15309
De dromen van Nicolaas Bouwer
HET CASINO IS ER. NU
NOG HET LEIDSEPLEIN
Door
Jan Kees Kokke
ZANDVOORT Horeca-magnaat Nicolaas Willem Bouwes is
altijd vervuld geweest van twee dromen. De eerste was een
casino in een van zijn Zandvoortse hotels. De tweede de bouw
van een groot hotelcomplex aan het Leidseplein in Amsterdam.
„Als dat klaar is, dan schei ik ermee uit. Dan is het mooi ge
weest", zei hij al bijna vijftien jaar geleden. Nu, lachend „Dat
zeg ik vandaag nog, hoor. Allicht".
We zitten in een van de restaurants van Hotel Bouues aan het Bad
huisplein in Zandvoort. Uitzicht op zee. Prima koffie. Bouwes (66
jaar) in grijze broek, grijs tweed jasje. Zilvergrijs haar. Gezonde
bruine huid. Fors, ietwat gedrongen postuur. Geen joviaal type. Aan
vankelijk wat gehaast. Enigszins op z'n hoede. Later meer ontspan
nen. „Ik voel me beter dan tien, vijftien jaar geleden. Beter dan ooit.
Ik vind het heerlijk om te werken".
Inderdaad. Voor hem is er reden
voor een zekere tevredenheid. Een
van Bouwes' levenswensen werd
dezer dagen verhoord. Het casino.
Waarmee vijftien jaar wachten en
lobbyen in politiek Den Haag
werden beloond.
Op 1 oktober zullen talrijke
prominenten en hoogwaardigheids
bekleders aanwezig zijn bij de
opening van het eerste casino in ons
land. in Hotel Bouwes. Waar
snders!
Terugblikken
Even terugblikken. Eind 1971
dienden de Tweede Kamerleden Th.
E. E. van Schaik (KVP) en A.
Geurtsen (WD) een voorstel tot
wijziging van de Wet op de
Kansspelen in. Om op die manier de
mogelijkheid te scheppen om in
Nederland het casinospel te spelen.
Op 12 april 1973 werd het
wetsvoorstel door de Tweede Kamer
aanvaard. En op 4 september 1973
ging de Eerste Kamer akkoord.
Maar niet nadat wat twistpunten
waren gladgestreken over de be
stemming van de casino-opbreng
sten. Ten bate van het toerisme of
de staatskas. Daar ging de ruzie
over. Men besloot uiteindelijk tot
het laatste.
Op l maart 1976 trad de nieuwe wet
voor de casinospelen in werking. Er
werd een Raad voor de Casinospelen
Ingesteld, onder supervisie van de
ministeries van economische zaken
en van Justitie, en de Nationale
Stichting tot Exploitatie van Casi
nospelen.
Op 1 oktober gaat het eerste casino
open. In Zandvoort. Valkenburg
moet eind dit Jaar volgen. Het
casino in Scheveningen is bepaald
op begin 1978.
over de eventuele eisen, die aan zo'n
casinozaal gesteld zouden kunnen
worden. Daarvoor heb ik onder meer
diverse casino's in het buitenland
bezocht."
Was die verbouwing geen al te grote
gok? Omdat toen nog lang niet
vaststond waar. wanneer en door
wie de casino's gebouwd en
geëxploiteerd zouden worden!
Bouwes vindt 't wel meevallen.
„Anders had ik het toch als
feestzaal gebruikt", wuift hij de
eventuele risico's de lucht in.
Bouwes heeft een contract voor tien
jaar met de Stichting tot Exploitatie
van Casinospelen. Waarmee voorlo
pig alle andere plannen voor de
bouw van een apart casinopaleis in
Zandvoort in de ijskast gezet
kunnen worden. Ook dat van een
groep zakenlieden en projectontwik
kelaars uit Dordrecht. Die legden,
vlak voordat het contract met
Bouwes getekend zou worden, een
plan voor een groots opgezet
casinocomplex op tafel bij het
gemeentebestuur. Ze wilden op een
stuk grond aan de noordboulevard
een complex met casino, concertza
len. flats, winkels, congreszalen
enzovoort.
