Niet morrelen aan bemanning
Hm JP
Kerksluiting een zaak
van bakens verzetten
KERKDIENSTEN
Wonder
m p
WÊhË Uk jgL.
EHT» ifgrtsp ywHBÉ
AK HEB
mm f k
TOCH
LIEVER
MANNEN
DAN
STENEN
LEIDEN - "Zoals er moed voor nodig geweest is
om ze te bouwen, zo is er ook moed voor nodig om
ze weg te doen als de situatie dat vereist".
KoningskerkPieterskerk en Oosterkerk. Ze omspannen eeuwen plaatselijke kerkgeschiedenis en verliezen
binnen één generatie hun bestemming. ,Je moet ze niet willen houden omdat ze er nu eenmaal staan", zegt
voorzitter-kerkvoogd Jongejan heel nuchter.
Dat is het kalme commen
taar van voorzitter
kerkvoogd C. Jongejan op
de vraag of de overdracht
van de Pieterskerk aan
een stichting, de afbraak
van de Oosterkerk en de
sluiting van de - nog vrij
nieuwe - Koningskerk de
Leidse hervormde ge
meente mentaal niet ern
stig hebben verzwakt.
Jongejan is een kerkvoogd die be-
reid is het historische patroon los te
laten als daarmee belangrijker za
ken worden gediend. En voor hem
en zijn mede-kerkvoogden is een
onverminderde pastorale bearbei
ding van de kerkelijke gemeente
een stuk gewichtiger dan een vol
ledige instandhouding van haar
materiële bezit. Een kerk moet
meegroeien en de ontwikkelingen -
bijvoorbeeld ten aanzien van stad
suitbreiding - goed volgen, maar zij
moet ook de bakens durven verzet
ten. Wie wil in deze tijd nog bewe
ren, dat er geen verlopend getij is?
Jongejan zegt "In beweging moet
die kerk blijven. Niet blijven zitten
op watje hebt. Je heroriënteren als
dat nodig is. Het wordt pas goed
kritiek als je aan de bemanning van
het pastoraat gaat morrelen".
Dat laatste is in hervormd Leiden
de afgelopen jaren nu juist niet ge
beurd. In tegenstelling tot andere
gemeenten waar soms een paar
predikantsplaatsen tegelijk wer
den opgeheven. Als de heer Jonge
jan dat pluspunt voegt bij het feit
dat er na het afstoten van drie ker
ken nog plenty ruimte overblijft en
dat het "levende geld" dat via de
jaarlijkse vrijwillige bijdrage en de
wekelijkse collecten bij de her
vormde gemeente binnenkomt nog
steeds een opgaande lijn vertoont,
dan kan hij in geen enkel opzicht
het pessimisme delen van mensen
die in de "uitverkoop" van kerken
alleen maar het begin van het einde
willen zien.
In de antwoorden die voorzitter-
kerkvoogd Jongejan mij deze week
op een aantal vragen gaf, waren
steeds twee elementen opvallend
aanwezig: realisme en vertrouwen.
"Je moet doen wat je samen nodig
vindt, maar kerkvoogd-zijn is ook
nog een zaak van geloof. Aange
name verrassingen zijn er ook".
Illusie
Sommigen menen, dat als de her
vormde gemeente een wat minder
ambitieus kerkbouwprogramma -
Maranathakerk, Koningskerk,
Vredeskerk - had uitgevoerd, het
met de kerken in de binnenstad
wel anders gelopen was.
Jongejan: "We praten dan wel over
een tijd waarin de mensen minder
mobiel waren dan nu. Ik kan wel
meevoelen met de gedachte van
toen om de kerk bij de mensen te
brengen. Hadden We toen maar
geweten dat men zich later zo ge
makkelijk van de ene naar de an
dere wijk zou verplaatsen. Mis
schien hadden we dan de centrale
kerken wel in stand kunnen hou
den. Maar vergeet één ding niet het
echte wijkwefk had je toch moeten
decentraliseren. Het is eenvoudig
een illusie dat je als kerk in een
nieuwe stadswijk niets hoeft te
doen. Maar er is in Zuid-West ook
geen hervormde en in de Mors geen
gereformeerde kerk gebouwd".
Zijn drie kerksluitingen vol
doende om financieel weer gezond
te worden?
Jongejan: "Ik zou niet willen bewe
ren, dat de hervormde gemeente fi
nancieel niet gezond is. Het vraagt
wel veel overleg en een aanhou
dend beroep op de leden om de za
ken steeds weer rond te krijgen.
Maar dat beroep is nog nooit tever
geefs geweest.
