Veluwe bewaakt
vanuit de lucht
Hitte verhoogt
sterftecijfer
Pretparken snakken naar koeler weer
Mercury,
de betrouwbare
ctelce-icv
Binnendoor
EATEKDAG 10 JULI 1976
PAGINA 7
OOK DE DOLFIJNEN TREKKEN NIET BEZOEKERS
DEN HAAG Een week na de
bouwvak vakantietoen het er
naar uitzag dat aan de meest ex
treme temperaturen in de huidi
ge hittegolf (tijdelijk?) een eind
leek te komen, leerde een rond
gang langs een aantal recreatie -
objecten in het land dat men
daar te weinig bezoekers en meer
dan genoeg van de hitte heeft.
Vooral in de dierentuinen heeft
men aan de loketten bijna
niets te doen maar moet
men zich toch dag en nacht in het
zweet werken om de dieren
te verzorgen, de beplanting te be-
sproeier en de vijvers te verver
sen. Zelfs voor de uit tropische
gebieden afkomstige diersoorten
is het te veel; zij wentelen zich
gretig onder de waterstralen.
Voorzover er airconditioning aan
wezig is (Amersfoort, Ouwehands
dierenpark in Rhenen) in de
ehimpanseehuizen, werkt deze
op volle toeren.
Maar ook safari- en pretpar
ken op diverse plaatsen in het
land en bijvoorbeeld het Dolfina
rium in Harderwijk hebben een
tik meegekregen van de hittegolf.
Het is volgens de directies nog
te vroeg om de storm/Vlag al de
finitief te hijsen. Sommigen heb
ben bovendien wat reserve kun
nen kweken door een goed voor
jaar. Maar de geluiden dat men
snakt naar een verfrissende bui
"en daarna wat koeler weer ("het
mag wel zonnig blijven") klinken
volop.
Sombere wolken
Het markantst in de slechte cij
fers zitten de dierentuinen. Artis
haalde de afgelopen weken
slechts e e n-derde van het norma
le aantal bezoekers, in de Rotter
damse diergaarde Blij dorp was 't
nog veel slechter en in de die
rentuinen in Wassenaar, Amers
foort en Rhenen had men de af
gelopen drie tot vier weken ook
niet meer dan een kwart van het
gewone aantal belangstellenden
binnen zien komen.
"Verleden jaar hadden wij da
gen van 4.000 man, nu niet meer
dan duizend", aldus directeur J.
W. Louwman van de Wassenaar-
se dierentuin. "Onze achterstand
is groot; wij zijn al zo'n 10.000
bezoekers achter. Gelukkig was
ons voorseizoen goed. De komen
de weken worden doorslaggevend.
Als die goed zijn, is er nog niet
veel verloren. In juh halen wij
doorgaans 30 proc. van ons jaar
aantal; het is dus duidelijk hoe
belangrijk die maand voor ons
is", aldus de heer Louwman, in
wiens tuin men in spanning de
bevalling van twee gorillawyfjes
wacht.
In Ouwehand's dierenpark in
Rhenen ziet de heer C. W. Ou
wehand sombere financieel-eco-
nomische wolken aan de hemel
hangen. "Het moet niet zo blij
ven, want dan gaat het mis. Ik
vrees dat we nu toch al zoveel
verlies hebben geleden dat we er
weliswaar dit Jaar nog uitsprin
gen, maar dat er veel te weinig
overblijft om volgend jaar in ver
nieuwingen te kunnen investe
ren". Het goede bezoek aan het
zwembad bij de tuin kan volgens
hem de terugval van rond 70 pro
cent niet goedmaken.
In Amersfoort zei directeur F.
H. Vis dat hij niet begreep waar
de bezoekers bleven: "Onze die
rentuin logt in de bossen; het is
hier heerlijk koel". Ook bij hem
niet meer dan 25 procent van de
normale aantallen bezoekers in
deze vakantietijd.
