OPEC eist meer
ontwikkelingshulp
Amerika zoekt atoomgraf
Jonge Afrikanen
radicaliseren
in hoog tempo
Sjah wil
wapens en
kern
reactoren
Rhodesie: Zambia
valt steeds meer aan
ATERDAG 7 AUGUSTUS 1976
BUITENLAND
PAGINA p
J an cler Stoel
bezoekt
Griekenland
ATHENE UPI/APMi
nister van Buitenlandse Zaken
mr. Max van der Stoel, tevens
voorzitter van de EG-minister-
raad, is gisteren in Grieken
land aangekomen voor een be-
boek van vier dagen.
Direct na zijn aankomst
voerde Van der Stoel langdu
rige gesprekken met premier
Konstantijn Karamanlis, mi-
nisier van Buitenlandse Zaken
Dimitrios Bitsios en minister
van Economische Zaken Pa-
nayotis Papaligouras.
De ministers hebben het ge
had over de onderhandelingen
die aan de gang zijn tussen
Griekenland en de EG, voor
het volwaardige lidmaatschap
van Athene.
Door de Nederlandse minis
ter is te Athene tot de pers ver
klaard dat berichten, dat de
toetreding van Griekenland
tot de EG afhankelijk was van
een terugkeer tot het militaire
apparaat van de NAVO (waar
van het zich gedeeltelijk los
had gemaakt twee jaar gele
den) onjuist waren.
"De obstakels die in de ko
mende twee jaar moeten wor
den genomen zijn van zuiver
economische aard en de NAVO
heeft daar niets mee te ma
ken", aldus de minister, die er
aan toevoegde: "Ik ben ervan
overtuigd dat alles goed voor
Frankrijk levert
Zuid-Afrika
kernreactoren
PARIJS (AP) Een Zuid-Afri
kaanse delegatie heeft gisteren in
Parijs een definitief akkoord onder
tekend over twee kernreactoren die
door een Frans consortium in de
buurt van Kaapstad gebouwd zullen
worden. Het voorlopige akkoord voor
deze opdracht ter waarde van een
miljard dollar was in mei getekend
en het Franse consortium dat onder
leiding staat van de Creusot-Loire
groep.
De uiteindelijke ondertekening
was enige dagen uitgesteld omdat
men nog niet eens was over con
trolemaatregelen die dienen te voor
komen dat afval van het verrijkte
uranium waarmee wordt gewerkt,
zou kunnen worde, gebruikt voor
militaire doeleinden.
Het internationale bureau voor
atoomenergie te Wenen zal op het
naleven ervan toezien.
elkaar zal komen en dat het
Griekse lidmaatschap van de
Gemeenschap een feit wordt."
Precies een week eerder wa
ren te Brussel de eerste ge
sprekken over de mogelijkheid
tot de Griekse toetreding ge
voerd.
Die toetreding zou tegen 1979
een feit kunnen zijn. Grieken
land is al sijids 1961 geasso
cieerd lid van de EG.
TEHERAN (AP-UPI) De Ame
rikaanse minister van Buitenlandse
Zaken Henry A. Kissinger en de sjah
van Iran zijn gisteren jn het ko
ninklijk buitenverblijf in Noushahr
aan de Kaspische Zee bijeengekomen
om te praten over de koop van zes tot
acht Amerikaanse kernreactoren die
per stuk een miljard dollar kosten,
en over de ruil van olie voor wapens.
Aan de journalisten die Kissinger
vergezellen werd verteld dat ze tij
dens zijn tweedaags bezoek geen over
eenkomst moesten verwachten.
Het grootste obstakel vormen de
veiligheidsnormen. De sjah wil dat
het plutonium, een bijprodukt dat
vrijkomt bij de opwekking van elek
triciteit, voor herbewerking in Iran
achterblijft.
De Verenigde Staten zijn echter
van mening dat het plutonium ofwel
voor bewerking teruggeleverd, of
door andere landen of een interna
tionale groep in Iran zelf bewerkt
moet worden.
