Rekbare grenzen leefbaarheid milieu
Moskou aanvaardt eigen
wegen Euro-communisten
Leven elders
in het heelal
Israël en Frankrijk gaan
niet in op eisen kapers
(eMcr
r\
■mol-»
BOEK VAN DE MAAND:
NOG SLECHTS TWEE DAGEN VOOR
DE SPECIALE PRIJS VAN F13,50!
DONDERDAG 1 JULI 1976
PAGINA 9
Door P. Bok
stelde grens van 1 millibar, bo
vendien onder temperaturen
ver boven de 100 en ver bene
den de min 40 graden.
Verder werd in 1973 in een on
waarschijnlijk loogrijke omge
ving een bacterie ontdekt in een
Californische bron, waarvan
men aannam, dat deze een do
delijk milieu voor leven zou
zijn. Deze bacterie kon zich in
tegenstelling met die op de
maan kennelijk zelfs voortplan
ten tegen alle verwachtingen in.
Vernietigend
Op zeer grote diepte in diepe
oceaantroggen, waar een ver
schrikkelijk grote druk vernie
tigend lijkt voor alle subtiel op
gebouwde levens weefsels werd
dierlijk en bacterieel leven ont
dekt tegen alle "redelijke'' ver
wachtingen in. Datzelfde was
het geval in werkende vulka
nen, waar temperaturen heer
sten die zonder meer dodelijk
voor het leven schenen.
De begrensde "levensvoor
waarden" die wij stelden voor
planeten komen in ons eigen
zonnestelsel niet veelvuldig
voor. De planeet Mercurius
heeft nagenoeg geen atmosfeer.
De dichtheid ervan bedraagt
slechts een honderdmiljardste
van die van de aarde. De tempe
raturen schommelen er boven
dien tussen honderdden onder
tot tegen de 500 boven nul.
Venus, de volgende planeet en
buur vn de aarde in het zonnes
telsel, heeft daarentegen een
veel te dichte atmosfeer, tegen
de 100.000 millibar. Door het
merkwaardige broeikaseffect
van deze atmosfeer, die zonne
warmte wel binnenlaat maar
geen warmtestraling naar bui
ten laat gaan. is de temperatuur
veel te hoog voor enige vorm
van leven. De buur aan de an
dere kant van de aarde. Mars,
komt veel eerder in aanmerking
voor oevenssporen al zijn de
omstandigheden er veel minder
gunstig dan op de van leven
krioelende aarde. De atmosfeer
is er ijl (3 tot 10 millibar) maar
ligt binnen de tolerantiegren
zen voor leven en de tempera
tuur, aan de evenaar gemiddeld
iets boven het vriespunt is er
aanvaardbaar, ondanks de veel
grotere afstand van de zon. Bo
vendien zijn er aanwijzingen,
dat er in het verleden vrij water
op de planeet is voorgekomen
en wellicht dichter bij de pool
streken periodiek nog voor
komt Wordt er bestaand leven
aangetroffen, dan zal dit zich
nog in een by de aarde vergele
ken vroeg ontwikkelingssta
dium bevinden en weinig kans
hebben tot een explosieve ont
wikkeling als op aarde.
Raadsel
De gigant onder de planeten,
Jupiter, is in zoverre een raad
sel, dat zij allerlei aspecten
toont, die de andere planeten
missen. Men heeft wel eens de
gedachte geopperd dat het een
"mislukte zon" is, een samen
balling van materie uit de oor
spronkelijke gaswolk waaruit
ook de zon is ontstaan maar die
het niet tot zon gebracht heeft.
Niettemin biedt de atmosfeer
van Jupiter mogelijkheden tot
ontwikkeling van leven, althans
het ontstaan van organische
stoffen zoals ruim drie miljard
jaar geleden op aarde gebeurde.
De overige planeten. Saturnus,
Uranus, Neptunus en Pluto be
vinden zich te ver van de zon om
voldoende energie voor leven
sprocessen te ontvangen.
