De wereld
roemt Mao
Vraagtekens rond
Mao's opvolging
op
Invloed Mao
machtsstrijd
communisme
en kapitalisme
GEWELD Z.-AFRIKA
MET DE DAG FELLER
Voedsel
genoeg
voor Europa
ondanks
Ford moet
forse schade
betalen
VRIJDAG 10 SEPTEMBER 1976
Tsjang Tsjoeng-tsj
PEKING (Reuter) - Door de dood
van Mao Tse-tong is de toekomst
van China, en van de betrekkingen
tussen China en de rest van de we
reld, onzeker geworden. Geen van
de huidige leiders in Peking heeft
het politieke en persoonlijke for
maat om de leemte te vullen die
Mao achterlaat.
Een officiële opvolger is er niet.
Waarnemers menen dat er grote eindigde
kans is op een langdurige strijd om compromis
de opvolging, die diepe verdeeld
heid zou kunnen zaaien. Volgens
sommigen zou de dood van Mao
een even belangrijk keerpunt in de
geschiedenis van de 20ste eeuw
kunnen blijken als, 27 jaar geleden,
de oprichting van de Chinese
Volksrepubliek. Ze vragen zich af
of China zonder Mao zijn uniek re
volutionair élan zal verliezen, en zal
afglijden naar een wat inschikke
lijker, "revisionistische" vorm van
communisme.
Mogelijk kunnen nieuwe leiders
veranderingen nastreven in Pe-
kings betrekkingen met Moskou en
Washington, die het internationale
machtsevenwicht ingrijpend ver
storen. Weinig waarnemers betwij
felen overigens dat in de nabije
toekomst de ideologische nalaten
schap van Mao het "politieke evan
gelie" van China zal blijven.
Maar het gevaar van een lange, ver
bitterde machtsstrijd lijkt alleszins
reëel, ook gezien de gebeurtenissen
na het overlijden van premier Tsjoe
En-lai in januari van dit jaar. Van
het voorgespiegelde beeld van een
hechte collectieve leiding bleef niet
veel over, na de felle politieke cam
pagnes, de muurkranten-oorlog en
gewelddadige uitbarstingen die
zelfs enkele mensenlevens kostten.
Daaruit bleek wel hoever sommi
gen in de hiërarchie wilden gaan
om hun ideeën door te drukken.
De strijd tussen "linkse radicalen"
"pragmatische gematigden"
een ongemakkelijk
Vice-premier Teng
Hsiao-ping, die als gematigd werd
beschouwd, moest het veld ruimen.
Hwa Koe-feng werd benoemd tot
premier en eerste vicevoorzitter
van de partij. Hij wordt gezien als
een centrumfiguur, die zeker geen
extremistisch standpunt inneemt.
Door de verrassende ontwikkelin
gen na Tsjoe's dood zijn de China-
experts erg terughoudend gewor
den in hun voorspellingen en het
noemen van namen van mogelijke
opvolgers. Het kan best geruime
tijd duren voordat een nieuwe par
tijleider naar boven komt.
Hwa, die in de partijhierarchie di
rect volgt op Mao, maakt op het eer
ste gezicht een goede kans. Maar de
forsgebouwde premier is zo snel
naar de top gestegen dat hij bij het
volk nog geen vertrouwde figuur
kan zijn. Afgezien van een land-
bouwconferentie vorig jaar is hij
nog nooit opgetreden als leider van
een nationale bijeenkomst. Er is
nog geen partijcongres geweest
waarop hij de rol van gezagheb
bende leider kon spelen
Een tweede kanshebber is Wang
formele verklaring
hij Mao prees als "een gigantische
persoonlijkheid in de moderne
Chinese geschiedenis". Waarne
mers bij het Witte Huis noemden
het ongebruikelijk dat een presi
dent persoonlijk
erkianng aflegt bij het overlijden
van een buitenlands leider Zij za
gen er een gebaar in van het grote
belang dat Amerika hecht aan
goede betrekkingen met China,
maar kenschetsen het evenzeer als
een van de vele pogingen in de hui
dige verkiezingscampagne maxi
male publiciteit te verkrijgen in de
nieuwsmedia.
Moskou
Het centrale comité van de Russi
sche communistische partij zond
gisteren een condoleantie-telegram
naar het partijcomité in Peking.
