Kinderspel van Niki
TMJIFilL
ASTERIX
I\
HISPANIA
/Tic ~L£iIE/WiD\
A-CC J 'J J'J
wisr/ yronHZyvfj
Tita
Telajora
DINSDAG 10 AUGUSTUS 1976
VARIA
Toen ik na een kleine maand
Montreal in Nederland terug
keerde, ontdekte ik dat Frits
Kief op 68-jarige leeftijd was
overleden. Een polemisch pole
mist. Mijn eerste herinnering
aan hem dateert van 20 jaar of
waarschijnlijk langer geleden,
toen hij een lezing hield in Am
sterdam, ik denk in een boven
zaal in De Kroon. Wouter Gort
zak, die toen nog niets met de
Wiardi Beekman Stichting te
maken had maar voornamelijk
bekendheid genoot als de zoon
van het CPN-tweede-kamerlid
Henk Gortzak, signaleerde hal
verwege de lezing dat er BVD-
agenten in de zaal zaten, die
stiekem althans dat dachten ze)
foto's zaten te nemen van de
aanwezigen. Er ontstond op
schudding, wellicht zelfs tu
mult. De ontmaskerden (als ik
me goed herinner waren het er
twee) zaten opeens bijzonder
naakt tussen ons in, alsof door
een chemische verbinding die
toevallig alleen hen getroffen
had al hun kleren waren weg
gevreten. Dat was geloof ik de
eerste keer dat ik iets voelde van
wat later "plaatsvervangende
schaamte" is gaan heten. De
filmpjes in de camera's werden
gevorderd en ook dociel over
handigd. Mooie bewijsstukken
van de activiteiten van de BVD
op een geheel openbare bijeen
komst, waarvan het onderwerp
mij intussen helaas ontschoten
is. Frits Kief liet zich de filmpjes
overhandigen, en trok ze toen,
tot ons aller verbijsteringopen
zodat alle bewijslast zowel
tegen de gekiekte aanwezigen
als tegen de fotograferende BVD
aan het licht werd blootgesteld
en verloren ging. Ik herinnerme
dat we het daar maar half mee
eens waren Igor Comelissen
herinnert er in een herden
kingsartikel in Vrij Nederland
aan dat Kief in zijn speeches bij
voorkeur Heinrich Heine ci
teerde. Lisette Lewin gaat nog
iets verder in NRC Handelsblad
en schrijft, "Frits Kief heeft in
zijn veelbewogen en zeer actieve
leven ook nog eens de literatoren
aan het werk gezet. In een van
zijn artikelen "citeerde" hij het
"gevleugeld" woord van Hein
rich Heine, dat alles in Neder
land 50 jaar later gebeurt dan
elders. Naarstig hebben seder
tdien literatoren naar de her
komst van deze uitspraak ge
speurd maar niemand is er ooit
in geslaagd haar te traceren.
Het sterke vermoeden bestaat
dat Kief het gevleugeld woord
zelf heeft uitgevonden".
Toevallig weet ik iets van dit
onderwerp af, doordat ik er in
december 1974 twee keer uit
voerig over geschreven heb in
Het Parool. De uitspraak van
Heine (1797-1856), die nu al vele
tientallen jaren lang in Neder
land minstens ééns per week
door deze of gene geciteerd
wordt, luidt "letterlijk" als
volgt: "Als de wereld vergaat,
ga ik naar Nederland, want
daar gebeurt alles 50 jaar la
ter". Het is het enige citaat van
Heinrich Heine dat iedereen
kent, met op enige achterstand
citaten als "Du bist wie eine
Blume", "Auf Flugeln des Ge-
sanges", "Ich weiss nicht was
soil es bedeuten, dass ich so
traurig binein Marchen aus al
ten Zeitendas kommt mir nicht
aus dem Sinn", "Sommige ezels
kunnen alleen maar over paar
den praten" en "Men begint met
het verbranden van boekenen
men eindigt met het verbranden
van mensen". Vooral de laatste
uitspraak was profetisch.