Met het tienjarige contract in zijn
zak hoeft Bouwes voorlopig niets te
Veert uit zijn stoel op om een dame
te helpen, die de deur naar het
terras niet open kan krijgen.
Is Bouwes niet bang voor de
concurrentie, die straks van het
casino in Scheveningen kan komen
en later misschien van een casino in
Amsterdam?
••Dat is mijn zaak niet", zegt hij
kort. „Tk heb toch met de hele
exploitatie niets te maken. Ik
verhuur alleen maar. Ik heb
bijvoorbeeld ook met de inrichting
van de zaal niets te maken. Dat is
allemaal een zaak voor de stichting.
Net als wie er wel en niet in mag.
Ik lever alleen de kale ruimte."
Kaal is die ruimte nog inderdaad,
zo blijkt als we later eens een kijkje
nemen in de toekomstige casinozaal.
Er wordt nog hard verbouwd en
-gegraven. De toch al ruime entree
zal verdubbeld worden. Trappen
leiden naar omlaag. De zaal heeft
langs de wanden een brede
verhoging, zodat de toeschouwers als
het ware op de twaalf roulette- en
de acht black jacktaf els, die gepland
zijn, neerkijken.
De zaal heeft een oppervlakte van
zo'n 700 vierkante meter en voor de
bedrijfsruimte voor 175 man perso
neel. die er komen te werken, is nog
eens 1200 meter beschikbaar. In het
de tijd weer voor. Geen striptease,
nee, dat heb ik nooit in mijn zaken
gewild. Maar we kunnen de mensen
straks van alles bieden. Het loopt
allemaal in elkaar over. Ik verwacht
een vloedgolf van bezoekers. De
eerste tijd zullen er zeker duizenden
teleurgesteld moeten worden.
Ik denk dat er wel een pendeldienst
voor toeristen uit Amsterdamse
hotels zal komen. Parkeerruimte
genoeg. Misschien bouw ik wel een
parkeergarage op een plein hier vlak
bij. En dan zijn er nog, die denken
dat Knokke voor ons een concurrent
zal blijven. Nou, neem dit van mij
maar aan, in Knokke knijpen ze
hem als een dief voor Zandvoort".
Wat betekent Bouwes eigenlijk voor
Zandvoort? Waar Hotel Bouwes en
Bouwes Palace het dorpsbeeld
domineren. Waar het voortbestaan
van het circuit voor een belangrijk
deel aan Bouwes' lobbyen is te
danken. Waar het dorp nog lang op
een casino had kunnen wachten, als
Bouwes niet jaren geleden al aan
het bouwen was geslagen.....
Geen beleid
Bouwes, peinzend: „Dat vraag ik
mezelf ook wel eens af." Maar dan
vard, in een interview met Vrij
Nederland, doelend op de problemen
die hij had in Amsterdam: „Dat is
het verschil met een kleine
gemeente. Daar vliegt iedereen voor
Je. Hier kreeg ik de rijksgoedkeuring
van tien miljoen om binnen twee
jaar te bouwen. En daar in
Amsterdam, daar ben ik nu al zes
Jaar bezig".
Het zijn inmiddels zestien jaar
geworden, dat Bouwes bezig is het
Amsterdamse gemeentebestuur te
winnen voor zijn omvangrijke
hotelproject vlak bij het Leidseplein.
'Onbegrijpelijk'
„Op het mooiste plekje van
Amsterdam staat een Huls van
Bewaring. Onbegrijpelijk", heeft Bou
wes altijd gezegd.
Bouwes nu: „Ik weet echt wel wat
van het plein af. Ik had er twintig
jaar lang de beste zaak, Extase. Een
van de drukst bezochte nachtclubs.
Meer dan 250.000 bezoekers per Jaar.