(Handelingen 14:8-20). Paulus
en Barnabas bevinden zich
ergens in Klein-Azië en het
verhaal vertelt dat Paulus daar
een wonder verricht door ie
mand die vanaf zijn jeugd aan
zijn benen verlamd was te ge
nezen. Als dat wonder is ge
beurd denken de mensen in
die streek dat de goden, in
mensengedaante, op aarde
zijn verschenen, en zij noemen
Bamabas Zeus (de oppergod)
en Paulus Hermes (de bood
schapper van Zeus). Zij willen
de goden offers brengen, doch
Paulus weet hen hiervan te
weerhouden door te zeggen
dat ook zij maar zwakke men
sen zijn, en door hen op te roe
pen zich te bekeren tot de le
vende God van wie zij al enige
kennis kunnen hebben, want
zegt Paulus: "God heeft zich
niet onbetuigd gelaten door u
'Natuurlijk doet het sluiten
van een kerk verrekte
zeer, maar het wordt wel
minder moeilijk als je
voor de keus staat: óf een
kerk óf predikanten weg.
Ik geef de voorkeur aan
mannen boven stenen. Je
moet een kerk niet in bezit
willen houden omdat ze er
nu eenmaal staat".
Aan de predikantsplaatsen is niet
getornd. In de wijkgemeente
Vredeskerk-Staalwijk kon ds.
Steenstra erbij komen. Voor de Me-
renwijk hebben we een predikant
splaats gesticht. En naar de wijk
gemeente Koningskerk komt nu
ds. Meyers. Een veelheid van facto
ren heeft tot deze gunstige ontwik
keling bijgedragen. Zoals de sa
menwerking met de gereformeer
den in Zuid-West en in de Mors, de
verkoop van de Oosterkerk, de in
spanningen van de kerkvoogdij om
uit de exploitatie van "Rhijnhof'
geldmiddelen ter beschikking te
krijgen, de stijging van collecten en
vrijwillige bijdrage, de vermin
derde bezetting van het kerkelijke
bureau en het pro-deo-werk van
tientallen vrijwilligers. Het
schoonhouden van de Vredeskerk
bijvoorbeeld door een groep ge
meenteleden bespaart jaarlijks
tien- tot twaalfduizend gulden. We
verwachten als kerkvoogdij, dat in
iedere wijkgemeente zulke initia
tieven op gang komen.
Of de sanering die we tot nu toe
hebben toegepast, voldoende is? Ik
waag me liever niet aan voorspel
lingen. Een kerkvoogd is niet alleen
een rekenmeester. Er is ook nog
zoiets als geloof. En dat kan ook in
dergelijke zaken nooit te veel ver
wachten".
Overcapaciteit
Maar de bouw van de Konings
kerk is toch wel een beleidsfout
geweest.
Jongejan (lang nadenkend): "Het
staat wel vast, gezien de afstand
tussen Koningskerk en Marekerk,
dat het verantwoord is, de Ko
ningskerk te sluiten. Het antwoord
wel te doen, door u van de he
mel regen en vruchtbare tij
den te geven en aan uw hart
overvloed van spijs en vro
lijkheid te schenken".
Het lijkt waarschijnlijk dat
Lucas, de verteller van dit
verhaal, wel weet heeft gehad
van een ander verhaal dat in
die tijd in Klein-Azië werd
verteld: Zeus en Hermes be
sluiten om in mensenge
daante naar de aarde af te da
len, zich voor te doen als arme
trekkers die op zoek zijn naar
onderdak om op die manier de
gastvrijheid van de mensen op
de proef te stellen. Zij kloppen
aan honderden deuren aan,
maar worden overal afgewe
zen. Eindelijk vinden zij gast
vrijheid bij een arm echtpaar
op leeftijd. Voor straf wordt de
hele streek verdelgd maar het
echtpaar blijft gespaard: hun
op de vraag, of deze kerk overbodig
is, laat ik graag aan anderen over.
Maar^haar afstoting verschaft ons
wel dAmiddelen om-4rrTt?T'v«r£ier
van het\stadscentrtim gelegen Me-
renwijk iets npér te zetten. Dat ge
beurt dan\n-dombinatie met de ge
reformeerde en de rooms-
katholieke kerk. Omdat het de be
doeling is, zo efficiënt mogelijk te
bouwen, wordt dat een centrum
met één kerkzaal. Twee kerkzalen
zouden de financiële attractie van
het samen bouwen goeddeels weg
nemen. Wil men gescheiden dien
sten - voor protestanten en voor
rooms-katholieken -, dan zal men
het dus in de tijden moeten vin
den".
