PPR kraakt wetsvoorstel
Het 'probleem'-gastarbeiders
Prins pleitte
in Bonn
voor de Cobra
„Gevaarlijke" man door
fout op vrije voeten
„Duizenden Chilenen spoorloos
Warmgewalst staf- en balkijzer
METAAN - ALPHEN
Telex 32276
Tel. 01720-74941
Kamer voorstander
van verplicht vis
77
VRIJDAG 3 SEPTEMBER 1976
ADVERTENTIE
"mETAAFl
l»v^
DEN HAAG (SP) - Al jarenlang roept de
aanwezigheid van vele tienduizenden ar
beidskrachten van buiten Nederland hier
problemen op. Vooral de manier waarop zij
werden gehuisvest is vaak aangemerkt als
mensonterend. Allerlei actiecomité's stelden
dit aan de kaak. Het actiecomité Pro Gas
tarbeiders van Nelly Soetens uit Rotterdam
kreeg er landelijke bekendheid door.
De overheid heeft de gevolgen van het aan
trekken van buitenlandse krachten aan
vankelijk onderschat. In 1969 werd een wet
telijke regeling van kracht voor het verlenen
van arbeidsvergunningen aan vreemdelin
gen. Maar toen al was het duidelijk, dat de
toevloed uit vooral de landen rond de Mid
dellandse Zee veel groter was dan men had
verwacht. Ook had men in de gaten gekre
gen, dat het hier niet om een tijdelijk ver
schijnsel ging.
De regering heeft in 1970 de problemen
breedvoering in kaart gebracht in een lij
vige nota. Op basis van de discussie in de
Tweede Kamer is toen een nieuwe wettelijke
regeling ontworpen: Wet arbeid buiten
landse werknemers.
Intussen had zich de situatie op de arbeids
markt in het begin van de jaren zeventig
grondig gewijzigd. In plaats van een over
vloed aan arbeidsplaatsen en een gebrek
aan werkkrachten, begon de omgekeerde si
tuatie te ontstaan. Dat leidde bijvoorbeeld
tot het voorstelom buitenlandse werknemers
die wilden terugkeren naar hun eigen land
een bedrag van enkele duizenden guldens in
het vooruitzicht te stellen. "Oprotpremie'"
was de geladen term die de actiecomité s
hiervoor de wereld instuurden.
Bovendien ontstond het probleem van de il
legalen: werkkrachten die min of meer oog
luikend in de tijden van hoogconjunctuur
naar Nederland waren gehaaldzonder dat
de werkgever een arbeidsvergunning had.
Vaak hadden zij valse paspoorten. Van so
ciale voorzieningen waren zij ook verstoken,
maar ondanks dat hadden zij hei altijd nog
beter hier dan in hun thuisland.
Maar wel was duidelijk: wie geen werk had
had geen inkomen. Voor illegalen zat een
werkloosheidsuitkering er niet in. Mét de
stijgende werkloosheid werd dit een knel
lend probleem, waarvoor geen hardvochtige
oplossing mogelijk bleek. Het standpunt:
wie hier illegaal is binnengekomen moet ook
maar illegaal het land weer verlaten, heeft
het niet gehaald. Net zo min als de stelling,
dat we nu maar de hand over het hart moe
ten strijken en alle illegalen moeten "wit-
maken".
Er is dus een tussenoplossing uit de bus ge
komen: wie gerekend vanaf 1 november 1974
kon aantonendat hij een halfjaar in Neder
land had gewoond, kon een arbeidsvergun
ning krijgen en een verblijfsvergunning
voor één jaar. Na dit jaar zou verlenging
van de vergunning alleen mogelijk zijn als
er ook arbeidsplaats tegenover stond.
Dit probleem van de illegalen heeft in de
laatste maanden van vorig jaar en de eerste
van dit jaar nogal de gemoederen bezigge
houden. Vooral een groep van Marokkaanse
arbeiders trok aan de bel met hongerstakin
gen in de Mozesen Aaronkerk te Amsterdam
en de Gerardus Majella in Den Haag.