Ip 1958 werd de huur opgezegd. En
toen ben ik nieuwe plannen gaan
ontwikkelen voor het Leidseplein.
Daar is het eigenlijk allemaal mee
begonnen."
Hoe zat het ook al weer? Eind jaren
vijftig werd bekend dat het Huis
Utopie
Op papier
Bouwes had zijn zaakjes in een wel
heel vroeg stadium voor elkaar.
Toen de Wet op de Casinospelen in
1973 door de Kamer was, had de
vooruitziende hoteleigenaar zijn
verbouwingsplan al keurig op papier
staan. En direct daarop kon gestart
worden met de verbouwing van een
benedenverdieping van een der
vleugels van Hotel Bouwes aan het
Badhuisplein in Zandvoort.
«Ik had me al laten voorlichten
„Wat deze mensen willen is gewoon
een utopie. Een congresgebouw, nota
bene. Er is er niet een in Nederland,
dat zonder subsidie draait. En een
winkelcentrum hebben we helemaal
niet nodig. Er staan tientallen
winkels leeg. Ik zie dat allemaal
gewoon als pure fantasie".
En over het pierplan, dat ook
telkenmale in Zandvoort opduikt als
er over bouwen gepraat wordt: „Ik
heb altijd al voorspeld dat die pier
er in Zandvoort nooit komt. Kijk
nou eens naar Scheveningen. Die
pier daar is met een rentevoet van
vier procent gebouwd. Heeft zeven
miljoen gekost. Rentelast jaarlijks
dus drie ton", rekent hij snel voor.
„Nou Zandvoort. Zo'n pier kost nu
minstens het dubbele en de rente is
ook zeker twee keer zo hoog. Dan
zit Je dus alleen al op een Jaarlijkse
rentelast van zo'n kleine anderhalf
miljoen gulden. Haal dat er maar
eens uit".
contract is bovendien de mogelijk
heid opgenomen tot een uitbreiding
met nog eens 1000 vierkante meter.
Op het dak lag vroeger een
minigolfbaan. Nu zijn er wat
appartementen gebouwd.
Miljoenen
Het bedrag, dat met het contract
gemoeid is, wil Bouwes niet noemen.
Anderhalf miljoen per jaar? „Niets
van aan. Ik zeg het gewoon niet. Ik
kan het ook niet zeggen. Dat is
afgesproken met de stichting.
Omdat die nog in andere plaatsen
in onderhandeling is met casino-ge
gadigden."
Ook over de kosten van de
verbouwing blijft Bouwes vaag.
Enkele miljoenen, concluderen we
„Ik ben ervan overtuigd dat dit het
mooiste casino langs de kust wordt",
zegt Bouwes. „Ik heb hier de meest
Ideale combinatie. Ik heb hier een
restaurant met plaats voor 250
mensen en een cabaret waar 350
man naar kunnen kijken. Een
wachtkamer dus voor 600 mensen.
We zouden straks met een fioorshow
kunnen komen, want daar komt ook
feller: „Wat zeker is, is dat een
toeristisch beleid hier volkomen
ontbreekt. Je vindt bij het
gemeentebestuur geen enthousiasme
voor je plannen. Dat valt me tegen.
Ik mis gewoon het normale contact
met de gemeente-autoriteiten. Dat
casino, dat heb ik bijvoorbeeld
helemaal alleen gedaan. Een half
Jaar geleden vermeed iedereen hier
nog het woord casino te gebruiken.
Het gemeentebestuur liep nog steeds
met een vaag plan rond dat er een
groot casincgebouw op de boulevard
moest komen".
En dan steeds kribbiger: „Sinds
burgemeester Van Fenema hier zo'n
tien jaar geleden met pensioen ging,
is er aan een toeristisch beleid
vrijwel niets meer gedaan. Alleen
een zwembad is er gekomen. Maar
daar moet driekwart miljoen gulden
per jaar bij". Bouwes is de huidige
burgemeester Nawijn overigens wel
erkentelijk voor de hulp die hij
kreeg na de brand in z'n hotel in
december '74.
