EXTRA
ZATERDAG 28 AUGUSTUS 1976
vdw@(sM(n}<g)
km yyo1 (d)
Door
Penelope Gilliart
Het kantoor van Alfred Hitchcock
op het terrein van dc Universal
Studio's is gebouwd in dc stijl van
een Hollywoodse tearoom. Zijn ka
mers staan vol imitatie-
Jacobedanse meubelen die door
boord worden door houtwormen
lijkende spelden. In zijn eetkamer
geeft hij me een biefstuk met patat,
maar zelf neemt hij gehakt met
aardappelpuree. Makkelijker voor
het ggbifHxj pakt een telefoon van
het buffet achter hem, een stuk
namaak-antiek dat hem evenveel
plezier biedt als gemak. Hij zegt er
zonder nadere inleiding in: "Ik ge
loof dat de wijn opraakt". Een
doorsnee-secretaresse zou wellicht
in paniek geraakt zijn, maar de
aardige secretaresse van Hitchcock
I is niet doorsnee. Ze heeft stalen ze-
In zijn huis heerst
Hitchcockiaanse hartstocht voor
het gewone. Door hetzelfde talent
voor het gewone heeft hij zijn
Cockney-accent behouden dat nog
stamt uit de tijd dat hij, in 1939, En
geland verliet Zijn huis ligt op een
golfveld in de wijk Bel Air. De grie
zelige netheid van het gras zal hem
wellicht amuseren. Hij woont toe
vallig tegenover de negende hole.
Jaren geleden vertelde hij me het
verhaal van een nogal onaange
naam zakenman die in een golfwa-
gentje op de negende hole door een
beroerte was getroffen; de man had
kennelijk medische bijstand nodig,
maar de duidelijk nog veel onaan
genamere zakenman met wie de in
coma verkerende man golf speelde,
had besloten verder te spelen. Van
uit de praktische logica dat de ne
gende hole even ver van het begin
als van het eind lag.
Smetteloos
I Het huis in Éel Air is met opzet in-
gericht inde stijl van de meest angs-
taanjagende scènes van zijn films.
De keuken is smetteloos. Nergens
i is ook maar een cornflake te be
kennen. Een woestijn voor kakker-
lakken.
Joviaal deed hij een deur open. Ij
zige lucht stroomde naar buiten. De
vrie.sruimte; een hele kamer.
Hammen en bouten hangen aan ha-
I ken als bontjassen van rijke dames
j in een zomerkluis. Meteen buiging
liet hij me voorgaan. Ik aarzelde,
denkende aan de deur die achter
me zou dichtslaan. Hij wist wat ik
dacht, en ik wist dat hij het wist. We
hadden een Hitchcock-scene in ge
dachten, een flits van Hitchcoc-
kiaanse irrationele angst gleed
langs.
Truffaut heeft Hitckcocks eens
j "een kunstenaar van de angst" ge
noemd. en stelde hem op èèn lijn
met Kafka, Dostojewski en Poe.
Hitchcock is zijn filmcarrière in
Engeland begonnen met het schrij-
ven van tussentitels voor stomme
films. Terwijl hij zit te eten zegt hij:
"Het is zaak om de intrige over te
laten komen. Het heeft geen zin om
geheimzinnig te doen. Ik vind mys
terie een misbruikt woord. Eigen
lijk is het meest boeiende dat wat
mystificeert, wat iets heel anders
is. Stel, aan de andere kant, dat je
een koninklyké gebeurtenis hebt
en je ziet een Ridder in de Orde van
de Kouseband wiens kouseband
afzakt. Nou, er van uitgaande datje
werkt met een schrijver met wie je
het kunt uithouden, krijg je een
close-up van die afzakkende kou
seband. Het gaat er om dat het pu
bliek je een stap voorblijft. En dan
geef je er je draai aan".
Improviseren
Hij ziet niet veel in improvisatie.
"Filmen is buitengewoon kost
baar. De schilder kan het gewoon
met zijn houtskool doen. De com
ponist kan het gewoon met zijn no
ten doen. De mensen vragen me
wel eens: improviseert u nooit op
lokatie? Ik zeg: nee, ik improviseer
wel eens bij het schrijven. Als ik
het anders zou doen zou ik als een
componist, die voor honderd musi
ci staat en met een blanco vel pa
pier tegen de fluitist zegt "Geef me
een noot".
"In een filmscenario is het onzin
om te schrijven "hij vroeg zich af',
want hoe film je "zich afvragen"?
Vroeger maakte ik een volledige
beschrijving van watje precies zag.
Alsof je watjes in je oren had Dan
ging ik naar een schrijver. Ik zei
dan: hier heb je de film. Gewoon
een hoop steunbalken, snap je. Het
is het schrijven dat het de moeite
waard maakt".
