De liedkunst
IKSM ©IP
ASTERIX
IX
HISPAMA
iHBmn
(Di/C/
Tita
ZATERDAG 28 AUGUSTUS 1976
VARIA
PAGINA 11
De vertolker van het lied staat
dus voor een welhaast onmoge
lijke taak: hij mag zich niet be
perken tot alleen de overdracht
van de muziek of de woorden,
hij moet ook de relatie tussen
beide overbrengen. Daartoe
heeft hij de beschikking over
het mooiste en meest natuur
lijke muziekinstrument dat be
staat, de menselijke stem, die
desondanks in discrediet is ge
raakt. Gelukkig zien we lang
zaam maar zeker een kentering
komen in de houding van het
publiek ten opzichte van het
lied.
Dat is niet in de laatste plaats te
danken aan de Vereniging
Vrienden van het Lied, die dit
jaar haar derde lustrum viert.
De meest in het oog lopende ac
tiviteit van deze vereniging is
ongetwijfeld het geven van
concerten, waartoe in de 18 af
delingen een of meer families
hun huiskamer ter beschikking
stellen. Ik moge er met nadruk
op wijzen, dat deze concerten
voor iedere belangstellende
toegankelijk zijn. Wat hebben
deze concerten zoal te bieden?
De ene keer gerenommeerde
kunstenaars, die een aantal
concerten gaan geven in de
grote steden of in het buiten
land en dan voor de Vrienden
van het Lied een proef-recital
geven; de andere keer vocalis
ten, die aan het begin van hun
carrière staan en wat podiu
mervaring willen opdoen.
gever heen en hielp
?g Panda ongerust.
is", antwoordde de
ar binnen leiden en
woorden keerde de
merkelijkheid terug,
'olhpop wegduwde.
"Ik ben alweer in orde. Goedenacht!" Hij draaide zich om en snelde
heen.
"Wat heeft hij?" vroeg Panda zich af. "Het lijkt wel, alsof hij ergens
bang voor is "Dat zou inderdaad wel eens kunnen"beaamde
Jollipop. "Nu u het zegt: ik herinner me dat hij iets mompelde over
klopgeesten, toen ik hem op de stoep aantrof. Misschien trekt ons huis
hem niet aan".
7 - 134: Jollipop boog zich over de getroffen verslaggever heen en hielp Ik b
hem op de been. "Wat is er met hem gebeurdvroeg Panda ongerust. heen.
"Het lijkt me dat hij door een gevelsteen geveld is", antwoordde de "Wat
huisknecht. "Misschien kunnen we hem het beste naar binnen leiden en bang
een verversing toedienen". Bij het horen van die woorden, keerde de Jollij
kranteman plotseling met grote snelheid tot. de werkelijkheid terug. klop{
"Niet naar binnen!" riep hij, terwijl hij Panda en Jollipop wegduwde. hem
)MERSE WORTEL-
ES
ai, 40 g. boter, 20 g
>em, 2 dl melk, 40 g
de kaas, zout, 400 g
re jonge worteltjes.
te:
ielderijzout, 30 g.
rnflakes. Fruit de ge-
ipperde ui in 20 g bo-
Roer er de bloem
ÏIWOLO'f
CjZATtS
JUltlDISCff
ADl/fCS
Giyw l/ADKfc tfEfePT ME EB
COtJLAVTEAJ T&KGAlBAJ DAT I*
Esejr dc «ood rroer i/oeecAhMoer
AEWArSSEA) 6AI BooKfcHAFP&J DOGA)
UOCR IÉ rrA^ CffM CPECP/J. KA/VJ IK
OAA/e. AJQÏJ oAiDeeurr *o<Me AI?
_Z3£2_
ir
De eerste handeling die een
mens in zijn leven verricht is
protesteren tegen het feit, dat
men gaat verhuizen van de vei
lige, warme moederschoot naar
de wieg; geen vakbond, die iets
tegen deze gedwongen over
plaatsing doet. Het protest
tegen deze gedwongen verhui
zing geschiedt louter instinc
tief: de baby zet een keel op, en
merkt dat zijn kreten effect sor
teren in de vorm van moeder
lijke liefde. Elke ontdekking
noopt tot verder onderzoek,
met als resultaat het inzicht, dat
met het lichaam alle roerselen
van de geest tot uitdrukking
kunnen worden gebracht.