Maar toch, Zandvoort heeft Bouwes
nooit een stroobreed in de weg
gelegd. Zei hij tien Jaar geleden
niet, vlak na de voltooiing van het
20 verdiepingen hoge Bouwes Palace
apartementenhotel aan de boule
van Bewaring en het Kantongerecht
aan het Klein-Gartmainsplantsoen,
grenzend aan het Leidseplein in
Amsterdam zouden verdwijnen.
Bouwes meldde zich bij het
gemeentebestuur met de suggestie
om op die plaats een appartemen
tenhotel te bouwen, met parkeerga
rages, winkels, horecabedrijven en
theater- en congreszalen. Nadat een
opzet vele keren wijzigingen had
ondergaan, kwam vorig Jaar een
schetsplan uit de bus. In mei 1975
stelde de PSP in de Amsterdamse
gemeenteraad echter voor het
plan-Bouwes te verwerpen. Met tien
stemmen voor en 35 tegen ging de
raad hier niet op in. Wel werd de
voordracht van het plan-Bouwes
teruggenomen, omdat men het niet
eens ken worden op een detail,
nameljk het tarief, waartegen de
parkeergarage ter beschikking voor
buurtbewoners moest staan. De
definitieve voordracht voor de
erfpachitsuitgifte - waardoor Bouwes
zijn gang kan gaan - komt eind
van dit jaar in de Amsterdamse ge
meenteraad.
Fel verzet
irritatie heeft zich geconcentreerd in
de actiegroep „Bouw-es-wat-anders"
bestaande uit architecten, stede
bouwkundigen en Juridische en
financiële deskundigen. De groep
wordt gesteund door meer dan 6.000
mensen en instellingen, die vinden
dat er bij het Leidseplein iets
anders en gezelligers moet komen
dan een groot hotel- en winkelcen
trum. De kritiek op het plan-Bou
wes spitst zich onder meer toe op
het gebrek aan inspraak, op het feit
dat er al teveel hotels zijn in
Amsterdam, op de te verwachte
onroerend goed-speculatie, op de
groot-schaligheid en de monotonie
van het Plan, op het feit dat de
„huiskamer van Amsterdam" straks 's
avonds op slot moet. Maar de
bezwaren richten zich ook op het
beleid van de gemeente dat een
dergelijk plan heeft voortgebracht.
Inmiddels hebben twee instellingen
het Bouwfonds Nederlandse
Gemeenten en het Pensioenfonds
voor de gezondheid, geestelijke en
maatschappelijke belangen - zich
bereid getoond een alternatief plan
voor het Leidseplein te financieren.
Volgens Bouwes draait het hele
verzet tegen zijn plan maar om één
punt. Lichtelijk geïrriteerd zegt hij:
„De actiegroep wil Paradiso houden.
Daar gaat het hen alleen en
uitsluitend om. Ik persoonlijk vind
het afschuwelijk. En dan schamper:
„Maar de gemeenteraad moet
beslissen. En als die vindt dat
Paradiso moet blijven, dan vind ik
het best hoor, dan heb ik mij
daarbij neer te leggen."
„Ik vind Paradiso nu eenmaal een
afschuwelijk gebouw. En als ze het
in Amsterdam nu zo mooi vinden,
dan hadden ze al vijf jaar geleden
die verf eraf moeten halen. Maar
het is nu eenmaal zo, als ik het niet
zie zitten, dan zie ik het niet zitten.
Ze moeten mij niet overtuigen. Ze
moeten de raad overtuigen. Die
beslist. Maar ik zie geen basis om
Paradiso te laten bestaan. Hoewel ik
de meest prettige contacten met die
Jongens heb gehad."
Behoorlijk gedrag
„Voor mij mag iedereen, die zich
behoorlijk gedraagt op het Leidse
plein komen. Ook straks. Zo is het
altijd geweest ook. Maar het valt nu
eenmaal niet te ontkennen, dat
Paradiso een eigen publiek heeft."
