Kunst en bedrijf zijn
twee andere werelden
De
Generaal:
De
tsé-tsé-
vlieg
I
1 MAANDAG 17 MEI 1976
TMiJtFIIlL
Vrijdagavond meldde een rouw
advertentie dat de moeder van
Ed ran Tlujn was overleden en in
stilte was begraven. Diezelfde
avond zou Ed van Thijn een
spreekbeurt vervullen in Broek m
Waterland, een dorp met 2600 in
woners onder de rook van Am
sterdam .Toen ik om 10 voor 8 café
Coneordia binnenstapte, verzette
de plaatselijke PvdA-
afgevaardigde wal tafels, er zat
iemand van TROS-Aktua met een
bandrecorder klaar, en verder
bestond het publiek uit een zilver-
harige oud-SDAP'er. Socialisten
van de oude stempel zijn altijd in
een oogopslag te herkennen, in het
bijzonder de vrouwen (die altijd
op portretten van Henriëtte Ro
land Holst in haar nadagen lij
ken). maar toch ook de mannen:
getaande rechtoplopers met een
gezonde bos wit tot zilvergrijs
haar.
Dat kan nooit missen, zoals in de
pauze wel bleek, toen de oude heer
op Van Thijn afstapte en mede
deelde dat hij nog "achter het
vaandel van Vorrink had gelo
pen". Van Thijn knikte hem blij
kijkend toe zo- de o weer
woord te heb' n Je kan monlijk
vragen: "W was dat dan Vor
rink"? of'Shet waar dat hij u re
lets droeg
"Ja. dat wc ren mooie tijden'zei
de oud-SDs-.D'er geheel in trijd
met de feiten want hij liep juist
achter het vaanuJ v .i *rrink
omdat het slechte tijden waren).
Oude socialisten onderscheiden
zich,zoals bekend, van de rest van
de bevolking door een roerende
tevredenheid over alles wat in de
loop der jaren verworven is. "Ik
zit hier in het bejaardentehuis".
vertelde hij. "Een prachtig tehuis,
met een hele mooie kamer, en een
uitstekende bediening" - "Is het
van een bepaalde kleur"?, vroeg
Ed van Thijn. "Er staat een do
mmee aan het hoofd, maar het is
voor alle gezindten. Er zitten al
leen weinig mensen van Broek in
Waterland zelf in, want die heb
ben hun eigen huisje.en daar wil
len ze niet graag uit".
Draad, kwijt
Het was kwart over acht toen Van
Thijn begon te spreken. Er zaten
inmiddels 35 mensen in het
zaaltje, een heel bevredigende
opkomst, begreep ik. met de
Hammonds als stok achter de
deur. Hij begon met te zeggen dat
hij door particuliere omstandig
heden een paar dagen uit de run
ning was geweest (zonder dit te
specificeren), waardoor hij wat
zou moeten improviseren. Waren
er speciale onderwerpen die men
behandeld wilde zien?
Van Thijn droeg een donker
blauwe trui en 'n grijze parle-
mentariersbroekdat wil zeggen
'n broek met horizontale in plaats
van verticale zakken, waardoor
hij, al sprekend, een hand in zijn
zak kon steken zonder de indruk
te wekken van iemand die "met
z'n handen in z'n zakken"stond te
spreken. Zou broek wil ik ook
hebben.
De oud-SDAP'er was een der
aanwezigen die een onderwerp
wilde aandragen. Wat vond me
neer Van Thijn van het schanda
lige feit, dat nu ook zijn naam in
de krant was genoemd als KGB-
agent? (Later bleek, dat hij het in
het Nieuws van de Dag had gele
zen: de tragiek van oude socialis
ten die buiten Rotterdam wonen
is. dat zij wel aangewezen zijn op
een goedkope avondkrant van
rechts). Van Thijn opperde zo om
zichtig mogelijk, dat hij niet als
KGB-agent was genoemd, maar
als voorzitter van de BVD-
commissie bij wie Lammers en
Van der Spek bun klacht hadden
ingediend (Wie zou het een oude
man euvel willen duiden dat hij
de KGB en de BVD met elkaar
verwart?maar mocht hij inder
daad genoemd zijn, dan zou hij
ook bij zichzelf een klacht indie
nen, zei hij
Na een paar minuten brak hij
zijn betoog opeens midden in een
zin af. "U moet me even excuse
ren", zei hij, "ik ben de draad
kwijt, ik moet even wat rode lij
nen trekken". Hij ging zitten, be
gon zijn papiertje met aanteke
ningen te bestuderen (of niet),
trok wat lijnen tussen het ene te
berde gebrachte onderwerp en het
andere (of niet), er werd een glas
bier voor hem gehaald, wij zaten
met ons vijfendertigen ietwat be
duusd en zwijgend te wachten, na
een paar minuten stond Ed van
Thijn weer op.vertelde toen maar
dat hij die dag zijn moeder had
begraven, dus vandaar, waarna
hij over de werkloosheid begon en
een uur lang een helder betoog af
stak. In de pauze zei hij tegen me:
"Ik wist niet dat het me zo had
aangegrepen. Ik heb er wel over
gedacht het af te zeggen.maar het
was vlakbij huis, en al zo'n tijd
geleden afgesproken, en ik dacht
dat ik het wel zou redden".
