'We waren één familie.
120 VAKMENSEN NAAR HUIS
De ondergang
begon bij de
kleine Verolme
Onkruid overwoekert Alphense scheepswerf al
ZATERDAG 10 JULI 1976
De werkhal van De Industrie: al maanden leeg. In '72 zag het er nog zo
mooi uit.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Het verhaal van de ondergang van de Alj>
hense scheepswerven "De Industrie" en "De Vooruitgang" begint bij
Adrie Klip uit Lekkerkerk, de man die zich zelf graag "de kleine Verolme'
noemde. Klip wordt eigenaar van de werven door ze op te kopen uit de
failliete inboedel van scheepsbouwer Boot. Bovendien koopt Klip in 1972
de Zaanlandse Scheepsbouw Maatschappij (ZSM) in Zaandam. Verder
behoort tot het concern Klip Beheer Klip's Apparaten en Van Duyven-
dijks Scheepswerven in Lekkerkerk en de reisorganisatie Rijnvakanties.
Geldnood
Het ziet er in 1972 allemaal nog zo mooi uit. Maar Adrie Klip lijdt in de jaren
daarna grote verliezen en komt in geldnood. In november 1974 komen de
moeilijkheden naar buiten: Klip treedt af als directeur van Klip Beheer.
Hij blijft echter als adviseur aan de onderneming verbonden. In zijn plaats
wordt de heer Poortman benoemd tot algemeen directeur.
Op 24 december 1974 vindt er een bespreking plaats tussen de vakbonden
en de directie van Klip Beheer. Gesproken wordt over het plan om de werl
in Zaandam te verkopen, het woningbezit te verkopen (want ook een
aantal woningen in Alphen en Lekkerkerk behoorden tot het Klip
imperium), de werven in Alphen te concentreren aan de Steekterweg en de
werf in Lekkerkerk te sluiten.
De vakbonden vinden namelijk dat de werf in Zaandam verkocht zal
moeten worden om geld vrij te maken voor de rest van het concern. De
belangen van de 500 personeelsleden van het concern zullen zwaarder
moeten wegen dan die van de*25 werknemers in Zaandam.
In maart 1975 is er veel te doen rond Klip Beheer. Op 11 maart treedt de
heer Poortman al weer af als algemeen directeur. Adrie Klip verschijnt
weer in de besprekingen met de vakbonden. De bonden praten overigens
niet alleen met Klip zelf. Ook vinden besprekingen plaats met de ge
meente Zaandam, met de Amro-bank (de financier van het concern), en
met de ministeries van Economische en Sociale Zaken.
Op 6 april 1975 wordt Klip Beheer een "stille surséance (uitstel) van beta
ling" verleend. Twee door het ministerie van Economische Zaken aange
stelde bewindvoerders voeren sinds die dag het beheer over Klip. Het
ministerie van Economische Zaken heeft zich namelijk garant gesteld
voor kredieten die de Amro-bank zal blij Ven verstrekken om het gestrande
op de been te houden.
Grote problemen
Nadat in september 1975 de scheepswerf in Lekkerkerk is gesloten (de
wert in Zaandam is al eerder verkocht), vindt in oktober van dat jaar een
bespreking plaats tussen vakbonden en beheerders over voortzetting van
de werfactiviteiten in Alphen aan de Steekterweg. Daarbij wordt de werf
"De Dageraad" als mogelijke geïnteresseerde genoemd.
Het schiet echter niet op met het plan om de werven in Alphen samen te
voegen. Dit plan is nog steeds niet klaar, wanneer op 13 januari 1976 door
het wegvallen van een order bij de Industrie en de Vooruitgang grote
problemen met de werkbezetting ontstaan.
Bijna een maand later, op 10 februari 1976, deelt het ministerie van Eco
nomische Zaken mee, dat het geen steun zal verlenen aan het plan om de
Alphense scheepswerven samen te voegen. Voor de tot Klip Beheer beho
rende werven wordt vervolgens het failissement aangevraagd.
De vakbonden reageren direct, door minister Lubbers te wijzen op de
gevolgen, die het niet verlenen van steun zal hebben. De volgende dag al
deelt Economische Zaken mee, in principe bereid te zijn tot steunverle
ning aan het plan, de werkfaciliteiten te concentreren.
Op 19 februari 1976 vindt er een bespreking plaats op het ministerie van
Economische Zaken, waarbij de betrokken partijen nogmaals hun princi
piële bereidheid uitspreken om de mogelijkheden tot concentratie aan de
Steekterweg te onderzoeken.