Bewerking is noodzakelijk om te
voorkomen dat het gebruikt wordt
voor de vervaardiging van nucleaire
wapens.
Daarnaast heeft Iran de wens te
kennen gegeven grotere hoeveelhe
den olie te willen slijten in ruil voor
de levering van zware gevechtsvlieg
tuigen van de typen F-16 en F-18.
In april heeft de Iraanse leider
General Dynamics (F-16 producent)
en andere Amerikaanse wapenfabri
kanten benaderd met een voorstel
dat o.m. inhoudt dat versohillende
kleine Amerikaanse oliefirma's recht
streeks ruwe Iraanse olie zullen ont
vangen. Deze firma's zouden op hun
beurt de wapenproducenten betalen
voor de wapens die zij Iran leveren.
De sjah sprak berichten uit Ame
rika tegen dat zijn land technisch
niet in staat was meer wapens te
ontvangen en dat hij als zich nieu
we technische problemen voordeden,
wel Amerikaanse civiele deskun
digen zou aanstellen om te helpen.
De Amerikaanse Senaat had doen
weten dat er in Iran al 24.000 Ame
rikanen waren in verband met de
bewapening aldaar.
De sjah zei slechts dat die bewe
ring niet klopte.
Er werden hem op de persconfe
rentie ook vragen gesteld over de
politieke gevangenen in zijn land en
het mogelijke gebruik van martel
methoden. De sjah zei dat alleen
marxisten in zijn land tot de politie
ke gevangenen werden gerekend en
dat men bij verhoren wel gebruik
maakt van psychologische methoden.
Stonehouse
veroordeeld
LONDEN (AP) De 50-jarige John
Stonehouse, oud socialistisch parle
mentslid, is gisteren te Londen ver
oordeeld tot zeven jaar gevangenis
straf. Hij had zich in 1974 dood
gehouden, in verband met ver
zekeringsgeld dat zijn vrouw dan
zou ontvangen, gefraudeerd en
valsheid in geschrifte gepleegd had.
Zwemmend bij Miami was hij in no
vember 1974 ineens verdwenen.
Stonehouse's secretaresse en vrien
din, ed 29-jarige mevr. Sheila Buck
ley werd medeschuldig bevonden en
veroordeeld tot twee jaar voorwaar
delijk. Het proces tegen het tweetal
had 68 dagen geduurd.
Tegen Stonehouse waren 115 aan
klachten ingediend (hij werd schul
dig bevonden aan 14 ervan) en tegen
mevrouw Buckley zes, waa
vijf bewezen werden geacht.
Vertrouwen De Italiaanse Se
naat heeft gisteren de regering An-
dreotti het vertrouwen gesohonkne.
Met 136 stemmen voor, zeventien
tegen en 69 onthoudingen werd An-
dreotti's regeringsprogramma door
de senaatslden aangenomen.
ATLETIEK De Poolse atlete Ire
ne Szewinska heeft tijdens interna
tionale wedstrijden in Edinburg het
wereldrecord op de 440 yards verbe
terd. Szewinska realiseerde een tijd
van 51.71 seconden.
VOETBAL MW heeft gisteren
een vriendschappelijke wedstrijd te
gen FC Antwerp met 2-1 gewon
nen. De Limburgse doelpunten wer
den door Brokamp en Bonfrère ge
maakt, terwijl voor de Belgen Ola-
rovic scoorde.
Stap deze week eens binnen
bij de kantoormeubel showroom
van CIEBA en doe het daarna
thuis nog 's dunnetjes over....
Dunnetjes? Kom nou, noem
dat maar gerust dubbeldik.
Want u krijgt na uw bezoek de
64 pagina's tellende vierkleuren
ClEBA-katalogus mee.