Enige mogelijkheid bieden nog
de Jupitermanen Europa, Ga-
nymedes Io en Callisto en mer
kwaardig genoeg ook de Satur-
nusmaan Titan die een atmos
feer kar. hebben met het broei
kaseffect dat wij ook op Venus
tegenkwamen, en die daardoor
levenswarmte genoeg zou heb
ben, terwijl de moederplaneet
Saturnus deze ontbeert. Bij
zonder hoopvol ziet ons plane
tenstelsel er derhalve niet uit als
broedplaats voor leven, afge
zien dan onze eigen aarde en
wellicht Mars.
Maar zoals wij eerder zagen: wij
zijn vrijwel zeker niet het enige
planetenstelsel.
In een volgend artikel iets over
de ramingen omtrent de aantal
len planetenstelsels in het
heelal en de schattingen aan
gaande de aantallen levendra-
gende planeten
Het ligt voor de hand, dat leven
slechts mogelijk is in bepaalde
en niet in alle milieu's. Helaas
zullen wij de milieu's, die ge
schikt zyn voor leven, weer aan.
de aardse omstandigheden
moeten toetsen, want wij heb
ben nu eenmaal geen buite
naards leven in een buitenaards
milieu ter beschikking voor een
andere bepaling van milieu-
voorwaarden. De woorden
"moeten en "dus" dienen der
halve in de volgende overwe
gingen met een korreltje zout
genomen te worden.
In de eerste plaats heeft leven
een atmosfeer of water nodig,
en aangezien dit water alleen in
stand kan blyven wanneer er
een atmosfeer is mogen wij stel
len dat alleen op planeten met
een atmosfeer autochtoon leven
kan voorkomen. Wanneer die
atmosfeer te dicht is, kunnen
zich door de zeer hoge druk
geen redelyke structuren ont
wikkelen zonder te worden
verpletterd Een te yle atmos
feer echter bevat te weinig ma
teriaal voor de chemische in
standhouding van het leven.
Atmosfeer, oppervlakte van de
planeet en de zeeèn, in welke
drie sferen het leven althans op
aarde gedydt, en die samen de
"ecosfeer" vormen, moeten aan
nog althans eén zeer belang
rijke voorwaarde voldoen: de
temperatuur moet binnen "re
delijke" grenzen blijven. Niet te
hoog waardoor voor het leven
noodzakelijke chemische ver
bindingen niet in stand zouden
blyven of reageren en niet te
laag omdat bepaalde reacties
dan niet meer zouden kunnen
verlopen en bovendien omdat
de fysisch-chemische samen
stelling van levend materiaal
daardoor zou worden aangetast.
peraturen mogen niet lager zijn
dan -40 en niet hoger dan 100
graden Celsius (by welke tem
peratuur op aarde water kookt
waardoor organisch weefsel
niet in stand blijft). In de prak-
tyk zullen deze grenzen ver
moedelijk liggen tussen 1 en
25.000 millibar en -40 en +70
graden Celsius.
Maar zelfs wanneer we naar het
aardse leven kijken zijn milieu
voorwaarden niet absoluut.
Daarvan zijn treffende voor
beelden.
De Amerikaanse astronauten
Gordon en Bean maakten in
november 1969 de tweede lan
ding op de maan, slechts één ki
lometervan het in april 1967 ge
lande onbemande verken
ningsvaartuig Survevor-3. Zij
wandelden daarheen en namen
enkele onderdelen mee terug
naar de aarde, o.a. een zonnepa
neel. Na terugkeer op aarde
bleek zich op dat zonnepaneel
een aardse bacterie te bevinden
die niet gedood was door de in
tensieve sterilisatie op aarde
voor lancering van de Surveyor.
De bacterie. Streptococcus Mi-
tis, bleek toen na een verblijf
van 950 dagen op de maan nog
in leven te zijn, maar zich niet te
hebben vermenigvuldigd zoals
onder aardse omstandigheden
het geval zou zijn geweest.