Voordat de gasovens waren uit
gevonden, liet Hitler Heine's
boeken al verbranden
Goethe
Heine-kenners als prof. Kisch,
prof. Presser en prof. Karei van
het Reve hebben altijd al rond
verteld dat Heine's uitspraak
over Nederland, waar alles 50
jaar later gebeurt, in werkelijk
heid alleen maar aan Heine is
toegedicht. Iemand schreef me,
naar aanleiding van die artike
len, dat prof. Presser hem ge
zegd had dat Heine iets derge
lijks nooit had geschreven,
maar dat hij wel wist hoe zoiets
in de wereld kon komen. Hij zelf
had in zijn arme studententijd
vaak redevoeringen geschreven
voor leden van de Staten Gene
raal. Een keer kon hij voor de
rede van een lid van de Eerste
Kamer geen passend slot vin
den. Hij had toen zelf een citaat
bedacht en daaraan toege
voegd, "zoals Goethe reeds ge
zegd heeftNiemand heeft
toen opgemerkt dat Goethe iets
dergelijks nooit en te nimmer
had beweerd
(Morgen het vervolg op dit
sprookje over Heinrich Heine en
Frits Kief).
NICO SCHEEPMAKER.
Bij Boymans-Van Beuningen
Uitstekend voor de vakantietijd, de
twee exposities in de nieuwe vleu
gel van het Museum Boymans- van
Beuningen. Vooral die van Niki de
Saint-Phalle spreekt ook kinderen
onmiddlllijk aan. De Francaise die
wereldbekend werd door haar bui
tensporig dikke „Nana"-poppen,
ontwerpt tegenwoordig speelplas-
tieken. Het zijn wel monsters, die
vrolijk beschilderde gewTochten,
maar met monsters zijn kleine lief
hebbers van sprookjes vertrouwd.
Ook de nonnen van het Heilig Hart,
bij wie Niki in New York school
ging, zullen er geen kwaad in zien.
Problematischer werk is aan dit
speelgoed voorafgegaan. Niki
maakte vroeger „assemblages". Ze
koos bestaande voorwerpen, die ze
op een veelbetekenende manier
étaleerde - zoals in ons land Woody
van Amen dat deed. Een drieluik
met kruisbeeldjes, plastic pistool
tjes, vleermuis en babypopjes, blij
kens de titel, over het Frans-
Algerijnse bloedvergieten. Iri Ne
derland trad ze voor het eerst op in
1962, in het Dynamisch Labyrinth
in het Stedelijk Museum. Bezoe
kers mochten daar op zakjes verf
schieten. De spetters „voltooien"
zo'n assemblage van Niki.
Vervolgens kwamen de wilde wijf
jes, de venussen zonder culturele
corset, bevrijd van mannen en mui
zenissen. Ze groeiden uit tot land
schap en grot-huis. De grootste,
„Non", ontving in"het Stockholmse
museum 100.000 bezoekers tussen
haar gespreide benen en had in een
van haar borsten een melkbar. Ba
naal, onkies en zo. Tja, dat en erger
kan ook tegen de natuur worden
aangevoerd, maar dan snijdt het
geen hout omdat de natuur is, wat
we er ook van willen vinden. En dat
ontegenzeggelijke had intussen
ook Niki's Nana-wereldje, minder
vrijblijvend dan de vrolijke hor
reurs van een carnaval. In Boymans
kan men nu de grote groep „Twee
oude dames die een hapje eten"
zien. In plaats van maatjesharing
hebben de dames een krokodil op
hun bord, of een aangesneden man.
Overigens: blijkens een „Ballon-
paar" accepteert Nana tegenwoor
dig de man behalve als slachtoffer
ook als partner - al houdt ze blij
kens haar krijgsbeschildering de
slang paraat.
Het zijn requisieten, die Niki
maakt, geen beelden die op plasti
sche kwaliteiten te beoordelen
zijnzomin als de bonte requisie
ten voor Mexicaanse feesten of de
aloude gedrochten in het Italiaanse
dorp Bomarzo bij Viterbo.
Folon
De belg Folon weet het bondige,
pakkende beeld te vinden dat
ogenblikkelijk een boodschap
overbrengt. Hij is dus een begena
digd ontwerper van affiches. Hij is
een groot cartoonist. In het pren
tenkabinet van Boymans-van Beu
ningen kunt U zien, dat hij bovenal
een beeldende dichter is. Hij maakt
aquarellen in fijne, verlopende tin
ten zeefdrukken en, ook wat de ets
kunst betreft, meesterlijke aquatin-
ten.
waardevolle reeks reprodukties
ook een tekst. Waarin behalve
waardevolle reeks reprodukties
ook een tekst, waarin Folon zelf iets
over het ontstaan van ideeën zegt.
