„Arbeidsklimaat
bij Adler
is erg slecht"
Me ren wijk in geweer tegen bouwstop mast^
NS zijn voorstander van
viaduct op Stationsplein
Van der Stok winkelt
en woont in monument
LEIDEN - De dienst gemeente
werken en de Nederlandse Spoor
wegen zijn het erover eens dat op
het Stationsplein een viaduct ge
bouwd moet worden. Uitbreiding
van het bestaande wegenstelsel
daar is nodig in verband met de
koftist van de Schiphollijn en de te
verwachten drukte, die dat ten ge
volge zal hebben.
Gemeentewerken en de NS zijn al
zeer geruime tijd met elkaar in
overleg over de reconstructie van
het Stationsplein. In het verleden is
gedacht aan het maken van tunnels
of voetgangersbruggen, maar om
ADVERTENTIE
uiteenlopende redenen is daar weer
van afgezien. De presentatie van
het plan om een viaduct te bouwen
werd door de leden van de raads
commissie van ruimtelijke orde
ning gisteravond met de nodige
schrik ontvangen. Beijen
(PPR/D'66) riep o.a. uit "Dit is vol
komen idioot". Met name omdat
één van de tekeningen de aanleg
van een nogal breed uitgevallen
nieuwe weg over het Schuttersveld
aangaf richting Valk burg. Deze
weg zou met een bocht uitmonden
op het viaduct, ter hoogte van het
station. Een andere mogelijkheid is
dat het viaduct rechtdoor loopt,
richting Oegstgeesterweg.
Wethouder Waal en ir. Post van de
dienst gemeentewerken haastten
zich om te zeggen dat het gistera
vond voornamelijk om het principe
ging: wel of geen viaduct. Het via
duct heeft de bedoeling om het
Lezers schrijven
Stationsplein
Wanneer je vanaf de Rijsburger-
werg het Stationsplein beriekten je
wilt als fietser rechtdoorgaan, dan
wacht je natuurlijk even op het
groene licht. En als je dan over mag
steken moet je voor de aardigheid
eens naar links kijken. Je kijkt dan
vrij zeker in het verbijsterende ge
zicht van de automobilist die op het
punt staat jou dood te rijden.
Ben Füss,
Willemstraat 36,
Leiden.
keer dat in oost-west (of omge
keerd) richting door de stad moet
en daarvoor eveneens is aangewe
zen op de route via he Statio
nsplein. Bovendien vergemakke
lijkt een viaduct het oversteken
voor fietsers en voetgangers vanaf
de Stationwweg naar het station.
Nochtans benaderen met name de
commissieleden Beijen en Koning
(PvdA) de plannen met de nodige
scepsis. Hetgeen niet wegneemt
dat gemeentewerken en de N.S. ze
nog nader zullen uitwerken.
ADVERTENTIE
TREFT U BIJ WOONWINKEL
VRIJDAG 3 SEPTEMBER >976
Ondernemingsraad schortte overleg op
LEIDEN - "Nog enkele dagen en we gaan met vakantie. Wij
wensen alle mederwerk(st)ers en hun gezinnen een prettige
en ontspannende vakantie toe met veel zon. Wij hopen U
allen weer terug te zien op maandag 26 juli a.s. om uitgerust
en met frisse energie het werk te hervatten".
Aldus luidt de inhoud van een mededeling, die de heer W.
Passchier, hoofd personeelszaken van de Nederlandse Ad
ler Fabrieken aan de Rooseveltstraat in Leiden, op 25 juni jl.
aan alle Adler-werknemers richtte.
Die ontspanning zal een groot aan
tal van hen hard nodig hebben ge
had, en het is zeer de vraag of de
meesten inderdaad weer met frisse
energie aan het werk zijn gegaan.
Eerder zal het tegendeel het geval
zijn geweest. Het arbeidsklimaat
bij Adler is namelijk zó verslech
terd, dat de meesten van de onge
veer 450 werknemers "met de pest
in hun lijf' aan het werk gaan.
Dit valt op te maken uit de woorden
van districtsbestuurder Dick ter
Wisscha van de Industriebond
NW, die het stilzwijgen rond Adler
heeft doorbroken en een boekje
over het bedrijf heeft opengedaan.
Volgens Ter Wisscha wordt er bij de
Nederlandse Adler Fabrieken (met
vestigingen in Cuyk en Leiden) een
schandalig personeelsbeleid ge
voerd, dat volkomen voorbij gaat
aan de Nederlandse arbeidsver
houdingen. "Dan weer wordt er bij
Adler gereorganiseerd en korter
gewerkt, dan weer worden er men
sen aangenomen en wordt er zelfs
maanden achter elkaar overge
werkt". aldus de districtsbestuur
der. "Alsof mensen poppetjes zijn,
waarbij je alleen maar aan een
touwtje hoeft te trekken".
