Poëzie is
voor
Rusland
een
religie
concerten
vandaag...
...en gisteren
toegelicht
VRIJDAG 18 JUNI 1976
RADIO - TV - KUNST
PAGINA I
Tijdens de vorige jaren was
Poetry International een fes
tival zonder sterren-bij voor
baat Dit jaar is het anders.
Gisteravond zat de foyer van
de kleine Doelenzaal bomvol
voor Andrei Woznesenski. Al
in 1974 werd deze Russische
dichter voor Tiet festival uit
genodigd. Hij kreeg toen om
„onbekende redenen" geen
uitreisvisum. Ook voor Poetry
1975 werd Woznesenski ge
ïnviteerd, maar het feit dat
toen de Russische banneling
Alexander Galic op de lijst
van deelnemers stond ver
hinderde de komst van Woz
nesenski naar Rotterdam.
Andrei Woznesenski, in 1933
in Moskou geborenwerd
aanvankelijk als politiek
dichter sterk gekritiseerd
in zijn land. flij werd onder
meer van formalisme be-
schudigd. Zijn reactie toen:
Een Sowjetrussische dichter
is als een Amerikaanse neger
die voor zijn vrijheid vecht".
Later verminderdedie kri
tiek. Enerzijds omdat het
cultuurbeleid van de Sowjet-
Uniè langzaam aan iets meer
ruimte toestond aan schrij
vers en dichters, anderzijds
omdat Woznesenski leerde
sluipwegente bewandelen
en moeilijkheden trachtte te
vermijden.
Onze eerste kennismaking
met Andrei Woznesenski da
teert van ruim twee jaar ge
leden. In Moskou ontmoetten
we toen een nogal sombere
man, die de smaak van het
reizen naar het westen te
pakken had gekregen (lezin
gen in Parijs en San Fran
cisco) en toen net de mede
deling had ontvangen dat hij
niet naar Rotterdam mocht.
Somber en een beetje triestig.
Bij het afscheid zei hij: ..Tot
ziens in Rotterdam, maar
wannéér.
Andrei Woznesenski schrijft zonder ophouden
De Andrei Woznesenski die monter de douane van Schiphol
passeert is een totaal andere man dan de foto van onze herin
nering. Breed lachend stapt hij de aankomsthal binnen. „Zo
daar ben ik dan". Ten teken van zijn opgetogenheid draagt hij
een vrolijke pet op het hoofd. Zo'n pet waarmee de clown Oleg
Popow altijd op de affiches staat. Voorts een flitsend leren jas
je, een fluwelen broek en schoenen van Italiaanse snit- „Het is
hier prachtig weer", zegt hij vergenoegd. „We gaan er een fijne
week van maken".
Door
Frans Happel
Een dag later is hij al vermoeid.
Hij heeft honderden handen
moeten schudden, tientallen ge
sprekken moeten voeren met
mensen die „zo lang op hem ge
wacht hebben", ontvangst hier,
Ontvangst daar. als we Wozne
senski 's avonds voorstellen mee
naar huis te gaan om daar in alle
rust te praten, zit hij al in de
auto. Even geen mensen om me
heen. Heb je een tuin?"
Hij schiet het huis door, opent de
tuindeuren en vergeet zich vervol
gens een vol kwartier by de aanblik
van simpele bedjes met sla. tuinkers
en peterselie. De gToei van de toma
tenplanten interesseert hem in hoge
mate. En al wordt het later op de
avond knap fris. zitten we tenslotte
rillend op het terras, hy wil zo lamg
mogelyk buiten blyven.
Woznesenski: „Het geritsel van de
bomen, de vogels die nu nog even
zingen voordat ze slapen gaan, de
lucht van de zomer, dat alles heb ik
de hele dag gemist. Eén van de aller
mooiste gedichten die ik ken gaat
over een man in Greorgië. Hij be
weer de taal van de bomen te kun
nen verstaan, met het gras en de
planten te kunnen spreken. En de
man was zielsgelukkig. hoewel hy
snel dood ging omdat hij het niet
meer over zyn hart kon verkrijgen
een gewas te snijden of een boom te
kappen".
Na een half uurtje zomaar zitten,
zich verbazen over een Hollandse
hond met de Russische naam Sanka,
die echter niet reageert als hy hem
roept, dan weer zwijgen ten gunste
van de vogels en het struikgewas,
zegt Woznesenski: „Je moet weten
dat ik geen man ben van platonische
bla-bla. Ik wil praten, over myn ge
dichten ,over Rusland, over alles, ik
wil elke vraag beantwoorden die ik
kan beantwoorden, maar besef dat
dichten, myn werk alles voor me is".
