Arts verwacht
125 doden door
gebruik asbest
Kritiek op
nota van
Kemenade
v.
Gevangenisstraffen voor
deelnemers "Turkenrellen
Talloze Nederlanders
weer op reis zonder
adres achter te laten
Neem snel beslissing
over aanleg kanaal
Maarssen-Bodegraven
Geen maatregelen tegen
politiemannen
DONDERDAG 19 AUGUSTUS 1976
Koningin en
prins weer
naar Italië
DEN HAAG - Koningin Ju
liana en prins Bernhard zijn
gisteravond teruggekeerd
naar hun vakantieverblijf in
Italië. Het gezelschap vertrok
om kwart over zes van de mili
taire vliegbasis Soesterberg.
Het koninklijk paar wordt
maandag weer in Nederland
terugverwacht. Aldus heeft de
Rijks Voorlichtings Dienst gis
teravond meegedeeld.
De RVD wilde niets zeggen
over de contacten die de ko
ningin de afgelopen dagen
heeft gehad maar het is wel
haast zeker dat zij een gesprek
heeft gehad met premier Den
Uyl over het rapport van de
commissie-Donner. Ook zou
zij, volgens regeringskringen,
telefonisch hebben gesproken
met de ministers Van Agt van
justitie en De Gaay Fortman
van binnenlandse zaken.
Volgens welingelichte bron
nen zou prins Bernhard giste
rochtend enige juridische ad
viseurs op paleis Soestdijk
hebben ontvangen om met hen
de bevindingen van de
commissie-Donner door te
praten.
Intussen heeft de Amerikaanse
regering laten weten dat zij er
geen bezwaar tegen heeft dat
bepaalde door haar aan de
commissie-Donner ter be
schikking gestelde Lockheed-
documenten openbaar worden
gemaakt.
OSLO (ANP) - Op het eiland Walcheren zullen tussen nu en
het jaar 2000 ongeveer 125 mensen sterven aan een uiterst
zeldzame en ongeneeslijke vorm van kanker, mesothe-
lioom. Het gaat hier om mensen die op de scheepswerf De
Schelde in aanraking zijn gekomen met asbestvezels.
AMSTERDAM - Ex-wethouder
Han Lammers van Amsterdam
heeft gistermiddag afscheid ge
nomen als gemeenteraadslid. Op
de foto drukt burgemeester Sam-
kalden rechtshem de hand ter
wijl mevrouw Lammers toekijkt.
In zijn afscheidswoord zei Lam
mers, die binnenkort de functie
van landdrost van Flevoland zal
aanvaarden, dat Amsterdam de
solidariteit van het rijk en ook
van zijn regio verdient bij het op
lossen van de vraagstukken
waarvoor de stad de komende
kwart eeuw is gesteld. "Ook op
een afstand kan men inzien dat
Amsterdam geen capsones heeft
als het vraagt om steun".
Een metro-stelsel noemde Lammers
voor grote steden broodnodig.
"Het is een zaak van democratie.
Het vereenvoudigt het vervoer
voor duizenden mensen en het
maakt die mensen gemakkelijker
om van hun stad in al haar facet
ten te profiteren"
DEN HAAG (ANP) - 'Triest'
noemde de directeur toerisme
van de ANWB, drs. D. J. Engelen
het feit dat ook dit vakantiesei
zoen weer talloze Nederlanders
op reis zijn gegaan zonder een
vakantieadres achter te laten en
zonder dat achterblijvende be
jaarde ouders of kinderen gege
vens hebben van pa's auto of boot
Het hoofd van de bedrijfsgenees
kundige dienst van deze Vlissingse
scheepswerf, dr. J. Stumphius,
heeft dit gisteren gezegd tijdens
een voordracht op het congres over
veiligheid en gezondheid van de i
Hoewel de werf al sinds 1969 geen
asbest meer verwerkt, verwacht dr.
Stumphius dat tot de eeuwwisse
ling jaarlijks nog steeds vijf mensen
aan mesothelioom zullen sterven
doordat ze zo'n twintig tot veertig
ternationale metaalarbeidersbond jaar geleden op de scheepswerf
in Oslo.
Mesothelioom wordt veroorzaakt
door uiterst fijne asbestvezels die
via de luchtwegen in de longen
dringen.
DEN HAAG (ANP) - De contou
rennota van minister Van Keme
nade is een weliswaar belang
wekkend. maar toch op essen-
tiele punten nog onvolledig
werkstuk, in haar uitgangspun
ten hier en daar te subjectief en in
haar uitwerking nog te oneven
wichtig. Tot deze slotsom is de
Onderwijsraad, het oudste en
hoogste adviesorgaan van de mi
nister van onderwijs, gekomen in
een reactie op de ideeën over een
onderwijsstelsel voor het jaar
2000.