Toegespitst
De moeilijkheden tussen het per-
'soneel en de directie van Adler zijn
vooral toegespitst toen de (Duitse)
directie van Adlerwerke in Frank
furt (waartoe de Nederlandse Adler
behoort) begin van dit jaar een
groot aantal bezuinigingsvoorstel
len deed, die alle betrekking had
den op de arbeidsvoorwaarden van
de werknemers.
De voorstellen hielden onder meer
het volgende in:
Kerstpakket geheel afschaffen.
Sinterklaasfeest geheel afschaf
fen.
Werkgeversbijdrage aan het per-
soneelsfonds en de personeelsver
eniging afschaffen.
Bedrijfskleding alleen verstrek
ken voor de zeer vuile afdeling
(i.p.v. vooralle fabrieksafdelingen).
Werkschoenen niet meer ver
strekken.
Door
Joop Maat
Studiekostenvergoeding af
schaffen.
De ondernemingsraad besloot de
bezuinigingsvoorstellen af te wij-
In een mededeling aan de werkne
mers schreef de ondernemingsraad
dat "het toch al niet zo beste ar
beidsklimaat door dit soort maat
regelen ernstig wordt geschaad. De
(Duitse) directie geeft er met dit
soort maatregelen blijk van, geen
rekening te willen houden met
menselijke factoren, maar ziet ons
werknemers als een productie
factor, dat wil zeggen als een ma
chine of een stuk inventaris. De be
sparingen die bereikt kunnen wor
den met dit soort maatregelen zyn
niet zo erg groot, de belangen voor
ons werknemers echter wel".
Gratificatie
Behalve de hiervoor genoemde
voorstellen schoot namelijk vooral
een andere bezuinigingsmaatregel
bij de ondernemingsraad in het
verkeerde keelgat. Die had betrek
king op de jaarlijkse gratificatie van
3 procent, die over 1975 was terug
gebracht tot 2,8 procent en waarvan
verwacht werd dat die helemaal
zou worden afgeschaft.
De resolute afwijzing van de voor
stellen door de ondernemingsraad
had in ieder geval tot resultaat dat
de toenmalige directeur, de heer P.*-
van Lambalgen, in de vergadering
van de ondernemingsraad mee--
deelde dat er geen wijzigingen in de
arbeidsvoorwaarden zouden
plaatsvinden zonder de instem
ming van de o.r. Wel verzocht de
heer Van Lambalgen de onderne
mingsraad alsnog een compromis
in overweging te nemen, zoals
blijkt uit het verslag van de o.r. op
29 januari jl.: "Een compromis is
volgens de heer Van Lambalgen te
verkiezen boven een confrontatie,
omdat een confrontatie zeker op
lange termijn mee zal spreken bij
het bepalen van de continuïteit van
ons bedrijf. Door een confrontatie
zal de Duitse directie de Neder
landse werknemers als moeilijk
beoordelen, waarmee een bedrijf
niet zoals wenselijk op te bouwen
Desondanks bleef de onderne
mingsraad unaniem van mening,
dat op dat moment geen compro
mis in overweging zou worden ge
nomen. Dit had tot resultaat dat de
bezuiningsmaatregelen in een later
stadium voor 99 procent werden
ingetrokken.
Dwars
Maar er was meer, dat de Adler-
werknemers dwars bleef zitten.
Sinds 1969, toen het Duitse Adler-
bedrijf de Nederlandse fabrieken
van de Amerikaanse Royal over
nam, hebben bonden en o.r. er al bij
Adler op aangedrongen om ook in
de bedrijven in Leiden en Cuyk de
zg. "geïntegreerde CAO-c voor de
metaalindustrie" in te voeren.
Daarmee zouden alle niet reële, dus
niet uit de functie voortvloeiende
verschillen tussen fabrieks- en kan
toorpersoneel moeten worden op
geheven. Bovendien zou het wer
ken op tarief aan banden moeten
worden gelegd.
Na ruim zeven jaar vruchteloos pra
ten werd de ondernemingsraad het
zat, en besloten de gekozen leden
van de o.r. op 22 maart jl. het over
leg met de directie op te schorten.