Het telegram luidde kortweg: 'Ter
gelegenheid van de dood van de
voorzitter van het centrale comité
van de communistische partij van
China, Mao Tse-toeng, aanvaardt
onze diepe deelneming. We uiten
ook ons medeleven met de familie
van de overledene en zijn verwan
ten". Het telegram, dat door het
persbureau Tass werd verspreid,
droeg geen handtekening van een
Russisch leider. Volgens
mers is het telet
wat het protocol in de Sowjet-Unie
in dergelijke gevallen voorschrijft.
Zij menen dat Moskou zich voorlo
pig voorzichtig zal opstellen en zal
afwachten welke nieuwe leiding in
Peking de teugels in handen zal
"Voorzitter Mao was een van de
grootste leiders van deze eeuw en
wijdde zichzelf met hart en ziel aan
China en zijn volk. China's postitie
in de wereld van vandaag is een ge
denksteen van zijn unieke werk",
was het commentaar van de Britse
premier James Callaghan.
dergelyke zorgdheid"
de stabiliteit
Hoeng-wen, tweede vicevoorzitter
van de partij, en de jongste in de
partijtop. De ongeveer 40-jarige
Wang, afkomstig uit Sjanghai, heeft
zeker charismatische gaven. Twee
jaar geleden noemden veel experts
hem als Mao's opvolger. Wang, die
als radicaal beschouwd wordt,
maakte zijn politieke carrière in de
culturele revolutie. Maar hij is de
laatste tijd niet in het openbaar po
litiek op de voorgrond getreden. Hij
is pas sinds 1973 lid van het politbu-
Een ander lid van de "Sjanghai-
ploeg", vice-premier Tsjang
Tsjoen-tsjiao, wordt ook als een se
rieuze kandidaat gezien. Tsjang
heeft een brede machtsbasis in de
partij, het staatsapparaat en in het
leger. Aanvankelijk was hij een van
de "radicalen". maar China-
kenners vinden hem nu moeilijk in
te delen bij een van de rivaliserende
stromingen. Volgens sommigen
probeert hij zich boven de partijen
op te stellen Als theoreticus met
tevens een langdurige bestuurser-
varing zou Tsjang goede papieren
hebben.
Een oplossing zou ook gevonden
kunnen worden door de aanstelling
van een alom gerespecteerd "elder
statesman" die zonder veel eigen
bevoegdheden voor de vorm de
functies van partijvoorzitter kan
waarnemen In dat geval kan ge
dacht worden aan minister van De
fensie Jeh Tsjien-jing (77), die kan
rekenen op steun van het leger. Jeh
wordt echter algemeen beschouwd
als een gematigde, en de radicalen
zouden zich mogelijk tegen zijn be
noeming, ook op tijdelijke basis,
verzetten.
Ook is het mogelijk dat de post van
partijvoorzitter enige tijd vacant
blijft, als een symbolische erken
ning dat niemand geschikt is de
plaats van de vereerde grote roer
ganger in te nemen. In dat geval
komt Hwa, als topman in de partij-
hiërarchie en het staatsapparaat, in
een machtige positie.
Afgezien van de personen zien Wes
terse waarnemers drie mogelijke
ontwikkelingen:
een collectieve leiding, waarin
partij, staat en leger vertegenwoor
digd zijn, na enkele jaren van
machtsstrijd binnenskamers komt
dan waarschijnlijk een domine
rende figuur bovendrijven.
een leiding van overwegend jon
gere partijfunctionarissen, die een
snelle opmars naar een meer ex
treme vorm van socialisme voor
staan, en de economische ontwik
keling willen schoeien op het "ver
trouwen op eigen kracht" en op
morele (dus niet-materiële) prik
kels voor economische inspannin
gen
een openlijke machtsstrijd, die
het centrale gezag zou ondermij
nen. Daardoor zou het provincia
lisme versterkt worden, hetgeen
mogelijk ontaardt in een toestand
van anarchie. Dat wordt de on
waarschijnlijkste mogelijkheid
geacht.
Wat de verhouding met het buiten
land betreft zal China in het eerste
geval - een collectieve bureaucrati
sche leiding - het huidige beleid
van handelscontacten en vriend
schappelijke (maar niet noodzake
lijke nauwe) banden met westerse
landen voortzetten. Dat zou ten
koste kunnen gaan van Chinese
steun aan bevrijdingsbewegingen
en andere verzetsbewegingen in
het buitenland.
In het tweede geval zal China zich
meer naar binnen keren, de eco
nomische betrekkingen met het
buitenland kunnen min of meer
stagneren, en er komt meer nadruk
op China's rol als prediker van de
wereldrevolutie. De betrekkingen
met Moskou blijven koel, hoewel
een radicale ploeg minder geneigd
zou zijn pm, als Mao tactische
bondgenootschappen te sluiten
met kapitalistische landen als
tegenwicht voor Moskou.
