Philips en Ford
tonen de eerste
personenauto met
'n Stirlingmotor
Zonder parate kennis
iets begrijpen van de
auto-'Leer 'm kennen9
Door
D Koos Post
Het is niet de eerste keer, dat we
constateren, dat het goed fout zit
met de cijfers van de autoverko
pen. Kortgeleden bleek weer
eens hoe fout. De Rijksdienst
voor het Wegverkeer in Veendam
rekende half deze maand (voor
lopig) voor, dat er vorig jaar
450.220 auto's waren verkocht.
De RAI kwam via een optelsom
van de door de leden verstrekte
cyfers op 486.000 wagens. Ver
wacht wordt, dat deze levens
grote rimpel binnen afzienbare
tyd zal zyn glad gestreken.
Als er al zoveel moeilijkheden zijn
om tot dergelijke belangrijke to
taalcijfers te komen dan kan men
er staat op maken, dat men voor
lopig zeker geen antwoord krijgt
op allerlei op zichzelf toch ook
wel leuke detailvragen. Zo vroe
gen wij ons dezer dagen af hoe
groot het percentage van de ver
kochte auto's zou zijn, dat met
een automatische versnellings
bak is uitgerust. "De indruk be
staat", dat dit percentage toe
neemt, maar het is tot nu toe
nauwelijks meer dan een indruk.
We kwamen op die vraag omdat wij
een week in een Mazda 1300 met
automaat hebben rondgereden.
Weer zo n licht wagentje met een
automaat. Het aantal neemt snel
toe. Het is nog niet zo lang gele
den, dat zo'n automatische bak
een luxe was, die alleen was
voorbehouden voor de duurdere
De eerste personenauto met een experimentele Stirlingmo- Vier mannen, die al zo'n vier
tor is door Ford op de terreinen van het fabriekscomplex in jaar tezamen werken aan de
Dearborn (Michigan) gedemonstreerd. Deze wereldpri- bare^r^^naa^w^eerste zjcht'
meur van een experimentele krachtbron - een gezamenlijk riwntete model in dl^ord/ToH-
project van Ford in Detroit en de Philips in Eindhoven - is no. Van links naar rechts N. D.
een 170 pk 4-cilinder motor, die is geplaatst in een normale Postma, E. Kitzner, E. Horton en
Ford Torino. JCollins.
Ford verwacht dat omstreeks 1980
met een beperkte serieproduktie
van automobielen met de Stirling
motor kan worden begonnen en dat
in 1985 tot massaproduktie kan
worden overgegaan. Voor het totale
project over de jaren 1972-1985
hebben de betrokken ondernemin
gen zo'n 150 miljoen dollar uitge
trokken.
De Stirlingmotor kan m principe
op elke soort brandstof lopen. Voor
de demonstraties in Amerika werd
als brandstof loodvrije benzine ge
bruikt. Het principe van de motor
werd in 1816 ontdekt door* de
Schotse dominee dr Robert Stirling
en is zowel door de wetenschappe
lijke werkers bij Philips en Ford als
door onafhankelijke instellingen
erkend als een van de meestbelo-
vende alternatieve krachtbronnen,
vooral als het gaat om verminder
ing van schadelijke uitlaatgassen,
geluidshinder en brandstofver
bruik.
Volgens dr W. Dale Compton,
vice-president research van Ford, is
de eerste fase van het research- en
ontwikkelingsprogramma, dat
Ford en Philips vier jaar geleden
begonnen, nu zo goed als beëin
digd. Thans kan aan de tweede fase
(onder meer testritten op de weg)
worden begonnen.
De Ford-Philips „4-215" Stirling
motor is zo genoemd, omdat hij vier
cilinders heeft met een inhoud van
elk 215 kubieke centimeter.
Ford heeft inmiddels
een contract gesloten met United
Stirling Zweden (licentiehouder
van Philips), die zal zorgen voor
technische bijstand, zoals het ont
werp voor de koeling, de regelsys
temen en de verbrander van de
nieuwe krachtbron.