Dit besluit werd mede genomen,
omdat het de leden van de onder
nemingsraad steeds duidelijker
werd dat het beleid in de vestigin
gen in Leiden en Cuyk geheel van
uit Duitsland werd gedicteerd, zo
dat directeur Van Lambalgen de
mogelijkheid werd ontnomen een
zelfstandig beleid te voeren.
De Duitse directie benoemde zelfs
een Duitser, de heer E. Dreesmann,
tot bedrijfsleider van de Neder
landse bedrijven. Formeel werd de
heer Dreesmann slechts met de
technische leiding belast, maar in
•feite had hij volgens districtsbes
tuurder Ter Wisscha tot taak de
Nederlandse directie te controle-
Of dat juist is. en zo ja, welke con
flicten daar intern het gevolg van
zijn geweest, zal wel onduidelijk
blijven. Wel duidelijk was de me
dedeling, ondertekend door direc
teur Kramme van het Duitse moe
derbedrijf, die op 26 juli jl. op de
publicatieborden in de Adler-
fabriek prijkte: "Hiermede maken
wij bekend, dat de heer Pieter van
Lambalgen met ingang van van
daag niet meer bij ons als directeur
werkzaam is. Met ingang van 1 sep
tember 1976 is de heer Hans Swan-
born tot directeur benoemd". Ver
der werd meegedeeld, dat de heer
Dreesmann voorlopig de werk
zaamheden zou waarnemen.
"Befehl ist Befehl"
Met name door de activiteiten van
deze Duitser is het volgens de
NW-Adler een chaotische toe
stand geworden. "De manier
waarop er leiding gegeven wordt,
en waarop de communicatie in het
bedrijf verloopt, het gaat allemaal
op een echt Duitse manier van het
"Befehl ist Befehl", aldus Ter Wis
scha. "En als je niet direkt doet wat
er gezegd wordt, dan is daar het gat
van de deur".
Hij vervolgt: "Er zijn afdelingen
met een ziekteverzuim van 20 pro
cent. Een aantal mensen is lange
tijd overspannen. Het hele werk
klimaat is op een abnormale manier
verziekt. Iedere dag worden er wel
mensen met ontslag bedreigd, of
ook werkelijk ontslagen. Toch
moet de vastgestelde produktie
worden gehaald, en daarom wordt
er al maanden overgewerkt. Al met
al is de spanning er om te snijden".
In een brief, die de Industriebon
den van NW en NKV deze week
aan de Duitse directie hebben ge
stuurd, wordt dan ook het vertrek
van de heer Dreesmann geëist als
voorwaarde voor het hervatten van
het ondernemingsraad-overleg.
Verder eisen de bonden het vol
gende:
De gratificatie van 3 procent
moet onverkort worden gehand
haafd.
Er moet een behoorlijk'
personeels- en sociaal beleid wor
den gevoerd.
De geïntegreerde CAO-c moet
per 1 september 1976 worden inge
voerd
Er moet meer duidelijkheid ko
men over het huidige salaris beleid.
Op al deze punten heeft de Duitse
directie van Adler begin april van
dit jaar al toezeggingen gedaan, tij
dens een gesprek met de vakbon
den.
Maar hoe gering de invloed van de
vakbonden is op de gang van zaken
in een buitenlands bedrijf, blijkt
wel uit het feit dat Adler tot nu toe
geen van de toen gemaakte afspra
ken is nagekomen.
Economie en historie hand in hand
LEIDEN - In het pand Oude Rijn 10
werd gistermiddag een nieuw
hoofdstuk geschreven in de geschie
denis van Van der Stok. een naam
die in 1861 zijn intrede deed in de
Leidse middenstand. Elly den
Haansinds kort burgemeester van
Voorburg, onthulde in haar kwali
teit van voorzitter van de Stichting
Leidse Binnenstad een uithang
bord, die aangeeft dat binnen "pot-
terie Van der Stok'' gevestigd is.
Eigenaar Hans - de vierde genera
tie - van der Stok, vertelde gister
middag een groot aantal genodig
den, na de sluiting van zijn zaak
aan de Breestraat.een nieuwe zaak
te willen beginnen samen met zijn
vrouw. Inspelend op de specialisa
tie in deze branche is de keuze ge
vallen op het "koken Naast aller
hande gereedschap op dit gebied
wordt er ook een aantal specialitei
ten verkocht, zoals Makkumer aar
dewerk
De opening van de zaak vormde
gisteren om meer dan één reden een
mijlpaal. Tevens was het gisteren
namelijk de dag waarop de restau
ratie van het uit 1590 daterende
pand officieel werd afgesloten. De
heer Van Hemert, van de afdeling
Monumentenzorgsprak er gisteren
zijn blijdschap over uit,dat een oud
pakhuis in de binnenstad, weer een
bijdrage heeft kunnen leveren aan
de versterking van de woonfunctie.