Als, in het derde geval, een toestand
van anarchie ontstaat belandt
China opnieuw in internationaal
isolement en zal het geen rol van
grote betekenis in de wereld kun
nen spelen. De toekomst wordt dan
geheel onvoorspelbaar.
China gaat. hoe dan ook, moeilijke
tijden tegemoet De buitenwereld
zal misschien nog geruime tijd
moeten wachten voordat een
nieuwe leiding zich hecht veran
kerd heeft en duidelijk wordt welke
koers het land gaat volgen na de
dood van de grote roerganger.
WASHINGTON (Reuter/AFP)- De Amerikaanse president
Gerald Ford omschreef Mao Tse-toeng gisteren als een
"zeer opmerkelijk en groot man. Hij had de visie en de
verbeeldingskracht de deuren te openen zodat de Ver
enigde Staten en de Volksrepubliek China konden optre
den in een nieuw tijdperk en een nieuwe dag. Het is tragisch
dat een man met deze grote, opmerkelijke bekwaamheid en
visie is heengegaan", aldus Ford.
Later las Ford in het Witte Huis nog Premier Indira Gandhi van India
omschreef Mao Tse-toeng als
eminent staatsman die leiding gaf
aan de wederopstanding en de
vooruitgang van het Chinese volk.
Politieke kringen in New Delhi uit
ten daarentegen hun "ernstige be-
Aziè en de pas weer genormali
seerde betrekkingen tussen China
en India. Zij wezen op de mogelijk
heid "zo niet waarschijnlijkheid"
dat China een periode van binnen
landse onrust tegemoet gaat, aan
het eind waarvan mogelijk een an
der China tegenover India en de
wereld staat.
Azië
De Filippijnse president Marcos
spreekt van de "laatste van de gi
ganten van de 20ste eeuw".
De Japanse premier Takeo Miki zei
na het overlijdensbericht van Mao
"Het is diep te betreuren dat we
deze grote leider hebben verloren
op een moment dat besprekingen
over het afsluiten van een
Chinees-Japans akkoord van vrede
en vriendschap het einde naderen".
De besprekingen over het akkoord,
dat de vrede na de Tweede Werel
doorlog moet bezegelen, verkeren
sinds vorig jaar september in een
impasse over een door China voor
gestelde clausule waarin het begrip
"hegemonie" wordt veroordeeld -
de Chinese benaming voor Russi
sche expansiedrift
Vatikaanstad
De Osservatore Romano, de krant
van het Vatikaan, publiceerde gis
teren een levensbeschrijving van
Mao, zonder commentaar
overpeinzing
halfstok gehesen vlag op het Tien
LONDEN (Reuter) - Door zijn ïn-
terpretentie van het marxisme en
zijn bittere idiologische strijd
met Moskou heeft Mao TSe-
toeng een breuk veroorzaakt in
het communistische kamp, en de
machtsstrijd op de wereld tussen
het communisme en kapitalisme
fundamenteel gewijzigd.
Door de scheuring in de commu
nistische gelederen moest men
de opvatting prijsgeven dat de
wereld in twee grote machts
blokken verdeeld is, en wel een,
geleid door het Witte Huis, en het
andere door het Kremlin die el
kaar proberen te ondermijnen en
in de landen van de derde wereld
van hun invloed te beroven.
Mao heeft ook een eind gemaakt
aan de monopolistische positie
van Moskou als bron van com
munistische wijsheid en de poli
tieke, economische en militaire
machtsstrijd op de wereld veel
ingewikkelder gemaakt.
Door het optreden van Mao kan
Washington Peking voor zich
proeberen te winnen en de
Sowjet-Unie nog banger maken
met betrekking tot haar veilig
heid. Door Mao's acties kan
China Europese conservatieve
leiders zoals ex-premier Edward
Heath van Engeland en Franz-
Josef Strauss, voormalig West-
duitse minister van defensie,
feestelijk onthalen
Peking is van mening dat een
krachtige economische gemeen
schap (EG) de positie van de Rus
sen in Europa kan ondermijnen
En dank zij Mao kan Roemenië
een onafhankelijker buiten
landse politiek volgen.
Beslissend voor de terugtrekking
van de V.S. uit Indochina was het
feit dat ook China bij de strijd
daar betrokken was en de opvat
ting dat terugtrekking niet recht
streeks van invloed hoefde te zijn
op het machtsevenwicht tussen
de V.S. en de Sowjet-Unie.