In de nieuwe wettelijke regeling die vermoe
delijk volgende week in de Tweede Kamer
wordt besproken, is bepaald dat werkgevers
die nu nog illegale buitenlanders te werk
stellen een fikse boete kunnen krijgen of zelfs
gevangenisstraf. Voor het overige bevat de
wettelijke regeling ook bepalingen die moe
ten voorkomen, dat we - als bijvoorbeeld de
economische bedrijvigheid weer toeneemt -
nog eens zoveel buitenlandse werkkrachten
binnen de grenzen krijgen dat ons weer de
problemen boven het hoofd groeien.
Enkele bepalingen hebben de woede gewekt
van actiecomité's. Zij noemen hel wetsvoor
stel discriminerend omdat via de werkver
gunning een bepaalde groep mensen (bui
tenlandse werknemers) wordt gebonden aan
één soort werk, bij één bepaalde werkgever.
Dit soort "horigheid" vindt ook plaats in
Zuid-Afrika, schrijft een van de comité's in
een pamflet.
Verder ziet men tal van bezwaren aan de
bepaling, dat de minister van sociale zaken
de mogelijkheid heeft een werkvergunning
te weigeren zodra een onderneming twintig
buitenlandse werkkrachten in dienst heeft.
In de Tweede Kamer zijn verscheidene be
zwaren tegen de wettelijke regeling niet aan
dovemansoren gezegd. De fractie van de
PvdA heeft in samenwerking met de
christen-democratische fracties enkele wij
zigingen voorgesteld. Als de regering daar
niet al te zeer afwijzend op reageert, maken
ze een dikke kans aangenomen te worden.
Zo willen de christen-democraten en de
PvdA-fractie de dreigende verstarring ron
dom het aantal van twintig buitenlanders
per onderneming doorbreken. De minister
zou het getal van twintig niet in acht behoe
ven te nemen als er een vacature ontstaat
doordat een buitenlander promotie maakt
of binnen de onderneming ander werk
krijgt.
Ook willen deze politieke groeperingen bui
tenlandse werkkrachten al na drie jaar
vrije toegang tot de Nederlandse arbeids
markt geven. De regering heeft een periode
van vijfjaar voorgesteld. Zo wordt de actie-
comité's die een demonstratie hebben aan
gekondigd al bij voorbaat wat wind uit de
zeilen genomen
DEN HAAG (SP) - Een wettelijke regeling voor buiten
landse werknemers in Nederland dreigt uit te lopen op een
frontale botsing tussen minister Boersma van Sociale Za
ken en de tweede-kamerfractie van de Politieke Partij Ra-
dikalen, een regeringspartij.
Over hetzelfde onderwerp heeft
het KVP-kamerlid B. J. flermsen
het aan de stok gekregen met het
actie-comité Wet arbeid buiten
landers. Hermsen dreigt dit co
mité met een proces wegens
smaad. Het comité schrijft in een
vlugschrift over de opstelling van
Hermsen, dat deze "getuigt van
een puur racistische benadering
en een beschamend onbegrip wie
en wat de buitenlandse arbeider
is".
Commentaar van het KVP-
kamerlid: "Ik ben bijzonder ge
schokt. En dat terwijl ik al jaren
werk voor een goede afloop van
deze zaak. Gezien de ruime ver
spreiding van de inhoud van de pe
titie overweeg ik ernstig deze club
een proces aan te doen. Ik be
schouw de passage als een persoon
lijke aantijging".
De petitie is gisteren op het Bin
nenhof ter hand gesteld van eén
van de ondervoorzitters van de
Tweede Kamer, het PPR-Iid Leo
Jansen.
In het debat over het omstreden
wetsvoorstel kraakte mevrouw
Van der Heem-Wagemakers na
mens de PPR-fractie de opzet van
de regering. "Mensonwaardig en
overbodig!' noemde zij de regeling.