De ingrijpende opknapbeurt,
waarover al in 1973 de eerste ge
sprekken werden gevoerdis gericht
geweest op het behoud van het au
thentieke karakter van dit typische
Leidse woonhuis. Zo werd de 9 me
ter hoge spiltrap in ere hersteld en
werden in het pand 17de eeuwse
paneeldeurtjes aangebracht. Ook
de bij de keuze van de kleuren verf
werd zoveel mogelijk de oorspron
kelijke tint aangehouden.
Tijdens de restauratie, zo vertelde
van Hemert gistermiddag, deden
zich een aantal verrassingen voor.
Zo bleek bij het weghalen van de
aanbouw aan de achterzijde, dat de
gevel zo slecht was, dat die geheel
gedemonteerd moest worden.
Daarna is de muur weer in oude
vorm hersteld. Datzelfde geldt voor
de plavuizen vloeren, de kelder, de
dakconstructie en tal van andere
zaken. Alleen de bedsteden keerden
niet terug. Hatis van der Stok: "De
restauratie teas een hele kluif en we
zijn erg blij met het resultaat. Maar
het mooiste is natuurlijk wanneer je
niet meer ziet dat het gerestaureerd
Wethouder Waal (Stadsontwikke
ling) was gistermiddag ook aanwe
zig bij de opening. Hij zei de restau
ratie te zien ais een bijdrage aan het
stads- en winkelvernieuwingspro
ces. Bovendien is het het eerste pand
dat gerestaureerd is en valt onder
de nieuwe rehabilitatieregelingen
zoals die gelden voor Maredorp-
oost. Hans van der Stok: "Het
Leidse bedrijfsleven zou niet a
priori tegen Monumentenzorg moe
ten zijn. Het is het bewijs geleverd
dat de economische functie uan de
binnenstad en die van monumen
tenzorg hand in hand kunnen
gaan."
LEIDEN - De Stichting Eigen
Huis, die ruim 1200 bewoners van
de Leidse Merenwijk represen
teert, heeft gisteren een telegram
aan de minister van Volkshuis
vestingen Ruimtelijke Ordening,
Gruijters gestuurd, waarin ern
stige ongerustheid wordt uitge
sproken over het besluit om de
bouw van de mast in de Leidse
Merenwijk te laten schorsen. Een
groot deel van de Merenwijkers
betaalt al twee jaar voor kabel-tv,
maar zit nog steeds te wachten op
"signaal". Het kabelnet ligt er al.
De stichting zegt dat 1 oktober als
uiterste datum is aanvaard, om
dat langer uitstel tot kapitaalver
lies leidt. "Wij vrezen hierdoor
zeer benadeeld te worden, aange
zien er geen enkele zekerheid be
staat, dat binnen afzienbare tijd
vanuit Oegstgeest deugdelijk
signaal verschaft wordt", aldus
de stichting, die de minister drin
gend om intrekking van het
schorsingsbesluit vraagt. Een
dergelijk verzoek is inmiddels
ook ondersteund door de bewo
nersverenigingen van het Bouw
fonds Nederlandse Gemeenten
en Bohan in de Merenwijk. Sa
men ruim 3000 bewoners.
De vraag, wat er gedaan kan wor
den aan de pat-stelling, die is ont
staan na net schorsingsbesluit
van de Kroon, is gisteren uitge
breid ter sprake geweest in de
Werkgroep Kabeltelevisie. Een
van de mogelijkheden is, dat er
alsnog een andere plaats wordt
gezocht waar de Leidse mast ge
bouwd kan worden. Een plaats
waartegen het huidige bestem
mingsplan zich niet verzet.
Deze oplossing, vooral ingegeven
door de wens om de Merenwij
kers zo snel mogelijk van signaal
te voorzien, zou vandaag worden
besproken in de vergadering van
B. en W. Als daartoe besloten zou
worden betekent het dat de nu
gebouwde fundering als een ver
liespost moet worden afgeboekt.
Bovendien is de vraag of Gede
puteerde Staten met een nieuwe
plaats akkoord zullen gaan nu
zoveel geharrewar over de mas
ten is ontstaan.