Dolfijnen
veel bezoekers te trekken. Staf
medewerker B. Bosma: "Ken
merkend voor ons zijn slechte re
sultaten als het weer buitenge
woon fraai is. Is het frisser, dan
loopt het bij ons goed vol. Overi
gens valt het tot nog toe relatief
wel mee, al is de teruggang toch
wel zo'n tien procent. Vandaag
(vrijdag) was het alweer een stuk
beter dan tijdens de nog tropi-
scher dagen. Ik ben er nog wel op
timistisch over dat we de zake
lijk noodzakelijke 75.000 bezoe
kers per jaar ook dit jaar ha
len".
Niet ver van Harderwijk ligt
het recreatiegebied Flevohof,
waar directéur H. Eshuis op de
zeer warme dagen slechts de
helft van het aantal kaartjes kon
verkopen dat hij graag zou wil
len. "De beste dag van de bouw
vakvakantie is 12.000 man, maar
dat hebben we nog lang niet
gehaald". In de Flevohof is een
groot bad met helder bronwater
aangelegd en de verkoeling die
heer Eshuis, goed bijgedragen tot
zijn slotconclusie dat er niettemin
men daar vindt heeft, volgens de
tot nog toe redelijke resultaten
zijn geboekt.
Sprookjesbos
In het safari- en strandpark De
Beekse Bergen bij Tilburg com
penseren de verdiensten van het
strandpark de verliezen van het
safaripark, aldus directielid M.
Krol. "Globaal hebben we tot nog
toe 5 pet. minder bezoek gehad in
vergelijking met vorig jaar", zo zei
hij. "Ik heb overigens de indruk
dat we vergeleken met anderen
er erg goed uitspringen. De af
gelopen week was qua bezoek ma
tig, maar nog niet onrust
barend".
Het sprookjesbos De Efteling
in 't Brabantse Kaatsheuvel ten
slotte, heeft, aldus het hoofd ex
ploitatie S. Oerlemans, nog maar
de helft van het aantal bezoekers
gezien dat in de overeenkomstige
periode van vorig jaar door de
poort kwam. "Als het volgende
week wat minder warm weer is,
maken we 20.000 tot 30.000 bezoe
kers per dag, en dan halen we de
achterstand nog makkelijk in",
meende hij, "maar als de hitte
golf zich voortzet vrees ik dat we
onherstelbare verliezen in de be
zoekersaantallen zullen lijden. Ui
teraard wordt het zwembad goed
bezocht, maar dat kan het ver
lies van de rest niet goed
maken".
DEN HAAG Tijdens een hitte
golf sterven meer (vooral oudere)
mensen dan in perioden met nor
male zomertemperaturen. Zo heeft
de hittegolf van vorig jaar de sterf
te in heel Nederland ongunstig be
ïnvloed: bü de mensen van zeven
tig jaar cn ouder steeg in augustus
1975 het aantal sterfgevallen met
ongeveer duizend.
Deze gegevens komen uit een on
derzoek van de Rotterdamse GGD-
arts en Milieudeskundige dr. K.
Biersteker. Volgens hem houden de
onderzoetecijfers een waarschuwing
in.
"Oudere mensen moeten bij een
hittegolf voorzichtig aan doen
en zoveel mogelijk schaduw en
koelte zoeken", zegt hij. Hoewel dok
ter Biersteker nog geen voorspelling
Opbrengsten van
aardappelen en
bieten matig
RAALTE De Overijsselse land
bouworganisaties noemen de aan
houdende droogte een ramp voor de
bedrijven op de hogere zandgronden
in hun provincie. Om de koeien te
kunnen weiden moet een grotere op
pervlakte grasland worden gebruikt
dan normaal, en het resterende gras
land levert nog geen derde van de
normale wintervoederproduktie op.
De bietenstand gaat zienderogen
achteruit, granen worden „noodrijp"
wat wil zeggen dat ook in het laatste
ontwikkelingsstadium de zaden klein
blijven en het stro kort. De opbrengs
ten van aardappelen en bieten zullen
matig zijn, alleen de mais doet het
tot dusver vrij goed.