Volgens sommige Westerse des
kundigen staat het merendeel
van de leiders in Hanoi welwil
lender tegenover de Sowjet-Unie
dan tegenover China en maakt
Peking zich grote zorgen over de
grote toename van de Russische
invloed in Zuidoost-Aziè als ge
volg van de overwinning van de
communisten in Zuid-Vietnam.
Daarom zouden de leiders in Pe
king willen dat de V.S. hun posi
tie in het gebied van de Stille
Oceaan niet prijsgeven.
Solzjenitsin
vestigt zich
in Vermont
NEW YORK (DPA) - De
woonplaats van de Russische dis
sidente schrijver Alexander Solz
jenitsin is de kleine Amerikaanse
stad Cavendish in de staat Ver
mont. De burgemeester heeft giste
ren meegedeeld, dat de schrijver er
een huis met een groot stuk grond
heeft gekocht. Solzjenitsin heeft in
het begin van het jaar een bezoek
gebracht aan Vermont, waar een
broer van zijn vrouw Natalja woont.
Deze week vertrok hij uit Zwitser
land om zich in de Verenigde Sta
ten te gaan vestigen
KAAPSTAD (AFP/Reuter/UPI) - Eén dag nadat premier
Vorster had gedreigd met nog harder optreden om het ras-
sengeweld de kop in te drukken, heeft de Zuidafrikaanse
politie gisteren minstens 22 mensen gedood tijdens de erg-
ste uitbarsting van protestdemonstraties sedert de moei
lijkheden drie maanden geleden begonnen.
In de Kaapprovincie trokken in
buitenwijken en woonsteden me
nigten kleurlingen van zwarte Af
rikanen door de straten. Zij gooi
den stenen naar passerende auto's,
gooiden winkelruiten in en plun
derden in sommige gevallen.
Volgens de politie kwamen hierbij
van woensdagnacht tot gistera
vond 22 mensen om. maar alle bij
zonderheden werden niet bekend
gemaakt.
Europa
Volgens de Franse president Va-
lery Giscard d'Estaing heeft Mao
door de pure kracht van zijn acties
en de vermetelheid van zijn ge
dachten China weer op zijn juiste
Blaats in de wereld gebracht
e Westduitse bondskanselier
Helmut Schmidt zei dat zijn ont
moeting met Mao vorig jaar bij hem
een "blijvende indruk heeft achter
gelaten van deze grote persoonlijk
heid". Schmidt is er zeker van dat
het Chinese volk "in Mao's geest zal
blijven werken, met andere volken
van de wereld, voor handhaving
van vrede en vooruitgang van de
mensheid".
De Italiaanse oud-president Giu
seppe Saragat noemt Mao "een van
de grootste poiitieke figuren, niet
alleen van deze eeuw, maar van alle
tyden".
Egypte
De Egyptische president Sadat
heeft het nieuws van de dood van
"de architect van de Chinese revo
lutie en de pionier van de Chinese
stryd" met "diepe smart" ontvan-
gen. De Egyptische regering heeft
een periode van een week officiële
rouw afgekondigd, tijdens welke r—y
de vlaggen halfstok zullen hangen j TGlTtOTl ^SlU I
m. O 1
Taiwan
In de straten van Taipeh, de hoofd
stad van Taiwan, barstten vele
mensen in juichen uit bij het ver
nemen van de dood van Mao Tse-
toeng. De officiële nationalistische
radio en televisie onderbrak de
normale programma's voor uit
voerige nieuwsverslagen en om
Mao te veroordelen als de meest
despotisch heerser en grootste
misdadiger in de Chinese historie.
Joe Tsjoen-hsjien, voorzitter van
een van de drie afdelingen van het
Taiwanese parlement, zei dat de
dood van Mao de inleiding vormt
van de totale val van de Chinese
communisten.
in Spanje:
twintig doden
MADRID (DPA) - Bij een treinon
geluk in de omgeving van de
Spaanse havenstad Vigo (Galiciè)
zijn vermoedelijk 20 mensen om
gekomen.
Bij een botsing tussen een perso
nentrein uit het pelgrimsoord San
tiago de Compostela en een loco
motief schoven de treinen dusda
nig in elkaar dat zy tot een massa
yzer en staal verwrongen werden.
In de twaalf weken dat de onrust nu
aan de gang is schoot de politie 327
mensen dood.
Vorster had woensdag met "andere
stappen" gedreigd als niet onmid
dellijk een einde zou komen aan het
geweld. Tegelijkertijd zei hy echter
bereid te zijn te praten met de
zwarte leiders om de niet-politieke
grieven op te lossen zoals loon
eisen en sociale voorwaarden.