Kom ook 's naar de 750 m2 grote
toonzalen als u niet direct kan
toormeubelen nodig heeft. Dan
blijft u mooi op de hoogte van de
laatste kantoormeubel-mode.
U mag kijken zolang als u wilt. Op
werkdagen van 9-5 uur in het
CIEBA gebouw.
ctebaiiv
Industrieterrein "De Waard"
Willem Barentszstraat 36
LEIDEN, telefoon 071/14804*
RUIM 25 JAAR EEN BEGRIP VOOR KANTOOR-EFFICIENCY.
Aansporing aan het Westen
WENEN (ANP) 'De ministers van financiën van de dertien lidstaten van de OPEC,
de Organisatie van Olie Exporterende Landen, hebben gisteren aan het slot van hun
tweedagse vergadering in Wenen een resolutie aangenomen waarin de Westeree in
dustrielanden worden aangespoord grotere bedragen voor ontwikkelingshulp beschik
baar te stellen.
Naar ln Wenen werd vernomen dollar die ze hadde toegezegd nog
waren de ministers niet tevreden over niet bij elkaar weten te krijgen. Er
de bijdragen van de industrielanden ontbreekt nog 70 miljoen dollar,
aan het Fonds voor Agrarische De OPEC voelt er niets voor
Ontwikkeling van de Verenigde Na- tekort aan te zuiveren, zoals s<
ties. De OPEC heeft de 400 miljoen taris Generaal Kurt Waldheim
dollar die zij had beloofd al in het der Verenigde Naties heeft ge-
fonds gestort, maar de westerse in- vraagd.
dusbrielanden hebbn de 600 miljoen De ministers van financiën va
Doden bij mijnontploffing
SALISBURY (AP) In toe
nemende mate worden er vanuit
Zambia guerrilla-aanvallen onder
nomen in noord-west Rhodesië, al
dus heeft een topmedewerker van
premier Ian Smith gisteren ver
klaard.
Ted Sutton-Pryce, plaatsvervan
gend minister verbonden aan het
bureau van de premier zei: „We
schatten dat er vierhonderd volledig
getrainde terroristen in dat deel van
het land zijn dii'e worden bijgestaan
door zeshonderd gedeeltelijk getrain
de terroristen".
De guerrillastrijders zijn lid van
de door Rliodesië verboden Afrikaan
se Volksunie van Zimbabwe, de par
ty die voorheen geleid werd door
Joshua Nkomo, wiens onderhandelin
gen met Smith eerder dit aar afge
broken werden, aldus Sutton in een
dagbladlntervdew.
Hij voegde daaraan toe dat „het
lijkt alsof president Kaunda (van
Zambia) niet langer dezelfde terug
houdendheid betracht".
Ondanks de nieuwe golf van aan
vallen aan de grens van Zambia en
Rhodesië, blijft de grens met Mo
zambique het meest vijandig, zei Sut
ton-Pryce.
Hij beweerde dat dn Mozambique
Russische, Cubaanse en uit Tanza
nia afkomstige militaire adviseurs
waren en dat de Bhodesische rege
ring zich bewust is dat er eind sep
tember vierduizend volledig getrain
de guerrilleros zouden zijn en nog
eens een paar duizend gedeeltelijk
getrainden.
De oorlog had een nieuwe dimensie
wat hij noemde de niet-geprovoceer
de agressie van geregelde troepen uit
Mozambique.
„De Frelimo (het volksfront voor
de bevrijding van Mozambique)
hieeft bij verschillende gelegenheden
het Rhodesische territorium ge
schonden".
Sutton-Price wees ook op de be
richten dat het Oostafrikaanse land
Somalia een nieuw oefengebied voor
guerrilleros kan worden als gevolg
van de geheime besprekingen die on-
lang'd in de hoofdstad'van Tanzania,
Dar es Salaam, zijn gehouden tus
sen de presidenten van Tanzania,
van Mozambique en Somalië.