Veel Overijsselse boeren moeten
hun runderen nu al bijvoeren met
het kuilvoer dat voor de winter was
opgeslagen. De prijzen voor kracht
voer beginnen op de wereldmarkt al
te stijgen.
Aan het afslachten van veel vee zal
dan ook niet zijn te ontkomen, aldus
de Overijsselse landbouworganisaties,
die vertelden dat de prijzen voor
slaohtrunderen op de Zwolse vee
markt deze week al aanzienlijk zijn
gedaald. De consument, aldus de or
ganisaties, zal van de daling niets
merken, omdat het vlees in koelhui
zen wordt opgeslagen. De boeren die
minder produceren en minder beu
ren, zitten echter wel met sterk stij
gende kosten. In het najaar zal dit
zeker tot noodsituaties leiden.
kan doen over déze zomer, sluit hij
niet uit dat de hitte die we nu heb
ben gehad dezelfde effecten heeft.
Maar cijfers zijn naar verwachting
pas over een half Jaar beschikbaar.
Volgens de Rotterdamse arts zijn
veel mensen tijdens een hittegolf
kwetsbaar, omdat ze gewend zijn in
een gematigd klimaat te leven. "Ik
raad vooral oudere mensen af om
in de hitte met zware boodschap
pentassen te sjouwen. Zij moeten
lichamelijke inspanning zoveel mo
gelijk vermijden. Eigenlijk is ons le
ven niet ingesteld op temperaturen
boven de dertig graden. Dat geldt
voor onze woningen, maar ook voor
de consumptie. Wie tijdens de hitte
jenever drinkt, kan daar behoorlijk
last van krijgen. Sterke alcoholhou
dende dranken hebben dan een on
gunstig effect op hart- en bloedva
ten".
De Mercury buiten
boordmotor heeft
veel temperament en is uiterst
betrouwbaar Topsporters Weten er
alles van Ook U kunt snel beslissen
bij Uw erkende Mercury Dealer
Die zit dichtbi)
Stap deze week eens binnen
1 deJfT^?ormeut>el showroom
van CIEBA en doe het daarna
thuis nog 's dunnetjes over....
Du™»*»? Kom nou. noem
oat maar gerust dubbeldik
Wam u krijg, na uw bezoek de
«4 pagma s tellende vierideuten
ClEBA-katalogus mee.
Kom ook'e naar de 760 m-grote
toonzalen ale u niet direct kan
toormeubelen nodig heeft. Den
bl'tt» hoo9tó V8r
toetste kantoormeubel-mode.
Uimag kijken zolang al. u wit. Op
van 9-5 uur in het
ClCBAgebouw
fadustrlMmiaji, "De Waard"
Willem Barantazstraat
UJD£N- telefoon 071/MSW4
«UM g JAAR EEN BEGRIP VOOR KANTOOR-EFBOEWCV.
Honderden kinderen heb
ben gisteren gehoor gegeven
aan de oproep om het strand
van Egmond aan Zee een
grote schoonmaakbeurt te
geven. Voorzien van door een
frisdrankenfabrikant ter be
schikking gestelde petjes met
het woord „jutter" erop ne
men de kinderen hier plastic
vuilniszakken in ontvangst
om de rommel te gaan op
ruimen. Toen het karwei ge
klaard was, hoefde niemand
er meer aan te twijfelen dat
w\j met onze stranden wel
wat beter zouden kunnen
omgaan. Het resultaat van
de actie werd ongelooflijk
genoemd.
Branden bij Brunssum en Koog
ARNHEM De Arnhemse politie heeft gisteren drie
jongemannen uit Arnhem aangehouden die hebben ver
klaard dinsdagavond een gestolen bromfiets in brand te
hebben gestoken in een bos nabij de golfbanen in Arnhem
langs de Apeldoorn6e weg. De brandende bromfiets zette
een gebied van ruim één hectare stormhout in brand.