Het felst werd gisteren gevochten
in Manenberg waar 12 mensen
werden gedood. In Paarl doodde de
politie éen betoger. Demonstranten
hadden hier een ravage aangericht
in de hoofdstraat en zij probeerden
een politiebureau te bestormen.
Voorts waren er moeilijkheden in
Tiervlei en in het doorgaans rustige
vakantie-oord Mossel Bay, 300 ki
lometer ten oosten van Kaapstad
In Soweto, de zwarte woonstad bij
Johannesburg waar de moeilijkhe
den destijds begoni
de politie gisteren v
journalisten, twee
Daily Mail en een v
World.
Het Kremlin heeft het spel van
China echter wel door. Zo schreef
Joeri Zjoekow, de machtigste po
litieke commentator in de
Sowjet-Unie, onlangs in het par
tijblad Prawda, dat China vol
gens een bekend Chinees
spreekwoord rustig op de berg
wil zitten om daar te zien hoe men
in het dal op leven en dood met
elkaar vecht.
BRUSSEL (ANP) - Ondanks de
droogte van de afgelopen zomer en
lente zal de voedselvoorziening van
de Europese Gemeenschap niet in
gevaar komen. Dat is unaniem de
conclusie van de ministers van
Landbouw van de EG, die gisteren
in Brussel een speciale vergadering
hielden om de situatie in de Euro
pese landbouw door te lichten. De
raadsvoorzitter, de Nederlandse
minister van Landbouw mr. Fons
van der Stee, zei met nadruk dat
ook de aardappelvoorziening bin
nen de EG gewaarborgd is.
Er bestaat zelfs uitzicht op dat de
prijs die de consument voor dit
produkt zal moeten neertellen, niet
zo hoog zal oplopen als dit voorjaar
Er bestaan belangrijke importmo
gelijkheden, want in de Verenigde
Staten, Zweden en Polen zijn er
grote oogsten, aldus Van der Stee.
De Franse minister, Bonnet, heeft
voorgesteld dat er plannen ontwik
keld worden om de watervoorzie
ning in "droogtegevoelige" gebie
den in de EG in de toekomst veilig
te stellen. Besloten is dat de Euro
pese Commissie, het "dagelijks be
stuur" van de EG, daarvan een stu
die zal maken.
De Duitse minister, Ertl, beklem
toonde dat men bij die studie zeker
de mogelijkheid niet mag vergeten
om verbeteringen in het klimaat
aan te brengen, bijvoorbeeld door
herbebossing. Hij wees op opzien
barende resultaten die de Spaanse
autoriteiten daarmee bereikt heb
ben in de streek van Valencia. Met
het geld dat nodig is voor één stuw
dam kan je op die manier een half
land verbeteren, aldus Ertl.
ROME (DPA) - Een rechter in de
Italiaanse stad Napels heeft giste
ren de Amerikaanse president, Ge
rald Ford, tot betaling van een
schadevergoeding van ruim vijf
tien miljoen gulden veroordeeld.
Dit forse bedrag moet ten goede
komen aan de 44-jarige Corrado
Fioretto, een geschoolde arbeider
die van 1958 tot 1973 by de in Na
pels gestationeerde Amerikaanse
marine werkte.
Naar het oordeel van de rechtbank
is Fioretto al die jaren onderbe-
taald. Zodra het vonnis was geveld,
legde de rechter beslag op het
van Los meubilair van een club van de
konvooi Amerikaanse marine in Napels. Dit
sedert een maand is gedetineerd, is van vijfdat met onbekende bestemming wegreed. Volgens passagiers uit beslag zal worden opgeheven,
i op bijna 300 gekomen van wie 10 het vliegtuig had Belenko eerste klas gereisd en was hij omgeven door zodra president Ford betaald heeft
arresteerde Russische vlieger in Verenigde Staten
x drie zwarte
in de Rand LOS ANGELES - Luitenant-vlieger Victor Belenko, de 29-jarige Sowjet-
het blad The piloot die deze week voor sensatie zorgde door met zijn ultra-moderne
Mig-25-jachtbommenwerper naar Japan uit te wijken, ts gisteren in de
Verenigde Staten aangekomen waar hem asiel is verleend.
Het aantal personen dat krachtens Meteen na zijn aankomst met een boemg-747 op de luchthav
- veiligheidswetgeving Angeles, werd Belenko in een auto gezet die deel uitmaakte van
veiligheidsfunctionarissen.