Evenals de fractie van de PSP,
vindt de PPR, dat buitenlandse
werkkrachten in Nederland de
zelfde vrijheid dienen te krijgen als
Nederlandse werknemers heb
ben. Volgens de PPR leidt het voor
stel van de regering ertoe, dat de
bestaande toestand wordt vastge
legd: buitenlanders hebben en
houden de slechtere banen, waar
voor geen Nederlander is te vinden.
De woordvoerder van de christen
democratische fractie, het AR-
kamerlid mr. Gerrit van Dam, ver
dedigde de opzet van het rege
ringsvoorstel. "Wij menen in alle
oprechtheid dat de Nederlandse
wetgever in zijn verantwoordelijk
heid te kort zou schieten als hij zou
voldoen aan de eisen van absolute
gelijkstelling met de Nederlandse
werknemers en volledige vrijheid
op de Nederlandse arbeidsmarkt".
Volgens Van Dam behoort de wet
gever de buitenlandse werknemer
de bescherming te bieden die ook
hij nodig heeft. In samenwerking
met de PvdA-fractie hebben de
christen-democraten enkele aan
passingen voorgesteld die ten dele
tegemoet komen aan de bezwaren
van het actie-comité.
Bijzonder
- De minister kan om bijzondere
redenen wél een tewerkstellings
vergunning geven voor een buite-
lander ook als er in het bedrijf al
twintig buitenlanders werken.
- De buitenlandse werknemers
moeten volgens deze kamerleden
na drie jaar vrije toegang hebben
tot de Nederlandse arbeidsmarkt.
De regering heeft voorgesteld, dit
pas na vijfjaar mogelijk te maken.
Minister Boersma zou volgende
week ingaan op de wijzigingsvoor.- buitenlanders
stellen en op de kritiek op het wet- ongenoegen
sontwerp arbeid
werknemers.
- Met het oplaten van tienduizend ballonnen gaven leden van het landelijke actiecomité "Wet arbeid
i een klein aantal buitenlandse werknemers gisteren op het Haagse Binnenhof uiting aan hun
het wetsontwerp "arbeid buitenlandse werknemers" van minister Boersma. Het aantal van
buitenlandse tienduizend u>as symbolisch. Hiermee wilden zij herinneren aan de ruim tienduizend buitenlanders en Nederlan
ders die in mei van dit jaar in Utrecht tegen het wetsontwerp demonstreerden.
DEN HAAG (SP) - Prins Be-
rnhard heeft niet alleen contact
onderhouden met Lockheed
over mogelijke vliegtuigaanko
pen door de Nederlandse rege
ring, maar ook met Lockheeds
concurrent Northrop.
Het bewijs voor de bemoeienis
van de Prins met het Cobra-
project van Northrop is gisteren
openbaar gemaakt. Minister
Vredeling publiceerde op aan
drang van de PvdA-
Kamerleden De Vries en Dan-
kert een briefwisseling van
ruim vijfjaar geleden tussen de
toenmalige ministers van de
fensie van Nederland en West-
Duitsland, Den Toom en
Schmidt.
Het Cobra-vliegtuig is lange tijd
in de markt geweest als opvol
ger van de Starfighter. Volgens
de president van Northrop,
Tom Jones, een goede kennis
van Prins Bernhard, is Neder
land het sleutelland geweest in
Europa bij de beslissing over de
opvolging van de Starfighter.
Schmidt schrijft in een per
soonlijke brief aan Den Toom,
gedateerd 12 januari 1971, dat
Prins Bernhard met hem over
het Cobra-project van Northrop
heeft gesproken.
Vervolgens deelt Schmidt mee,
dat zijn staatssecretaris
Mommsen intussen "het zeer
interessante project" van
Northrop met president Jones
heeft besproken. Schmidt
noemt de Cobra vooral voor de
kleine NAVO-landen interes
sant. Hij heeft de indruk, dat
ook Canada wel voor de Cobra
voelt.