De Onderwijsraad ontkent, dat de
nota zo vrijblijvend zou zijn als ze
doet voorkomen Bestuursorga
nen worden in politiek opzicht in
zoverre door de nota gebonden,
dat ontwikkelingen buiten haar
om worden geblokkeerd. Zelfs
kan in de contourennota een in
formele vorm worden gezien van
pseudo-wetgeving Kennelijk is
de nota minder vrijblijvend dan
van een werkelijk "open praat
papier" naar algemeen spraak
gebruik zou mogen worden ver
wacht.
Een wel zeer ontoereikende en ver
ouderde-analyse van het huidige
onderwijsstelsel heeft de Onder
wijsraad in de contourennota ge
signaleerd. De veranderingen in
het onderwijs worden niet fun
damenteel geoordeeld. Dat op
korte termijn verdergaande
maatregelen noodzakelijk wor
den geacht, wordt niet aange
toond met feiten.
Doordat de bewijsvoering ont
breekt heeft de nota geen over
tuigingskracht voor de stelling
dat het onderwijs structureel
vernieuwd moet worden wil er
een objectieve verdeling van de
maatschappelijke kansen ko
men. Zo is ook niet aangetoond,
dat het nieuwe stelsel er redelij
kerwijze eerder en met succes in
zal slagen de gelijkheid van kan
sen naderbij te brengen, aldus de
Onderwijsraad.
Een onoverkomenlijke tekortko
ming is het volgens de Onder
wijsraad, dat de contourennota
geen inzicht biedt in de financiële
gevolgen van de invoering van
diverse onderdelen. Met minister
Van Kemenade acht de raad een
bezinning op de doelmatigheid
van de onderwijsuitgaven inder
daad geboden. De raad toont er
zich verbaasd over, dat deze niet
reeds in de nota is verwerkt. De
vraag rijst in hoeverre de finan
cieel geïnspireerde ingrepen het
geschetste onderwijsmodel zul-
bestdeeltjes hebben ingeademd.
De "incubatietijd" van deze vorm
van kanker is namelijk lang.
Publicaties
Rond 1960 verschenen de eerste
publicaties over het verband tussen
asbest en mesothelioom. In Zuid-
Afrika werd deze zeldzame vorm
van kanker relatief vaak aangetrof
fen bij mensen die in de buurt van
de asbestmijnen wonen.
Kort na deze eerste publikaties
werd ook mesothelioom vastges
teld op Walcheren. Tussen 1962 en
1968 werd daar in totaal 25 keer
deze diagnose gesteld en in 22 ge
vallen betrof het mensen die bij De
Schelde werkten. Van de dertien
mesothelioompatiënten die tussen
1968 en 1972 werden ontdekt had
den er twaalf bij De Schelde ge
werkt De zeven patiënten die tus
sen 1972 en 1974 op Walcheren aan
mesothelioom bleken te lijden
hadden allemaal op de scheepswerf
gewerkt en in de periode 1974-1976
gold dat in vijf van de twaalf nieuw
geconstateerde gevallen.
Maatregelen
Dr. Stumphius somde in Oslo zes
maatregelen op die hij met betrek
king tot het gebruik van asbest in
de industrie dringend gewenst
vindt
Hl waar mogelijk asbest-vrije mate-
de basisschool bar rialen toepassen;
- maatregelerwjm te voorkomen dat
uc icciiin U1C u asbestvezels vrijkomen in de lucht
ondanks speciale (,n dit verband pleitte hij voor een
verbod op het spuiten met asbest);
- speciale kleding, maskers, venti
latie en dergelijke, daar waar toch
asbestdeeltjes vrij kunnen komen;
- het beperken of verbieden van het
gebruik van de asbestsoort crocido-
liet (die volgens hem het gevaar
lijkst blijkt te zijn);
- voortdurend intensief weten
schappelijk onderzoek naar de rela
tie tussen asbest en gezondheid;
- voorzichtigheid bij het vervangen
van asbest door bijvoorbeeld glas
vezels, aangezien die mogelijk net
zo gevaarlijk zijn, althans wanneer
ze dunner zijn dan drie micron (een
duizendste millimeter), en die
daarom naar de mening van dr.
Stumphius ook niet gebruikt moe
ten worden.
blijft, bevreemdt de raad. De peu
terfase moet met het oog op de
verwerkelijking van gelijke kan
sen voor kinderen uit sociaal-
zwakke milieus vermoedelijk
van essentiele betekenis worden
geacht.
