Dolerenden voelen zich vreemdelingen
cssznnsma
Kerkdiensten
Ik ken je niet
Leiden derde plaats in ons land met een Noodgemeente
LEIDEN - Op de kop af negentig
jaar na de afscheiding die de
Hervormde Kerk in 1886 be
leefde en die de geschiedenis is
ingegaan onder de naam „Do
leantie" - het Latijnse „dol ere"
betekent: smart hebben - sit
protestants Nederland opnieuw
met het fenomeen van een „dole
rende" groep.
ZATERDAG 3 APRIL 1976
Betekende de Doleantie van '86,
waarin Abraham Kayper de
hoofdrol speelde, een defini
tieve break met de Hervormde
Kerk en leidde dese ses jaar later
tot de stichting van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland,
het merkwaardige van de do
leantie anno 1976 is, dat die geeh
wonden toebrengt aan het her
vormde maar aan het gerefor
meerde kerklichaam self. Het is
een explosieve confrontatie tus
sen broeders en xosters van het
zelfde huis.
Dat huis is op het ogenblik,
vooral door elkaar bestrijdende
theologieèn, so met sichself in
verwarring, dat her en der „do
lerende noodgemeenten" ont
staan, eerst in Urk en Ede, nu
ook in Leiden en binnenkort in
Den Haag, Utrecht en nog wel
meer plaatsen.
De Vereniging van verontrusten
in de Geref. Kerken, die sich
tooit met de onverdachte naam
„Schrift en Getuigenis", heeft,
waar het de vorming van zulke
noodgemeenten betreft, een
dikke vinger in de pap. Zij was
ook de promotor van een hand
tekeningenactie binnen het ge
reformeerde kerkverband, die
als een haast wanhopige poging
gezien moet worden om de ker
kleiding alsnog te bewegen tot
ef n daadkrachtige veroordeling
- met alle tuchtrechtelijke ge
volgen van dien - van al die ie
raars die „de fandamentele
waarheden van het christelijk
belijden loochenen (woorden
van ds. H. J. Hegger).
Dese ds. Hegger heeft zondag in
het gebouw van de Geref. Kerk
Vrijgemaakt, aan de Heren
gracht de noodgemeente Groot
Leiden, met de bevestiging van
een viertal ambtsdragers, offi
cieel gemaakt.
Met een van de ambtsdragers, de
heer L. van Ravens (68 jaar, wo
nende in Leiderdorp, waar hij
enige jaren ouderling is ge
weest), en de heer J. Kol (21 jaar,
Leiden, laboratorium-assistent
en secretaris van „Schrift en Ge
tuigenis") had ik over de motie
ven van bun doleantie een
middag-vullend gesprek.
De beer Kol ziet de crisis in het
gereformeerde kerkverband ont
staan, als onder invloed van de
modeme theologie de weg van de
Schrift verlaten wordL*
"De bijbel wordt dan de neerslag
van menselijke Godservaringen.
Het gezag van de bijbel als Gods
Woord wordt uitgehold. Het is be
gonnen met een ontkenning van de
leer van de antithese, de twee
wegen-leer naar God toe en van
God af. Het loslaten van deze stel
ling is een oorzaak geworden van
wereldgelijkvormigheid in denken,
op religieus, wetenschappelijk,
ethisch en nog meer gebieden. De
Schrift is bruikbaar voorzover wij
er nog iets mee kunnen beginnen.
In de moderne theologie is de mens
norm en doel. Met onze doleantie
bedoelen wij uit te drukken dat wij
Gods Woord willen aanvaarden
zoals het met zijn eigen gezag tot
ons komt".
Van Ravens beaamt dat krachtig:
"De leer zoals die onder woorden is
gebracht in de gereformeerde be
lijdenis, heeft bij ons niet afgedaan.
De antithese is gewoon niet weg te
weiken, evenmin als de uitverkie
zing".
Wat hebben deze twee dolerenden
nu met hun bezwaren gedaan?
Hebben ze in alle talen gezwegen en
komt die noodgemeente voor het
kerkelijke nest waarin ze zijn opge
groeid, als een volslagen
sing?
Van Ravens, die in zijn dorp al een
paar jaar niet meer naar de gere
formeerde kerk ging en in de her
vormde gereformeerde- bondssfeer
in Leiden een voorlopig geestelijk
onderdak vond, heeft, naar zijn
zeggen, als hij bezoek kreeg zyn
mond wel degelijk opengedaan.