U ziet het, het leven van de politi
cus is niet een en al glamour.
Overdag begraaf je je moeder,en
's avonds sla je alweer voor 35
mensen in café Concordia drie
uur lang het verschil tussen PvdA
en VVD, en tussen KGB en BVD
uit te leggen
Nico Scheepmaker
Een machine-bankwerker, de di
recteur van een constructiebedrijf
en een beeldhouwer leven in ver
schillende werelden. Wanneer zij
tezamen betrokken worden bij de
produktie van een kunstwerk, dan
brengt hen dat niet dicht bijeen.
Integendeel, de verschillen komen
dan duidelijk tot uiting. Dit blijkt
uit een onderzoek, dat voor de Dr.
E. Boekmanstichting is verricht
naar het verloop en de resultaten
van het "Symposion Gorkum".
Op initiatief van enkele in Gorin-
chem wonende beeldende kunste
naars is in die stad in juni 1974 een
werkbijeenkomst gehouden, waar
zestien kunstenaars aan deelna
men. De opzet was, dat zij in sa
menwerking met bedrijven in Go-
rinchem en omgeving een aantal
ontwerpen zouden uitvoeren,
waarbij de bevolking en in het bij
zonder de werknemers van de
deelnemende bedrijven nauw be
trokken zouden worden. Het geld
kwam op tafel door een bijdrage
van 35.000 van de gemeente.
50.000 van het ministerie van Cul
tuur, een investering van tenminste
160.000 door de deelnemende be
drijven en tenslotte een bedrag van
57.000 waarmee de gemeente de
tot stand gekomen kunstwerken
heeft gekocht. In totaal was er dus
ruim drie ton mee gemoeid.
De gemeente verwachtte, dat de
onderneming de reputatie van Go-
rinchem goed zou doen. Het minis
terie vond de poging belangwek
kend. een nieuw publiek voor
nieuwe kunst te interesseren. Ook
voor de bedryven speelde de ver
wachting van een gunstige publici
teit een hoofdrol. De kunstenaars -
goeddeels artistieke geestverwan
ten en oude bekenden van elkaar -
waardeerden de kans om projecten
op grote schaal uitgevoerd te krij
gen en vonden eveneens de publici
teit welkom. Aan de werknemers
werd niets gevraagd. De initiatief
nemers benaderden niet de onder
nemingsraden maar de werkge-
In de meeste gevallen kwam het er
op neer, dat werknemers bij de pro
jecten betrokken raakten doordat
ze daarvoor werden aangewezen
door de bedrijfsleiding. Voor hen
was het gewoon een opdracht als
alle andere, met dit verschil dat ze
vreemd aankeken tegen de ont
werpen. Zij kregen geen hoge dunk
van het vakmanschap van de ont
werpers en de uitvoering be
schouwden zij. zoals uit een ken
merkende uitlating blijkt, als "ma
teriaal verzieken". Niet bij de uit
voering betrokken werknemers
wisten van heel het project hoog
stens iets door berichten in een
plaatselyke krant. Directies licht
ten veelal alleen leden van hun
Raad van Bestuur en aandeelhou
ders in. "Het heeft geen zin om de
arbeiders er iets over te vertellen;
het zou hun absoluut niets zeggen",
aldus een citaat dat de houding van
een bedrijfsleiding samenvat.