Uit een weergegeven dialoog blijkt
dat hij een fervent bewonderaar is
van de tekenaar Saul Steinberg. Fo
Ions bladen gaan over de toestand
van de mens. Ze zijn dus niet
lijk, maar hij geeft de droefenis
heerlijke tinten - zonsondergang
en behoudt zijn humor. Meer dan 8
bladen uit de laatste jaren bijeen-
ziende merkt men, hoe uit de evolu
tie van één idee vele werken zijn
voortgekomen, uit het alziend oog
bijvoorbeeld, uit de richtingwlj-
zende pijltjes en uit verstarde ste
den.
Dolf Wellind.
Apollo-I 8 te Rotterdam
Barendsz pass 9 Berlinga eil. nr Pirea
Bastiaan Broere 7 v Rotterdam nr Mil-
fordhaven
Bierum pass 9 Ouessant nr Rochester
Breehelle pass 8 Ouessant nr Calabar
Caravelle 7 te Rotterdam
Celtic Prince 8 50 zw Casquets nr Ant
werpen
Diana V 7 v Rotterdam nr Methyl
Dutch Engineer 7 v Rotterdam nr Im-
mingham
Dutch Sailor 7 te Rotterdam
Elisa Johanna 9 te Rotterdam
Expo 6 v Amsterdam nr Kampen
Kosmos 7 v Rotterdam nr Gunnes
Lien 8 te Rotterdam
Lindengracht 8 300 o Ceylon nr Amster-
Mare Liberum 8 v Rotterdam nr Zee
Martina 7 te Rotterdam
Medina 7 te Amsterdam
Menje 7 v Rotterdam nr Boston
Meres pass 8 Majorca nr Helsingborg
Neeltje Broere 8 v Rotterdam nr Santan-
Nieuwland 7 te Rotterdam
Norland 7 v Rotterdam nr Huil
Plancius 9 v Rotterdam nr Solvenborg
Pluto 8 te Rotterdam
Prinsenborg 7 te Amsterdam
Ruig 8 te Amsterdam
Risa Paula 8 495 nw Casquets nr Kaap
stad
Santa Lucia 8 300 no Bermuda nr Ceuta
Saturnus 8 te Amsterdam
Shipmair-3 pass 8 Bassurelle nr Rostock
Situla 8 180 nno Salvador nr Santos
Taras 8 te Rotterdam
Theano 7 v Rotterdam nr Belfast
Ventura 6 te Amsterdam
Zaan 9 te Rotterdam
Zeeburgh 9 v Rotterdam nr Guernsey
GROTE VAART
Achilles 8 te Santo Thomas de Castillo
Acmaea 8 te Piraeus nr Aspras Potia
Acteon 8 te Bandar Mahshahr
Aludra 8 te Salvador
Amstelland pass 8 Cabo Frio nr Santos
Amstelveen 9 te Umm Qasr verw.
Antilla Bay 9 te Coryton
Atlantic Crown 8 te New York
Balticborg 6 v Amsterdam nr Manager
Batu 9 te Mombasa
Breda 7 360 zo New York nr Boulogne
Chevron Madrid 8 v Freeport nr Pasca-
goula
Chiriqui 9 190 no Cuba nr Bremerhaven
Diogenes 9 v Amsterdam nr Antwerpen
Dosina 9 570 zzw Adelaide nr Mena al
Ahmadi
Gooiland 8 te Itaqui verw.
Heelsum 7 v New Orleans nr Polen
Hermes 9 te Curacao
Kennemerland 8 te Rotterdam
Laarderkerk 8 170 nnw Galapagos eil. i
Tahiti
Lelykerk 9 te Genua
Leuve Lloyd 7 v Rotterdam nr Duinker
ken
Patro 9 v Fos nr Essider
Pericles 8 v Palua nr Bremen
Salland 8 v Port au Prince nr Nassau
Talamanca 10 te Genua verw.
Galerie Van der Vlist: Voorjaarsten
toonstelling Gunther Borst (lino's), Fre-
denk van Batenburg (grafiek). Jetty
Wery (keramiek) en Judith Vermeeren.
Rijksmuseum van Oudheden (Rapen
burg 28)' We'rkd 10 uur voórm.-5 uur
nam zondag 1-5 uur nam
Galerie „Ja", Sportfondsenbad, Wasse
naar. Tentoonstelling studenten Foto-
school Den Haag en studenten Rietvel
dacademie Amsterdam. Van 5 t.m. 22
Galerie Pulchn Studio Oegstgees
(Passage 10): Tekeningen en Plastiek
van Frits van Eeden en aquarellen van
Ton Pape -dagelijks, behalve zondag,
van 10-16.00 uur (t/m 25 augustus).