Een week later, op 27 februari, gaan de werven dicht. Het personeel wordt
naar huis gestuurd. Volgens sommigen voorgoed, volgens anderen voor
lopig. In ieder geval zullen voorlopig een paar mannen ter bewaking ach
terblijven op de beide werven die niet ontmanteld worden.
Geen steun
Gedurende een periode van ruim drie maanden vindt er nog overleg plaats
tussen de bonden en het ministerie van Economische Zaken, de directie
van "De Dageraad" en Tweede Kamerleden over het fusieplan. Begin juni
valt echter het definitieve besluit, dat er geen overheidssteun gegeven zal
worden aan het plan om de werven te concentreren aan de Steekterweg.
Het enige resultaat van het overleg is de toezegging van het ministerie aan
de werf "De Dageraad" (waar het inmiddels zo moeilijk gaat, dat de direc
tie werktijdverkorting heeft aangevraagd) dat die werf steun krijgt bij het
aantrekken van orders.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Ruim
vier maanden geleden gingen de
Alphense scheepswerven "De In
dustrie" en "De Vooruitgang"
dicht. Voorgoed, zoals later bleek.
Honderdtwintig vaklieden wer
den naar huis gestuurd. Niet om
dat zij slecht werk hadden gele
verd, of omdat zij er op een andere
manier met de pet naar hadden
gegooid. Eerder was het tegendeel
waar. De Alphense werven ston
den bekend om hun kwaliteits
werk en hun hoge graad van vak
manschap.
Het is dus beslist niet de schuld
van de werknemers zelf, dat zij de
laan werden uitgestuurd. Wiens
schuld is het dan wel? Is Adrie
Klip, directeur/eigenaar van Klip
Beheer uit Lekkerkerk (het con
cern waartoe de werven behoor
den) de boosdoener? Of moet de
Amro-bank (de bank die de activi
teiten van Klip financierde) erop
worden aangezien? Of ligt de ver
antwoordelijkheid voor de slui
ting bij minister Lubbers van
Economische Zaken?
Geen van drieën is de enige schul
dige. Zowel Klip, als de Amro-
bank, als minister Lubbers heb
ben vuile handen, maar ook zij
hebben niet kunnen voorzien dat
de teruggang in de Nederlandse
scheepsbouw zo sterk zou zijn, dat
er binnen een paar jaar een flinke
overcapaciteit aan scheepswer
ven zou ontstaan.
En de overcapaciteit op de
"markt" voor schepen heeft de
Alphense werven de das omge
daan. Want wanneer de markt, het moet aanpassen
"spel" van vraag en aanbod, zich vraag, dan vallen
diegenen, die geen schuld hebben
dergelijke ontwikkeling,
Nóg verrijst er een kraan op de Alphense werf. Hoe lang nog?
ALPHEN AAN DEN RIJN - "Als er morgen
iemand komt, die de werven opkoopt en hier
weer schepen wil gaan bouwen, is overmor
gen iedereen terug. Want de mensen die hier
werkten hadden het naar hun zin. De onder
linge verstandhouding was erg goed. We
vormden eigenlijk een grote familie".
Dit zegt de heer M. van Leeu
wen (50), voormalig chef te
kenkamer van de Alphense
scheepswerf "De Industrie".
Samen met ex-lassersbaas E.
Th. Nieumeijer (52) en voor
malig onderhoudsmonteur
W. Jongkind (38) vormt hij
een soort bewakingsploeg,
die nog iedere dag op de werf
te vinden is.
Door
J )yp Maat
Foto's
Wim Dijk man
De drie mannen zien erop toe,
dat de verlaten scheepswerf
niet ten prooi valt aan vanda
len en dieven. Verder verzor
gen zij het onderhoud aan de
motoren en machines, die nog
in de gebouwen van "De In
dustrie" staan opgesteld. Ook
geven zij adviezen of goede
raad aan sommigen van hun
ex-collega's, die met proble
men zitten, en hen daarvoor
opzoeken.