De meeste kunstenaars bleken er
precies zo over te denken. Niet
meer dan 5 van de 16 probeerden
om met werknemers van gedach
ten te wisselen over de projecten.
"Ik heb geen boodschap aan het
volk" zei een van hen desgevraagd.
In de bedrijven werden de projec
ten zo vlot mogelijk afgewerkt om
zo weinig mogelijk inbreuk te ma
ken op het normale produktiepro-
Het rapport concludeert: "Lang
zamerhand is er binnen het arbeid
sproces minder ruimte gekomen
voor kunst en daardoor is men
kunst steeds meer als een onder
deel van de vrije tijd gaan be
schouwen. De die id is ontstaan als
gevolg van de toenemende indus
trialisatie. speelt hierbij een wezen
lijke rol. Deze situatie van ver
vreemding zal eerst moeten wor
den aangepakt, wil de belangstel
ling voor kunst een kans krijgen".
Tentoonstellingen
Leiden. Tot 21 mei. Geopend r
van 9-12 uur v.m. en van2-5 uur nam.,
van 9-12 uur v.m., do. van 7.30-9 30 u
Galerie Van der Vlist: Vorrjaarstentoon-
stelling Günther Borst (lino's). Frederik
van Batenburg (grafiek). Jetty Wery (ke
ramiek) en Judith Vermeeren.
Ryksmuseum van Oudheden (Rapen
burg 28). Werkd. 10 uur voorm.-5 uur
nam. zondag 1-5 uur nam.
De Waag: Trienale. tentoonstelling met
werk van kunstenaars uit Leiden en om
geving. Lm 5 juni.
Art Gallen- 1900 (Leidseweg 155, Voor
schoten): lente-tentoonstelling van
schilderyen en aquarellen van de negen
tiendeen begin twintigste eeuw, waarbij
werken van o.a. Blommers, Driesten,
Koekkoek, v. d. Windt en Weissenbruch.
ÊW
Cl/lPÏ
17 MEI 2976
Honderd jaar geleden stond in
de krant
- Naar men verneemt zal de
kroonprins van Pruisen in den
loop der maand Juni met zijn
gevolg in de residentie arrivee-
ren, teneinde eenigen tijd van
den zomer te Scheveningen door
te brengen.
- Te Barneveld is eene bejaarde
vrouw plotseling dood gebleven,
kort nadat zij het bericht had
ontvangen dat haar zoon, kost
winner van het gezin, zes
maanden celstraf moet onder
gaan wegens eene vechtpartij.
Aan een paar bekenden las zij
den brief voor, dien zij van dien
zoon uit de gevangenis te Rot
terdam had ontvangenDaarop
gaf zij haar voornemen te ken
nen zelf naar het Loo te gaan om
den Koning gratie voor haar
zoon te vragen. Nog had zij niet
uitgesproken, toen ze plotseling
ineenzakte en de laatsten adem
uitblies.
Vijftig jaar geleden
- Na een tocht van 58 uur is het
luchtschip "Norge" van den
Noor Amundsen in Alaska aan
gekomen. Toen het luchtschip
over de Noordpool vloog werden
de vlaggen van Amundsen
(Noorwegen), Ellsworth (Ver.
Statenen Nobile (Italië) - be
halve Amundsen waren ook
beide laatstgenoemden aan
boord - op het ijs afgeworpen.
De bemanning van het lucht
schip heeft duidelijk de Ameri-
kaansche vlag kunnen waar
nemen, welke door Bxjrd eenige
dagen tevoren uit zijn driemo-
torige vliegtuig was afgewor
pen Deze vlag is in het ijs vast-
geboord. Byrd schijnt te hebben
afgezien van een nieuwe poging
over de Pool te vliegen. Maar
wel staat vast, dat hij de eerste
is geweest, die dit doel bereikte.
- In Polen is de regeering-Witos
door een staatsgreep van maar
schalk Pilsoedski, den opperbe
velhebber der strijdkrachten,
omver geworpen. In de straten
van Warschau hadden gevech
ten plaats, u'aarbij vele dooden
en gewonden vielen. De troepen
van den maarschalk bezeilen
het slot, het departement van
den minister-president en dat
van het ministerie van buiten-
landsche zaken.
De Lakenhal: schilderijen van Ben Ak
kerman en fotowerken van Jan Dibbets
(t/m 20 juni).