Galerie-Bibliotheek, Luifelbaan 1, Was
senaar. Tentoonstelling Hannie Bal
aquarellen en Cara Waller - schilderijen
en etsen. Van 17 juli t/m 25 aug. Ope
ningstijden van de bibliotheek.
PANDA EN DE MEESTER-FLINKERD
66-133. Het kwam niet vaak voor
andermam's streken. En daarom i
Zwarte Zwier en Knars ontdekte.
"Schurken!" riep hij. "Mij aan een touw ophijsen en in het water laten
vallen! Kom hier-dan zal ik je laten voelen hoe een Panda daar over
denkt!"
Met die woorden draafde hij driftig naar de beide spionnen toe, maar
nu werd hij tegengewerkt door zijn eigen neef. Want die was bezig om
het vlinderdasje van het oude vrouwtje terug te geven; en hij stond,
zonder het te weten, op het touw dat aan Pam's voet zat.
Dat had akelige gevolgen, want Pam werd plotseling beentje gelicht -
en Panda verloor het evenwicht toen het touw onder hem vandaan
gerukt werd.
"Zo", sprak Zwarte Zwier tevreden, toen Pam dreunend tegen zijn
auto aan viel. "Eindelijk hebben we hem dan toch! Laad hem maar
achterin, Knars. Dan gaan we hem in Schuilplaats S-l 7 die microdot
afnemen."
RAUWKOST-KLOK
Snijd 1 komkommer in
kleine dobbelsteentjes
en maak deze aan met
enkeledruppels azijn en
wat zout. Snij radysjes
en met paprika gevulde
olijven in schijfjes. Rasp
enkele worteltjes en
troensap en suiker naar
smaak. Snijd enkele
stevige tomaten in dob
belsteentjes. Snijd een
halve selderijknol in
smalle lucifertjes. Snijd
een rode en een groene
paprika in zeer smalle
reepjes. Snijd een grote
ronde schaal en
vorm daarop, met een
klok als voorbeeld, met
behulp van de reepjes
augurk de Romeinse cij
fers van I tot XII. Leger
twee dunne lange wor
teltjes in als wijzers en
zet deze bv. op kwart
over 6 of kwart over 12,
vul de tussenruimtes
tussen de wijzers met
bergjes groenten. Zorg
voor goede kleurcom
binaties en neem vooral
een grote schaal zoda
de bergjes groenten zo
plat mogelyk kunnen
blyven.
WINA BORN.
f A^NOCWK. -JE A
SoMi WETEvO fi06
ie ovee JE.
D6AJ*
C- AJOUf IK PPAJC p*r IK^\
ttlELt C6«<; ZAC PE-
t'.ciTEeew ntr EEAJ
ALI J/J!
Pil
A/iecc Caa anoSTV""
De
avonturen
van
Jommeke
Voort&sui staat hij onder
bescherming ra/? 'n flinke
lijfwacht Wj wensen u
verder nog veel kyh- en
j luistergenot j
(£i(f/ V)lu\
t/im
10 AUGUSTUS 1976
- Te Brussel is de laatste van de
"boomen der vrijheid", ruim
veertig jaar geleden geplant ter
gedachtenis aan Belgié's onaf
hankelijkheid, gestorven en om-,
gehouwen. In een zitting van den
gemeentenraad is deze boom ter
sprake gekomen. Burgemeester
Anspach. verklaTende dat de
boom veilig geborgen was, stelde
voor er blokjes van te doen zagen
en ze, van de handteekening des
burgemeesters voorzien, ten bate
der stadsarmen te doen verkoop-
en. Dit voorstel werd met alge-
meene stemmen aangenomen
- Een zestal Femans (Ierse rebel
len, behorend tot een genootschap
in Amerika, Red.) is, met behulp
van een Amerikaanschen wal-
vischjager uit de strafkolonie in
West-Australié ontsnapt. De
Yankee heeft bij die gelegenheid
een staaltje gelevers van tartende
onbeschaamdheidHij werd door
een Engelsch oorlogsjacht ver
volgd, maar weigerdehoewel de
zes ontvluchte boeven zich op zijn
dek lieten zien, hen uit te leveren.
