Godsdienstvrijheid is 'n
illusie in Sovjet-Unie"
Zoeterwoudse retraite over lofzang
Publiek
KERKUILEN
Wereldraad
bevordert
vermenging
religie
Experiment met
zonnebloemtuin
LUXE
HUIZEN
VISSTEK?
is klok kwijt
Burgemeester
WOENSDAG 11 AUGUSTUS 1976
Op 1 september treedt dr. I. H.
Enklaar af als rector van het Hend
rik Kraemer Instituut (Zendings
school Oegstgeest) wegens het be
reiken van de pensioengerechtigde
leeftijd. Het officiële afscheid is op
zaterdag 4 september. Dan houdt
dr. Enklaar in de Pauluskerk aan de
Warmonderweg zijn afscheidsrede,
waarin hij een terugblik werpt op
zeven jaren zendingsopleiding en
op zijn eigen betrokkenheid bij de
zending en de kerk die hij veertig
jaar lang heeft gediend, zowel in
Indonesië als in Nederland. Na zijn
rede volgt nog een receptie in het
Zendingshuis te Oegstgeest.
Dr. Enklaar werd in 1936 benoemd
tot predikant van de Protestantse
Kerk in Nederlands-Indie. In 1948
aanvaardde hij een docentschap
aan de theologische school te Soe,
later Makassar, en in 1956 volgde
zijn benoeming tot hoogleraar aan
de theologische hogeschool te Dja
karta. Van 1963 tot 1969 doceerde
hij aan de theologische faculteit te
Groningen. In dat laatste jaar werd
hij rector aan de Oegstgeester Zen
dingshogeschool. die in 1971 werd
omgezet in het Hendrik Kraemer
Instituut.
Maandag is het veertig jaar gele
den, dat prof. dr. P. A. H. de Boer,
hoogleraar te Leiden in de uitleg
ging van het Oude Testament, de
geschiedenis van dc Israëlitische
godsdienst en van de Israëlitische
letterkunde, predikant werd, cn
wel van de hervormde gemeente te
Berkenwoude (regio Gouda). Hij is
daar maar twee jaar predikant ge
weest, totdat hij hoogleraar in Lei
den werd. Prof. De Boer woont in
Oegstgeest. Onlangs kreeg hij van
de universiteit van Cambridge een
in de godgeleerdheid.
Zondagmiddag om 3 uur neemt
G. J. van Emlxl. n. wegens vertrek
Dieren, afscheid van de her
vormde gemeente in Bodegraven,
waar hij sinds 1971 heeft gewerkt.
1955 tot 1962 was ds. Van
predikant in Zoeterwou-
Op zondag 5 september om 3 uur
hoopt ds. A. W. J. A. Knorth zijn
intrede te doen in de hervormde
te Leiderdorp, waar hij
vacature van ds. J. P. Honnef
vervullen. Bevestiging en in
zijn in één dienst (in de
Dorpskerk).
Morgenavond (donderdag) om
over acht geeft de Ameri
organiste Wilma Jensen uit
City een orgelconcert in
gereformeerde Immanuëlkerk
:e Rijnsburg. Vrijdagavond om 8
aur concerteert Feike Asma op het
Dienstweigering
In een commentaar van Pax
Christi Nederland en het Inter
kerkelijk Gewetensbezwaren op
het gewijzigde ontwerp voor de
wet Gewetensbezwaarden Mili
taire Dienst (dat in juni aan de
Tweede Kamer is aangeboden)
wordt opgemerkt, dat het ook in
dit wetsontwerp de overheid is,
die vaststelt welke gewetensbe
zwaren voor erkenning in aan
merking komen. „Wij achten", al-
Dr. Potter
- diepgaand overleg
over Zuid-Afrika -
dus liet commentaar, „het niet
juist, dat de overheid alleen die
gewetens ernstig zou nemen, die
functioneren volgens de van rege
ringswege vastgestelde richtlij
nen". Volgens Pax en het IKV is de
tekst nauwelijks een verbetering
te noemen van hei voorstel dat in
januari is ingediend. Beide herha
len hun voorstel, de volgende for
mulering te gebruiken: „Ernstige
gewetensbezwaren zijn de on
overkomelijke gewetensbezwa
ren tegen de persoonlijke vervul
ling van militaire dienst". In het
ontwerp worden de bezwaren
vooral gekoppeld aan het gebruik
van wapens. Het weigeren van
dienst is een grondrecht, zo menen
Pax Christi en het IKV.