Ondertussen werd in Salisbury ont
huld dat acht zwarte Rhodesiërs ge
dood zijn bij het ergste lanidmijn-
inoident sinds de guerrilla-oorlog in
december 1972 begon.
Ze zaten op een truck toen die op
een mijn reed op een smalle land
weg in het gebied van de Ngarwe-
stam, 19 km van de grens met Mo
zambique.
Twee vrouwen, een man en twee
kinderen werden onmiddellijk gedood.
De twee babies date onderweg waren
naar een kliniek, werden door de ont
ploffing ongeveer tien meter het
oerwoud ingesllhgerd en overleden
later ln een ziekenhuis.
„Er is sinds het begin van de oor
log nog niet zo'n ernstig ongeluk
gebeurd", zei een woordvoerder van
d'e regering.
Sinds december 1972 zijn in totaal
413 zwarte burgers in Rhodesië ge
dood door guerrilleros, waarvan 58
door ontploffingen van mijnen. De
guerrilleros' hebben bovendien 37
olielanden waren het er verder over
eens dat er te weinig praktische
vorderingen worden gemaakt in de
niets voor het Noord - Zuid -dialoogde onderhande-
en, zoals seore- lingen over nauwere economische
an samenwerking tussen de geïndustria
liseerde wereld en de derde wereld.
(Ondanks hun hoge inkomsten uit
de de export van olie beschouwen de
leden van de OPEC zich als ontwik
kelingslanden).
De ministers hebben zich vrijdag
in Wenen beraden over de bestem
ming van de 400 miljoen dollar die
de leden van de organisatie in het
speciale OPEC-fonds voor economi
sche hulpverlening hebben gestort.
Over de verdeling van het geld zijn
geen bijzonderheden bekendgemaakt.
Al eerder was in principe besloten
dat het bedrag vrijwel geheel naar
de 45 landen zou gaan die volgens
opgave van de Verenigde Naties tot
de armste ter wereld moeten worden
gerekend.
JOHANNESBURG (UPI/AFP)
De rellen van de afgelopen weken
in Soweto en andere zwarte
woongebieden in Zuid-Afrika zijn
niet alleen een opstan'd tegen het
blanke miderheidsregime en het
onderwijsstelsel, dat, volgens een
Studentenleider in Soweto, be
doeld is om de Afrikanen op te
leiden tot bedienen voor de blan
ken. Het is ook een opstand van
de jonge generatie zwarte Zuid-
afrikanen, die in hoog tempo ra
dicaliseert, tegen de oudere gene
raties die teveel hebben berust in
het apartheidssysteem.
De kinderen verwijten dun ouders
dat ze zich hebben neergelegd bij
de apartheid. Een man van mid
delbare leeftijd in Soweto vertelt:
"Het is hartverscheurend om te
zien hoe mijn zoon van de ene
dag op de andere veranderd is.
Hij vertrouwt me niet meer. Hy
jouwt me uit omdat myn moeder
en ik hard werken om hem, en
zijn broer en zus, naar school te
kunnen sturen."
De acties van de betogende stu
denten en scholieren waren er
vooral op gericht de mensen in
Soweto ervan te weerhouden naar
hun werk te gaan. Een massaal
thuisblijven zou het leven in het
blanke Johannesburg, dat afhan
kelijk is van de arbeidskrachten
van Soweto en andere zwarte
woongebieden, volledig kunnen
verlammen. De betogers bekogel
den de bussen met stenen en
dreigden de ferensen. "Morgen
gaat er niemand werken, zegt niet
dat je niet gewaarschuwd bent",
riepen ze.
Een van de voormannen van de
studentenbeweging in S'owet'o
Tsietsi Mahlnini, uitte zijn teleur
stelling over het wegblijven van
veel ouderen bij de protestmars
van woensdag. Een menigte van
20.000 mensen prbeerde toen een
mars naar Johannesburg te hou
den om daar de vrijlating van
gearresteerde studentenleiders te
eisen.