Het geheel van de hervormde ge
meente en de gereformeerde kerk
overziende, kom je al gauw tot de
conclusie, dat er ook na de recente
kerksluitingen nog sprake is van
een overcapaciteit.
Jongejan: "Het valt niet te ontken
nen, dat we samen nog met een vrij
behoorlijke overcapaciteit zitten.
Maar over de gereformeerde situa
tie kan ik me niet uitlaten. Wel vind
ik, dat beide kerken voortdurend
attent zullen moeten zijn op moge
lijkheden tot beperking van de ex
ploitatiekosten. Wij als hervorm
den zijn op dat punt zachtjesaan
uitgepraat. Met de commissie van
beheer van de gereformeerde kerk
hebben we heel goede contacten".
Afbraak
Als de kerk moet bezuinigen, waar
moet ze dan beginnen?
Jongejan: "Op het materiële vlak.
Met een minimum aan gebouwen
en een maximum aan inspanning
hut verandert in een tempel
waarvan zij priesters worden,
en ze sterven tegelijkertijd
doordat de man in een eik en
de vrouw in een linde veran
dert.
Die twee verhalen lijken op
elkaar en ze verschillen van
elkaar. In het verhaal over het
gastvrije echtpaar doen eerst
de mensen iets en worden
daarna door de goden be
loond daar reageren de goden
op wat de mensen hebben ge
daan, en daar staat het indivi
duele leven centraal.
In het verhaal uit Handelingen
worden de mensen opgeroe-
van de gemeente zelf - en dat op
ieder punt - kan je een heel eind
komen. En pas als al die mogelijk
heden zijn uitgeput of niet uitvoer-
-ba^r blijken te zijn, kan de beman
ning van het pastoraat een punt van
overweging worden. Maar als je zó
ver bent, begint de afbraak pas
goed. Zolang ik lid ben van de
kerkvoogdij, zal ik deze gedachte
vurig blijven bepleiten. En de an
dere leden denken er niet anders
Als de Merenwijk een predikant
heeft, kan Leiden tegenover verge
lijkbare gemeenten de toets van de
kritiek zeker doorstaan. Er werken
hier ook nog, zij het buiten bezwaar
van de plaatselijke kerkvoogdij,
twee studenten- en een academie-
predikant".
Naarmate je meer bezit afstoot,
worden de inkomsten uit die bron
minder. Zulke meevallers komen
maar één keer voor. En wat dan?
Jongejan: "De opbrengst van de
vrijwillige bijdrage en de collecten
is inderdaad niet voldoende om de
kosten van de predikantsplaatsen
te dekken. Een voortdurende stij
ging van die opbrengsten zal nodig
zijn willen we de inflatie bijhouden
en de achterstand inhalen. Ik ben
wel niet pessimistisch, maar ik kan
ook niet zeggen dat ik helemaal
zonder zorg ben als ik naar de toe
komst kijk.
Het aantal bijdragenden (nu 5500) is
de laatste jaren op peil gebleven,
maar hoe die groep zich op de lange
duur gaat ontwikkelen, weet ik
niet. Welke invloed heeft de ver
grijzing van het ledenbestand op
het geheel en in welk tempo gaat
die door? Zal de aanwas van jonge
mensen zo groot zijn, dat het draag-
pen om te reageren op wat
God heeft gedaan, en daar gaat
het meer om de hele mensheid
(aan wie God regen en vrucht
bare tijden geeft) dan om en
kelingen. (Voor theologische
'insiders': deze tegenstelling
heeft niets te maken met het
verschil dat tegenwoordig in
Nederland tussen 'grieks' en
'joods' denken wordt ge
maakt: iedere jood en iedere
griek die nadacht zou met de
door Paulus bij die gelegen
heid gesproken woorden heb
ben ingestemd).
Doordenkend over de woor
den van Paulus kunnen we
misschien zeggen: De regen
uit de hemel en de vruchtbare
tijden zijn een voorbeeld van
het grote wonder van de na
tuur, de schepping, die naar de
levende God verwijst; de le
vende God staat achter het
vlak van de gemeente intact blijft?
Dan kom ik nog even terug op het
pastoraat. Je kunt het één niet los-
zien van het andere. Waar dat func
tioneert, zullen in de regel ook de
materiële middelen gevonden
worden om de gemeente in stand te
houden. En dan komt het niet al
leen aan op de beroepsmensen - de
dominees -, maar ook op de teams
van ambtsdragers en medewerkers
die om hen heenstaan".