Een belangrijke plaats wordt
hierbij ingenomen door de
stem, wier functie in een „be
schaafde" maatschappij goed
deels in economisch verant
woorde banen is geleid: het leg
gen van intermenselijk contact
door middel van taal. De andere
gebruiksmogelijkheden van de
stem zijn voorbehouden aan
j slechts enkele groepen der
mensheid: primitieven, kinde
ren, dronkaards en. kunste
naars. Een „gewoon" mens kan
I zichzelf een ander stemgedrag
uitsluitend permitteren wan
neer hij zich onbeluisterd waant
(b.v. in de badkamer) of wan
neer er een excuus aanwezig is
(kirrende geluidjes tegen baby).
Uit dat laatste blijkt, dat de
mens op gezette tijden terugvalt
tot wat hij in feite is: een groot
geworden kind, of een ontwik
kelde onderontwikkelde. En
een kind schaamt zich, evenmin
als een primitieve, voor zijn ge
voelsleven en zal hiervan de
hem omringende wereld on
verbloemd kond doen. Impro
viseren noemen we dat, zodra
deze directe gevoelsuitingen de
grenzen van het gangbare te
buiten gaan. De volgende stap
is, deze improvisaties in een we
loverwogen, meestal cultuur
historisch bepaalde vorm te gie
ten en op de een of andere ma
nier vast te leggen: zo kan een
kunstwerk geboren worden.
Een bijzondere plaats wordt
hierbij ingenomen door de
liedkunst Het ontstaan van het
lied moet gezocht worden in de
beeldende voordracht van een
dichtwerk, met name een epos,
enerzijds en aan de andere kant
in de gezongen eerbewijzen aan
goden; de eerstgenoemde fac
tor bepaalde de inhoud, de
tweede de vorm De kerstening
van Europa bracht geen wijzi
ging in het uitgangspunt van de
liedcomponist, nl. het dicht
werk; de benadering en de uit
werking veranderden echter in
de loop van de geschiedenis
(KLEINE VAART
Ana Isabel pass 27 Dungeness nr Shore-
Anna Broere pass 27 Casquets nr Bilbao,
Aspera 26 te Rotterdam,
j Atlantic pass 27 Dover nr Barcelona,
Atlantic Sky 26 400 o Savannah nr New-
portnews,
Avenir 27 vn Rotterdam nr Bordeaux,
Bastiaan Broere 27 40 wzw Wight nr
Antwerpen,
Batavier-5 26 vn Rotterdam nr Casa-
i blanca,
Bellatrix 26 80 w Algiers nr Port Said,
Bierum 26 250 o Malta nr Lattakia,
Boekanier 26 vn Maassluis nr Selby,
Breehees 26 t.a. rede Dakar,
Caravelle 28 te Rotterdam,
Clarissa 25 vn Monsteras,
Cumulus 26 vn Rotterdam nr zee,
Daniel pass 27 IJmuiden nr Wilhelms-
haven,
Delta 28 vn Rotterdam nr zee,
Galerie Van der Vlist: Voorjaarsten
toonstelling Gunther Borst (lino's), Fre-
werik van Batenburg (grafiek). Jetty
IWery (keramiek) en Judith Vermeeren.
Ryksmuseum van Oudheden (Rapen
burg 28)" Werkd. 10 uur voórm.-5 uur
nam zondag 1-5 uur nam.
28 augustus 11)76
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
-Frankrijk heef! tegenwoordig
slechts 22,000 kilometer spoor
wegen in exploitatie en staat
dus in dat opzicht achter bij alle
naburige stalen, de verhouding
in aanmerking genomen. Maar
de spoorwegmaatschappijen
bezitten niet de middelen in de
behoefte aan spoorwegen te
voorzien: zij kunnen jaarlijks
slechts een gering aantal kilo
meters bijbouwen.Voor nieuwe
lijnen moeten zij leen ingen slui
ten en den intrest er van waar
borgen door hare gewone in-
Zo was het Middeleeuwse lied
vaak niet meer dan een gestv-
leerde voordrachtswijze: de
muziek was ondergeschikt aan
de inhoud. In de Renaissance
en Barok bleef de reactie niet
uit de teksten werden aange
past aan de muziek, de toen
geldende affectenleer hield iri,
dat de muziek bepaalde gevoe
lens uitdrukte, zodat teksten
met een gelijke strekking zon
der meer verwisseld konden
worden. Bekend zyn de paro
dieën van Bach.