Op Britsche bedreigingen ant
woordde hij met te wijzen naar de
vlag met sterren en strepen,onder
welke bescherming hij voer. De
Engelschman, u'iens instructies
hem verboden geweld te gebrui
ken heeft hem zijn weg moeten la
ten gaan. Doet wel mag men vra
gen of de Amerikaansche regeer
ing en natie het zullen goedkeu
ren, dat hare vlag aldus, ten bate
van veroordeelde moordenaars
en brandstichters, dienst doet om
Vijftig jaar geleden:
- BijTriest is een zware zeeslag
geleverd tusschen de vissersvloten
van Capodistria en van Chiog-
gia; de oorzaak van den strijd
was broodnijd. Aanvankelijk
slaagde de vloot van Chioggia er
in de andere partij te omsingelen
en zij trachtte de andere schepen
te enteren. Daar verdedigde men
zich met leeuwenmoed. De sche
pen werden op elkaar aange
stuurd en er ontstond een alge-
meene botsing. Roeiriemen knap
ten af en hier en daar zonk een
schuitje, de messen werden ge
trokken en er ontstond een ge
vecht van man tegen man, totdat
er een torpedoboot van Pirano
verscheen, die een einde maakte
aan het gevecht. Dooden zijn er
niet gevallen, wel veel gewonden.
Agtido
Leidse Bioscopen
enz. 18 jaar.
CAMERA: "The wild Bunch", dag. 8.00
uur, 18 jaar. Kindermatinee: "De wraak
van Ivanhoe", dag. beh. dinsdag 2.30, zo.
2 00 en 4.15 uur, a 1
Nachtvoorstelling: "Ontuchtige vertel
lingen", vr. en za. 12.00 uur, 18 jaar.
LIDO: Diamonds are forever dag
2.30,7 00 en 9.15 uur, zo. ook 4.45 uur, 14
STUDIO: "One flew over the cuckoo's
nest", dag. 2.30, 7.00 en 9.15 uur, zo. ook
4 45 uur. 18 jaar
TRIANON: Vakantieperikelen", dag
2.30.T.OOen 9.15uur,zo ook4 45uur, a 1
REX: "Blue movie", dag. 7.00 en 9.15
uur, 18 jaar Kindermatinee "101 Dal-
Nachtvoorstelling: "Domme dingen
achter het sleutelgat", vr. en za 11.30
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13 00
Uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren ziekenhuizen
Diaconessenhuis: Middagbezoekuur
13.45-14.30 uur. Avondbezoelruur
18.30-19.30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19.00 uur alleen voor ou
ders zondag 14.00-15 00 uur voor overige
familieleden. Kinderen beneden 14 jaar
hebben geen toegang op de kinderafde
ling.
Sint Elizabeth-ziekenhuis volwassenen
dagelijks van 14.00-14.45 uur en van
18.30 tot 19.30 uur; klasse-afdelingen ook
11.15 tot 12.00 uur. Kraamafdeling: dag.
van 11.15 tot 12.00 uur (alleen voorecht-
gen )v. 15.00 tot 16.00 uur en van 18.30 tot
19.30 uur. Laatste kwartier middag- en
avondbezoek babyshow. Kinderafde
ling dag. 15 00 tot 18 30 uur. CCU (hart-
bewaking) dag. van 14.15tot 14.45uuren
van 19.00 tot 19.30.
Elisabeth-Ziekenhuis.
Endegeest: dinsdag en vnjdag 13-14 30
uur 's zondags 11-12 uur en 14-15 uur;
eerste klasse de gehele dag
Klasse afdeling van 13.00-14.30 uur van
18.30 tot 20.00 uur.
Derde klasse bezoekuur van 13 00-14.00
uur en 18 30-19 30 uur
KmderzaaL van 13.00-14.00 uur. Op
de
zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag
14.15-15.00 uur
18.30-19 30 uur
Voor de prematurenafdeling gelden de
volgende bezoekuren (alleen voor ou-
Maandag tlm vnjdag
18.30-18 45 uur
Zaterdag en zondag:
14 45-15:00 uur.
Bezöek aan ernstige patiënten:
Wanneer voor ernstige patiënten door
lopend bezoek wordt toegestaan kan de
hoofdverpleegkundige hiervoor spe
ciale kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks:
15 00-15.45 uur.
18 30-19.00 uur.
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag:
14.15-15.00 uur.
18.30-19 00 uuc.
Alphen aan den Rijn
Hijnoord: le en 2e klas 11-11.30; 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur; 3e kla4 13.30-
14.15 en 18.30-19.30 uur; Kraamafdeling
13 30-14 15 uur alleen voor echtgenoten
19-20 uur; Kinderafdeling 13-15.30 uur
allpen voor ouders 18-18 30 uur.
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (020-175000).