Wat de kerkvoogdij zelf betreft,
noemt de heer Jongejan graag de
medewerking van de permanente
commissie "Geldwerving", die be
staat uit twee leden van de centrale
kerkvoogdij en van iedere wijkge
meente twee kerkvoogden.
Twee gulden
Is dat financiële draagvlak overal
even sterk?
Jongejan: "Eén van de meest frap
pante dingen van de vrijwillige bij
drage is, dat als ieder die nü minder
dan f 2,- per week betaalt wél f 2,-
zou betalen, en als ieder die nü
meer of veel meer dan f 2,- per week
betaalt hetzelfde zou blijven geven,
de hervormde gemeente, wat het
pastoraat betreft, uit de zorgen zou
zijn. Kort gezegd: als ieder die nu
minder bijdraagt f 100 per jaar zou
gaan betalen. Nü is 3/4 deel van de
betalenden goed voor 1/4 van de in
komsten. Een kwart moet dus 3/4
van het totaal der vrijwillige bijdra
gen opbrengen.
Je kunt niet zeggen, dat dit zo'n
heel sterke basis is. Al zijn we er
bijzonder gelukkig mee, dat een
grote groep bereid is de aanwijzin
gen voor het vaststellen van de
jaarbijdrage royaal te honorèren.
Maar verrassingen buiten deze
groep zijn er ook. Er komen jonge
gezinnen terug, die de eerste moei
lijke jaren - van bijvoorbeeld het
eigen huis - voorbij zijn en nu weer
gaan meedoen".
Hoe staat het met de Hooglandse
kerk?
Jongejan: "Die is over 31/* jaar he
lemaal klaar. Inclusief het orgel,
waarvan de restauratie in Leer
(Duitsland) nu is begonnen. De res
tauratie van de aangrenzende be
bouwing, tussen de Hooglandse
Kerkgracht en de Nieuwstraat, is
bijna voltooid. Daar komen het
kerkelijke bureau en de kosterij.
Ook de diaconie gaat van dit ge
bouw gebruik maken. Over de in
richting van de kerk hebben de
studentenekklesia, die de kerk
blijft gebruiken, en de wijkge
meente Pniël overeenstemming
bereikt".
Uw beslissingen van nu werken
door tot in de toekomst. In welk
perspectief neemt u ze eigenlijk?
Jongejan: "Ik ben ervan overtuigd,
dat de kerk blijft bestaan. In welke
vorm kan ik niet zeggen. Maar er
zullen toch altijd plaatsen moeten
zijn waar het evangelie verkondigd
wordt. Gezien onze hang naar com
fort zouden dat wel paleizen moe
ten zijn. Maar dat kan niet. Het
hoeft ook niet. We mogen al blij zijn
met een aantal eenvoudige gods
huizen. Als het Woord maar ver
kondigd wordt. Desnoods in een
tent. Of zelfs in de openlucht. Ook
daar kan het evangelie van genade
in volle omvang klinken en zal het
harten vinden die er ontvankelijk
voor zijn". s j DE GROOT
wonder waardoor het leven op
deze wereld mogelijk wordt.
Dat is het wonder waarover
wij ons ons leven lang mogen
blijven verwonderen. Dat
wonder gaat alle kleine won
deren waardoor het ons ineens
weer voor de wind kan gaan
verre te boven.
De moeilijkheid van de kleine
wonderen in ons leven is dat
ze vaak voor meer dan één uit
leg vatbaar zijn en gauw weer
vergeten worden. Maar het
grote wonder is dat God ons
ons leven schenkt, en ons de
mogelijkheid heeft gegeven
iets van dat leven te maken.
Dat geschenk van God is geen
beloning, maar dat hebben we
al van God gekregen voordat
wij naar God vroegen.
E P. MEIJERING,
remonstrants predikant
LEIDEN - Herv. Gemeente: Hoogl. kerk
10 ds Sol Hoogeveen, 11.45 oec. stud,
dienst: Marek. 10 ds De Jong, 5 ds La-
gerwey Den Haag: Maranathakerk 10 ds
v. Achterberg; Koningskerk 10 hr. Hui
gen; Bethl. kerk 10 ds Knipscheer Epe,
Bevr. kerk 9 ds Boogert, Vredesk. 10
mevr. De Mey, Waalse k. geen dienst,
Acad. Z. 10 ds Brederveld, Diac.huis
10.30 ds Hemmes,.Merenwijk 10 dienst.