Den Toom laat Schmidt in een
antwoordbrief van 22 februari
1971 weten, dat de Cobra een
van de drie vliegtuigtypen is die
bij de Nederlandse defensiestaf
nog serieus in studie zijn. De
andere twee zijn de Franse Mi-
rage en de Zweedse Viggen.
De Commissie van Drie die de
betrekkingen van Prins Be
rnhard met de Lockheedfa-
brieken heeft onderzocht, heeft
in een van de conclusies ge
steld: "Tenslotte heeft hij zich
laten verleiden tot het nemen
van initiatieven die volstrekt
onaanvaardbaar waren en die
hemzelf en het Nederlandse
aanschaffingsbeleid bij Lock
heed - en zo moet er thans aan
worden toegevoegd, ook bij an
deren - in een bedenkelijk dag
licht moesten stellen".
Uit de gepubliceerde briefwis
seling valt niet af te leiden of
Prins Bernhard in de Cobra-
zaak laakbare handelingen zou
hebben verricht. De Commissie
van Drie schrijft in haar rap
port "Omdat zijne Koninklijke
Hoogheid functies bekleedt en
vriendschappelijke relaties on
derhoudt zowel in het defen
sieapparaat als bij de vliegtui
gindustrie is het noodzakelijk
dat hy deze niet met elkaar
vermengt. Het is de vraag of hij
daarin, met name ten aanzien
van Northrop, altijd is geslaagd.
Hierbij mag overigens niet
worden vergeten dat politieke
en militaire autoriteiten op het
ministerie van defensie zo nu en
dan een beroep op Zijne Ko
ninklijke Hoogheid hebben ge
daan om zijn relaties bij de
vliegtuigindustrie te benutten
in het kader van het aanschaf
fingsbeleid. Van enige daad
werkelijke invloed van Zyne
Koninklijke Hoogheid op het
onderzochte aanschaffingsbe
leid is niet gebleken".
Politiebond:
Agent mag
best zijn
mening uiten
GRONINGEN (ANP) - Door een
formele fout op het parket van de
officier van justitie in Groningen
bevindt zich vanaf half juni een
persoon op vrije voeten, die in
een psychiatrisch rapport als
diepgaand psychisch gestoord en
DEN HAAG (ANP) - De Tweede
Kamer heeft zich gistermiddag
door aanvaarding van een motie-
Ter Woorst (KVP) uitgesproken
voor invoering van een veilplicht
voor gevangen vis.
Veel vis wordt kennelijk buiten de
afslagen om aangevoerd en ver
handeld. De motie kreeg in de Ka
mer algemene instemming. Slechts
de fracties van BP en CPN stemden
tegen de aanvaarding ervan.
Minister Van der Stee (Lsndbouw
en Visserij) zei met de strekking
van de Kamer-uitspraak „geen
moeilijkheden" te hebben. De
gemeenschaps-bepalingen even
wel beletten hem uitvoering te ge
ven aan de invoering van een veil
plicht. In het Kamerdebat over de
huidige situatie in de visserij
merkte de bewindsman op, niet „al
te somber" te zijn over de toekomst
van de haringvisserij. Reeds eerder
ingediende moties van de CPN-
afgevaardigde Meis over de invoer
ing van een stilligregeling, de vast
stelling van een saneringsregeling
en saneringspremie en over de her
invoering van een olievoorschotre-
geling werden verworpen. Ook een
motie-Waalkens (VVD) over de
qoutering van tong en schol in 1976
verkreeg geen meerderheid in de
Kamer.
Raadsel opgelost
DEN HAAG (SP) - Het raadsel rond
de advertentie in twee kranten,
waarin het Donner-rapport wordt
aangeboden voor tien gulden is op
gelost. De advertentie blijkt te ge
plaatst te zijn door de Zaandamse
postzegelhandelaar en muntenver-
zamelaar R. Nihot.
De recherche zal geen stappen
tegen hem ondernemen omd^t de
man geen strafbaar feit pleegt Ie
dereen mag het rapport uitbrengen,
omdat er geen auteursrecht op be
rust. Wel moet een ander lettertype
en vormgeving worden gebruikt.