Dr. Philip Potter, secretaris
generaal van de Wereldraad van
Kerken, heeft meegedeeld, dut de
raad in diepgaand overleg is met de
panafrikaanse Conferentie van
Kerken en met bevrijdingsbewe
gingen in Zuid-Afrika wegens de
recente politieke en militaire ont
wikkelingen in dat land. Het pro
gramma van de Wereldraad ter be
strijding van het racisme, sinds
kort uitgebreid met een specialist
op dit gebied, bereidt richtlijnen
voor met betrekking tot economi
sche boycot van Zuid-Afrika. Op de
op een persconferentie gestelde
vraag aan dr. Potter, waarom de
Wereldraad tot vorige maand heeft
gewacht met een antwoord op de
brief van de AMRO-bank van april
vorig jaar over de boycot van
Zuid-Afrika, antwoordde hij, dat de
reacties van andere banken dien
den te worden afgewacht.
Godsdienst
Het Amerikaanse Gallup-
Instituut voor meningenpeiling is
tot de conclusie gekomen, dat in de
Verenigde Staten de belangstel
ling voor godsdienst weer toe
neemt In de jaren '60 gingen steeds
meer Amerikanen twijfelen aan de
invloed van de godsdienst op de
samenleving. In 1957 vond nog 69
procent van de Am'erikanen de
godsdienst van belang voor de
maatschappij. Dit percentage was
in 1970 gezakt tot 14. maar nu is dit
weer tot 39 toegenomen.
In Vatikaanstad is meegedeeld,
dat het rooms-katholieke aandeel
in de wereldbevolking op 18,3 pro
cent blijft staan Opvallend noemt
bet Vatikaanse bureau voor de sta
tistiek de stijging in de doop van
volwassenen.
Een interconfessionele studiegroep heeft de We
reldraad van Kerken in Genève opgeroepen zich
in te zetten voor de verdrukte christenen in de
Sowjet-Unie.
Dat blijkt uit een rapport dat de
groep gisteren in Zurich publi
ceerde. In onze rubriek „Nabij en
Ver" van gisteren berichtten wij
daar al over.
Niet zwijgen
De studiegroep vindt, dat de We
reldraad niet kan zwijgen als zo
vele christenen in de Sowjet-
Unie een beroep doen op de ker
ken om hen te steunen nu in hun
land elementaire mensenrechten
worden geschonden.
Het rapport van de studiegroep, ge
titeld „De Oecumenische Raad
en de Sowjet-Unie", is bedoeld
als aanvullend materiaal voor de
bijeenkomst vam het centrale
comité van de Wereldraad van
Kerkem, die gisteren in Genève i
Sowjet-Unie niet alleen moet
worden bezien vanuit de wetge
ving ten aanzien van de kerken,
maar ook vanuit de communisti
sche basisprincipes betreffende
staat, recht, maatschappij en
vrijheid.
Ter verduidelijking gaat de studie
in op de in de Russische grond
wet vastgelegde gewetens
vrijheid. Deze wordt in de Russi
sche interpretatie gezien als mid
del tot vernietiging van de religie.
Het religieuze begrip gewetens
vrijheid wordt niet geduld. Wie
daarom in de Sowjet-Unie de on
derdrukking van de gewetens
vrijheid aan de kaak stelt, wordt
geboekstaafd als een belasteraar
van het Sowjet-systeem en loopt
het gevaar, zwaar te worden ge
straft.
voorbeelden aan, dat de
Sowjet-wetgeving de gods
dienstvrijheid tot een illusie
maakt. Wanneer drie gelovigen
bij elkaar zouden willen komen
om te bidden, de bijbel te lezen of
over godsdienstige zaken te pra
ten, dan is dit zonder uitdrukke
lijke toestemming van Moskou
verboden. Aan de kerk behoort
niets meer toe: het kerkgebouw,
de liturgische gewaden en andere
benodigdheden zijn eigendom
van de staat en worden slechts
„uitgeleend". Deze uitlening kan
elk ogenblik worden stopgezet.