Galerie ..Ja" (Wassenaar): expositie van
Wassenaarse beeldende kunstenaars
(t/m 30 mei).
Art Gallery Gerard (Rijksstraatweg 358,
Wassenaar): Honderd werken van Cor
nells Kuvpers en plastieken van Corinne
Fr an zén (t/m 29 mei).
Koren in
Stadsgehoorzaal
LEIDEN - De Afdeling Leiden en
Omstreken van de Bond van Chr.
Zang- en Oratoriumverenigingen
hield zaterdag, met de deelneming
van 22 koren, haar 34ste zangcon
cours in de Stadsgehoorzaal in Lei
den. Een achttal van deze koren
was afkomstig van buiten de
Leidse regio. Om allereerst te noe
men het jeugdkoor Pavana uit Goes
dat 382 punten veroverde, anders
gezegd D'/a uit 10, een ongekend
hoog stimuleringscyfer. Dat et
jeugd (dirigent De Bruin) voor de
specialisatie in de klassieke lied
vormen uit de jaren 1500 en 1600
(Arcadelt en Tomkins) is. is een ju
ryharten verwarmende vaststel
ling. Leden van het jury-trio waren
Kees van Huis, Jan Pasveer en Jan
de Jager Het Goes-succes werd een
ontgoocheling voor het jeugdkoor
Rodgers' Oklahoma uit Wouden
berg, gewapend met een pianist en
een uitgebreid drumstel: 100 pun
ten minder. Dejurv zag ook wel wat
in de 13 meisjes van Looft den Heer
uit Ter Aar o.l.v. K. de Roov, die een
Schütz-motief en een Bergerette uit
de Bourgondische tijd verklank
ten, gewaardeerd met 313 punten
en de Bondsafdelingsbeker. Zang
en Vriendschap (88 leden) uit Ha-
zerswoude was de vorige keer win
naar bij de gemengde koren. Zon
der gezichtsverlies (326 punten)
moest het de wisselbekers Leidsch
Dagblad en NLC afstaan. Lied 1
kon de levendiger en 't Haasken
fraaier in de klinkerklanken. Hoger
kwam het Boskoops Kamerkoor
van Huib de Groot (340 punten), die
een verfynd zintuig voor het con
trapunt heeft, maar in de prysfor-
muleringen. Onze uitleg is in ieder
geval: beker LD voor afd. koor. vol
gens oorspronkelijke bedoeling,
wat wil zeggen voor het koor uit
Boskoop, en beker NLC voor het
hoogste aantal punten, passend op
het Katwijkse kwartet. De jeugd-
beker van de Leidse Post gaat uit
eraard naar Goes. De beker voor het
beste bejaardenkoor Chr. gem. Ou-
derenkoor Bodegraven, onder di
rectie van H de Groot. Voorts zijn
nog drie bekers vergeven door de
sponsor L. Katze uit Hazerswoude.
Kees verhoef
PANDA EN DE VREEMDE SLAAP
Panda, die in het huis van Vermol was gaan kijken hoe het met de
uitvinder ging, hoorde buiten roepende stemmen. En toen hij uit het
raam keek. zag hij rechercheur Snappers en de bouwer Blokstapel.die
woorden hadden. En bovendien zag hij dat Joris daar gebruik van
probeerde te maken om weg te sluipen.
Maar voordat Panda bedacht wat hij doen moest, naderde Vermol hem
met een buisje in de hand.
Kijk eens"! riep die. "Ik heb nog een staaltje van mijn wondermiddel
gevonden! Is dat nog eens geluk hebben. Nu kunnen we het ontleden en
kijken wat er in zit - en dan kunnen we met de formule opnieuw aan de
slag.' Het is vandaag toch niet zo'n ongelukkige dag als anders
Maarhij had te vroeg gejuicht. Want Panda had een plannetje gekregen
-en nu plukte hij het reageerbuisje met het laatste beetje Wondermiddel
uit de hand van de verbijsterde scheikundige.