Omstreeks half vier gistermiddag
ontstond brand op de (Limburgse)
Brunsummerheide. Volgens de
brandweer van Brunssum is 23 ha
bos en heide verbrand. Het bestuur
van het 1200 ha omvattende recrea
tieschap Brunssummerheide heeft
naai- aanleiding van de brand beslo
ten het gebied direct voor het publiek
te sluiten. Hierin liggen o.a. de
Sohinveldse bossen.
De brand is volgens brandweerex
perts bij een autoweg begonnen.
Ten noorden van De Koog op Texel
woedde gisteravond een duinbrand.
Alle brandweerwagens van het
eiland werden bij de bestrijding in
geschakeld. Van het marinierskamp
hielpen enkele tientallen mariniers
mee. De duinbrand werd later op de
avond geblust. Er is 5-7 ha duinbe
groeiing verloren gegaan. De brand
weer heeft kunnen voorkomen, dat
het vuur naar het dennebos over-
Bloeg.
In verband met de voortdurende
kritieke situatie voor Veluwse na
tuurgebieden heeft het gemeentebe
stuur van Nunspeet besloten enkele
zandwegen in bosgebieden voor alle
verkeer af te sluiten. De wegen zijn
alleen nog voor voetgangers toegan-
Volgens de woordvoerder van de
Arnhemse brandweer kan er geen
verband bestaan tussen de door de
brommer veroorzaakte brand en de
zeer grote bosbrand van woensdag
bij Arnhem. Toen ging 375 hectare
natuurgebied verloren, is nu uit op
metingen gebleken. De Arnhemse po
litie houdt het erop dat smeulende
resten van dat vuur de grote brand
moeten hebben veroorzaakt. Bij het
uitbreken daarvan was geen brand
weerpersoneel meer aanwezig. De
brandmelding kwam van twee
brandtorens.
B. en W. van Epe hebben gister
middag een particuliere stortplaat»
midden in een fraai natuurgebied in
het dorp Ernst ïaten sluiten omdat
regelmatig begin van brand ontstond,
hoewel er alleen vergunning was ver
leend om puin te storten. De eige
naar maakte echter regelmatig ge
bruik van de gelegenheid om er ook
explosief afval in te deponeren.
Toen 9.000 toeristen, die in een straal
van slechts enkele honderden meters
om de stortplaats vakantie houden,
hun gram over het uitblijven van
sluiting wilden halen door alle toe
gangswegen tot het dorp af te sluiten,
grepen B. en W in. De toegang tot
de stortplaats werd hermetisch afge
grendeld.
kelijk. Het gaat om het ongeveer 1000
ha grote bosgebied van Hulshorst tot
Nunspeet ten zuiden van de spoor
lijn Zwolle-Amersfoort.
De uitgestrekte gemeenten Ede en
Apeldoorn hebben afsluiting wel
overwogen, maar hebben er op prak
tische gronden van afgezien. Er wo
nen in die gebieden nog betrekkelijk
veel mensen en ook campings zullen
moeilijk bereikbaar zijn. Controle is
bovendien nauwelijks uitvoerbaar.
Burgemeester J. H. Bergh van Epe
zegt dat Potentiële pyromanen eerder
brand zullen stichten in een bos zon
der publiek.
De kleine twintig branditorens op
de Veluwe, die in tijden van droogte
overdag zijn bezet, hebben bij hun
waarnemingen nu ook versterking ge
kregen van vliegtuigen. Dagelijks
van tien tot zes uur vliegen Cessna's
vanaf het vliegveld Teuge boven de
Veluwe. Aanvankelijk was het de
bedoeling pas volgend Jaar proeven
te nemen met deze vorm van be
waking.