Collaboratie
Verscheidene leidende Afrikanen
Sn Soweto, die de gebeurtenissen
van dit weekend vrezen, hebben
de autoriteiten verzocht om op
heffing van het vergaderverbod.
Ze willen een bijeenkomst beleg
gen om uit te leggen dat "geweld
tot niets leidt". Maar deze men
sen, van wie er verscheidene door
de blanke autoriteiten zijn be
noemd in bestuurlijke functies,
zullen waarschijnlijk toch geen
gehoor vinden bij de jonge gene
ratie van Soweto. In de ogen van
de radicale jongeren hebben zij
zich schuldig gemaakt aan colla
boratie met de blanke regering.
Zelfs Afrikaanse leiders die zich
niet gecompromitteerd hebben,
zoals Winnie Mandela, de vrouw
van de leider Nelson Mandela die
op robben-eiland levenslang uitzit
en dominee Manas Buthelezi, die
zelf met huisarrest en spreekver
boden te maken heeft gehad, pra
ten kennelijk tegen dovemans
oren. Zij maken deel uit van de
onlangs gevormde ouder-vereni
ging van Soweto, die heeft ge
probeerd de grieven van de
studenten voor te leggen aan de
autoriteiten.
Ook voor de regering is het dui
delijk dat de oudervereniging haar
greep op het gebeuren heeft ver
loren. "Als zij de leiders waren,
zouden ze een eind aan de rellen
hebben gemaakt", zei minister
van politie Jimmy Kruger.
Het huis van Winnie Mandela in
Soweto is het doelwit geweest van
een aanslag met een benzinebom,
die door de buren werd gedoofd.
V eYbiititerin^
Sinds in Juni de eerste rellen in
Soweto en andere plaatsen uit
braken, die in totaal minstens
180 mensenlevens kostten, heb
ben de kinderen het traditionele
respect voor hun ouders verloren,
zeggen veel zwarte ouders. "Je
moet je schamen dat je gaat wer
ken voor rijke blanken" zei een
16-Jarig meisje tegen haar vader
die In Johannesburg als kelner
in een restaurant werkt.
De nieuwe golf 'zwart bewustzijn'
komt overigens niet als een vol
komen verrassing. Een lid van
de bantoeraad van Soweto zed in
een interview met de Daily Star:
"Ik wist wel dat het de Jonge
generatie zou zijn, bij wie de ver
bittering en de frustraties veel
hoger zit dan bij ons, die het ini
tiatief zou nemen."
gut
Schoolkinderen demonstreerden gisteren in Soweto en staken auto's in brand.
gekregen, zei Sutton-Pryce, door blanke burgers gedood.
Lekken zouden voedselketen kunnen beïnvloeden
NEW YORK Met een soort
miniatuur onderzeeër, een driemans
diepzeeduikbootje, gaat Amerika
proberen om van drie kilometer
diepte in de Atlantische Oceaan
enkele van de tientallen Jaren
geleden weggegooide vaten met
atoomafval weer naar boven te
halen. Er zijn aanwijzingen dat er
vaten beginnen te lekken.
Uit de kleine haven Lewis in de
Oostamerlkaanse staat Delaware is
vorige week een onde'rzoekvaartuig
van de Amerikaanse overheid
vertrokken om naar de vaten te gaan
vissen. Ze zijn in het begin van het
atoomtijdperk op diepe plekken in
de Atlantische Oceaan gegooid. Voor
lopig onderzoek wijst erop dat er
radioactief materiaal uit de vaten
lekt. Daarom hopen de Amerikanen
er enkele van te kunnen opvissen
(wat volgens deskundigen buitenge-
woo moeilijk zal zijn) om ze te
onderzoeken in het rijkslaboratorium
in Brookliaven op Long Island, ten
oosten van New York. Het ia voor
het eerst dat er geprobeerd wordt
om iets terug te halen uit het
"atoomgraf". Als het lukt, is
het resultaat ongetwijfeld van grote
betekenis voor landen als Enge-
uit bezorgdheid over mogelijke mi
lieu-invloeden, maar eenvoudig om
dat er een goedkopere manier was.