„Ik heb een klein buitenhuisje,
zo'n twintig kilometer van Moskou.
De stad geeft geen inspiratie, ik
moet alleen zyn, in de natuur. Het
bos, altyd het bos. Krijg ik inspi
ratie, dan is het alsof ik tussen
de bomen gek wordt. Dan heb ik
het gevoel dat er plotseling een ge
nie is die mij als een broek heeft
aangetrokken. Ik schrijf zonder op
houden, het kost geweldig veel ener
gie. ik vergeet alles, was zo'n pe-
Andrei Woznesenski: ,Jk ben geen man van platonische bla-bla".
Alphen aan den Rijn
Donderdag 1 juli
Rijnstreekhal
Aanvang 20.15 uur
Leiden
Vrijdag 2 juli
Groenoordhal
Aanvang 20.15 uur
mom
Met medewerking van:
- Gewestelijk Orkest van Zuid-Holland
- Trio Louis van Dijk
- Gerard Cox en Frans Halsema
Toegangsprijs: 10.- per persoon.
7.50 voor lezers van onze krant tegen inlevering van de
bon)
Het batig saldo is bestemd voor
HET NEDERLANDSE RODE KRUIS
Voorverkoop via alle kantoren van de RABO-BANK en het
Alphens Dagblad, Julianastraat 19, Alphen aan den Rijn
Leidsch Dagblad. Witte Singel I, Leiden, tel. 071-144941
Leidsch Dagblad, Badstraat 9. Katwijk aan Zee
Bijkantoor Leidsch Dagblad, Hoofdstraat 208, Sassenheim
Bijkantoor Leidsch Dagblad, Heereweg 240, Lisse
REDUKTIEBON
Tegen inlevering van deze bon bij de kantoren van onze krant, j
wordt per toegangsbewijs een 'eduktie veneend van
ƒ2.50 op de officiële entreeprijs van ƒ10-.
jeze bon is ook in te leveren bij de kantoren van de Rabo-Bank.
riode toevallig samengevallen met
P de try International dan was ik niet
naar Rotterdam gekomen".
Dat hy nu wel gekomen is. Een
gevolg van een grotere vrijheid in
Rusland of is zyn regering hem wel
gezind?
Woznesenski: „Meer vryheid? Dat
laat ik aan je eigen waarnemingen
over. Laat ik diit zeggen. Een voor
beeld. Vroeger werd my formalisme
verweten. Welnu, de televisie in Rus
land is conservatief en erg acade
misch. Niettemin was er onlangs op
televisie een programma van een uur,
90 miljoen mensen hebben er naar
gekeken, over Glebnikow. Dat is een
teken aan de wond. Glebnikow. de
voorman van onze futuristen, werd
altyd beschouwd als het toppunt van
formalisme en idioterie. Glebnikow?
Die leeft vies en vuil. werd er altyd
gezegd. En men lachte zich gek, om
dat hy sliep op een kussen dnt met
poëziebundels was gevuld. Nu heeft
de televisie hem serieus aan het volk
vertoond".
Kan Woznesenski leven van zyn
gedichten? Hij reageert gedecideerd:
,.Ja. Ik heb geen bijbanen nodig, zo
als de meerderheid van de twee-,
drieduizend dichters er zyn er
veel te veel on myn land. Velen
verdienen enorm veel geld met het
vertalen van gedichten uit Russische
gebieden met een afwykende taal,
zoals Kazakstan of Armenië. Dat doe
ik niet, dat zou myn concentratie
verstoren".
In 1960 verscheen zyn eerste bun
del iter verkoop van onder de toon
bank) en haalde een oplage van 5000
exemplaren. Wosnesenski: „Voor die
ityd was het een groot aantal, maar
nu ben ik gewend om in tienduizen-
Pianospektakel
in Amsterdam
Dertig oude, uit Engeland geïmpor
teerde piano's, waarvan de meeste
dateren uit het einde van de vorige
eeuw,' vormen het middelpunt van
een muziekevenement, dat de NOS-
radio onder de titel „Elisade" op
zondagmorgen organiseert in de
Spiegeltent op het Museumplein in
Amsterdam. Een en ander geschiedt
in het kader van het Holland Festi
val. „Elisade", dat de herinnering
levend houdt aan het Hilversum IV-
programma „Für Elise" is een com
binatie van een concert, een muziek-
wedstrtfd en een veiling. Deelnemers
zyn dertig pianisten uit alle delen
van het land, die zich daarvoor de
afgelopen weken by de NOS-radio
hebbeii kunnen aanmelden. Zij be
ginnen de pianowedstrijd rond het
bekende „Für Elise" van Beethoven
met het gezamenlijk spelen van dit
werkje onder leiding van de dirigent
Jochem Slothouwer. Het tweede on
derdeel van de wedstrijd is 'n piano-
estafette, eveneens op het thema van
-„Für Elise". Tot slot van dit spekta
kel volgt een snelheidswedstrijd. De
verrichtingen van de pianisten wor
den beoordeeld door een jury be
staande uit Jochem Slothouwer en
de pianisten Cor de Groot en Ge
rard van Blerk. Er zyn drie prijzen.