Dat betekent, dat een aardse le
vensvorm zich jarenlang heeft
weten te handhaven in het
luchtledige rond de maan, zon
der door een atmosfeer aange
voerde voedingsstoffen, en bij
een druk ver onder de juist ge
Grenzen
Meer gepreciseerd: de atmosfe
rische druk moet blijven tussen
de 1 en 30.000 millibar (op het
aardoppervlak 1000) en de tem
Een iian de maanreizigers van de Apollo-12 haalt onderdelen van de jaren eerder gelande onbemande
Surveijor-3. Op die onderdelen bleek een aardse bacterie 950 dagen verblijf inde levensvijandige lege ruimte,
het gebrek aan atmosfeer, extreme temperatuurwisselingen en intensieve niet afgeschermde zonnestraling te
hebben overleefd. Op de achtergrond aan de horizon als silhouet tegen de zwarte hemel het landingsvaartuig
t Emotionele taferelen speelden zich af bij de aankomst in Parijs i
gekaapte Franse luchtbus.die in Oeganda aan de grond staat. Vele i
i echtgenoot, vader of andere familieleden in de macht i
i de 47 vrijgelaten passagiers van de
uwen en kinderen die werden vrijgela-
i de kapers achterlaten.
OOST-BERLIJN (Reuter,
DPA, AFP) - Europa's onaf
hankelijke communisten
hebben zoals verwacht, al
thans op papier, van Mos
kou een belangrijke conces
sie weten te krijgen. Van nu
af aanvaardt de Sowjet-Unie
hun recht op het uitstippe
len van "nationale wegen"
naar het socialisme, zonder
inmenging van het Kremlin.
De nieuwe formule bevat in feite de
erkenning dat communistische lei
ders slechts aanspreekbaar zijn
voor de burgers uit hun eigen land.
Ze wordt een historische door
braak genoemd in de langdurig
door Moskou gedomineerde inter
nationale communistische bewe
ging.
Een en ander blijkt uit het slotdo
cument dat gisteren in Oost-Berlijn
is gepubliceerd na afloop van de
tweedaagse topconferentie van Eu
ropese communistische partijen.
Tijdens de conferentie werd geen
komma en geen syllabe gewijzigd
in het document dat na moeizame
voorbereidingen van anderhalfjaar
was opgesteld. Het 47 pagina's tel
lend boekwerkje werd zonder han
dopsteken door de conferentie
goedgekeurd. Het is niet door de 29
aanwezige partijen getekend.
BONN. PARIJS. NAIROBI, JE
RUZALEM (Reuter. DPA) - De
pro-Palestijn se kapers van de
luchtbus van de Franse lucht-
vaartmaatschappy Air France heb
ben gisteren gedreigd het toestel en
de meer dan 200 overgebleven in
zittenden op te blazen als hun eisen,
de vrijlating van 53 gevangenen in
West-Duitsland, Frankryk, Zwit
serland, Israël en Kenia, niet voor
vandaag 13 uur onze tijd zijn inge
willigd. Dit heeft Radio Oeganda
gemeld.
De kapers, die het vliegtuig zondag
boven Griekenland overnamen en
.vervolgens via Libië naar het Oe-
gandese Entebbe zijn gevlogen,
hadden de autoriteiten eerder ge
waarschuwd dat "strenge en zware
.straffen" zouden volgen als de ge
vangenen niet voor de tijdslimiet
waren vrygelaten en naar Entebbe
overgevlogen
Zowel de Franse als de Isralische
regering hebben echter laten weten
niet op de eisen van de kapers te
zullen ingaan. Het Westduitse ka
binet besloot, aldus woordvoerder
Klaus Bolling, "zich nog niet in het
openbaar uit te spreken".
Van West-Duitsland wordt, zo heeft
Radio Oeganda meegedeeld, onder
meer de vry lating verlangd van Jan
Carl Raspe, Ralf Reinders, Inge
Viett en Fritz Teufel. De Franse re
gering moet van de kapers de Co-
lumbiaanse Silva Masmela laten
gaan. Deze, die een vriendin zou
zijn van de internationaal beruchte
"Carlos", is echter eind 1975 door
de Franse autoriteiten uit de ge
vangenis ontslagen. Onder de door
Israël vrij te laten terroristen be
vindt zich de Japanner Kozo Oka-
moto, die betrokken was bij de aan
slag op de internationale luchtha
ven van Tel Aviv, in mei 1972.
