagnose moeten stellen.
De artsen van 'Voorkomen Is Beter'
stelden een eigen onderzoek in
omdat de omwonenden van Ver-
dugt bleven klagen over hun ge
zondheid, ondanks het feit dat het
rijksinstituut niets verontrustends
had kunnen vinden. 'Voorkomen Is
Beter* beweert nu dat sommige
omwonenden wel degelijk vergifti
gingsverschijnselen vertonen.
Staatssecretars Hendriks komt met
zijn beslissing tegemoet aan i»at
tussenvonnis van de president van
de Arnhemse rechtbank, die het
noodzakelijk vond dat beide par
tijen naar een vorm van samenwer
king en uitwisseling van gegevens
zouden zoeken.
Het kort geding, dat door 'Voorko
men Is Beter' was aangespannen
tegen zowel Verdugt, de gemeente
Tiel als de Staat, wordt morgen
voortgezet.
BONN (SP) - Prinses Beatrix en
prins Claus zijn vanmiddag op het
vliegveld Keulen-Bonn geland
voor een tweedaags officieel be
zoek, dat zij op uitnodiging van
president Walter Scheel aan de
Bondsrepubliek brengen.
Vanavond wordt het prinselijk paar
door president en mevrouw Schee'"
in de villa Hammerschmidt een di
neraangeboden. Voor morgen staat
een bezoek aan de universiteit van
Bonn, een bootreis op de Rijn, een
drie kwartier durend gesprek met
Bondskanselier Helmut Schmidt
en een gedachtenwisseling op het
centraalbureau van de Duitse stich
ting voor ontwikkelingshulp in
Bad Honnef op het programma.
Prinses Beatrix en prins Claus be
zoeken 's avonds in de Bonner Bee-
thovenhalle een concert van het
Concertgebouworkest onder lei
ding van Bernard Haitink, dat op
het ogenblik een tournee door
West-Duitsland maakt. Na afloop
vindt voor ruim honderd gasten in
de residentie van de Nederlandse
ambassadeur, D. baron Van Lyn-
den, een souper plaats.
Donderdagochtend vliegt het prin
selijk paar van Keulen-Bonn terug
naar Nederland.
Hulp aan
Derde Wereld
te gering
DEN HAAG (SP) - De EG, en ook
de lidstaten afzonderlijk, doen te
weinig aan ontwikkelingssamen
werking. Dit oordeel velt de Neder
landse regering in een gisteren ver
schenen memorandum, dat gewijd
is aan het ontwikkelingsbeleid van
de Economische Gemeenschap.
Volgens Nederland worden de in
ternationaal aanvaarde doelstellin
gen van het ontwikkelingsbeleid
nauwelijks in het EG-beleid weer
spiegeld.
Zo bestaat er bijvoorbeeld nog
steeds geen zicht op een adequate
bijdrage aan de armste landen en
bevolkingsgroepen buiten Afrika
en het Middellandse Zee-gebied.
Ook is er nog steeds geen sprake
van een gemeenschappelijke han
delspolitiek die gelijkelijk aan alle
ontwikkelingslanden ten goede
komt en rekening houdt met hun
eigen ontwikkelingsbehoeften.
DEN HAAG (SP) - Minister Lub
bers (Economische Zaken) wil
dat de hoogte van de lonen in het
vervolg per bedrijfstak wordt
vastgesteld. Dat blijkt uit een
vraaggesprek van de minister
met enkele bladen van de Feder
atie Nederlandse Vakbeweging
(NVV en NKV).
De minister toont zich daarin een
tegenstander van het in de laatste
jaren regelmatig mislukte stre
ven van werkgevers en werkne
mers om op nationaal (centraal)
niveau te komen tot de vaststel
ling van de jaarlijkse loonsverho
gingen.
Dit streven is in de herfst van vorig
jaar en in juni van dit jaar weer
mislukt, waarna de regering de
lonen aan de ketting legde en de
maximaal toegestane verhoging
bindend oplegde.
In de toekomstige loononderhan
delingen, zoals de minister die
ziet, moet handhaving van de
koopkracht voor de werknemers
als een soort minimumvereiste
centraal staan. Daarnaast moet
vooral het accent gelegd worden
op loonsverbeteringen in ver
band met promotie en leeftijd.
Lubbers zegt niets te moeten heb
ben van de voorstellen van de
PvdA-economen Van den Doel,
de Galan en Tinbergen tot herin
voering van een geleide loonpoli
tiek. Het bedrijfsleven (werkge
vers en werknemers) moet zijn
eigen boontjes doppen, aldus de
minister.
Maar voegt daaraan toe dat dit ook
weer niet mag betekenen dat de
regering nu en voor altijd de uit
spraak doet dat er geen loonvoor-
schriften meer zullen komen.
Lubbers hoopt dat de sociale part
ners het straks weer eens kunnen
worden. De huidige tijd leent zich
niet voor risico's. "De economi
sche situatie ie er gewoon niet
te
De
gemiddelde Nederlander zegfcl
zorg dat ik het niet slechter krijg
en zorg dat mijn kinderen straks
werk hebben. In zo'n tijd moet
het toch niet nodig zijn dat de
overheid (in de lonenred.)
ingrijpt".
Lubbers geeft toe dat de invoering
van de vermogensaanwasdeling
(VAD) voor de werknemers tot
problemen kan leiden. Volgens
hem kan dat echter niet ten aan
zien van het principe het geval
zijn. "Daarover kan geen poli
tieke tweespalt ontstaan".
Wel gaf hij toe dat er problemen
kunnen pntstaan over het beheer
Minister Lubbers
van het fonds waar de VAD-
gelden in gestort zullen worden.
Het bestuur van dat fonds moet
volgens het regeringsplan alleen
uit vertegenwoordigers van de
vakbeweging bestaan. "Maar het
is helemaal niet de bedoeling dat
de werknemers de werknemer
sorganisaties via de VAD zeggen
schap in de bedrijven toespelen".
Volgens Lubbers kijken de werk
gevers op dit moment te eenzijdig
tegen de VAD aan. Maar dat
komt, zegt hij, ook door "links",
dat het liefst 100 procent van de
overwinst in het VAD-fonds wil
stoppen, terwijl de regering niet
verder wil gaan dan maximaal 20
procent.