Geref. Kerk Zuiderkerk 10 ds Sytsma,
Petrak. 10 dr. Vlijm, 7 ds v. d. Ree Alp
hen, O. Vest 10 ds v. d. Ree, 5 dr Vlijm,
Mar.kerk 10 ds v. Achterberg. 5 ds Post,
Bevr.kerk 9 ds Boogert, 5 ds Sijtsma,
Groenh. 10 ds Post, De Mirt 10 hr Krom
hout, Mierennest 10 hr. Spijker, Meren
wijk 10 pastor Van Well, Petrakerk 10.30
dienst voor doven, hr. Van Dalen. Dole
rende Noodgemeente Groot Leiden
(Herengr. 70): 8.30 en 7 dr. Zeegers. Ge
ref. Kerk Vryg. 10 en 5 leesdienst. Chr.
Geref. Kerk 10 en 5 ds Biesma Lisse. Ge
ref. Gem. 10 en 4.30 ds Boogaard. Geref.
Gem. in Ned. 11.30 en 5.30. Evang. Luth.
Gem.: 10.15 ds De Wit, Leiden.
Remonstr.-Doopsgez. Gem.: 10.15 dr.
Meijering. Baptistengem. 10 ds v. Mame
ren. Evang. Christengem. (Middelstegr.
3): 10 hr. Faber. Zendingswerk Midder-
nachtsroep (Zoeterw.singel 21): 6 nam.,
Leger des Heils: 10 en 7.30 u. Evangelie
centrum Zijlsingel 2: 10 zr. Hilberink,
dinsd. 8 hr. Leeflang. Pinkstergem. (O.
Rijn 3): 3 hr. Eikerbout. Nieuw-Apost.
Kerk (H. Rijnd. 25): 9.30 en 4 woensd. 8.
Christian Science (Steenschuur 6): 10.30.
Kerk van J. Chr. v. d. Heiligen d. Laatste
Dagen (Steenschuur 6): 10.15. Oud-Kath.
Kerk: geen dienst. Vrij Kath. Kerk: 10.30
h. mis. Rk kerken: Haagweg zat. 7, zond.
9, 10.45, 12 en 6.30, Steenschuur zat. 7,
zond. 10, 11.30, 6 en 7, Lammenschans-
weg zat. 7, zond. 9, 10.30, 12 en 6. Haar
lemmerstraat zat. 7, zond. 9.30, 10.45, 12
en 6.30. Rijndijk 281 zat. 7, zond. 9.30 en
11.30, Boshuizerlaan zat. 7, zond. 9.30,11
en 12.15, Herensingel zat. 7, zond. 8.30,
9.30 en 11.
AARLANDERVEEN - Herv. Gem.: 10
dr Kamma O.geest. Geref Kerk 9 en 2.30
hr. Tenyenhuis. Chr. Geref. Kerk: 9.30
dienst, 7 kand. Klomp. Rk Kerk: zat. 7,
zond. 7.30 en 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv.
Gem.: Adventskerk 9.30 ds Bogers, 6.30
kand. Tenyenhuis, Kruiskerk 9.30 ds v.
Hoegee. Opst. kerk 9.30 ds Lefeber, 6.30
ds Bogers, G. Herderkerk 9.30 ds De Rui
ter, De Bron 9.30 dr v Santen, Drie-
hoorne 7 ds De Ruiter, Oudsh.weg 10 ds
Cadee, Sionsk. 9.30 ds Verploeg, 6.30
kand. De Leede. Geref Kerk Mar. kerk
9.30 drs. Boonstra Wassenaar, Salv.kerk
10.30 kand. Tenyenhuis, 6.30 drs Boón-
stra, G. H.kerk'9.30 ds De Ruiter, 6.30 ds
Hanemaayer, De Bron 9.30 dr v. Santen,
6.30 ds Lefeber. Geref. Kerk Vrijg.: 9.30
en 6.30. Geref. Kerk Vrijg. Buiten Ver
band 9.30 hr Mollema, 4.30 hr v. d. Hout.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30. Oud Geref.
Gemeente 9.30 en 4, 20 juli 7.15 ds v. d.
Meer. Baptistengem. 109 ev. Bouhof,
6.30 ds Postma. Leger des Heils 10 en
7.30 samenkomst. Volle-
Evangeliegemeente (geb. Kinder
vreugd): 10 hr v Leeuwen. Moluks
Evang. Kerk 11 ds sitanala. Moluks Prot.
Kerk 4 ds Molle. Remonstr. Kring 10 ds
Hooykaas. Rk kerken: Bonifacius zat. 7,
zond. 8.30, lOen 11.30. Piuszat.7,zond.9,
10.30 en 11.45, De Bron zat. 6.30, zond. 9
en 11.
BENTHUIZEN - Herv. Gemeente: 9.30
en 6 ds Den Dikken. Geref. Gemeente:
9.30 leesdienst, 2.30 ds Honkoop R.dam,
dond. 22-7.30 ds Blok Dirksland.