De Onderwijsraad vreest voorts dat
•programma
het einde lllMHlHriHriÉHl
laag zal moeten liggen. En wat
gebeurt er met de leerling, die bij
herhaling
drempel niet
)ver de middenschool wordt op
gemerkt, dat de geopperde leef
tijdsgrenzen beter moeten wor
den verantwoord. De aanvaard
baarheid van de grenzen zal on
der meer afhangen van de vraag,
of het volwaardig maatschappe
lijk functioneren van de jonge
mens voldoende in een boven
school van twee jaar kan worden
voorbereid. Kan dit niet een jaar
eerder beginnen met de tegen
woordig vroegrijpe jeugd? Is een
definitieve selectie op 16-jarige
leeftijd niet voor velen een te laat
tijdstip?
ROTTERDAM (SP) - "We moeten
recht doen aan de terechte gevoe
lens van gegriefdheid van de
Turkse gemeenschap in Schiedam.
Het zou schreeuwend onrecht
vaardig zijn tegenover mensen,
wiens bestaansrecht is aangetast,
om hier te komen tot beperkte ge
vangenisstraffen. Zo leidde gister
middag de Rotterdamse politie
rechter mr. C.H.B Boot zijn von
nissen in tegen vijf deelnemers aan
de rellen in Schiedam, van ander
halve week terug
Drie jeugdige raddraaiers van het
eerste uur confronteerde hij met
een gevangenisstraf van vijf maan
den, waarvan vier voorwaardelijk,
met daarbij de verplichting dat zij
voor het eind van dit jaar aan de
Islamitisch-Turksc Vereniging
Nederland elk 1000 gulden moeten
afstaan, "Als een symbolische te
gemoetkoming in de geleden grote
schade".
Een vierde Schiedammer verwees
hij voor een maand (en daarbii twee
Lesje geven
Chris de G., e
maanden voorwaardelijk) naar de
cel, nadat
dat deze
van het veel berpoefde agentje-
pesten was geweest. Tenslotte
kreeg een vijfde (29-jarige) Schie
dammer tijdens het snelrechtpro
ces een gevangenisstraf van twee
maanden, waarvan één voorwaar
delijk voorgezet, omdat ook hij zich
had schuldig gemaakt aan open
lijke geweldpleging, onder meer
door verkeerszuilen te vernielen en
autobanden in brand te steken.
In niet mis te verstane bewoordin
gen had officier van justitie mej.
mr. A.G. Korvinus zich eerder op de massa-element
dag gekant tegen het. wat zij noem
de, "volstrekt onduldbare eigen
rechter spelen".
Verwerperlijk
erle-
De Onderwijsraad is tegen
ning van de leerplicht tot achttien
jaar. Voor wie de verlenging juist
van belang is, is het onderwij
saanbod niet geschikt en een
aanvaardbare visie om dit te ver
beteren is nog niet voorhanden.
De verlenging doorvoeren om het
onderwijs te dwingen zich aan te
passen, verwerpt de raad.
De raad herhaalt de waarschuwing,
dat het kleuteronderwijs onder
druk van de hogere leerjaren
wordt ingekapseld door de leer
stofplanning. Dit onderwas zal
als gevolg van een te strakke pro
grammering niet meer in staat
zijn de kleuter overeenkomstig
zijn aard tot zijn recht te doen
komen, juist in de ontwikkeling
van zyn gevoelsleven
Dat de opvang van peuters buiten
het bestek van de contourennota
De officier, die met enigszins gelij
kluidende eisen voor de dag kwam:
"Dat er na de dood van de 20-jarige
jongen op 6 augustus beroering is
ontstaan, acht ik niet on beg rijpelijk
maar dat die zich heeft ontladen ten
opzichte van een volkomen on
schuldige bevolkingsgroep is een
volstrekt verwerpelijke zaak, die in
brede kring verontrusting en ver
ontwaardiging heeft gewekt. Er
zullen vandaag straffen moeten
worden uitgedeeld, die zodanig zijn
dat de Turkse gemeenschap niet
nog eens een klap in het gelaat
krijgt".
Leen K.. Fred V. (beiden 18 jaar) en
Cor van der V. (19) konden gisteren
niet bij benadering vertellen, hoe
zij er toe waren gekomen om 7 en 8
augustus in de voorste gelederen
van leer te trekken tegen de Turken
in Schiedam. "Toen ik hoorde, dat
er in de buurt misschien wat zou
gebeuren, ben ik gaan kijken.
