„Met rechtshulp voor de kleine man
is het nog bitter slecht gesteld"
'Verenigde Staten
zijn bepaald geen
oase van gelijkheid
Amerikaanse
criminoloog
Joseph E
Scott
Rechter zit in de VS
zelf in het complot
ATERDAG 22 MEI 1976
LEIDEN Dit jaar bestaan de Verenigde Staten tweehon
derd lange jaren. De Grondwet, waaruit de Amerikaanse
onderwijzer altijd een stukje voorleest, voordat de less
oeginnen, bestaat iets korter, maar naar eerbiedwaardigheid
jewogen is er niet of nauwelijks verschil. Sterker nog, de
Constitutie geldt als een klassiek traktaat van hoe een vrij
zolk de democratie i'n een aantal rechten en instellingen ver-
laait. Van de Verenigde Staten wellicht vele, maar van de
[Constitution" nauwelijks een kwaad woord,
doewel, Joseph E. Scot/t, 32 jaar en associate-professor aan
le staatsuniversiteit van Ohio in Columbus wijdt zender
noeite, maar heel attractief anderhalf uur aan de grote af
stand die de praktijk scheidt van de theorie in de Ameri
kaanse samenleving. Scott is criminoloog en „ruilde" drie
paanden met een vakgenoot aan de Leidse Universiteit;
nisschien staat dus op dit moment Hans Willemse een ver-
llaggever van de krant in Columbus te woord.
1 frjn vakgebied, de criminologie, verraadt het onderwerp
fan dit gesprek. Hoe is in de praktijk de gang van zaken
•ond mensen die de wet overtreden? Zijn de Verenigde Sta-
en inderdaad die gigantische oase van gelijkheid, zoals een
1 >ppervlakkig lezer van de constitutie of een weinig achter-
tochtige natuur zou kunnen denken?
cott vindt dat de Verenigde Sta
ten dat niet zijn. „De vrijheden
)n de instellingen waren er eigen-
fok alleen voor de rijke mensen",
>,egt hij, %,het Hooggerechtshof
looral in de periode van opper-
•echter Warren, heeft vanaf het
\egin van de jaren zestig een aan-
nal uitspraken gedaan die ook
toor arme mensen de weg pro
beerde te banen naar hun rech-
\en. Op het gebied van het ge-
\rag van de politie heeft het wel
teat geholpen. Maar met de
fechtshulp voor de kleine man
js het nog altijd bitter slecht ge
steld. Het zijn de maatstaven van
ie middenklasse, ivaarop de pro
cedures zich afspelen. En voor de
\niddle class handelen arme men-
ien natuurlijk niet goed.
HAN MULDER
Daarom moet de politie die ar-
fnen onderwijzen en dat meent ze
te moeten doen door ze te arreste
ren en ze respect bij te brengen,
pen jongeman uit de middenklasse
die gepakt wordt voor één of ander
klein vergrijp, wordt naar zijn ou-
Iders gebracht, omdat de politieman
èrvan overtuigd is dat die ouders
hun kind een reprimande zullen
fe;even; een kind van de lagere klas
je gaat de gevangenis in, opgeslo
ten, omdat ze in diens ouders geen
jvertrouwen hebben. Dat laat de po
litie tegenover de hogere klasse wel
uit het hoofd. Want die weten de
Weg en voordat zo'n politieman er erg
jin heeft, heeft hij een klacht we-
gens een foutieve arrestatie aan zijn
[broek"
Hal verwegen
,t j Met tweehonderd jaar Amerika is
jnen nog maar halverwege. Scott
(prijst het theoretische kader, waarin
jallerlei individuele vrijheden en
irechten zijn vervat, maar waar het
in de Verenigde Staten aan schort,
pijn de garanties dat de burger die
rechten ook kan waarmaken. Scott
ivindt in dit verband een uitspraak
van het Hooggerechtshof uit de zes-
tiger jaren van groot belang, waar
bij de politie de verplichting kreeg,
alvorens het verhoor te beginnen de
pndervraagde te wijzen op zijn
recht om een advokaat te eisen en
op zijn recht om niet verplicht te
1 'zijn, te antwoorden. „Allemaal leuk
en aardig, maar de armen weten
niet of nauwelijks wat ze met zo'n
verklaring aan moeten. En een ad
vokaat vertrouwen ze niet, want die
Izegt toch maar, dat ze moeten be
kennen om zo snel mogelijk van
een dergelijk armeluis-zaakje af te
zijn".
Scott heeft vroeger al eens uitgebreid
door Europa gereisd en bestudeerde
I toen met name de systemen die
in Scandinavië worden toegepast. Ook
ontmoette hij toen in Nederland pro-
fessor Nagel en sindsdien zijn het
goede bekenden. De vraag of men
als verdachte van een zwaar mis
drijf zijn belangen beter gewaar
borgd ziet in Europa of in de Ver
enigde Staten, vindt Scott moeilijk
te beantwoorden. Ook al omdat de
rechtssystemen zo verschillend zijn.