Ten tijde van de Vroegroman-
tiek ontkwam ook de liedkunst
niet aan de slagzin „Terug naar
de natuur", die overigens op Ol-
lie B. Bommel-achtige manier
in praktijk werd gebracht Heer
OUie loopt al pijplurkend genie
tend door het landschap terwijl
Tom Poes met de bagage zeult.
Zo werd het volkslied door de
romantische componisten aan
gegrepen en fijngemalen tussen
de stenen van de gekunsteld
heid. Dat juist deze periode ge
zichtsbepalend is geweest voor
de verdere Europese liedkunst,
is te danken aan de dichters van
die tijd. Hun werken sloegen
aan bij het sensitieve publiek,
en ook bij de componisten.
Het meest aantrekkelijke van
die gedichten was wel, dat ze
niet alleen direkt begrepen
konden worden, maar dat men
ook tussen de regels door kon
lezen, m.a.w. ze hielden een ze
kere vrijheid van interpretatie
in, waarvan de componisten
een dankbaar gebruik hebben
gemaakt. Dit is tegelijkertijd de
verklaring, waarom de lied
kunst in een tamelijk geïso
leerde positie is geraakt. De
dichter heeft een wereld van
gevoelens samengeperst in een
aantal versregels, die bewust
voor meer dan één uitleg vat
baar zijn; iemand die namelijk
volledig begrepen wil worden
gaat naar een psychiater of
schrijft proza. De componist
begrijpt, evenals iedere andere
interpreet, slechts een deel van
die gevoelens, zal diezelfs in
dien nodig een aantal van de
door hem onderkende dichter
lijke gedachtenkronkels wel
bewust negeren.
Zo ontstaat dan een kunstwerk,
geënt op een ander kunstwerk.
Ik kan me niet goed voorstellen,
hoe zoiets ooit zou kunnen ge
beuren bij een schilderij van
Rembrandt, tenzij een architect
een huis zou bouwen rond de
Nachtwacht en zodoende daar
een dimensie aan zou toevoe
gen. De kunstenaar
kunstenaar-relatie betekent
niet het einde van de weg die
het lied moet gaan: de hindernis
van de interpretatie moet nog
overwonnen worden. Het ge
dicht bereikt het publiek dus
via een lande omweg.
Dutch Master pass 27 Burlings nr Ant
werpen,
Expanse pass 26 Burlings nr Samsun,
Geziena 27 90 w Straat Bonifacio,
Harma 26 vn Rotterdam nr zee.
Hega Smits 2 sep. te IJmuiden verw.,
Inger Smits 6 sept. te Westonpoint verw
Jenny Smits 28 Antwerpen verw
Leonidas-21 26 te Rotterdam,
Louise Smits 26 vn Tenerife nr Lissabon,
Makiri Smits 27 te Bergen,
Margaretha Smits 10 sept. te Qatar verw.,
Margit 27 te Rotterdam,
Maria Smits 25 te Qatar,
Marijke Smits 25 te Port Said,
Navigare 26 vn Rotterdam nr Exmouth,
Parma 26 100 nno Kp. Villano nr Avon-
mouth,
Pirola 27 vn Rotterdam nr Granville,
Reina pass 25 Gothenburg,
Rien Teekman 26 vn Rotterdam nr Har-
lingen.
Riet 25 te Delfzijl.
(GROTE VAART)
Abida 25 vn Djakarta nr Singapore,
Amstelland 26 vn Rio de Janeiro nr Mon
tevideo,
Galerie 't Straatje (Nieuwstraat): hand
werk Thea Gouverneur, dagelijks van
10-17 uur, behalve zondag en maandag
(tot 15 sept).
Atelier "De Scherf', Nassaulaan 41,
Oegstgeest, tel. 150220. Ans v. d. Hei-
'de-Kort exposeert eigen werk glasbui-"
gen. houtwerk, tegels en mozaïeken.