Ieder mag een piano uit de party
uitzoeken. De manifestatie begint
om 11 uur 's morgens. De NOS zendt
het programma uiit van 11.00 tot
13.00 uur.
den, zelfs in honderdduizenden te
denken. Proza, op poëzie, het maakt
met uit, boeken zyn in Rusland een
geweldig consumptie-artikel. Naar
myn mening heeft elk land zijn eigen
kunst. Frankrijk het schilderen,
Duitsland de muziek, de nartaonale
kunst van Rusland is literatuur en
vooral poëzie. Van myn drie laatste
boeken zyn meer dan 100.000 exem
plaren gedrukt.
Of die oplagen me een ryk man
maken? Ik word per regel betaald.
Standaardtarief. By een oplage van
10.000 anderhalve roebel per regel.
By 20.000 het dubbele en by 100.000
vier of vyf keer het basistarief. Ik
kan ervan leven".
Komt dat geld van de staart,?
Woznesenski: „Nee. Van de boek
verkopers. En hoe zij verkopen ds hun
zaak".
Zijn recente gedichten ademen iets
a'ls een wetenschappelijke mystiek,
spreken over onbekende verten in
het menselijk denken.
„Vooral de laatste Jaren interesseer
ik me bijzonder voor astronomie en
ajlles wat daarmee samenhangt. Me
ervoor interesserenSterker,
ik ben er bezeten van. Er is een pro
fessor in mijn land die bewezen heeft
dat tijd gewicht, massa en richting
bezit Ongelooflijk. Tijd ls in myn
gevoel hetzelfde als de geest. De
menselijke geest was het eerste dat
er bestond op deze aarde. Voorts
ben ik gefascineerd door de theorie
dat alle grote momenten in onze
geschiedenis te maken hebben met
perioden 'van verhoogde activiteit
van de zon. Ook meesterwerken van
kunstenaars zijn in die perioden ont_
Vitamii
Woznesenski: „Evenementen als
Poetry International zijn als vita
mine C. De mooiste ogenblikken in
myn leven waren naast myn con
tact met Pasternak ontmoetingen
met Alan Ginnsberg en Arragon. Als
met deze grote mensen praten, krijg
je het idee allemaal tot dezelfde
grote golf te behoren die zuiverend
over de wereld kan spoelen".
Dezer dagen is bekend geworden
dat Almairik waarschijnlijk Rusland
zal mogen verlaten. Ook een druppel
van die golf.
Woznesenski: „Neem me niet kwa
lijk, geen commentaar". Als we ten
slotte, door de kou verdreven, toch
de kamer ingaan, wordt Woznesenski
licht nerveus en wil het gesprek snel
beëindigen. Vragen hem nog hoe het
by hem overkomt, dat publiek in het
westen eigenlijk immer van een
Russisch dichter verwachten dat hy
„dissident" is.
Andrei Woznesenski„Poëzie is
voor Rusland een religie. Daar moet
men eerst van doordrongen zyn. En
van die religie ben ik een fanatiek
volgeling. Ik ben de dichter Andrei
Woznesensiki. Of Andrei Wozne
senski nu wel of niet de Rus is die
men zich in het westen zou wensen
is een totaad andere zaak. Onbe
langrijk".