Na lang aarzelen: „Als ik een mis
drijf zou moeten plegen, zou ik het
geloof' ik liever in Nederland doen
dan in de Verenigde Staten. Om een
aantal redenen en niet in de laatste
plaats omdat ik hier waarschijnlijk
heel wat minder lang hoef te zitten.
Wij hebben één van de strengste
straftoedelingssystemen. Soms le
venslang plus honderd jaar".
Ongemak
Arm zijn en dus vaak dom en
dus aan de kant zitten waar de sla
gen vallen, ook als ze door de ma
gistratuur worden uitgedeeld, ziehier
enig ongemak voor de minder ge
slaagde lidmaat van de jai'ige fede
ratie aan de andere kant van de
Atlantische Oceaan.
Eén ding is onbetwist: Amerikanen
houden van het massale, het record.
Ook in de criminaliteit en de straf
rechtpleging weet men het extrava
gante op waarde te schatten. Soott
zegt dat de rechtsprocedures van on
gewone, de aandacht trekkende zaken
soms miljoenen dollars kosten. De
zaak-Patricia Hearst was er zo één
en ook het proces tegen Manson en
zijn volgelingen, de bedrijvers van
de bloedige Tate-moorden. „Maar je
moet aan de andere kant niet ver
baasd zijn dat een rechter op een
morgen een paar honderd strafza
ken afdoet, omdat hij om half drie
moet golven", zegt Scott. De kleine
man in de misdaad telt niet mee.
Voor het grote werk is meer lief
hebberij: grossierders in ernstig cri
mineel gedrag kunnen profiteren van
„plea bargaining", een vrijwel on
vertaalbaar begrip, „bekennen op
handjeklap" komt nog het dichtst in
de buurt.
Onderhandelen
Scott legt het uit:
„Als ik een groot crimineel ben,
die ontelbare misdrijven heeft ge
pleegd, word ik liever veroordeeld in
de Verenigde Staten dan in Europa.
Dan kan ik meer „bargainen", on
derhandelen met de politie. Negentig
procent van de mensen bekent schul
dig te zijn. Die zien af van een zit
ting, waar ze te horen krijgen, wat
hen precies ten laste wordt gelegd,
en waar ze zich verdedigen kunnen.
Ze zeggen eenvoudig dat ze schul-
da0 zijn, maar- aan 'n iets lichter mis
drijf en de rechter veroordeelt je dan
daarvoor. Als ik schuldig ben aan
honderd inbraken, dan is de politie
geïnteresseerd in het ophelderen
van die inbraken. En dus zijn ze ge
neigd om meer met me te bargai
nen dan wanneer ik maar één of
twee inbraken op mijn geweten heb.
De politie wordt elk jaar beoordeeld.
De FBI publiceert elk jaar een mis
drijf rapport, waarbij statistieken wor
den gevoegd van misdrijven die door
de politie zijn opgehelderd. Per stad.
Dat betekent dat ieder politiekorps
onder enorme druk staat om mis
daden op te lossen. Het percentage van
opgeloste zaken geldt als aanwij
zing van hun efficiency. Ze worden
vergeleken met andere steden van
ongeveer dezelfde grootte. Dus de
burgemeester houdt zich met die sta
tistieken bezig, zei de hoofdcom
missaris aan het werk en zo gaat
het door naar de lagere gelederen.
Dus als ik weet dat u honderd in
braken hebt gepleegd, ben ik geïn
teresseerd om die uit de boeken te
schrijven. Ik weet niet precies, welke
u gepleegd heeft, maar ze zijn in
elk geval onopgelost. Als u ze nou
bekend, kan ik noteren „honderd mis
drijven opgehelderd". En daarmee
ziet mijn politie-apparaat er weer
veel beter uit. En ik ben niet van
plan om u te helpen en u mij niet,
als er niet wat tegenover staat. Wat
de politie nu biedt als lokkertje is
het laten vallen van de oorspronke
lijke tenlastelegging voor een nieu
we met minder ernstige vergrijpen.
Misschien hebben ze u eerst gedag
vaard wegens inbraak en ze maken
er na het handjeklap-gedoe met u
er insluiping van. Met de aanbeve
ling bij de rechter voor clementie om
dat u de politie zo fjjai geholpen
heeft"
De amendementen van de Ame
rikaanse Constitutie reppen op meni
ge plaats van „due process"; staats
rechtsgeleerden mogen over de we
zenlijke inhoud van dat begrip reeds
vele generaties kibbelen, maar „een
behoorlijk proces" valt in elk geval
mede onder de term. De wijze woor
den van de „Founding Fathers" die
twee eeuwen terug hun federatie
stichtten en hun idealen van vrij
heid en gelijkheid formuleerden, lij
ken in een bizarre lachspiegel terug
te ketsen, wanneer bargaining meer
blijkt te tellen dan een rechtsgang
zonder aanzien des persoons.