BODEGRAVEN - Herv. Gem.: Dorps
kerk 9.30 kand. Geluk, 6.30 kand. Boer,
Salv. kerk 9.30 ds Van Embden, 6.30
kand. Geluk, Bethl.kerk 9.30 ds v. Ma-
lenstein Veenendaal, 6.30 ds v. Embden.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds 't Hart.
BOSKOOP - Herv. Gem.: 9.30 en 6.30.
Geref. Kerk 9.30 ds Omta, De Stek 9.30
ds Dijkstra, in herv. kerk 6.30 ds Breder
veld Leiden. Chr. Geref. Kerk 9.30
dienst, 6.30 ds Moerdijk A.dam. Geref.
Gemeente 9.30 en 6 dienst. Opwek
kingsgemeente (geb. Concordia): 9.30
dienst. Vergadering van Gelovigen
(Nieuwstr.) 9.30 en 5. Rk kerk: zat. 7,
zond. 8.45, 10 en 11.30, Ontmoeting zat.
5.30, zond. 10.30.
HAZERSWOUDE - Herv. Gem.: 9.30 ds
Stehouwer Alphen, 6.30 kand. v. Harten
Alphen. Geref. Kerk 9.30 ds Bouma
Noordwijk, 5 hr Tenyenhuis Alphen. Rk
kerken: Michael zat. 7, zond. 9, Bernar-
dus zat. 7, zond. 10.30, Ridderhof zond.
10.30 Hazdorp zat. 7zond. 8,10 en 11.30.
HILLEGOM - Herv. Gem. 10. Geref.
Kerk 10 ds Hartkamp, 7 ds Carstens De
Kaag, gemeensch. dienst Chr. Geref.
Kerk: 10 en 7 ds v. d. Kamp. Rk kerk:
Martinus zat. 7, zond. 8.30,10, 11.30.
HOOGMADE - Herv. Gemeente 10 dr. v.
Vliet avondmaal. Rk kerk: zat. 7, zond. 8
en 10.30.
DE KAAG - Herv. Gemeente: 9.30 ds
Carstens. Rk kerk: zat. 7, zond. 8,10en 7.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem. Dorpshuis 9.30 en 6 ds Teygeler,
avondmaal, Ontm.kerk 10 en 6.30 ds
Baas avondmaal, school Narcisstr. 10.
Geref. Kerk 9 ds Vrolijk, 6.30 ds Dijkstra
Boskoop. Rk kerk zat. 7, zond. 9.30 en
11.15.
KATWIJK AAN ZEE - Herv. Gem. N.
Kerk ds Treure, 6 ds Boer, O. Kerk 8.30
ds Koelman, 10 ds Kool, 6 ds Catsburg,
Ichthus 10 ds v. Roon, 5 ds Treure,
Pnièlk. 9.30 ds Catsburg, 6 ds Reyenga te
Leiderdorp, Gr. v. Pr. school 10 ds
Koelman, Hoekst. 10 ds Koch, Duitse
dienst Overduin 2 ds. Baas. Geref Kerk
Vredesk. 9.30 ds De Vries, 5 ds Vrolijk,
Triumfatork. 9.30 ds Snoey, 5 ds De
Vries. G. -ef. Kerk Vrijg.: 10.15 en 3.30.
Geref. Ken. Vrijg. Buiten Verband, 8.45
en 7 ds v. d. Lingen. Chr. Geref. Kerk 10
en 5 ds De Jong Driebergen. Geref. Ge
meente 10 en 5 dienst, woensd. 7.30 stud.
Vogelaar. Volle Evangeliegemeente
(Voorstr. 100): 9.45. Soefie-beweging: 4
nam. dienst.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
Gem. drs Kattenberg V.schoten, 7 hr
Stroo (in ger. kerk). Geref. Kerk 10 ds
Baayen Rijnsburg, 7 hr. Stroo.
LEIDERDORP - Herv. Gemeente én
Geref. Kerk: Dorpskerk 10 prof. Rasker,
Hoofdstr. 10.45 ds Swierts Koudekerk,
Scheppingskerk 9 mevr. Sysling. Bap
tistengemeente: 5 hr. Lourens. Rk kerk
zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
LEIMUIDEN - Herv. Gemeente 9.30 ds
Kramer Aalsmeer. Geref Kerk 9.30 en 7
ds Klapwijk Eindhoven, Rk kerk zat. 7
zond. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE - Herv. Gem.: gr. kerk 9 en 7 ds
Oostinga. Pauluskerk 10.30 ds Oostinga.