In de tweede fase van het project
worden de gegevens uit de
laboratorium-onderzoeken en uit
de testritten verzameld, duur
zaamheid en betrouwbaarheid
worden verder verbeterd, er volgen
studies over fabricagemogelijkhe-
den, de mogelijke toepassing van
de Stirlingmotor in andere soorten
voertuigen wordt nagegaan, terwijl
eventueel research- en ontwikke
lingsprogramma's van Stirlingmo
toren met andere autoindustrieën
(onder licentie) zullen worden na
gegaan.
"In de loop der jaren is een reeks
afleidingen van de Stirlingmotor
ontworpen, maar Ford gelooft dat
de jongste ontwikkeling de beste is
voor toepassing in motorvoertui
gen", verklaarde dr Compton. Hij
benadrukte dat deze "4-215" motor
slechts in het prilste stadium van
ontwikkeling is.
In de Stirlingmotor zijn de aller
modernste elektronische systemen
gebruikt en tal van onderdelen, die
nooit eerder in massaproduktie zijn
vervaardigd. "Ford en de betrok
ken ondernemingen zullen de pro
cessen bepalen om deze onderde
len in grote aantallen te maken in
dien massaproduktie mogelijk zou
blijven te zijn", aldus dr Compton,
maar serieproduktie zal volgens
hem nog wel tien jaar moeten
wachten.
De Stirlingmotor heeft zoge
naamde uitwendige verbranding in
tegenstelling tot de benzinemoto
ren, waar het brandstofmengsel in
de cilinders tot explosie wordt ge
bracht. De Stirling bevat een zuiger
per cilinder en de vier zuigers drij
ven samen een zogenaamd
„swashplate"-mechanisme aan
(een tuimeldrijfwerk. dat de op- en
neergaande zuigerbeweging omzet
in een draaiende.) In het voorste
deel van de motor wordt fijnver-
deelde brandstof ingespoten in het
verbrandergedeelte, waar de
brandstof wordt vermengd met
lucht die is voorverwarmd.
Een tweedelige ontsteker (te verge
lijken met een bougie) brengt het
mengsel tot ontbranding. Dit
voortdurende verbrandingsproces
verhit een lichte gassoort, dat zich
in een netwerk van roestvrij stalen
buizen bevindt, die weer in verbin
ding staan met de cililnders in de
middensectie van de motor Dit gas
is het "werkmedium" en fungeert
dus niet als brandstof. Het wordt
beurtelings verhit en gekoeld op
zodanige wijze, dat het de zuigers
beweegt.
rijden, maar dat uit financiële
overwegingen gewoon niet doet.
Want buiten de genoemde recla
mecampagnes kost het gemis aan
een koppelingspedaal toch altijd
duizend gulden of meer extra. En
dat is geld, waar men by inruil
niets of nagenoeg niets van terug
ziet Er zyn volgens zeggen lan
den, waar de automaat ook op de
tweede-handsmarkt geld op
brengt. Maar zolang dat hier niet
het geval is zal de Nederlander,
die toch al zo duur voor zyn kar
retje moet betalen, die duizend
gulden met schakelen liever zelf
verdienen.
Toch mist diezelfde Nederlander
heel wat Dat hebben wij weer er
varen met dat weekje in de Mazda
1300. Een van de weinige Japan
ners met een eigen gezicht. Een
leuk, lief wagentje om te zien.
Zoals de meeste modellen uit het
land van de rijzende zon nogal
vaag in het stuur en speels op de
weg, maar daar gaat het even niet
om. Het gaat om die automaat
Een heerlijk bezit Maar of je 9685
gulden betaalt voor een twee-
deurs met pook of 10.835 gulden
voor zo'n zelfde tweedeurs maar
dan met automaat scheelt een
heel stevige slok op deze borrel.
Meer dan tien procent.
Maar het is en blij ft prettig vooral in
het stadsverkeer, waar men zich
heel ontspannen kan concentre
ren op het altijd drukke gemier
rondom de wagen omdat er bin
nenin de auto niets of nagenoeg
niets behoeft te gebeuren. Het is
allemaal veel rustiger en derhalve
moet het ook veiliger zijn, al zal
men dat moeilijk met cyfers
kunnen staven. Die zijn er ge
woonweg niet.