Galerie JA, Sportfondsenbad, Wasse-
Tentoonstelling leden Nederlandse Ver
komsten. De begrootingscom-
missie, die de behoefte aan
nieuwe spoorwegen heeft er
kend. is nu bereid gevonden
middlelen toe te staan tot den
aanleg van nieuwe lijnen. Ook
voor de binnenlandsche scheep
vaart hoopt de minister van
openbare werken medewerking
van de volksvertegenwoordi
ging te vinden .Voorts ontbreekt
het Frankrijk aan havens, diep
genoeg om toegang te verleenen
aan schepen van het tegen
woordige groote kaliber.
Vijftig jaar geleden:
- Dezer dagen kwam deftige
dame deftigedame met den
Weenschen avondtrein bij het
douanestation Schattau
Tsjecho-Slowakije binnen. Zij
reisde op een diplomatenpas-
Een andere activiteit van de
vereniging is het organiseren
van workshops voor jonge lied-
zangers, die door de „oude rot
ten in het vak" worden geadvi
seerd en gestimuleerd. Voor de
ware liefhebber van de lied
kunst is deze doelstelling dunkt
me alleen al een retjen om lid te
worden van de vereniging.
Minder gemotiveerde belang
stellenden wys ik, op de gratis
concerten (ten minste drie per
afdelings-seizoen) plus een
groot aantal concerten in de
grote steden (gratis of met be
langrijke reductie). Het eerste
concert van dit seizoen in de af
deling Leiden heeft plaats op 19
september ten huize van Thea
Ekker-v. d. Pas in Oegstgeest.
Cora Canne Meyer, Ruud van
der Meer en Rudolf Jansen zul
len er Wolfs Spanisches Lie-
derbuch vertolken. Indien u
van plan bent te komen luiste
ren, gaarne een telefoontje naar
de gastvrouw; voor inlichtingen
over het lidmaatschap kunt u
terecht bij mr. S. M. S. Philipse,
Bachstraat 242, Leiden.
RON HARMS
Amstelveen 27 vn Fao nr Rastanura,
Amstelveld 27 vn Balboa nr Savannah,
Antillabay 27 te Tuapse.
Capisteria 27 vn Kharg nr Mombasa,
Diadema 26 vn Punta Plenque nr Port
Card on.
Gardenia 26 vn Jeddah nr Italië,
Grotedyk 27 te Le Havre,
Hollandsburcht 26 rede Bandah Abbas,
Kelletia 25 vn Singapore,
Kylix 26 250 zzo Port au Prince nr Port
au Prince,
Leuvelloyd 26 660 w Buenaventura nr
Papeete,
Maaslloyd 26 vn Suez nr Bahrein,
NedLloyd Kingston 28 te Portland.
Nedlloyd Nile 26 te Rotterdam,
Neptunus 27 te Phihpsburg,
Onoba 27 vn Mississippi nr Curacao.
Palamedes 27 te Matanzas,
Scheldelloyd 26 vn New York nr Hous-
Straat Agulhas 27 te Djakarta,
Straat Algoa 27 te Vitoria.
Straat Korea 27 t.a. Rastanura,
Vitrea 26 vn Kharg. nr rede Kharg,
Waterland 26 te Hamburg,
Wissekerk 27 te Karlshamn,
eniging van Zeeschilders. Geopend woe.
20-22 uur. do. t/m zo. 10-17 uur. Van 26
aug. t/m 12 sept.
Galerie Pulchri Studio, Passage 10,
Oegstgeest
Tentoonstelling grafiek van Willy Rie-
ser. Van 27 aug. t/m 16 sept. Dag.
geopend van 10-16 uur.
De Ruif, Janvossensteeg 59. Speelse
landschapsfotografie van Wouter
Daams. Tot 23 sept.
poort, waaruit moest blijken,
dat zij de vrouw was van een
hoofdambtenaar van buiten-
landsche zaken, oud-vice-consul
te Krakau. De commiezen von
den het geweldige gewicht van
haar bagage verdacht en ver
zochten haar daarom haar kof
fers te openen. De dame deed
verontwaardigd en verklaarde
geen sleutels bij zich te hebben.
Derhalve werd besloten haar
koffers den volgendern dag in
bijzijn van een commissie van
onderzoek te opemen. De com
miezen hadden zich niet vergist:
de koffers bevatten een groote
partij Italiaansche zijdewaren
die in beslag werden genomen.