Ook de Verenigde Staten kennen
bureaus, waar arme mensen terecht
kunnen voor juridische bij
stand. Maar de advokaten staan niet
te trappelen, want de vetpot staat
niet te pruttelen. Scott weet er alles
vair. Hij heeft in zijn nog jongere
jaren op een dergelijk bijstandsbu
reau in San Francisco gewerkt.
Kop dicht
Hij zegt: „Wanneer een verdach
te die in een cel is opgesloten, zegt
dat hij het misdrijf niet heeft ge
pleegd, reageert de toegevoegde ad
vokaat met „kop dicht, dat wil ik
niet horen. Ik wil dat je meewerkt.
Vertel me, hoe je het gedaan hebt.
Hij wil met andere woorden altijd
van je horen, dat je de misdaad
pleegde en de manier waarop. Zo'n
man werkt al jaren met de officier
van Justitie. Kent hem van haver tot
gort. Weet wat voor deals hij kan
'maken. Heeft in honderden vrijwel
gelijke zaken met dat bijltje gehakt.
Dat gaat bij een kopje koffie, maar
dan moet hij wel weten, waar hij aan
toe is. Ziedaar, waarom negentig
procent van de mensen zegt schuldig
te zijn. Ze kunnen zich eenvoudig
miiet veroorloven om de zaak helemaal
voor de rechtbank uit te spitten. Je
raddsman is de eerste om te zeggen
dat je moet bekennen. Zo'n zaakje
uitprocederen, daar moet dik geld
bij voor hem. Waar blijf je dan met
die mooie uitspraak dat je niet ver
plicht bent om tegen jezelf te ge
tuigen en dat de politie maar niet
alles mag doen. Dat „due process" is
daarmee wel een heel lege schelp".
Die schelp ziet er overigens aan
de buitenkant zeer fraai en bijna ge
polijst uit. Zo hebben de wijze man
nen van het Hooggerechtshof een
jaar of tien terug de uitspraak ge
daan dat de politie geen bewijsma
teriaal mag gebruiken dat niet con
form het boekje verkregen is. Ook
niet in het geval van zeer zware
misdrijven. Dat kan bijvoorbeeld ge
beuren, wanneer men zonder huiszoe
kingsbevel een pand binnendringt.
Sterker nog, wanneer men als gevolg
daarvan op geheel nieuw en anders
geaard bewijsmateriaal stuit dan mag
ook dat niet worden gebruikt. Jo
seph Scott ontmoette heel wat be
zorgde verwondering toen hij dat on
langs vertelde bij een college voor
de Nederlandse politie-academie: „ze
vroegen, moet je op die manier een
schuldig persoon op vrije voeten la
ten; zelfs wanneer hij een moord
heeft begaan? En ik zei, yeah! Als
je tenminste niet met wettig ver
kregen bewijs op tafel komt. Je kunt
als politieman nog vervolgd worden
ook. Nou loopt dat zo'n vaart niet.
Neem al die onwettige praktijken van
CIA, FBI enzovoorts, die de laatste
maanden boven water zijn gekomen.
In mijn woonplaats Columbus zijn
talrijke mensen gedood onder zeer
bedenkelijke omstandigheden door
politiemensen. Bijvoorbeeld met auto
matische vuurwapens, die de politie
niet eens mag dragen. Maar ze wor
den niet ontslagen, niet vervolgd".
Vertrouwen
de
Spelletje
Scott: „Absoluut! De rechter weet
wat er aan de gang is. Waarschijn
lijk heeft hij al met de advokaat
en met de officier van justitie over
legd en zijn ze overeengekomen het
tenlastegelegde te verminderen. Als
u dan voor de rechter komt, stelt
hij wel de vraag of er geen belof
ten zijn gedaan of afspraken gemaakt
en u zegt dan nee, maar hij weet,
u weet, de advokaat weet. dat ze
er wel zijn. Br is in Amerika dus
niet zo iets als justitiële onkreuk
baarheid, want de rechter zelf zit in
het complot".
Scott is ook verbaasd
machtige positie van de politie bij het
Nederlandse opsporingsonderzoek.
„Misschien hebben jullie meer ver
trouwen in de politie dan wij", zegt
hij, „ik ben er nog niet achter, hoe
dat komt. Het is in e,lk geval niet
het respect dat Engelsen voor de
Bobbies hebben".