De drie onderzoekcentra in Enge
land, Zwitserland en Nederland
komen tot de conclusie dat er
heel wat in de Sowjet-wetgeving
begonnen en negen dagen zal du- Het rapport constateert, dat de
Het centrale comité houdt „godsdienstvrijheid" in de
zich in deze bijeenkomst voor
namelijk bezig met de mensen
rechten en de godsdienstvrijheid
in de Oosteuropese landen, ge
zien tegen de achtergrond van de
ook door Rusland ondertekende
slotakte van de vorig jaar in Hel
sinki gehouden Europese veilig
heidsconferentie. Het rapport
staat op naam van de organisatie
„Geloof in de tweede wereld" te
Zurich, het Engelse Keston-
Sowjet-Unie wordt afgeleid van
artikel 125 van de grondwet.
Daarin staat in overeenstem
ming met de belangen van de ar
beiders en met de bedoeling het
socialistische systeem te verster
ken worden de burgers wettelijk
gegarandeerd: vrijheid van spre
ken, vrijheid van pers, vrijheid
van vergadering en massabijeen
komsten, en vrijheid van straat
optochten en demonstraties.
college, dat de verhouding Kernwoorden hier zijn „i
Communisme-godsdienst
studeert, en het Interacademisch
instituut voor missiologisch en
oecumenisch Onderzoek in
Utrecht.
Discriminatie
De samenstellers menen, dat de ge-
loofsdiscriminatie
eenstemming met de belangen
van de arbeidersDeze be
langen staan ter beoordeling van
de door de staat gecontroleerd^
justitiële autoriteiten. Met andere
woorden: iedere vrijheid, die vol
gens de beoordeling van de justi
tie de belangen van de arbeiders
niet dient, is niet gegarandeerd.
dc Het rapport toont met i
reeks
Op de zolder van de her-
vurinde kerk in het Limburgse
Urmond hebben vanouds ker
kuilen gewoond. Dat was de
plaatselijke kerkvoogden niet
bekend, totdat een gemeente-
lid meedeeldedat de uilen dit
jaar in het dorp waren terug
gekomen. maar Monumenten
zorg had buiten medeweten
van de kerkvoogdij het toe
gangsgat tot de kerkzolder la
ten dichtmetselen om bevui
ling door de vogels tegen te
gaan. Daar kerkuilen zeld
zaam zijn geworden en moei
lijk een geschikte woonplaats
kunnen vinden, stelde kerk
voogdij Monumentenzorg on
middellijk voor, het gat weer te
openen. De toestemming
daan-oor kwam in hetzelfde
tempo af. De toegang tot de
kerkzolder is nu weer ontslo
ten. Een vrijwilliger om de
kerkzolder eens per jaar met
de bezem te bewerken is al ge
vonden.
moet veranderen voordat men
kan spreken van gewetens
vrijheid en voordat christenen
geen tweede-rangsburgers meer
zijn.
Opheffing
Een groep jonge leden van de
Russisch-orthodoxe kerk, die in
1974 begon met de organisatie
van cursussen over
godsdienstige-filosofische on
derwerpen, is op last van de auto
riteiten in de Sowjet-Unie opge
heven. Volgens de wetgeving
moet het christelijke leven zich
beperken tot de eredienst
Naar de stichting „Geloof in de
tweede wereld" in Zwitserland
uit de Sowjet-Unie vernam wer
den de leden van de groep door
de politie verhoord en hun huizen
doorzocht. Eén van de organisa
toren van de cursus, Aleksander
Argenton, is opgesloten in de
psychiatrische kliniek no. 14 in
Moskou.
Het verbod van de cursus en de
maatregelen, die ermee gepaard
gingen, zijn voor de andere orga
nisatoren aanleiding geweest een
oproep te richten aan de wereld,
waaron zij vragen om krachtige
steun, opdat de godsdienstige
wedergeboorte in de Sowjet-
Unie zo min mogelijk slachtof
fers moge eisen.
Uitsluiting
i de c
Bij de organisatoren
die de oproep ondertekenden,
bevinden zich ook de twee ortho
doxe priesters Gleb Yakoenin en
Lev Regelson, die de aandacht
van de assemblee 1975 van de
Wereldraad van Kerken in Nai
robi op de christenvervolgingen
in de Sowjet-Unie vestigen en om
die reden gestraft werden, o.m.
door uitsluiting van de priester
lijke dienst.