Niet uitgesloten moet worden
geacht dat ook tegen een nieuwe
plaats bezwaar zal worden aange
tekend door Multivisie. Al kan
dat dan niet zoals nu omdat de
bouwvergunning in strijd was
met het geldende bestemmings
plan, in dit geval kan om schor
sing worden gevraagd uit een
oogpunt van algemeen belang
(kapitaalverspilling). De kans dat
een dergelijk verzoek door het
ministerie gehonoreerd zou wor
den wordt door wethouder Waal
klein geacht, omdat de eerste
schorsing dan in een heel vreemd
daglicht komt te staan.
Wordt er volhard in de huidige
plaats van de mast, dan zal de Me
renwijk voorlopig nog verstoken
blijven van kabel-tv-signaal.
Immers een onderzoek of de
bouwvergunning voor de mast
volgens de voorschriften werd
verleend gaat zes maanden du
ren. Wethouder Waal liet gisteren
blijken, dat een half jaar het mi
nimum is, en dat er best nog een
paar maanden kunnen bijkomen.
Overigens gingen er gisteren in
de werkgroep enkele stemmen
op om deze weg te kiezen. Van
ambtelijke zijde werd erop aan
gedrongen om te volharden in de
huidige plaats. Tegelijkertijd
zouden B en W van Leiden de mi
nister moeten verzoeken om ook
de bouw van de mast in Oegst
geest te schorsen. Dat moet kun
nen, ook volgens wethouder
Waal, omdat het bewuste gebied
aan de Kwaaklaan uitsluitend
"defensiebestemming" heeft. Via
deze schorsing zou tenminste de
rechtsongelijkheid die nu nog
bestaat tussen de Stichting Mast
en Multivisie zijn weggenomen.
CDA-raadslid Bleijie zei gisteren
in de werkgroep kabel-tv, dat
daardoor misschien alsnog
nieuwe mogelijkheden opdagen
voor een vergelijk.
Voorts is er nog de mogelijkheid
dat de stichting Mast besluit om
zich niet te storen aan het
Kroon-besluit en de mast in de
Merenwijk gewoon af te bouwen.
Op die mogelijkheid werd giste
ren gezinspeeld door de heer
Wentholt van de Stichting Ka
belnet Merenwijk. "Ik geloof niet
dat men die mast zal laten afbre
ken, wanneer die er eenmaal
staat".
Een dergelijk stukje "ongehoor
zaamheid" zal nooit van het col
lege kunnen uitgaan, omdat men
dan moeilijk meer zal kunnen op
treden tegen anderen die binnen
de gemeente de voorschriften
van bestemmingsplannen met
voeten treden. De kans dat de
stichting het zal doen is ook niet
groot, omdat daarin de Leidse
wethouder Van Aken en de Lei-
derdorpse wethouder Drenth zit
ten. Bovendien houdt dit spelen
van "hoog spel" ook grote finan
ciële risico's in.
Uit de vergadering van de werk
groep kabeltelevisie is wel geble
ken dat het ministerie van Defen
sie een zeer opmerkelijk spelletje
heeft willen spelen. Er is door de
staatssecretaris van Defensie
ernstig bezwaar gemaakt tegen
de bouw van de mast in de Me
renwijk. De Leidse mast zou pre
cies in de hartlijn van het gepro
jecteerde straalpad tussen
Oegstgeest en Schoenhoven lig
gen, zodat de kans op storing zeer
groot zou zijn. Beweerd werd dat
daardoor waarschijnlijk de aan
sluiting voor luchtverdedigings-
netten en de verbinding met een
militaire communicatiesatelliet
geen doorgang zou kunnen vin
den. De mast zou dan ook ver
plaatst moeten worden. Tevens
werd er door de staatssecretaris
van Defensie op gewezen dat de
mast in Oegstgeest voor Defensie
van zeer- essentieel belang is
(Zoals bekend zouden Multivisie
en Defensie samen de mast ge
bruiken).
Onderzoek bij de PTT leerde de
Leidse wethouder Van Aken dat
van bezwaren geen sprake was.
"Daarop heeft Defensie de brief
Ijlings ingetrokken", aldus Van
Aken.
Tenslotte is er nog een brief die
Multivisie heeft gestuurd aan
staatssecretaris Van Huiten naar
aanleiding van het bemidde
lingsgesprek, dat vorige week
plaatsvond. Daarin zegt Multivi
sie bereid te zijn het kopstation,
de antennes en de mast van de
Stichting Mast over te nemen
tegen kostprijs. Aan die bereid
heid is wel de voorwaarde ver
bonden dat Leiden en Leider
dorp zich verplichten om signaal
van de mast in Oegstgeest te be
trekken. En op z'n minst voor een
periode van tien jaar.
BRAM VAN LEEUWEN