Maar niet alleen in geld moet men
tol voor zo'n automaat betalen.
Ook :n pit en benzine. In dat
leuke Mazdaatje zit een echt wel
acceptabele 1272cc motor met
een vermogen van 66 DIN-pk.
Maar volgens de opgave van de
importeur moet de normale
Mazda 1300 een topsnelheid van
ruim 150 kilometer per uur kun
nen halen en ons automaatje
haalde het op geen stukken na.
We kregen na heel veel aandrin
gen net 145 km op de teller van
ons jonge exemplaar. En de fa
briek beweert, dat men met zo'n
gewone 1300 een verbruik van
om en nabij de één op dertien kan
halen. Nu zijn dat de ideale om
standigheden, maar wy kwamen
er niet eens in de buurt één op
lO'/t gemiddeld.
Ook in de acceleratie heeft men
vaak het gevoel wat te kort te
komen in dit wagentje. Er zit wel
zo'n kick-down in (als men het
gaspedaal tot de plank indrukt
schakelt de motor vanzelf terug)
maar het is nog niet, wat men er
van zou willen verwachten.
Voor het overige is het zoals gezegd
een aardig autootje. Een leuk
model, met redelyke ruimte en
een alleszins acceptabele zit. Ook
voor de personen achterin. De
motor is niet zo bijster pittig,
maar wel soepel. In de lagere
snelheden erg rustig, met het
toenemen van de snelheid neemt
ook het geluidsvolume sterk toe.
Tot rumoerig toe
De bedieningsinstrumenten zitten
goed en overzichtelyk en zyn
gemakkelijk te gebruiken. Van
binnen mist men een klokje,
maar dat is dan ook het enige, wat
eraan ontbreekt. De automaat
functioneert perfect Neen, aan
dat alles valt weinig af te dingen.
We hebben meer moeite met die
starre achteras. Hy maakt de wa
gen bijzonder levendig. Té le
vendig. Een wagen met een au
tomaat remt minder op de motor
dan een handgeschakelde. Daar
door komt men vanzelf nogal
eens wat sneller de bocht in. En
dan heeft deze Mazda sterk de
neiging door te dansen. Men
moet de bochten derhalve met de
nodige omzichtigheid te lijf gaan,
anders zou men gemakkelijk tot
brokken komen.
Een duidelijk negatief punt als men
de balans opmaakt. De wagen is
goed te ryden, redelyk wendbaar
en gemakkelyk te bedienen.
Maar rumoerig by hogere snel
heden en soms erg dartel. En daar
komt nog een flinke windgevoe-
ligheid by. Voor het overige is die
automaat een groot gemak. Wel
een duur gemak.
modellen. Nu vindt men reeds by
vele merken de automaat ook in
de kleinere wagens.
Soms zyn er zelfs merken - zoals
voorheen Vauxhall en thans Ford
- die in een reclamecampagne
een bepaald type met automaat
zonder meerprijs de deur uit
doen. Natuurlyk is dat de beste
manier om het gebruik van de au
tomatische versnellingsbak te
stimuleren. De autowereld zal er
zich by hebben neergelegd, dat er
altijd een categorie automobilis
ten zal bly ven, dat weigert in zo'n
wagen te ryden omdat ze het
"niet sportief genoeg" vinden. Ze
zien zo'n automaat kennelyk als
een uitvinding voor bejaarden,
waarby achteloos wordt voorbij
gegaan aan het grote gemak en de
duidelijke veiligheidsaspecten.
Maar goed, die rijders zyn er nu
eenmaal en het is ieders gced
recht er zo over te denken. Maar
veel groter is waarschijnlijk het
aantal, dat best in een wagen met
een automatische bak zou willen
voor elk autotype een ander boekje
maken. Uiteraard niet voor hon
derd procent anders. Gelukkig is er
nog wel een kleine standaardise
ring in de autowereld, maar grof ge
zien is er toch heel wat verschil
lend. In totaal zullen zo'n dertig po
pulaire modellen in boekvorm de
revue gaan passeren.