Bovendien kreeg mevrouw een
boete van 350.000 Tsjechische
kronen. Voorts zal de politie on
derzoeken of zij inderdaad de
vrouw is, waarvoor zij zich vol
gens haar pas uitgeeft.
PANDA EN DE GOUDDORST
ga
pe
lis
do
scl
de
bo
ge
Roer er de helft van de
geraspte kaas, het zout,
de gare in stukjes ge
sneden worteltjes, de
fijngehakte peterselie
en de overige kruiderij
door. Doe het mengsel
in een beboterde vuur
vaste schotel. Maak de
cornflakes fyn, roer er
de rest van de gesmol
ten boter door, bedek de
groente ermee en strooi
de rest van de geraspte
kaas erover Zet de
schotel 20 minuten bo
venin een op 175 graden
De
avonturen
van
Jommeke
LUXOR: "Taxidriver", dag. 2.30,
7.00 en 9.30 uur, zo. 2.00, 4.30 uur
enz., 18 jaar.
CAMERA: "Once upon a time in
the West", dag. 8.00 uur, 18 jaar.
Kindermatinee: "Kara Ben Nem-
Nachtvoorstelhng: "The graduate",
vr. en za. 11.30 uur, 18 jaar.
LIDO: "Shout at the Devil", dag.
2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45,
uur, 14 jaar.
STUDIO: "One flew over the cuc
koo's nest", dag. 2.30, 7.00 en 9.15
uur, zo. ook 4.45 uur, 18 jaar.
TRIANON: "Andre van Duin's
pretfilm", dag. 2.30,7.00 en 9.15 uur,
zo. ook 4.30 uur, alle leeftijden.
REX: "Ik wil het elke dag met je
doen", dag. 7.00 en 9.15 uur, 18 jaar.
Kindermatinee: "101 Dalmatiers",
Nachtvoorstelling: "Zomerzonden
zonder grenzen", vr. en za. 11.30
uur. 18 jaar.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
Uur tut woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Intensieve verpleging, dag. van
14.00 tot 14.30 uur en van 18.30 tot 19.00
Sport-Medisch Adviescentrum Spreek
uur ma. en do. 19 30-20.30 uur in het St.
Elisabeth-Ziekenhuis
Endegeest: dinsdag en vrijdag 13-14.30
uur 's zondags 11-12 uur en 14-15 uur;
eerste klasse de gehele dag
Zaterdag en zondag:
14.45-15:00 uur
Bezbek aan ernstige patiënten.
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkhniek:
Dagelijks:
15 00-15 45 uur
18.30-19.00 uur
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag:
14.15-15 00 uur.
18.30-19.00 uur.
Alphen aan den Rijn
Rijn oord le en 2e klas 11-11.30; 13 30-
14 15 en 18 30-19 30 uur; 3e kla4 13 30-
14 15 en 18 30-19 30 uur; Kraamafdel.ng
13.30-14.15 uur alleen voor echtgenoten
19-20 uur; Kinderafdeling 15-15.30 >;ur
alleen voor ouders 18-18.30 uur.
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
Bezoekuren ziekenhuizen
Diaconessen huis Middagbezoekuur
13 45-14 30 uur Avond bezoekuur
18 30-19 30 uur Kinderafdeling dage-
ling.
Sint Elizabeth-ziekenhuis volwassenen
dagelijks van 1400-14.45 uur en van
18.30 tot 19.30 uur; klasse-afdelmgen ook
11.15 tot 12.00 uur. Kraamafdeling: dag.
van 11.15 tot 12.00 uur (alleen voor echt-
gen v. 15.00 tot 16.00 uur en van 18 30 tot
19.30 uur. Laatste kwartier middag- en
avondbezoek babvshow Kinderafde
ling dag. 15.00 tot i8 30 uur. CCU (hart-
bewaking)dag. van 14.15tot 14.45 uur en
van 19.00 tot 19.30.
18 30 tot 20.00 uur
Derde klasse bezoekuur van 13.00-14 00
uur en 18 30-19 30 uur
KinderzaaL van 13 00-1400 uur. Op
woensdagavond (uitsluitend voor de
ouders) van 18.30-19.30 uur
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag:
14 15-15.00 uur.
18 30-19 30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