Veel succes
voor Toos
Onderden
wijngaard
VOORSCHOTEN De pia
niste Toos Onderdenwyngaard
trad gisteravond op in kasteel
Duivenvoorde met een pro
gramma dat grotendeels aan
Franz Lisizt was gewijd. Liszt
is een van de merkwaardigste
figuren geweest die er op aarde
rondliepen. We weten in elk
geval, dat hy een man van „be
sproken" gedrag was; zelf heeft
hy zich hiertegen op verschil
lenden manieren gewapend:
hiervan getuigen zijn nogal to
neelmatige rol van woeste kla
viervirtuoos, en later zyn on
verwacht toetreden tot de gees
telijke stand. Zyn laatste aman-
te heeft al dan niet met zyn
medewerking gepoogd, hem
van alle blaam te zuiveren door
een biografie van Liszt te doen
uitgeven, die een brok geschied
vervalsing van de eerste orde
was, maar byna vijftig jaar lang
door musicologen voor zoete
koek werd geslikt
Zo ging deze man de geschie
denis in: als hoogste vertegen
woordiger van pianistische vir
tuositeit en van de salonroman-
tiek. Toch vormen deze werken
kwantitatief niet het belang
rijkste deel van zyn oeure;
zyn pogingen om kwalitatief
boven dit uiterlijke vertoon uit
te steken resulteerden echter in
werken, die enerzijds getuigen
van genialiteit, anderzijds van
een enorm gebrek aan zelfkri
tiek.
Hieronder zou ik zeker de An-
nées de pèlerinage, de Légendes
mi de technische studies willen
scharen, uit welke banden we
enkele stukken hoorden; de wat
saloneske behandeling door de
pianiste kon me derhalve moei
lijk bekoren. Hetzelfde gold
trouwens voor de walsen van
Brahms en het andante van
Beethoven.
Om misverstanden te voor
komen moet ik als algemeen
gegeven vermelden, dat Toos
Onderdenwijngaard zonder meer
een goede pianiste is. Haar op
vattingen verschillen echter
fundamenteel van de mijne:
kritiek mijnerzijds zou ontaar
den in polemiek, hetgeen in
deze kolommen weinig zinvol is.
Ik moge dus verder volstaan
met te vermelden, dat het tal
rijke publiek zich zeer ingeno
men toonde met dit concert.
RON HARMS.
NEDERLAND I
18.45 Kortweg: informatie over Holland Festival evene
menten (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Spel zonder grenzen (NCRV)
20.40 In het voetspoor der ontdekkers, film (NCRV)
21.35 Journaal (NOS)
21.50 Praten met de minister-president (NCRV)
22.00 Kojak, Amerikaanse detectivefilm (NCRV)
22.50 Het stedelijk Helmonds Concertkoor (NCRV)
23.05 Gesprek met Rabbijn Dr. Ignaz Mayaum (IKON)
23.30—23.25 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
18.45 Ti-ta-tovenaar (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Toppop Hitparade (AVRO)
20.00 Journaal (NOS)
20.25 AVRO's Puzzel-uur (AVRO)
21.30 De gebroeders Hammond, tv-feuillcton (AVRO)
22.20 Televizier magazine (AVRO)
23.05 AVRO's Sportpanorama (AVRO)
23.35—23.40 Journaal (NOS)
Na het voetballen volgden nog
twee VARA-programma's, die de
teleurstelling over de Joegoslavi
sche nederlaag (béter gezegd: het
verdriet vanwege de Duitse over
winning) snel wegspoelde. Koos
Postema (net terug van de kapper
op Katendrecht, die er weer flink
het mes in had gezet) voerde een
gesprek met fotograaf-filmer Ed
van der Elsken, een man met gro
te kwaliteiten in zijn vak, maar
iemand die praat op een manier
waar ik absoluut allergisch voor
ben.
Om de twee woorden hanteert
hij een Engelse, Franse of Duitse
kreet, want u weet hoe het inert die
internationale types gaat: ze rei
zen veel, kunnen dus veel verha
len, en hebben moeite met, kom
hoe heet dat nou cok weer. de
dutch language, ja, het Hollands,
natuurlijk. Een uiterst vermoedend
heer voor zijn omgeving, lijkt, me,
je zult er maar mee gehuwd zijn,
Toen ik over mijn irritatie heen
was, kon ik zien dat Van der Els-
ken weer mooie dia'tjes had ge
maakt, maar nou ook weer niet
zo uniek dat daar een half uur te
levisie voor zou moeten worden
vrijgemaakt. Van der Elsken is
handig, hij had het weer versierd,
Postema was plat, kreeg er geen
woord meer tussen, en wist ten
slotte alleen nog maar uit cebren-
gen: „Ik heb niks hoeven vragen,
Ed en zijn werk spreken voor zich
zelf". Ja, mooie boel, zo kan ik
het ook.