De heer Nihot zegt dat hy dat zal
doen. Hij kan goedkoper werken
dan de Staatsdrukkerij, omdat hij
een kleiner lettertype gebruikt
waardoor er minder pagina's nodig
zyn.
gevaarlijk wordt aangeduid.
Het betreft hier de 22-jarige in Pa
ramaribo geboren Roy Kenneth
R. die op 3 december van het vo
rig jaar een agent van de gemeen
tepolitie Groningen, J.G. Wub-
bolts met een mes zwaar ver
wondde. Kort daarop werd R.
aangehouden en op 11 maart '76
diende zijn zaak voor de recht
bank in Groningen.
Omdat de rechtbank vond dat alvo
rens een oordeel uit te spreken,
een psychiatrisch onderzoek
naar de persoon van de verdachte
R. gewenst was, werd de zitting
van 11 maart geschorst. Uiterlijk
11 juni zou de zaak wederom door
het Openbaar Ministerie bij de
rechtbank aanhangig gemaakt
moeten worden.
De wetgever noemt namelijk een
fatale termijn in de duur van de
voorlopige hechtenis: drie
maanden. In deze periode van
drie maanden moet een recht
zaak door het Openbaar Ministe
rie bij de rechtbank worden
voorgedragen. Dit gebeurde ech
ter niet en Roy R. kreeg dan ook
gedurende het psychiatrisch on
derzoek in Utrecht bericht, dat
hij weg mocht. Half juni was hij
weer op vrije voeten.
Pas vandaag werd de op 11 maart
geschorste zaak voortgezet. Be
langrijkste onderwerp van ge
sprek was het psychiatrisch rap
port opgemaakt door de psychia
trische observatiekliniek in
Utrecht. In dit rapport werd ge
sproken van: "een chaotische en
agressieve persoonlijkheid", "de
prognoses zyn zeer somber"
"sterk verminderd
ningsvatbaar".
De eis van de officier van justitie,
mr. S. van.Gend, was met name
op het psychiatrisch rapport ge
baseerd: onvoorwaardelijk tbr en
een gevangenisstraf van 181 da
gen met aftrek van voorarrest
(waarin hy 181 dagen zat).
De rechtbank doet op 16 september
uitspraak.
Vrouw verdwenen
MUIDEN (ANP) - Een 38-jarige
vrouw uit Muiderberg is al sinds
veertien dagen spoorloos. De
vrouw, Paulina van der Wyk-
Bartelings, verliet op 17 augustus
na een huiselijke twist 's morgens i
haar woning aan de Paulus Potter-
laan in Muiderberg. Zij is sindsdien
niet meer teruggekeerd. De politie
vreest voor een ongeluk. De vrouw
vertrok destijds met een Renault-
personenauto. Die auto werd op 25
augustus onbeheerd aangetroffen
in Amsterdam.
VINKEVEEN - De 34-jarige mevrouu
nacht in de gemeente Vinkeveen, waar zi
lukt. Door onbekende oorzaak raakte zij i
stilstand kwam tegen een boom.
UTRECHT (ANP) - De Neder
landse politiebond, de grootste
politie-vakbond in ons land, heeft
er in principe geen bezwaar tegen
dat politiemensen publiekelijk en
met vermelding van hun ftinctie la
ten weten wat ze van het wereldge
beuren vinden.
Met deze uitspraak schaart de bond
zich achter de Rotterdamse hoofd
inspecteur Kalma en een groep van
Rotterdamse politiemensen (onder
wie ook weer Kalma) die zich pu
bliekelijk uitlieten over respectie
velijk Bloemenhove en Zuid-
Afrika. Tot de ondertekenaars van
het telegram over Zuid-Afrika be
hoorden overigens ook enkele le
den van het hoofdbestuur van de
bij het NVV aangesloten Neder
landse politiebond.