Toen hij in Leiderdorp met een
paar anderen de handtekeninge
nactie had gevoerd, zijn er wel en
kele gesprekken speciaal hierover
geweest, en er is ook wel over ge
correspondeerd, "maar", zegt hij,
"het had geen vat op mij. Ik kreeg
geen gedegen antwoorden. Op de
bezwaren ging men naar mijn ge
voel niet wezenlijk in. We moeten
elkaar vasthouden, werd er steeds
maar gezegd. Akkoord zeg ik, als
het dan maar een eenheid in geloof
is, op basis van de waarheid".
Geschrokken
En Kol, die ook al enige jaren uit
zijn kerk is weggebleven en in her
vormd Katwijk een deugdelijk al
ternatief zag, verwijst naar de strijd
die de verontrusten al tien jaar voe-
"Stapels bezwaarschriften zijn er
weggegaan, ook naar kerkeraden.
Zij zijn steeds op de hoogte gehou
r Kol (links) en Van Ravens: „Ze
den van onze acties. Maar men wil
niet ingaan op de kern. Ze zien ons
als stoffige mensen uit de nacht
schuit We hebben ook als indivi
duele leden strijd gevoerd.
Van twee dingen zijn we erg ge
schrokken: dat het modeme theo
logisch denken zich in brede lagen
al zo heeft vastgezet en dat er an
derzijds zoveel mensen in geeste
lijke nood bleken te verkeren; zij
hebben de strijd gestaakt en zich
geruisloos teruggetrokken. Er is
Door S.J. de Groot
uit de nachtschuit
genoeg verzet geweest, maar de lei
ding leest niet wat ze niet wil lezen
en luistert niet naar wat ze niet wil
horen. Daarom zien wij de nood-
gemeente als een volgende stap op
de legale weg die de gehoorzaam-
.heid aan Schrift en belijdenis ons
verplicht te gaan. Zij is niet een af
sluiting, maar, zoals Hegger ook ze,
een signaal. Wij willen de dialoog-
kerk niet. Ons kerkverband moet
weer een belijdeniskerk worden.
Als die belijdenis wegvalt, verliest
de kerk haar gezicht".
Waarom hebben zij als veron
truste groep geen aansluiting ge
zocht bij een andere kerk binnen
de toch veelvormige gerefor
meerde gezindte? De Hervormde
Kerk mag dan een "hotelkerk he
ten, met voor elke richting eigen
kamers, de gereformeerden van
allerlei snit zitten lekker apart in
een complex vrijstaande huizen,
met nogal stevige afrasteringen
terwille van de privacy. Komt er
op dit langzamerhand wel volge
bouwde terrein dan nog een huis
bij?
Kol kan het als lid van de Geref.
kerken moeilijk zetten, dat de ver
ontrusten maar overal heenfladde-
ren. De één naar de Geref. Bond in
de Hervormde Kerk, de ander naar
de christelijk-gereformeerden, een
derde naar de vrijgemaakten, weer
een ander naar de Buitenverban-
ders (een afscheiding van de vrij
gemaakten - dG) en tenslotte ook
nog een enkeling naar de Gerf
Gemeenten.
Verdeeldheid
"Het was het bevorderen van een
stuk verdeeldheid. We raakten on
derling het contact kwijt. De nood-
gemeente wil in eerste instantie de
directe nood binnen de Geref. Ker
ken zelf opvangen. En wij willen
voor de andere kerken binnen de
gereformeerde gezindte ook weer
een betrouwbaar gereformeerd ad
res worden. Een vriend en metgezel
van allen die God ootmoedig vre-
Van Ravens, die geen vriend is van
de Raad van Kerken in Nederland
en van de Wereldraad van Kerken
("valse oecumene", zegt Hegger, en
hij kan hem dat nazeggen), leeft bij
het visioen van "de ene reformato
rische kerk"."Het is niet onze be
doeling, een apart kerkje te stich
ten. We willen gewoon gerefor-
aarook
En Kol, die zijn menselijke twijfels
heeft over de bereidheid van de
ware gereformeerde kerkverban
den om in zo'n reformatorische
kerk op te gaan maar die zich wat
dat betreft dan ook gelovig op het
voornemen des Heren verlaat, wil
ook geen "exclusieve groep". Wat
wij van onze kerken verlangen is,
dat zij temidden van alle bewegin
gen en tegenover zoveel ondermij
ning opkomen voor Schrift en be
lijdenis. Het is de taak van de
ambtsdragers, de gemeente daérbij
te bewaren. Dat hebben ze niet wil
len doen. Dan hebben wij als nood-
gemeente de opdracht, andere
mensen tot deze dienst te roepen.