Actie (1)
Eén van de directe gevolgen van
de magnifieke stunt van de Is
raëli's in Entebbe was dat de vie
ring van tweehonderd jaar Ver
enigde Staten min of meer de
Hudsonfoaai inkieperde. Niemand
had naast alle hitte en opwinding
over de operatie-Amm nog ruim
te over om geestdriftig de raa-
joretten uit Georgia of het Mor-
monenkoor uit Salt Lake City ga
de te Slaan. Ik kom er dadelijk
nog op terug, maar eerst Amin
Dada en zijn Sunday, Bloody
Sunday. Ik hoorde die mor
gen am negen urn uit de ambul-
lante transistorradio, terwijl ik
me juist over het ontbijt ont
fermde. En dan is thee ineens
verre van gewoon. Een vreemd
gevoel van triomf maakt zich
van je meester, een onbeschrijf
lijk vreugdegevoel op de vroege
zondagmorgen. Met het klimmen
van de Jaren worden die momen
ten spaarzamer en minder intens.
Goed het missen van die straf
schop door Hörness in de verlen
ging van de Europafinale, die be
tekende dat West-Duitsland ein
delijk eens een keertje géén kam
pioen werd, ging een beetje die
richting uit. Maar het haalde niet
bij Entebbe. Ook de scène uit
"One flew over the cuckoo's nest",
waarin Jack Nicholson de sadis
tische hoofdzuster van de psy
chiatrische kliniek naar de strot
grijpt pompt de vreugde met
golven tegelijk in het gemoed,
maar de wetenschap even later
dat de wurgpoging mislukt, doet
die vreugde meteen in grote droe
fenis verkeren.
In Entebbe was eind goed en
alles goed. En 't bijzondere daar
bij was dat eigenlijk alles verre
van goed was. Er waren drie ge
gijzelden omgekomen, een Israë
lisch militair, die arme mevrouw
Blocfh bleef achter in het zieken
huis (maar dat wisten we toen
nog niet) en laten we wel zijn
die twintig Oegandese militai
ren hebben behalve Amin ook 'n
vader en een moeder gehad.
Actie (2)
Waarom dan toch eind goed, al
goed?
Omdat nu eindelijk eens goed
en kwaad zo duidelijk te onder
scheiden waren. Eén moment was
de wereld ongecompliceerd in
haar grimmigheid. Een stel
luchtgangsters kreeg de rekening
gepresenteerd en moest meteen
betalen. Amin viel met één klap
van de vele voetstukken die hij
in den lande heeft opgericht om
zijn standbeeld te kunnen dra
gen. "Waar zijn de Palestijnen t
goedkoopst? Bij meneer Amin".
De gotspe is door veel van de
gijzelaars vertolkt bij htm terug
keer in Tel Aviv: meer dan dertig
jaar na de oorlog waren het weer
Duitsers die in Entebbe de Joden
van de niet-joden scheidden.
Weer kregen Joden de Davidster
opgeplakt. De schimmen van na-
zi-Duitsland moeten tevreden
over Entebbe zijn gegleden bij 't
racistisch werk van de nazaten.
Daarom was eind goed, al goed,
toen de Hercules-vliegtuigen oud-
Actie (3)
Overigens is de kritiek op Van
der Stoel niet terecht. De mi
nister heeft in het verleden de
nodige uitspraken gedaan, ook
als die minder synchroon lie
pen met de vox populi, die van
veel moed en een groot ge
voel voor recht getuigden. De ju
rist in hem maande tot voorzich
tigheid en dat is iets heel anders.
Internationale rechtsregels onder-
dervinden in hun algemeenheid
weinig kritiek. Pas in de uitzon
deringssituatie rijzen de proble
men. De kapers, de geestelijk
omstreden figuur Amin, het per
manent in een oorlogssituatie le
vende land Israël, deze drie
componenten tezamen werkten op
elkaar in in een ongewis krach
tenveld. Daar heeft het interna
tionale recht geen antwoord op.
En men verwacht toch niet dal
in Israël waar veel mensen nog
dadelijks aan een volstrekt ontoe
reikende Internationale rechts
orde in '39—'45 worden herin
nerd, veel begrip zal bestaan?