Daarna heb ik me door de massa
laten meeslepen. Ik heb helemaal
niets tegen Turken", vertolkte
Leen K, de gedachtengang van het
trio. Met niet aflatende geestdrift
hadden de knapen zaterdags na de
fatale steekpartij op de Schiedamse
kermis hun woede over de dood
van hun vriend gekoeld op eigen
dommen van verbijsterde Turken.
Een dag later waren de drie jongens
wederom van de partij om na de
nodige aarzelingen de brandstich
ting van de moskee aan de Schie
damse Mariastraat op hun naam te
zetten. Van der V... die uiteindelijk
AMSTERDAM - Gadegeslagen door een visser koerst het Argentijnse marine-opleidingsschip Libertad door de molotow-cocktail in de moskee
haven van Amsterdam waar voor een zesdaags bezoek zal worden afgemeerdIn de masten staan enkele w,erP: Dat flesje met benzine
tientallen matrozen die de armen strak langs het lichaam houden en kennelijk geen last van hoogtevrees stond tegen de gevel Ik weet niet
hebben. wat me bezielde om te gooien, ik
1 jarige Vlaardin-
de bijnaam "De
Indiaan", had naar zijn zeggen wel
een gegronde reden om de Schie
damse Turken "eens een lesje te
geven". "Ik kende die jongen niet,
die is doodgestoken, maar ik heb
gewoon een hekel aan Turken.
Daarom ben ik daar maar eens gaan
kijken".
De raadslieden van de jongelui
spitsten hun pleidooien toe op het
de rellen. De
knapen zouden zich aanvankelijk
uit nieuwsgierigheid in het strijd
gewoel hebben gemengd en door
de hele sfeer zijn meegesleept. Met
klem bestreden de advocaten, dat
hier sprake was van rassenrellen.
"Misschien klinkt het wat over
trokken, maar deze jongens zijn het
slachtoffer geworden van de massa
Hebben niets tegen Turken, maar
hebben in een moment van ver
standsverbijstering deelgenomen
aan de rellen", aldus mëj. mr. C.L.
van de Puttelaar.
en zonder dat pa in weken telefo
nisch iets van zich liet horen.
Drs. Engelen, die de vakantieba
lans '76 heeft opgemaakt, vertel
de, dat het zelfs is voorgekomen,
dat kinderen na een ongeval wa
ren begraven, toen de ouders van
vakantie terugkeerden. Op de
meer dan honderd oproepen, die
gedurende vele dagen in juli de
deur uitgingen, reageerde maar
vijftig procent.
Andere bijzonderheden uit het af
gelopen vakantieseizoen:
weer zijn meer Nederlanders
met de auto naar het buitenland
gegaan.
Het vliegtoerisme is met naar
raming tien tot vijftien procent
gedaald,
Frankrijk was weer vakantiebes
temming nummer eén met als
goede tweede Duitsland,
in de vliegreiswereld kwamen
overboekingen voor,
IN DE A UTOREIS WERELD
KWAMEN regelrechte contract
breuken voor door buitenlandse
'gastheren',
Nederlanders hebben vaak bij
motorpech met de handen in het
haar gezeten (in plaats van aan de
motor),
honderden auto's met pech wa
ren de moeite van het terugbren
gen niet meer waard,
ruim 600 gewonden/zieken zijn
toten met juli naar Nederland te
ruggebracht,
O dit jaar zijn 90 stoffelijke over
schotten naar Nederland ver
voerd, ongeveer hetzelfde aantal
als vorig jaar.
Dat er meer auto's dan ooit dit va
kantieseizoen naar het buiten
land zijn gegaan valt af te leiden
uit de stijging met zes procent
van het aantal afgegeven reis- en
kredietbrieven van de ANWB dit
jaar. Het aantal ging van 744.000
in 1975 tot naar verwachting on
geveer 790.000 dit jaar.
Van alle naar het buitenland ge
weest zijnde automobilisten na
men caravanners en kampeer
ders een flinke plaats in.
Daalde het vliegtoerisme in het al
gemeen met tien tot vijftien pro
cent, dat op Spanje zou met 20 tot
30 procent zijn teruggelopen.
Volgens drs. Engelen is dit ver
lies voor een deel gecompenseerd
door een toename van het toe
risme naar Griekenland, Joego-
Slavie en Italië. Deze landen
hebben echter minder opname
capaciteit dan Spanje.
Frankrijk was weer vakantieland
nummer eén, maar in dit land zelf
hebben zich 'niet onaanzienlijke'
verschuivingen voorgedaan: de
Franse zuidkust snoepte
Noord-Spanje vele gasten af,
Normandië en Bretagne, al in
trek bij de Nederlanders, 'braken
dit seizoen definitief door. De At
lantische kust trok veel Neder
landers en nog eens vele landge
noten meenden door een verblijf
in de Franse Alpen de hitte te on-
vluchten.