Over de vraag in hoeverre de
gemeente Juridisch aan Bouwes
gebonden is, zijn de deskundigen
het overigens nog niet eens. Is
Bouwes van plan een schadevergoe
ding te eisen van de gemeenteraad,
mocht zijn plan getorpedeerd
worden?
Bouwes, kort: „Daar ga ik me dan
wel over beraden".
Wie zijn de financiers achter dit
plan, dat toch vele tientallen
miljoenen moet gaan kosten?
Bouwes: „Dat wordt bekend zo
gauw het plan is goedgekeurd. Het
zijn er een paar, waaronder ik zelf.
Trouwens zoiets hebben ze me ook
niet gevraagd, toen ik dit hier in
Zandvoort ging bouwen. Dat heb ik
overigens zelf gefinancierd. In
Amsterdam ga ik voor het eerst in
combinatie werken. Tot nu toe heb
ik altijd zonder financiers gewerkt.
Alles wat hier in Zandvoort staat, is
van mij alleen. Dat is toch een heel
duidelijk antwoord."
Duidelijk is ook dat Bouwes doorzet.
Van ophouden is vooralsnog geen
sprake. Aan een punt achter zijn
carrière denkt hij pas, als het
Leidseplein-plan klaar is. Waar
Zwols man kapot ging en ziek in bed
ligt, waar Caransa zich terugtrok uit
de horeca, daar houdt Nicolaas
Bouwes niet op, nieuwe activiteiten
te ontwikkelen.
Welke eigenschappen maakt iemand
tot de grootste horeca-ondernemer
in Nederland?
Bouwes: „Ik ben niet de grootste.
De Clingendael-groep bijvoorbeeld is
groter. Ik ben een van de grotere
particuliere horecaondernemers, in
derdaad. Een belangrijke eigenschap
is het ontwikkelen van nieuwe
ideeën. Zo'n appartementenhotel
bijvoorbeeld. Daarmee was ik de
eerste in Nederland. Dat apparte
mentenhotel op het Leidseplein. dat
wordt zeker een succes. Ik mik op
kleine zakenlieden, die een combina
tie in de binnenstad zoeken van een
hotel, een kantoor, plus service. Een
nieuwe activiteit in Zandvoort hier
zijn de opleidingen en cursussen, die
hier in het hotel worden gehouden.
Daardoor hebben we het nu 's
winters even druk als „zomers".
Heel wat panden
Bouwes heeft in de horeca al heel
wat panden versleten.
Nadat er met zijn kaasexportbedrijf
in zijn geboorteplaats Edam in de
oorlog niets meer te verdienen viel,
kocht Bouwes in 1942 zijn eerste
nachtclub. Femina in Amsterdam.
In 1947 volgde Hotel De Schelp in
Zandvoort. In 1949 Cabaret Extase
in Amsterdam („Breng Uw vrouw in
Extase"). In 1950 de nachtclubs Plaza
en Trocadero in Den Haag. In 1951
het cabaret Copacabana in Scheven
ingen en het Palais de Dance. Het
Lido in Amsterdam. In 1955 Hotel
Wittebrug in Den Haag. Park Hotel
in Amsterdam. Allemaal verleden
tijd nu.
Op het ogenblik omvat de Exploita
tie Maatschappij Bouwes - met
enige directeur en eigenaar Nicolaas
Bouwes - het na de brand van 1975
volledig gemoderniseerde Hotel Bou
wes (1953) en het Bouwes Palace
(1965), een dolfinarium en een
bowlingcentrum in Zandvoort. To
taal 150 man personeel.
Wat gebeurt er straks met zijn
bedrijf? Is er een opvolger? Wordt
het verkocht?
Bouwes: „Daarover kan ik pas
denken als liet plan voor het
Leidseplein klaar is. Dat is iets
waarbij ik tot het eind toe
betrokken blijf".