Het NPB-hoofd bestuur vindt dat in
beginsel aan de individuele
politie-ambtenaar alleen beperkin
gen mogen worden opgelegd die
voortvloeien uit zijn afgelegde
ambtseed en uit het op hem van
toepassing zijnde ambtenarenreg
lement. Het vermelden van de
politie-functie bij het als individu
uitspreken van meningen, protes
ten en dergelijke kan naar de me
ning van het hoofdbestuur functio
neel zijn.
Uit de tot nu toe gevoerde discus
sies is het volgens het NPB-bestuur
wel duidelijk geworden, dat het
met betrekking tot deze zaak bijna
onmogelijk is om absolute uitspra
ken te doen over de grenzen waar
binnen de politie-ambtenaar zich
by het uiten van zijn mening moet
bewegen.
In 1972 stelde de toenmalige pre
mier aanwijzingen vast over de
vrijheid van meningsuiting voor
ambtenaren en uit die aanwijzin-
G. J. Kok-Buys is de afgelopen gen blijkt al duidelijk dat ook de
woonde met haar auto veronge- regering het niet doenlijk en wense-
haar auto tot lijk acht de materie uitputtend te
regelen.
i de weg,
Ex-minister van regering-Allende in Nederland
DELFT (ANP) - "Het aantal men
sen dat de laatste zes maanden in
Chili spoorloos is verdwenen, is
veel groter dan een commissie van
internationale juristen heeft vast
gesteld". Orlando Millas, minister
van Economische Zaken in de re
gering van Allende, zei dit gister
middag tijdens een byeenkomst
van de CPN in Delft. Millas ver-
toereke- klaarde dat het aantal van 52 door
de commissie genoemde Chilenen
op onweerlegbare bewijzen is ge
grond. "Maar het zijn er eerder 52
per maand".
Het is 11 september drie jaar gele
den dat de regering Allende omver
geworpen werd, maar de herden
king daarvan is nu anders dan de
voorgaande jaren. "Het is nu duide
lijk dat de economische crisis ten
gevolge van de politiek van de junta
een permanent karakter heeft. Men
kan de zaak niet meer onder con
trole krijgen", zegt Orlando Millas.
"De excommunicatie van leden
ders. Tegenwoordig worden ze
ontvoerd, ze verdwijnen. Het zijn er
duizenden. Ook de concentratie
kampen zijn nu geheim. Het is niet
bekend wie er vermoord is of nog in
leven", zegt Orlando Millas.
Niettemin zal by de eerstvolgende
de Dina, de Chileense staatspo- algemene vergadering van de Ver-
litie door de kerk is van groot be- enigde Naties een rapport op tafel
lang gezien het katholieke karakter
van Chili. Ook de verklaring van
centrum en van rechtse partijen,
dat de rechten van de mens in Chili
niet geëerbiedigd worden, speelt Men streeft buiten Chili
komen waarin een commissie haar
bevindingen bekend zal maken
over de zaken, die 'in Chili plaats
vinden.
het
rol", volgens Millas. De aard
van de onderdrukking verandert
volgens hem ook in Chili. Werd er
vroeger nog een schijn van recht
spraak gehouden. "Nu is het an-
volksfront (Unidad Popular, de
partij van Allende) een zo breed
mogelijke basis te geven. Binnen
Chili strijdt de vakbond, ondanks
het feit dat sommige vakbondslei
ders door de junta zijn aangewezen
met de ten dienste staande midde
len tegen de junta. "De opoffering
en de moed van de Chilleende be
volking is zeer groot", aldus de
voormalige minister.
Tijdens zijn toespraak benadrukte
hij dat hy de solidariteit die Chili
betoond werd van groot belang
achtte.
In een brief van de CPN aan de Ne
derlandse regering werd een volle
dige politieke en economische
boycot van Chili geëist, alsmede
een stop op alle investeringen. Van
de Chileense junta werd via de am
bassade de vrijlating van alle poli
tieke gevangenen geëist.