Wat betreft de ANWB-
alarmcentrale: in de sfeer van de
technische hulp waren er in ver
gelijking met het seizoen 1975
geen opzienbarende wijzigingen.
Tot en met juli zijn zo'n 1600 be
schadigde auto's en ruim 400 on
beschadigde auto's ('panne' aan
de bestuurder) naar Nederland
teruggehaald, een cijfer dat on
geveer met 1975 overeenkomt.
Bijna 550 (in 1975 circa 400) auto's
waren de moeite en de kosten van
het terughalen niet meer waard.
De verhoging van dit aantal wijst
in de richting van meer zwaar
dere ongevallen.
CDA-fracties in Kamer:
DEN HAAG/BODEGRAVEN - De
kamerleden Tolman (CHU) De
Bekker (KVP) en De Koning (ARP)
hebben minister Westerterp (ver
keer) gevraagd zo spoedig mogelijk
een beslissing te nemen inzake de
aanleg van het zoetwaterkanaal
Maarssen-Bodegraven.
De drie kamerleden hebben de be
windsman en zijn cpllega van land
bouw, minister Van der Stee, een
aantal schriftelijke vragen gesteld
over de gevolgen van de droogte en
ROTTERDAM (SP)-In Rotterdam acht Rotterdamse hoofdinspec-
wordt hard gewerkt aan een nota teurs, inspecteurs en hoofdagen-
met stelregels voor de vrijheid van ten, die samen met vijf andere col
meningsuiting
ambtenaren, lega's uit Nederland een protest-
de vakantiemaanden is aan telegram hebben gestuurd r
die nota begonnen, maar volgens Zuid-Afrikaanse ambassade,
burgemeester André van der Louw Daarin spraken de politiefunctio-
is de problematiek zo gecompli- narissen hun afschuw uit over het
ceerd, dat het nog wel enige tijd zal optreden van Zuidafrikaanse col-
duren voor de nota gereed
Gezien deze studie zal voorlopig ten
niet worden opgetreden tegen de Burgemeester
lega's bij de recente rassenonlus-
noemt maatregelen tegen de poli
tiemannen extra moeilijk, omdat zij
uit verschillende gemeenten ko
men en omdat ook de voorzitter en
de secretaris van de Nederlandse
Politiebond het telegram hebben
ondertekend. "Maar bovendien is
het beter om nu in een rustige en
zakelijke sfeer met de vakorganisa
ties over deze materie te spreken
Zoiets moet niet in een dreigende
sfeer gebeuren met maatregelen op
de achtergrond".
Ook tegen de chef van de zeden- en
kinderpolitie, hoofdinspecteur B.
ondertekend met zijn naam en
functie, kreeg vorige week te horen,
dat herhaling van iets dergelijks
D. Kalma, zullen geen maatregelen niet zou worden getolereerd. De-
worden genomen. De hoofdinspec- sondanks deed hij zaterdag
teur verklaarde zich vorige week
een telegram solidair met de bezet- sade moest
ters van de abortuskliniek Bloe- "Maar
menhove en vroeg hij zijn collega
in Haarlem de bevelen
Van Agt te negeren
de ambas-
verstuurd.
rond de
Bloemenhove-kliniek is voor mij
minister afgedaan", stelt Van der Louw. "Ik
ben niet van plan Kalma er nu als
Kalma, die de telegrammen had eenling uit te halen".
informeren welke maatregelen zijn
getroffen voor een zo eerlijk moge
lijk verdeling van „ons dagelijks
water".
De CDA-Kamerleden stellen zich
op het standpunt, dat beregening in
de land- en tuinbouw een belang
rijke functie heeft voor de veilig
stelling van het „opbrengend"
vermogen van de landbouwgron
den en vragen onderzoek en studie
naar de waterhuishoudkundige ge
volgen van het toenemend gebruik
van beregening. In het onderzoek
zouden ook de knelpunten vooreen
optimale toepassing daarvan be
trokken moeten worden.
Verder nog willen de Kamerleden
weten of het IJsselmeer in vol
doende mate eèn functie in de na
tionale voorraadvorming van zoet
water heeft kunnen vervullen en in
formeren zij naar de mogelijkheden
voor verbetering van deze voor
raadvorming. In de vragen stellen
de drie Kamerleden zich op het
standpunt dat in de afgelopen
maanden de zoetwater-voorziening
in bepaalde delen van West-
Nederland ernstig is tekort gescho
ten en dat als gevolg daarvan met
name voor de land- en tuinbouw in
deze gebieden „een rampzalige si:
tuatie" dreigt.