Maar er zijn toch ook in de Ver
enigde Staten nog genoeg Archie
Bunkers die in het Amerikaanse
rechtssysteem en de politie geloven?
Scott gniffelt bij die vraag. „Ik
heb begrepen dat dat ook in Ne
derland een erg populair televisie
programma is. Men identificeert zich
ermee. De mensen willen ook graag
denken op de manier van Archie.
En de peis voedt ze niet op. En
dat zou moeten, Want dat is voor de
meeste mensen de enige vorming die
ze nog krijgen nadat ze de school
banken hebben verlaten".
Het moet een frustrerende zaak
zijn om je in Amerika met crimi
nologie en strafrecht bezig te hou
den?
Enorme haat
Scott: „fascinerend maar veront
rustend. Enzeker wanneer je kijkt
naar de „legal profession", de advo-
katen, aanklagers, rechters die zich
met het strafrecht bezighouden. Ga
maar eens naar een gevangenis en
vraag een veroordeelde naar zijn pro
ces en zonder uitzondering hoor je,
die son of a bitch van een advokaat
van mij, hij is de guy die in de
nor zou moeten zitten. Een enorme
haat. ook tegen de rechter. Omdat
ze door hebben dat het een spelletje
is dat met ze gespeeld wordt. Maar
er zijn natuurlijk geen eenvoudige
antwoorden op vragen. Dat realiseer
je sterker naarmate je dieper in de
materie duikt. Het zou mooi zijn om
een eenvoudige samenleving te heb
ben, waar je mensen zou kunnen ver
trouwen en waar de mensen doen wat
van ze verwacht wordt. Maar nu dat
niet zo is, worden regels gemaakt
om te overtreden. Er is een groeiend
aantal mensen dat de wetten als
zodanig bekritiseert. Waarom staan
we toe dat mensen enorme geldsbe
dragen erven? Wat is eigenlijk een
misdaad? Is het misschien een mis
drijf van de staat om toe te staan
dat mensen honger lijden? Was het
misdrijf van de staat om in Vietnam
te zijn en daar mensen te bombar
deren en met napalm te smijten? En
als dat zo is, waarom worden er dan
geen mensen voor gestraft? En
waarom worden politiemensen niet
gestraft die in andermans huizen
inbreken? En is het inderdaad een
misdrijf voor een persoon uit «de la
gere klasse om bij de rijken te gaan
stelen? En opnieuw, wie zegt eigen
lijk dat het een misdaad is?"
Vicieuze cirkel
Nog meer volzinnen met een vraag
teken aan het eind.
Scott: „de rijken hebben het appa
raat in hun macht dat wetten ont
werpt en zij maken wetten die moe
ten beschermen, wat zij hebben. De
armen hebben op hun beurt niks om
te beschermen, maar ze hebben bo
vendien geen toegang tot de instan
ties om ze te bewegen, .wetten aan
te nemen die het mogelijk maken
dat ze inderdaad bezit gaan krijgen.
Dat is de vicieuze cirkel, waar we
mee zitten en je mag dus gerust zeer,
zeer kritisch zijn over de wetten die
we hebben. Zeker in een land als
de V.S., waarin één procent van de
bevolking, veertig procent van de to
tale rijkdom controleert. In een land
waar mensen zijn die miljoenen dol
lars verdienen, zonder dat ze een
cent inkomstenbelasting betalen. Is
dat dan geen misdrijf? Het blijft een
hopeloze taak om het publiek de
ogen te openen, want we groeien nu
eenmaal op met het idee dat alleen
bepaalde typen mensen misdadigers
zijn.
Wij bewonderen mensen die weelde
en macht hebben. Je kunt weelde en
macht met geld krijgen. Dus adore
ren we mensen die geld hebben. En
het is niet zo vreselijk belangrijk
hoe je dat ged kreeg. Daar heb je
het weer, die vicieuze cirkel. Overi
gens scheelt dat niet zo verschrikke
lijk met de situatie bij Jullie hier in
Europa. Set probleem is dat ik in
Columbus weken nodig heb om mijn
studenten daar enig inzicht in te
geven. Ze zijn er thuis niet op ge
traind om een open blik op de sa
menleving te ontwikkelen. Inte
gendeel. Maar dan zie je ze ook snel
kritisch en met emotie tegen de sa
menleving gaan aankijken. Ik ver
tel ze in mijn colleges er bij: je
bent nu meer betrokken en tolerant
dan je verder ooit in de rest van je
leven zal zijn. En het is begrijpe
lijk dat ze conservatief worden, want
ze zijn in hun later leven het meest
gediend met de situatie zoals die nu
Joseph E. Scott, telg van de twee
eeuwen oude Verenigde Staten. Het
valt te bezien of hij op de verjaar
dag komt.