Deze maand is het eerste dozijn in
de boekwinkels verschenen. Tot en
met 31 mei voor 16.75 gulden per
stuk. daarna kosten de werkjes
twee gulden meer. Voorlopig zijn te
koop boekjes over de mini, de ke
ver 1200 tot en met 1500, de Fiat 128,
de Dafs 33. 44, 55 en 66. de Renault
16. de Opel Kadett, de Opel
Ascona-Manta, de Ford Taunus
1300 tot en met 2300, de Citroëns 2
CV. Dyane en Ami, de Fiat 127, de
Simca 1000 en de Datsun Cherry.
Waarbij de uitgever natuurlijk de
pech heeft, dat wat die Cherry be
treft er juist deze maand een
nieuwe Cherry zal worden geïntro
duceerd. Wat overigens geen on
overkomelijke hinderpaal zal zijn,
want voorlopig rijden er nog heel
wat Nederlanders in het oude type
en ook die autorijders zullen
nieuwsgierig zijn naar de gebeur
tenissen in en met hun karretje. Ot
willen zij zelf wat klusje aan hun
wagen opknappen, waarvoor hun
tot nu toe de kennis ontbrak. Het is
onzin om te zeggen, dat ze nu me
teen alles weten, maar elk beetje
kan helpen.
De Zweed Sven-Olaf Gatsby pre
senteerde dezer dagen in Goten-
burg een door hem ontworpen
etui met gereedschapbedoeld om
te gebruiken indien een automo
bilist in zijn wagen beklemd
raakt.
De SOS Combi Bijl, zoals het hand
zame setje heet, bestaat uit een
opvouwbare bijl, een zware me
taalzaag. een hamer, een blik-
snxjder en een schop en weegt
twee kilo.
"Afslaan-voorgaan-doorgaan"
Met folders, affiches en televisiespots gaat thans het "Comité
Voetgangersactie '76" de verkeersdeelnemers te lijf. Om iedereen
grondig te doordringen van de vele gevaren, die afslaand verkeer
met zich meebrengt. Een groot percentage van de ongevallen,
waarbij voetgangers zijn betrokken, gebeurt op de hoeken van
straten. Daarom wijst het comité de voetgangers erop, dat ze wel
voorrang hebben boven afslaand verkeer, maar dat zij zich beter
eerst kunnen overtuigen of ze het wel krijgen. En de bestuurders
van auto's en aanverwante vehikels wordt nog eens met nadruk
gesmeekt om die verplicht voorrang ook te geven. Ook als er geen
zebra is. "Afslaan voorgaan doorgaan" is het motto van de op
touw gezette actie. Opdat er minder slachtoffers zullen vallen.
De uitgeverij Kluwer in Deventer
heeft een nieuwe serie autoboekjes
op stapel gezet onder de veelzeg
gende titel "Leer 'm kennen". Boe
ken derhalve, waarin de automobi
list veel over zyn auto wordt ver
teld.
We zijn het met Kluwer eens, dat bij
veel schrijvers van autoboeken
wordt uitgegaan van een te grote
parate kennis van de techniek. De
meeste autobezitters weten tech
nisch van toeten noch blazen. Ze
hebben geen notie van wat er onder
die motorkap gebeurt. En om het
heel populair te zeggen: het zal de
meesten ook worst zijn.
Maar er is toch een groeiende
groep, die nieuwsgierig is naar het
wel en wee van hun w agen, maar ze
ontberen de kennis die nodig is om
de meeste autoliteratuur te begrij
pen. Tot deze groep richt "Kluwer
Technische Boeken B.V." zich met
de nieuwe serie Auto Specials.
In een begrijpelijke schrijftrant en
met vele duidelijke tekeningen
wordt de autorijder wegwijs ge
maakt in zijn eigen auto. Een greep
in de onderwerpen, die op 125 pa
gina's worden uitgemeten: een uit
leg van de werking van verschil
lende onderdelen, de onderhouds
beurten, pech onderweg, het ver
richten van kleine reparaties, een
betekenislijst van de meest voor
komende technische begrippen.
Natuurlijk verschilt dat allemaal
per auto. Derhalve moest Kluwer