Begrip voor het argument van
de critici oat de integriteit van de
grenzen van Oeganda werden
geschonden. De internationale
rechtsorde geldt dan pas, wan
neer allen die rechtsorde aanvaar
den. Het optreden van Amin Da
da illustreert genoegzaam dat hij
niet tot die categorie valt te re
kenen. En dat was tevens de
rechtvaardiging van het Israëli
sche optreden en het maakte de
vreugde dubbel zo groi-U toen de
hele operatie vrijwel zonder ha-
pening verliep. Daarmee blijft
de actie van Israël "ongebruike
lijk" en als zodanig niet voor na
volging aanbevelenswaardig, ten
zij. en dan kan ik het verhaal
van hier onmiddellijk boven her
halen. Van der Stoels "onge
bruikelijk" was dus een schot in
de roos. Hij was blij met de uit
slag van de actie, maar refe
reerde tegelijkertijd aan de inter
nationale rechtsorde. De Jurist
in hem beheerde de emo
tie, maar de emotie werd niet
uitgebannen. Over de plaats
waar hij staat, het Van der Stoel
geen onzekerheid bestaan. Zulk
een handelwijze siert een be
windsman.
Bicentennial (1)
De echte verjaardag van twee
honderd Jaar Amerika zit er al
weer op. Zoals gezegd de slag
schaduwen van de Hercules-toe
stellen boven Entebbe vielen nog
al royaal over de schepenshow in
de Hudsonbaai heen. Wat we er
die zondag over vernamen moest
van de tv. komen en dat was
nogal miserabel. Het was vrese
lijk laat op de avond gepland,
maar ala, dat is dan het tijdsver
schil.
Maar het meest merkwaardige
was dat een meneer van de NOS
zich in alle mogelijke bochten
wringend begon te excuseren voor
de aandacht die überhaupt aan
het fenomeen van die feestviering
werd besteed. Dergelijke veront
schuldigingen bereiken de kijker
zelden, wanneer hij op een uit
puttende documentaire wordt ver
gast over een knolienproject in
een ontwikkelingsland, waar het
slecht kersen eten is. Trouwens,
de recente documentaire over
de Hongaarse studentengeneratie
werd evenmin ingeleid op excuse
rende of vergoeihjkende toon. En
zo moet het ook. Waarom dan wel
een film met een dagje feesten in
de Verenigde Staten. Er is zeer
veel kritiek over het land uit te
gieten, over de mooie woorden van
de constitutie en de praktijk van
alle dag, van de individuele vrij
heid die meer de ellebogen heeft
gevormd dan de hersenen, over
de buitenlandse politiek die zich
bij de keuze van de vrienden
meestal meer liet leiden door de
economische belangen die op het
spel stonden dan door principes
van ethiek. Het is allemaal uit
stekend. Maar verschilt het hierin
van zoveel andere landen? Of is
in menig ander land de afgrond
tussen droom en werkelijkheid
niet nog een stuk breder?
Bicentennial (2)
Vrienden uit New York die afge
lopen week kwamen buurten von
den dat het bij hen nog zo lekker
ouderwets toeging. Kleine winkel
tjes en zo. De kruidenier tot
middernacht open. Hier hadden
ze 't meegemaakt dat een groen
teboer, die ze rond drie uur in de
middag nog een bloemkool had
den willen ontfutselen, maar de
winkeldeur al gesloten had, tegen
ze zei; "sorry hoor, de tent gooi
ik dicht, ik ga naar het strand."
Een zoiets zouden ze in Amerika
nooit en te nimmer doen.
Zo zie Je maar: de openheid van
de Amerikaanse samenleving be
gint bij de winkeldeur en daar
had ik altijd al zo'n stil ver
moeden van gehad.
HAN MULDER.
AS/BOEK
LET OP
nog slechts 4 dagen de tijd otn je schoolboeken bij
AV BOEK te bestellen.
Pieterskerk choorsteeg 14, leiden, telefoon 071-142441.