Aan het gesprek met de heren
Van Leeuwen en Nieumeijer
gaat een rondgang over de
werf vooraf. De grote kraan
op het terrein staat er zinloos
bij. Op somr^ige plaatsen
schiet het onkruid al omhoog,
en overwoekert de roestende
rails. Toch zou alles zonder
veel moeite weer in bedrijf
gesteld kunnen worden. Dat
blijkt vooral in de grote mon
tagehal, waar de machines
erbij staan alsof de mensen
die ze bedienden alleen maar
even zijn gaan schaften. Het
kantoor en de tekenkamer
biedt een zelfde aanblik. Ta
fels en bureaus staan er alle
maal nog. Het archief bevat
nog steeds de tekeningen van
op de werf gebouwde sche
pen. De heer Van Leeuwen
maakt van één van de teke
ningen een fotokopie, "an
ders staat dat apparaat ook
maar stil".
De lassersbaas en de chef te
kenkamer hebben er moeite
mee om de feiten te accepte
ren. De hele werf is nog intact,
ze zouden direkt weer aan de
slag willen, liever vandaag
dan morgen. Maar "De Indus
trie" is definitief dicht, even
als de werf "De Vooruitgang".
En de sloop van beide werven
zal wel niet zo lang meer op
zich laten wachten. "De taxa-
Van Leeuwen en Nieumeijer
zijn teneergeslagen. Ook zij
zullen binnenkort ontslagen
worden (op het ogenblik zijn
ze nog steeds in dienst bij de
werf) en evenals een deel van
hun 120 ex-collega's, de gang
naar het Gewestelijk Ar
beidsbureau moeten maken.
Want hoop op een andere
baan hebben ze niet. "Gp je
35ste ben je al te oud voor een
heleboel werkgevers. Laat
staan als je de vijftig gepas
seerd bent", zegt Nieumeijer.
De boosheid van de beide heren
richt zich niet zozeer tegen
Adrie Klip, de laatste eige
naar van "De Industrie" en
"De Vooruitgang", maar
meer tegen de Amro-bank en
tegen minister Lubbers van
Economische Zaken. "De
Amro-bank heeft Klip zijn
gang maar laten gaan.
Tegen allerlei adviezen
in, verleende de banx nem
telkens weer krediet", zeggen
ze. "En Lubbers heeft ons
mooi aan het lijntje gehou
den. Je kunt zelfs zeggen dat
we gewoon bedonderd zijn.
Eind februari, toen de werven
gesloten werden, heeft hij de
bonden hoop gegeven, dat er
misschien nog een oplossing
te vinden zou zijn. Maar een
paar maanden later wees hij
die oplossing (samenvoeging
van "De Vooruitgang" en de
werf "De Dageraad" tot één
werf aan de Steekterweg) van
de hand met argumenten, die
jaren geleden ook al opge
somd hadden kunnen wor
den".
Van Leeuwen en Nieumeijer
hebben dan ook de indruk,
dat het uitstellen van een der
finitieve beslissing over het
lot van de werven eerder de
bedoeling had, om acties te
voorkomen. In februari heer
ste er een gespannen sfeer op
de werven en de werknemers
zouden toen bereid zijn ge
weest om bijvoorbeeld dooi
middel van een bedrijfsbezet
ting de handhaving van hun
werkgelegenheid af te dwin
gen. Nu, maanden na de
"voorlopige" sluiting van de
werven, is daar geen kans
meer op.
Nieumeijer heeft bepaald geen
vrolijke herinneringen aan de
laatste werkdag op de werf.
"Bij sommigen liepen de tra
nen over de wagen, toen ze de
poort uitgingen. Want ze
voelden wel dat de sluiting
definitief was".
Nieumeijer (links)
bonden hebben de gemeente
vroeg genoeg gewaar
schuwd", zegt Nieumeijer,
"en die had veel eerder aan de
bel moeten trekken. Op het
laatste is wethouder Haanstra
nog naar Den Haag geweest,
maar toen was er al niets meer
te redden".
Nieumeijer zich weinig illu
sies. "Hier in de buurt is er
voor ons geen werk te vinden,
ook al doordat we te oud zijn.
Dus dat betekent dat we de
WW in moeten. En je weet
gewoon met hoe dat moet
gaan. We hebben de lasten
van onze hypotheek, want vo-
rig jaar april nog hebben we
onze huizen gekocht. Die be
hoorden tot het woningbezit
van Klip Beheer, en toen die
verkocht werden, waren we
min of meer gedwongen om
het huis dat we huurden te
kopen. Anders verkochten ze
het aan een ander. Nee, het zal
niet meevallen om er de ko
mende jaren zo sterk op ach
teruit te gaan. Je ziet de pro
blemen op je af komen. Maar
wat kun je er aan doen? Je
bent onmachtig