„Achter het Nieuws" kwam daar
na nog met een tamelijk verbijs
terende reportage over de bevei
liging van de kerncentrales in
Borssele en Dodewaard. Of beter
gezegd: het vrijwel ontbreken van
enige beveiliging. Aan de hand van
André Schmidt (vroeger was hij
direöteur van een reclamebureau,
'hij flipte in de jaren zestig, nu
is hij full-time-activist) wist de
cameraploeg bijna overal binnen
te dringen zonder dat iemand van
het personeel ook maar iets in de
gaten kreg.
We hebben er ernstig over nage
dacht, aldus „Achter het Nieuws",
of we dit wel moeten uitzenden.
Want, deze kerncentrales vormen
op deze manier een perfect doel
wit voor terroristen. „Moeten we
de kat op het spek binden?" Nee,
natuurlijk niet, mar: „Dit moet
snel veranderen, vanaf morgen.
Want zo kan het niet langer". Een
conclusie waar weinig op af te
dingen lijkt. De verantwoordelijke
instantie, de KEMA, weigerde elk
commentaar. Dat begrijpen we
volledig, na het zien van deze re
portage.
GERARD PAQUES.
Om 23.05 uur ook via Nederland I valt in het programma van
de IKON een gesprek te beluisteren van Henk Biersteker met
de schrijver van Het gelaat van God na Auschwitzde rabbi
Maybaum, die zelf nauwelijks aan de nazi-terreur ontsnapte.
Hij nam de wijk naar Londen, waar hij uitgroeide tot een ge
zaghebbend leraar in de westerse wereld. Dit voorjaar over
leed hij op bijna tachtigjarige leeftijd. Het gesprek van Henk
Biersteker was vlak voor zijn dood.
Op Nederland I om 20.40 brengt de NCRV het programma
.In het voetspoor der ontdekkersop het scherm. Deze afle
vering betreft Stanleys 999 dagen in Midden-Afrika met Sean
Lynch als Stanley. De verteller is David Attenborough.
/RAD!D\programma i
wingen. 20.00 (S) In i
uw schrijven. 22.00 Reisoogst. 22.25 O-
verweging. 22.30 Nws. 22.40 (S) Goal.
23.55-24.00 Nws.
0.05 (S) Holland Festival 1976: Int.
Met het oog op r
Haag vandaag.
turebank. 18.10 (S)
■a floot
(S) Continu de nacht door.
ZATERDAG I» Jl
grammofoonplaten
tips. (7.30 Nws. 7.41 Dingen van de
dag.). 8.30 Nws. 9.36 Gymnastiek voor
de huisvrouw. 8 45 (S) Invaller:
Henk Molenberg: gesprekken en mu
ziek. 10.30 Nws. 10.33 (S) Z.I.. een
programma dat voor zichzelf spreekt.
14.30 (S) Muziek uit Studio I, mu
zikale show. 15.30 Nw^. 15.33 (S)
Twee uur Frankrijkmuziek en in-
Wiens schuld
muziek,
nisch Orkest
Koor: Gewijde klass. muz. 11.45 kort
weg 12.15 (S) Hoogtepunten uit ope-
ettes. 13.15 (S) Op haren en snaren:
gitaarmuziek. 13.40 (S) Kinderen ma-
keu muziek. 14.00 Nws. 14.02 (S) Cou
rante) weekkrant met en over mu
ziek 15.23 (S) Zwitserse historische or
gels (III). 16.00 (S) Aspecten:
kunstrubriek. 16 40-17.00 Radiojourn.
DUITSE TV
11.50 Schooltelevisie reg.
WDR 18.00
Westfalen. 18.05 Inti
fe Hungaria. 19.15 Akt. 1945
4tel vor 8i. 20.00 Journaal
Noordrijnland-
populair klassieke
zaterdagmorgenprograi
informatie
het bedrijgsleven 13 00 Nieuws.
ting: 12.49 Franco huls
even 1
13.30 Voorzichtig.
breekbaar: oude grammofoonpla
14.30 Met een knipoog naar het thea
ter: reprises van one-man-shows van
cabaretiers. 16.00 Nws. 16.30 De Ne
derlandse Top-40. gepresenteerd door
Ferry Maat. 17.55 Med.
1.35 Report, uit Bonn 22.00 Journaal
n weerber. 22.15 Souvenirs d'en Fran-
e .23.45-23.50 Journaal.
17.00 Journaal. 17.10 Kult program-
richten uit de hele wereld. 20.15 Pe-
rocelli Aansl: Spass an er Freud. 21.15
Journ. 21.30 Liederenoircus. 22.30 Sport
23 00 Jazzconcert. 23.45 Journ.
BELGISCHE TV
22.35 Journaal.