"Ik had een moeilijk technisch idee
voor "Rope". Nou ik heb witte pa
piertjes op de studiovloer gelegd,
ter grootte van een gulden, om de
cameraman aan te geven hoe hij
zich moest bewegen. Er was een
scène waarin de muren wegge
schoven moesten worden. Dat was
toen we van de woonkamer naar de
keuken gingen, snap je. Om de
champagne te halen. Die dan naar
de woonkamer gebracht moest
worden Veel werk voor iedereen,
dat werd geruïneerd omdat er een
electriciën voor het raam stond.
Een slechte dag.
Publiek
"Als ik aan een scenario werk", zei
hij een andere keer - hij is een gebo
ren schrijver, die zegt dat hij alles
dat hij weet heeft geleerd door zijn
werk met vrouwen in de tijd van de
stomme film - "als ik aan een sce
nario werk, vraag ik me af: wat
denkt het publiek? Wat denken de
Japanners? Ze hebben me verteld
dat ze vroeger in Thailand buiten
landse films draaiden en dan het ge
luid weglieten en dat er een man
naast de projector stond die be
langrijker werd dan de film". Hij,
die destijds studie heeft gemaakt
van elektrotechniek en elektrische
kabels en technisch tekenen, hij,
die een zo nauwkeurig plan heeft
voor elk camerabeeld, hij heeft nog
nooit door een cameralens geke
ken. Niettemin gelooft hij stellig
dat de cinema stevig berust op sce-
"Ik werk eigenlijk niet met een
montageman. Het is niet nodig. Het
enige wat hij hoeft te doen is de
nummering vooraan de opnamen
er af te halen. Producers zijn ook
niet nodig. Op een dag zei die grote
producer David Selznick over die
grote producer Thalberg tegen me:
"Hij is geweldig met een voltooide
"Verbeeldingskracht in de film -
wat wil zeggen, een heleboel stuk
jes film die aan elkaar geplakt zijn -
dat is een kwestie van verwachtin
gen bij het publiek wekken, in-
plaats van verrassing. Een verras
sing duurt tien seconden. Verwach
ting kan een uur duren. Geef een
publiek alle informatie die je kunt.
Toen ik voor het eerst naar Holly
wood kwam, zou ik een film over de
Titanic maken. Nooit gedaan. Maar
èèn van de opnamen die ik altijd
gemist heb in alle versies van de
Titanic is een opname van een glas
whisky en vier kaart spelende
mannen. Alles normaal. Maar de
whisky schommelt".
Producers
We kwamen terug op producers.
"Ik werd met enige tegenzin met
ze", zei hij. "Gelukkig is de toe
stand veranderd. Vroeger was de
producer koning. Ik zei een keer
"Opname". Er waren toen mensen
die zeiden: "De producer moet het
zien. Meneer Selznick moet het
zien." Nou, die zag de opnamen.
Selznick vroeg: "Vind je niet dat
Peck eon beetje te gelikt acteert?"
Ik zei: "Ga jij het hem maar vertel
len". Dat deed hij natuurlijk niet".
"Nu heb ik de volledige artistieke
controle, goddank. De producer
van "North bv Northwest" was een
ellendeling". Hij zei tegen me, zei
Hitckcock somber, terwijl hij vro
lijk keek, "we moeten die scene met
het meisje en de man in het bos er
eigenlijk uithalen". Ik zei: "Maar
die geeft juist Cary Grant de gele
genheid het 't meisje betaald te zet
ten". Later zei hij dat ik gelijk had.
Toen de vakbladen uitkwamen".
Gemeenplaats
Er bestaat een veel verbreide ge
meenplaats, dat Hitckcock geen
respect voor het publiek heeft,
maar als zovele gemeenplaatsen-
schuilt er weinig waarheid in. De
taillering in de karaktertekening is
een van zijn hartstochten. Iemand
vroeg hem eens of hij een Western
zou willen maken, maar nee: "Ik
heb er geen idee van wat een brood
in een Western kost". Een andere
hartstocht is het werken in een stu
dio. "Op lokatie is het behoorlijk
moeilijk om een intieme scene op te
nemen, nietwaar? De emotie waait
"Ik heb nooit in geweld geloofd",
zei hij. Misschien is het een verras
sing dat de grote thriller
vervaardiger een afschuw van
bloed heeft. "Toen ik "Psycho"
maakte heb ik die met opzet in
zwart-wit gefilmd, want wie wil nou
bloed in de badkuip zien stromen?
Toegegeven, er komt een ontvoe
ring voor in 'Familv Plot', maar het
is met smaak gedaan". (Een ont
voerde bisschop vraagt twee boe
ven beleefd of hij eerst zijn kip mag
opeten). Er komt ook een welge
manierde moord in een kerk in
voor. Niet èèn van de gelovigen ver-
roert een vin. "De mensen zijn ge
remd in de kerk", meent Hitch
cock. Hij heeft een instinct voor het
gevoel voor etiquette dat de men
sen eigen is. In 'Family Plot' komt
een achtervolgingsscene voor in
het doolhof van een begraafplaats:
een vrouw snelt weg, een man snelt
achter haar aan, maar ze rennen
over de paden inplaats van het hei
lige gras te beroeren. Het fatsoen
heerst zowel op het kerkhof als in
de kerk.