- Dc
eptember-retraite binnen de her-
ormde gemeente van Zoeter-
i oude zal ditmaal gewijd zijn aan
lofzang, de bijbelse achter-
ronden daarvan en de konse-
wenties van het zingen van een
emeenschap.
>p vrijdagavond 3 september
rordt de retraite, na het avondge-
bed, om halt negen geopend. De een gezinsdienst van Schrift en welkom. Voor de heel kleinen is er maar w ie een tent heeft w ordt ge- den kunnen zich opgeven bij Wa-
sluiting is op zondag 5 september Tafel. Dan wordt ook het winter- de hele dag oppas, voor de kinde- vraagd, die in ieder geval mee te tertje 35 Zoeterwoude, telefoon
dan nog mogelijk, werk van de plaatselijke ge- ren van vier jaar af wordt een nemen. De kosten van de deelne- 01715-1292.
Zoeterwoude meente geopend. apart programma voorbereid. ming zijn voor volwassenen f30 en De predikant van Zoeterwoude,
Kinderen zijn bij deze retraite ook Zoeterwoude heeft logeerruimte, voor kinderen f 15. Belangstellen- ds. S.L. Schoch, schrijft in zijn
Heti
tot zondagavond i
te blijven. Die zondagmorgen i
aankondiging van de retraite, dat
de opzet daarvan is, een paar da
gen de gelegenheid te hebben el
kaar te ontmoeten, op adem te
komen en van gedachten te wisse
len. Het motto van deze dagen is
psalm 107 vers 1: „Gods goedheid
houdt ons staande, zolang de we
reld staat. Houdt dan de lofzang
gaande voor God, die leven laat".
Dr. Vorster:
- In de plaats van
dr. K. Runia, hoogleraar aan
e theologische school van de Ge
ef. Kerken te Kampen, heeft de
lereformeerde Oecumenische Sv-
ode, die op het ogenblik in Zuid-
haar achtste assemblee
oudt, dr. John Galdraith van de
Church in de Ver-
nigde Staten tot haar voorzitter
ekozen.
deze algemene vergadering
an de GOS nemen 37 reformatori-
kerken uit heel dé wereld deel.
aantal afgevaardigden, blank
awel als niet-blank, is 120.
>e Nederduits Gereformeerde
(kleurlingenkerk) treedt op
gastvrouw van de synode.
werd de openingsdienst in
van haar kerken gehouden. Een
roer van de Zuidafrikaanse pre-
fier, dr. Jan D. Vorster, ging erin
Hij zei,dat de kerk nooit
mag aangaan met
et theologisch modernisme, met
godsdiensten of met het
larxisme. De kerk hoeft in deze
ereld haar weg niet te zoeken,
ant zij ként de weg. Jezus Chris-
Compromissen leiden tot ver
van religie. Hij zag de We-
'ldraad van Kerken als een orga-
isatie die deze vermenging propa-
2ert.
p de assemblee van de GOS komt
meer de vraag ter sprake of
lidmaatschap van deze synode
ïrenigbaar is met dat van de We-
ildraad van Kerken (de Geref.
erken van Nederland bijvoor-
zijn van beide lid).
In Genève is het Centraal Co-
van de Wereldraad van Ker
en zijn negen dagen durende
erkzaamheden begonnen. Zijn
ieuwe voorzitter, ds. E. Scott, uit
zei in een openingstoe-
>raak, dat het probleem van de
niet is of zij betrokken wil-
n worden in politieke vraagstuk-
en, maar veeleer welke invloed zij
uitoefenen in hun onver-
betrokkenheid. Wie zich
onthoudt, is juist politiek
ezig, aldus Scott
Overleden: ds. J. J. Moll te Gou-
i. 52 jaar, hervormd legerpredi-
voorheen te Waddinxveen.
Men neme een handje parkie-
tenvoer, strooie dat uit in een
nog onbegroeide voor- of ach
tertuin en wachte op wat komen
gaat. In de Fagelstraat, in het
voortuintje van Chris en Mo
nica Geesteranus, is nu over
duidelijk het resultaat te zien
van dit maanden geleden van
stapel gelopen groei-maar-
raak-experiment: talloze, me
tershoge zonnebloemen die de
voortuin hebben omgetoverd
tot een mini-jungle en in hun
opmars inmiddels zover zijn
opgerukt dat het echtpaar nog
maar met moeite de voordeur in
kan.