"Het spijt me", zei hij beleefd. "Maar ik moet het even gebruiken'
nsbuu
schouder. 1 dl
troen, uitgeperst. 2
flinke uien in plakken
gesneden, 6 peperkor
rels. 1 theelepeltje tyfn,
rozemarijn, een beetje
n ij dei
>lokje
ingrediën
ten 'en over dV" vl ee's-
ilokjes gieten. Alles
;oed door elkaar schep-
>en. Minimaal 3 uur in
■en afgedekte kom laten
taan. Langer mag ook
en rijgt
i. Mei
i ingei
be si
egarneerd i
ilaadje en
Hierbu is
gehakte bieslook
f HAI&ZA, IK HEB I/ASTHESTEHP A
t*-r JE, i/oce je EICJEA) sesrtviiL 1
l JE kuMEue i/J de CjAnSAi noe.r J
HoUPBJJ.
/PfiT IS Mie, .1'! Mr>J=y l/POR yjQUUj
f.ZjEM BESTWIL. ^7^Al HOfrieue/
1AJ PE ATEAJ
mg
S"'
/VlFVL
Leidse bioscopen
LUXOR: "Storm over Marokko", dag.
2.30,7.00 en 9.15 uur, zo. 2.00 uur. 4.30 uur
STUDIO. "Love and death", dag. 2.30,
7.00 en 9 15 uur. zo. 2 30 en 4 45 uur enz.
TRIANON: "De premiejager", dag. 2.30.
7.00 en 9.15 uur. zo. ook 4.45 uur.
REX: "Wie versiert wie? dag. 2.30.7.00
i 9.15
4.30 c
Kindermatinee: "Sneeuwwitje en de z
ven dwergen", woe en za. 2.30 uur
Nachtvoorstelling: "Escort-girls". r.
za 11.30 uur
CAMERA: "La béte", dag. 7.00 uur
9.15 uur.
Nachtvoorstelling: "Siddhar
za 11.30 uur
LIDO: "One flew over tin
nest", dag. 2.30, 7.00 en 9.15 u
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
iur tot woensdag 13.0
venhuis) en van vrijdag 13 00 uur tot za
erdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuisi
Bezoekuren ziekenhuizen
Diaconessenhuis: Middagbezoekuur
13.45-14 30 uur. Avondbezoekuun
18.30-19 30 uur. Kinderafdeling dage
lijks van 14.00-19 00 uur aUeen voor ou
ders zondag 14 00-15 00 uur voor overige
familieleden. Kinderen beneden 14 jaar
hebben geen toegang op de kinderafde
ling
Sint Elizabeth-ziekenhuis volwassenen
dagelijks van 13.30-14.15 uur en van
18 30 tot 19.30 uur. klasse-afdelingen ook
11.15 tot 12.00 uur Kraamafdeüng: dag.
van 11.15 tot 12.00 uur (alleen voor echt-
gen >v. 15.00 tot 16.00 uur en van 18.30 tot
19.30 uur. Kinderafdeling dag van 15 00
tot 18.30 uur. CCU (hartbewaking) dag.
Sport-Medisch Adviescentrum Spreek
uur ma. en do. 19.30-20.30 uur in het St
Elisabeth-Ziekenhuis.
Endegeest: dinsdag en vrijdag 13-14.30
uur 's zondags 11-12 uur en 14-15 uur;
eerste klasse: de gehele dag.
Annakliniek:
Klasse afdeling van 13.00-14.30 uur van
18.30 tot 20.00 uur
Derde klasse bezoekuur van 13.00-14.00
uur en 18 30-19 30 uur
Kinderzaal van 13.00-14 00 uur. Op
Zaterdag en zondag
14 45-15.00 uur
Bezoek aan ernstige paf ie»
Wanneer voor ernstige pa
lopend bezoek wordt toegt
hoofdverpleegkundige hi
ciale kaarten verstrekken
Bezoektijden Kinderkliniel
Dagelijks
3-15.45
ensdaj
de
oude:
4.15 tot 14.45 u
19.00 tot 19.30
ekuren (allei
:rijdag
18 30-19 00 uur
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag
14 15-15 00 uur
18 30-19 00 uur
Alphen aan den Rijn
Kijnoord le en 2e klas 11-11 30: 13.30-
14 15 en 18 30-19 30 uur: 3e klas 13.30-
14 15 en 18.30-19 30 uur: Kraamafdeling
13 30-14 IS uur alleen voor echtgenoten
19-20 uur Kinderafdeling 15-15.30 uur
alleen voor ouders 18-18.30 uur
Geluidshinder Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg-
r Schiphol kunnen
icht i
a Geluidshinder Schip-