Geref. Kerk 10 en 7 kand. Zwaan. Geref.
Kerk Vryg.: 10 en 5 ds Simpelaar. Geref.
Kerk Vrijg. Buiten Verband: 9 ds Waag-
meester, 5 dienst. Chr. Geref. Kerk: 7 ds
Biesma, geen opgave voor morgen
dienst. Geref. Gemeente: 10 dienst, 4
kand. v. d. Net Moerkapelle. Oud-Geref.
Gemeente 9.30 en 3 dinsdag 7.30 ds v. d.
Poel. Aktie Kruistochten: ma. 8 ds Gra
vendeel. Rk kerken: Agatha zat. 7, zond.
8.30,10 en 11.30, Poelhuis zat. 7, zond. 9
en 11.30, Maria zat. 7, zond. 8.30, 10 en
5.30 Engelbewaarders zat. 7, zond. 7.30,
9.30 11 en 5.45.
NIEUWKOOP-Herv. Gemeente: 9.30 hr
Goedhart, 6.30 ds v. d. Broeck Bodegra
ven. Geref. Kerk 9.30 ds Beukenkamp
A.dam, 7 ds Damsma Rijnsburg. Chr.
Geref. Kerk 9.30 en 6.30. Rk kerk: zat. 7,
zond. 7.30, 9, 10.45 en 7.
NIEUWVEEN - Herv. Gemeente: 9 30
en 6.30 ds Kaai. Geref. Kerk 9.30 en 7 ds
Veenendaal Sneek. Rk kerk: zat. 7, zond.
9 en 11.
NOORDEN - Herv. Gemeente: 9.30 hr
Henzen Leiderdorp, 7 ds De Vree Lei-
muiden. Geref. Kerk: 10 en 7 ds Booy
Linschoten. Rk kerk: zat. 7.30, zond.
7.30, 9 en 10.30.
NOORDWIJK - Herv. Gemeente: Zee -
kerk Hoofdstr. 10 ds Keuning, De Rank
10 en 3.30 ds v. Estrik Dordt, 5.30 ds
Keuning. S. Mio 9 dr. Jansen, Binnen 10
en 7 dr Jansen. Geref. Kerk - Zee 10
kand. v. Loo, 7 ds Warning Binnen 9.30
ds Warnink, 7 ds Baayen Rijnsburg, v. d.
Bergh-st. 11 ds Warnink. Rk kerk Zee 9,
11 en 7; Binnen 8, 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT - Herv. Gem.:
10 ds Streefland, 7.30 zangdienst. Rk
kerken Jozef zat. 7, zond. 8,10,11.30 en 6,
Viktor zat. 7, zond. 8,9.30,11 en 6, De Zilk
zat. 7, zond. 8.30,10 en 11.30, S. Bavo 9.30,
S. Maria zat. 7.15, zond. 10.
OEGSTGEEST - Herv. Gemeente:
Groene K. 9.30 pater van Vliet en ds Ter
Linden. Paulusk. 10 ds Smits Edam;
Gem.centr. 10.30 ds v. Malssen te L.dorp.
Geref. Kerk: 10 en 7 ds Vegter. Geref.
Kerk Vrijg.: 9.30 dienst, 3 ds. Simpelaar.
Geref. Kerk Vryg. Buiten Verband: 8.45
br. v. Dyk, 4 br. v. d. Wetering. Rk kerk:
Willibrorduskerk zat. 7, zond. 10 en 12,
Bonaventurakapel zat. 6.30, zond. 9 en
11.
OUD ADE - Rk kerk: zat. 7, zond. 8.30 en
10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING -
Herv. Gem.: 9.30 hr De Reus te Leider
dorp. Geref. Kerk 9.30 ds v. d. Heiden
6.30 ds Cziria. Rk kerk zat. 7, zond. 8,9.30
en 11.
ROELOFARENDSVEEN - Rk kerken:
Petrus Banden zat. 7, zond. 8, 9.30, 1 en
12.15; M. Presentatie zat. 7. zond. 8, 9.30
en 11.
RIJNSATERWOUDE - Herv. Gemeen
te: 10 ds Hanemaayer Alphen, 7 ds v
Malssen Leiderdorp. Chr. Geref. Kerk
9.30 dienst, 2.15 ds Bouw.
RIJNSBURG - Herv. Gemeente: gr.
kerk 9.30 kand. Dee O.geest, 5 ds v. d.
Bogerd. Bethelkerk 9.30 ds v. d. Bogerd,
7 ds Vink Katwijk. Geref. Kerk: Petrak.