"Hij is een echte heer", zei Barbara
Harris nadat ze met hem had ge
werkt in 'Family Plot'. "We waren
de eerste dag allemaal bang. Hij gaf
iedereen een hand. Hij kwam naar
me toe, gaf me een kus op de wang
'en zei: "Barbara, ik ben bang. Speel
nu. Velen zijn geroepen maar wei
nigen zijn bevroren." Hij zag dat ik
bibberde en liet cognac in een
theekopje halen. „Breng juffrouw
Harris haar dronk", zei hij.
Hitchcock zal een met watten ge
vulde arm gebruiken als een figuur
iemand moet slaan. Zijn befaamde
opmerking over "acteurs zijn vee"
is beslist onjuist.
Hitchcock werkte in 1924 in Duits-
Jand, maar sprak geen Duits.
"Ik moetje mee terugnemen naar
de jaren twintig", zei hij, terwijl hij
zijn Boeddhahouding aannam en
thee dronk. "Er moest een stukje
gaas voor de camera geplakt wor
den terwille van de vrouwelijke
ster, anders zou ze naar je toeko
men en zeggen: "George, je laat me
er oud uitzien". Ze brandden twee
gaten uit voor haar ogen zodat ze
konden fonkelen. Ze moest erg
goed oppassen zich niet te verroe
ren, anders kreeg ze een glim
mende neus".Hij is een man zonder
pretenties. "Maar ik heb wèl een fe
tisj. De Oriënt Express. Ik droom
over een zeer sjieke romance aan
boord van de Orient Express. Een
prachtige vrouw die zegt: "Het lijkt
me dat een goede Beaujolais hier
uitstekend bij zou passen, denk je
ook niet, George?"
Uitleg
Hitchcock, in Londen aan het werk voor Frenzy. ,Jieimwee gestild in zijn eigen stijl'
"Er van uitgaande datje dromen de
dromen van je karakters zijn, moet
de technische ploeg er ook bij be
trokken worden. Toen ik 'Vertigo'
maakte waarin Jimmy Stewart een
detective is, zei ik tegen de ontwer
pers: "Jongens, zoek een detective.
Ga na hoe versleten zijn leunstoel
er uitziet". Soms zeg ik over films:
zijn we niet bezig mozaïeken te ma
ken? Ravenna? Maar ik vind niet
dat ik Picasso ben. Ik vind dat ik
een filmmaker ben. Het punt is. er
zijn bepaalde details die niet sjiek
zijn, maar dat bevalt me, en ik kan
ze aan filmliefhebbers uitleggen op
een manier die me later amuseert".
Een filmliefhebber vroeg Hitch
cock onlangs in mijn bijzijn naar de
betekenis van een van de figuren in
'Family Plot', die haar blonde pruik
afeet en hem in de koelkast legt.
"Het leek me een prettige koele
plek om een pruik in te leggen",
verklaarde hij.
Afgezien van zijn adoratie voor zijn
vrouw Alma, met wie hij lang, lang
geleden is getrouwd toen ze
script-girl was, is hij duidelijk zeer
gesteld op vrouwen. Als filmmaker
is hij altijd onder de indruk geweest
van hun gevoel voor details. "Het
was een vrouw die de sieraden van
mevrouw Crippen op zijn secreta
resse aantrof. In een andere zaak
vermoordde een man een van zijn
slachtoffers omdat ze zwanger van
hem was en er bestonden niet de
zelfde faciliteiten als nu. Wat moest
hij met het hoofd doen? Onze held
legde het in de open haard. Het
hoofd wilde niet branden. De ogen
gingen open. Dat is het soort verha
len dat in de Engelse kranten stond
voorjij geboren was". Stilte. "En ze
staan er nog steeds in".
Heimwee
We hadden het over zijn terugkeer
naar Londen om 'Frenzv' te maken.
Zijn stillen van het heimwee naar
Engeland doet de film zich onder:
scheiden van zijn werk in Holly
wood. Maar hij is toch sterk de in
Hitchcock-traditie gemaakt.
"Men heeft Picasso ervan beschul
digd, dat hij zich herhaalde", zei ik.
„Zelf-plagiaat in stijl", zei hij.
Deze oorspronkelijke man, die
zichzelf besëhouwt als een
doorsnee-thrillervervaardiger
maar wiens werk een steeds zeld
zamer wordende scherpzinnigheid
belichaamt.Later belde hij me op
uit New York om zich er van te
overtuigen, dat het vliegtuig niet
was neergestort.
"Zoals ik al zei", mompelde Hitch
cock, "gaat heter om de intrige over
te laten komen. In jouw geval zou
een vliegtuigongeluk een intrige
hebben betekend, omdat het een
einde zou hebben gemaakt aan de
voortzetting van onze gesprekken.
Over intriges gesproken, zou het
mogelijk zijn dat je voor ons een
paar Engelse gebakjes uit Enge
land in je toilettas smokkelt?"