Amerika heeft in zijn tijd 85.000
stalen vaten van 200 en 300 liter
atoomaf val in blokken 'beton gegoten
en in de Atlantische en de Grote
Oceaan gedumpt. De eerste poging
om er weer wat van op te vissen,
wordt gedaan op een plaats die ruim
200 kilometer uit de Amerikaanse
kust ligt.
Deskundigen van het laborato
rium in Brookhavén, die het project
uitvoeren in opdracht van het Ame
rikaanse rijksbureau voor milieube
scherming, vertellen met nadruk dat
er slechte zeer kleine sporen van ra
dioactieve elementen aangetroffen
zijn in de bodemafzettingen in het
betrokken gebied. Er moet in aan
merking genomen worden dat het
atoomafval in de 85.000 vaten geen
hoog niveau van radio-activiteiti be
zat dingen zoals handschoenen,
doeken en dergelijke die gebruikt
zijn door mensen in de atoomdndus-
trie en die niet veilig ontsmet kon
den worden. Niettemin is de vrees
gerezen dat kleine lekken die reeds
optreden na op z'n hoogst dertig
Jarig verblijf op de zeebodem, op
den duur toch van invloed kunnen
zijn op de „voedselketen", de kring
loop die stoffen door de natuur ma
ken via zeewater, vis, dier, mens
Het zal grote handigheid van de
drie mannen vereisen om een van
de vaten te pakken te krijgen met
de grijpwerktuigen waarmee hun
kleine onderzeeër uitgerust is. Zij
zullen op de zeebodem ook stromin
gen en bezinkingen meten, niet al
leen om de mate van radioactieve
lekkage te bepalen, maar ook om te
zien of de plek geschikt ds om er nog
meer materiaal neer te gooien als
dez „afvalverwerking*' eventueel toch
hervat wordt. En als de Amerikaan
se conclusie luidt dat het radioactieve
lek tamelijk onschuldig is, dan kan
dat natuurlijk andere atoommogend-
heden aanmoedigen tot verdere dum
ping van radioactief afval in de zee-
De Verenigde Staten zijn ermee op
gehouden omdat er met; het voort
schrijden van de atoomwetensohap-
pe<n goedkopere manieren gevonden
zijn om het afval tot kleinere om
vang terug te brengen en het in afge
legen streken van het land op te ber
gen.
Waar het ook opgeborgen werd,
altijd is dat aanleiding geweest tot
protesten en strijd, want niemand
wil het spul in zijn buurt hebben,
vooral niet omdat er zich in de loop
van de Jaren verschillende lekkages
van militaire opslagtanks hebben
voorgedaan. Nu onderzoekt de Ame
rikaanse regering mogelijke „begraaf
plaatsen" in zout- en granietlagen
diep onder de grond. Over wegschie
ten de ruimte in wordt wel gepraat,
maar er bestaan geen lanceerraket-
ten met absolute bedrijfszekerheid.
Er is ook weer heel wat te doen
over de (volgens sommigen gebrek
kige) veiligheidsmaatregelen van de
overheid bij het beheer van het
sterk verrijkte plutonium en ura
nium dat voor kernwapens wordt
gebruikt. De 'boekhouding van de 34
fabrieken die uranium en plutonium
verwerken vertoont ernstige hiaten.
Volgens een rapport van een Con
gres-commissie zijn er duizenden ki
lo's kernmateriaal zoek. Verdwenen
of gestolen, dat is onbekend. Een
zegsman van de regeringsdienst voor
onderzoek en ontwikkeling op ener
giegebied wist voorlopig nog geen be
ter antwoord dan de suggestie dat
het rapport mischien wel onnauw
keurig is.
togCG Eggink.