Radio Oeganda deelde mee dat het
dreigement van gisteren was over-
handigd aan Oeganda's president,
Idi Amin, die met de kapers onder
handelt. Hierop had Amin een be
roep gedaan op de bij het drama
betrokken landen de gijzelaars te
redden door onmiddellijk op de ei
sen in te gaan.
Eerder op de dag hadden de kapers
47 van hun gijzelaars, vrouwen,
kinderen en zieken, vrijgelaten.
Amin had om hun vrijlating ge
vraagd op humanitaire gronden. De
vrijgelatenen zyn voor het grootste
deel Fransen, verder Marokkanen,
Grieken, Amerikanen, enige sta-
tenlozen (mogelijk Israëliërs), een
Cyprioot, een Canadees, een Ven
ezolaan, een Paraguyaan en tens
lotte twee Néderlanders, Björn
Duys en Nancv Gieseke.
Een van de vrijgelaten gijzelaars is
ernstig ziek in Oeganda achterge
bleven. De anderen zijn gistera
vond in Parijs gearriveerd.
Ook president Tito van Joegoslavië
heeft gisteren op de conferentie
met grote nadruk de principes van
onafhankelijkheid, gelijkheid en
niet-inmenging binnen het com
munistische kamp verdedigd.
De Joegoslavische president ver
klaarde dat de communisten "ver
schillende wegen in de strijd voor
het socialisme" moeten aanvaar
den. "De geschiedenis heeft on
dubbelzinnig de onhoudbaarheid
aangetoond van kant-en-klare re
cepten voor de samenwerking tus
sen de communistische partijen en
de strijd voor het wereldcommu-
De 84-jarige Tito woonde 1
eerst een internationale c
tische conferentie bij sinds zijn uit
stoting het Sowjetblok in 1948.
Sinds die tijd zijn vele "Titoïsti-
sche" ideeën" door andere com
munistische partijen overgeno
men.
De Joegoslavische president zei
voorts dat "alle inmenging van bui
tenaf, onverschillig in welke vorm,
rechtstreeks de vrede, veiligheid en
samenwerking in Europa en de we
reld bedreigt".
NEW YORK (AP) - De Ameri
kaanse kustwacht heeft gisteren
schepen en vliegtuigen verzocht uit
te kijken naar de Atlantische bal
lonvaarder Karl Thomas, die enige
tyd niets meer van zich heeft laten
horen.
Het verzoek werd omschreven als
een voorzorgsmaatregel.
ADVERTENTIE
Christopher Fitich
Van Mickey Mouse tot
DisneyL'
Walt Disney: een magische
naam die de wereld veroverde.
Wie was hij? Hoe werkte hij? Hoe
ontstonden zijn beroemde figuren
Mickey Mouse,Donald Duck, Pluto.
Dumbo, de grote Boze Wolf?
Hoe maakte hij zijn fantastische
teken-, speel- en natuurfilms?
Al deze vragen worden beant
woord in het rijk geïllustreerde
boek: Walt Disney - van Mickey
Mouse tot Disneyland.
Een kompleet overzicht van
Walt Disney's werk. Van de eerste aar
zelende schets tot de werkelijkheid
van Disneyland en Walt
Disney World. Een
Amerikaanse bestselle
als Europese primeur.
Nu als boek van de
maand bij de boekhandel.
WALT DISNEY-VAN MICKEY MOUSE
TOT DISNEYLAND. IN SPECIALE BOEKVAN DE
MAAND OPLAGE: FI3,50. DAARNA F2^50.
De aanbieding is geldig t/m 3 juli
Echter zolang de voorraad strekt.
EL'LJCr
I Veil I i
i i leieli li
Landshoff