9.30 ds Kremer Den Haag, 7 ds Hoornstra
N.-Vennep; Mar. kerk 8.30 kand. Zwaan,
5 ds Baayen. Immanuel 9.30 ds Swierts
Koudekerk, 5 kand. Zwaan, Camping
K.hof 10.30 hr. Ravensbergen. Geref.
Kerk Vryg. 10 en 5.15 ds v. Nus. Chr.
Geref. Kerk 9.30 en 5. Evang. Christen
gemeente (aula mavo): 10 dienst. Rk ge
meenschap (aula tuinbouwschool): 10.30
zat. 7.
RIJPWETERING - Rk kerk: zat. 7, zond.
7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. tiemeente: 9 en
10.30 kand. Bakker, 6.30 ds v. Achter
berg Leiden. Geref. Kerk 9.30 ds v. d.
Berg, 7 ds v. Santen. Chr. Geref. Kerk 10
dienst, 5 ds v. d. Kamp. Rk kerk: zat. 7
zond. 8, 9.30 en 11.
TER AAR - Herv. Gemeente: 9.30 ds
Lindenburg, 6.30 ds Abma Kortenhoef.
Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds Oost te Alp
hen. Rk kerk dorp 9 en 12, Langeraar zat
7, zond. 8, 9.30, 11 en 12.15.
VALKENBURG - Herv. Gem. 10 ds
Overgaauw, 6.30 ds Rooze. Geref. Kerk
9.30 ds Rooze, 6.30 ds Overgaauw. Geref.
Kerk Vryg.: 9.30 en 5.
VOORHOUT - Herv. Gem. 10 ds Bro
kerhof. Rk kerk zat. 7, zond. 9, 10.30 en
11.45.
VOORSCHOTEN - Herv. Gemeente:
dorp 10 ds Wagenvoorde, Leiden, 7 ds
Meijering, aula NH 9.30 ds Meijering,
Hulp en Heil 10 hr v. d. Hout, Rijndijk
geen dienst. Geref. Kerk 9.30 dienst, 7 ds
Meijering in herv. kerk. Geref. K. Vrij
gemaakt: 10 en 5 ds Blokland. Rk ker
ken: M. Godskerk zat. 7, zond. 8, 10 en
11.30, Laurentius zat. 7, zond. 8.30,10.30
en 12, aula NH 11.
WARMOND - Herv. Gemeente 10 ds
Hollemans. Rk kerk: zat. 7, zond. 8.30,10
en 11.30.
WASSENAAR - Geref. Kerk: 10 ds
Koers Den Haag, 7 ds Overdulve Pijnac-
ker. Ned. Prot. Bond: 10.30 ds Lugt Den
Haag.
WOUBRUGGE - Herv. Gemeente: 9.30
ds Blenk, 6.30 dr. v. Vliet Hoogmade. Ge
ref. Kerk 9.30 ds Huizebosch, 6.30 dienst.
Rk kerk: zat. 7, zond. 10.
ZEVENHOVEN - Herv. Gem. 9.30 ds
Nicolai. Geref. Kerk 9.30 drs. Houtman
te Leimuiden, 7 ds Van Houten Aals
meer. Rk kerk: zat. 7, zond. 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE - Herv. Gemeente 10
ds Schoch. Rk kerken Janskerk zat. 7.30,
zond. 7.30, 9.30 en 11.30. Chr. Dienaar-
kerk zat. 7 zond. 8.30,10,11.30 en 6, Ryn-
dyk Meerburg zat. 7, zond. 10, 12 en 6.
ZWAMMERD AM - Herv. Gemeente 9.30
hr Nap Woerden, 6.30 hr Christ Gouda.
Geref. Kerk 9.30 ds v. d. Heiden, 6.30 ds
Cziria.
Beroepingswerk: Hervormde
Kerk: beroepen te Stellendam J.
Vroegindewey Katwijk aan Zee, te
Alblasserdam M. Verduin Brakel;
bedankt voor Kesteren en voor
Schoonrewoerd J. P. Verkade
Montf-»ort, voor Berkel en Roden
rijs en voor Almkerk D. Heikoop
Herwijnen. Geref. Kerken: be
noemd tot legerpredikant J. D.
Cremer Hellendoorn. Geref. Ge
meenten: beroepen te Genemuiden
Chr. v. d. Poel Ierseke; Baptisten
gemeenten: bedankt voor Pernis A.
Visscher Veendam.
HHppr
Voorzitter-kerkvoogd
jWÊ$
C. JONGEJAN:
i
i?
•i vr W
y^i v*
V"
zJli -