Maar Chris en Monica nemen
dit ongemak op de koop toe. Ze
zeggen bewust te hebben geko
zen voor deze onstuimige zo
merse plantengroei. Monica:
„We houden ervan om met za
den te experimenteren. Mijn
man neemt er dikwijls mee uit
het buitenland en dan proberen
we ze hier uit. We vinden het
gewoon spannend om te zien
wat er uit groeit. Zo is het ook
gegaan met dit zangzaad. We
hadden er geen flauw idee van
dat het spul zo snel zou
groeien".
„Toch hebben we er geen spgt
van. Ik kan zo'n zonnebloemen-
tuin iedereen aanraden. Het is
hier nu zo dichtbegroeid dat ik
geen overgordijnen meer nodig
heb en bovendien is het een fan
tastisch gezicht als je 's avonds
binnen zit en je kijkt je voortuin
in. Het licht uit de kamer valt in
allerlei kleuren op de zonne
bloemen en dat geeft een heel
apart effect."
VË.1
Weet u een
onderwerp dat in
deze rubriek
past? Bel me dan
maar op. Elke
morgen wacht
ik tot tien uur
op uw telefoontje
Bel 071-144941,
toestel 39.
Het voormalige zwembad is een gewilde visstek voor veel Sassenheimers,
De politie van Alkemade kijkt
uit naar een 300 jaar oude west-
friese staartklok (zie foto). Het
fraaie antieke uurwerk werd
deze week in het holst van de
nacht professioneel gekaapt uit
de woonkamer van de ambts
woning van de burgemeester
van Alkemade, de heer Bos. Het
is de tweede keer dat inbrekers
het op de inboedel van de bur
gemeester hebben gemunt.
Toen hij nog de scepter zwaaide
in zijn vorige standplaats Schi
pluiden verdween er ook al het
een en ander uit zijn ambtswo
ning.
"Het enige verschil met toen is
dat we nu maar met drie man in
huis sliepen. In Schipluiden la
gen er elf op bed", aldus de la
conieke reactie van burgemees
ter Bos, die niet verwacht dat hij
zijn klok, die hij 25 jaar geleden
kocht en een geschatte waarde
van zo'n 4000 gulden heeft, ooit
nog terugziet.
jc afe af
Het ziet er niet naar uit dat de
smeekbede van veel Sassen
heimers om het voormalige
zwembad in de woonwijk Ter
Leede in tact te houden als vis-
watertje, verhoord zal kunnen
worden. De kans lijkt groter dat
de gemeenteraad accoord zal
gaan met het ontwerp-
bestemmingsplan voor dit bos
rijke hoekje waarin het zwem
bad staat aangegeven als wo-
ningbouwgebiedje. In dit geval
luxe woningen op palen.
Veel Sassenheimse visliefheb-
bers betreuren dat. Want het
zwembad blijkt een visstek bij
uitstek, waar het elke avond
weer dringen is om een plaatsje
langs het diepe of het kikker
badje te bemachtigen.Het
raadslid Van Montfoort, zelf een
verwoed vissen "De gemeente
raad staat in dit geval voor een
keuze. Of het zwembad krijgt de
bestemming recreatie of er
wordt toestemming gegeven
voor woningbouw. Zover ik de
meningen heb kunnen peilen
zal het wel gaan uitdiaaien op
die laatste mogelijkheid.En te
recht. Want de verkoop van de
grond levert de gemeente een
smak geld op dat we op dit mo
ment best kunnen gebruiken.
Sassenheim zit momenteel niet
zo best in de slappe was".
"Bovendien zal in de beslissing
van de raad ongetwijfeld mees
pelen dat het zwembad niet de
enige plek in Sassenheim is
waar gevist kan worden. Lief
hebbers van de vissport kunnen
binnen de gemeentegrenzen op
talloze andere plaatsen hun hart
ophalen. Het is er misschien
niet zo gezellig en beschut als in
het oude zwembad maar ge
noeg vis zit er in ieder geval
wél."