Onze intentie is geen andere dan
een voortzetting te zijn van de Ge
ref. Kerk ter plaatse vóórdat de in
vloed van de moderne vrijzinnig
heid zich deed gelden".
paalde theologische opvattingen
van de Amsterdamse studenten
predikant Wiersinga. Van Ravens
wil dat nog-wel zien als een heel
voorzichtige stap in een goede rich
ting, maar van de Amsterdamse
kerkeraad, naar wie de zaak nu is
doorgeschoven, verwacht hij, als
het op werkelijke tucht aankomt,
niet veel.
Kol "Ze hadden hem op z'n minst
de gelegenheid moeten ontnemen,
zijn visie te verkondigen en te leren.
Al dat gediscussieer, getheologi-
seer en getheoretiseer steekt toch
wel heel schamel af bij het wezen
van de kerk. Als de kerk dwalingen
niet meer kan weren ómdat de ker
korde in de weg staat, dan heeft de
kerkorde de plaats van de belijde
nis ingenomen. Wij voelen ons
vreemdelingen in ons eigen kerk
verband. De getrouwe kinderen
worden veronachtzaamd, maar on
schriftuurlijke opvattingen worden
getolereerd. Natuurlijk moet de
prediking gevolgen hebben in de
menselijke samenleving, maar dan
is het wel de vraag.welke norm er
voor dat handelen wordt aange
legd".
Preeklezen
De échte preek
Van Ravens weet nauwkeurig te
omschrijven wat er in een echte ge
reformeerde preek moet zitten:
vermaning en vertroosting, ofwel:
ellende, verlossing en dankbaar
heid; ellende over onze onbe
kwaamheid tot enig goed, troost
vanwege een Heiland die volkomen
voor onze zonden heeft betaald, en
dankbaarheid met een leven tot eer
van God en tot heil van de naaste.
De synode heeft onlangs het "on
toelaatbaar" uitgesproken over be
De noodgemeente Groot Leiden
houdt elke zondag twee diensten.
Morgen gaat ene heer J. Maaskant
uit Ens voor, een bekende man in
Schnft-en-Getuigenis kringen.
Met de preekvoorziening is de ker
keraad druk doende. Ds. M. Vreug-
denhil (Ede, emeritus), ds. J. B. van
Mechelen (Urk, 63 jaar, onlangs af
gescheiden en nu voorganger van
een eigengestichte gemeente onder
de naam "Reformerende Kerk") en
ds. Hegger staan in ieder geval op
het preeklijstje.
Er zijn nog wel meer verontruste
predikanten, maar voorgaan in zo'n
noodgemeente kan kerkrechtelijk
onaangename gevolgen hebben.
De Kampense hoogleraar in het
kerkrecht J. Plomp schreef in het
Geref. Weekblad al, dat zij die een
noodgemeente vormen zich daar
mee buiten het kerkverband heb
ben gezet. De Leidse noodge
meente zal dan ook voorlopig niet
aan "preeklezen" (door een niet-
predikant) kunnen ontkomen.
Catechisatie
Wat de catechisatie betreft, heeft
men contact opgenomen met de
Reformatorische Bijbelschool in
Zeist en met de Pastorale Leergan
gen in Rotterdam en Zwolle (een
samenwerkingsverband binnen de
gereformeerde gezindte). De be
doeling is, met het onderricht in
september te beginnen.
In een verklaring, getekend door voorzitter ds J. Bovenberg, zegt de
kerkeraad algemene zaken van de Geref. Kerk van Leiden met verbazing
en droefheid kennis te hebben genomen van acties die geleid hebben tot
stichting van een "Noodgemeente" voor Leiderren omstreken. In de ver
klaring wordt de kerkleden meegedeeld, dat het eerste officiële stuk van
de zijde der initiatiefnemers de kerkeraad bereikte op 24 maart j.L De
kerkeraad algemene zaken heeft besloten zich over de situatie en over
mogelijke reacties nader te beraden.
Morgen is het 25 jaar geleden, dat dr. A. Wind, leraar godsdienstonder
wijs aan het Visser 't Hooft-lyceum in Leiden tot predikant werd beves
tigd. Na zijn missionaire dienst op Java werd hij geref. predikant in Almelo
en vervolgens in Bus sum. In 1968 ging hij weer naar het buitenland, nu als
docent aan een theologische school in Beirut (Libanon). In 1971 werd hij
docent godsdienstonderwijs in Leiden.
De chr. studentenvereniging SSR Leiden (Hogewoerd 108) heeft een
theologische cyclus georganiseerd, waarin de vraag centraal staat in hoe
verre de huidige theologie behulpzaam kan zijn bh het nadenken over en
het oplossen van bepaalde maatschappelijke problemen. Dinsdag 6 april
spreekt ds. R. Zuurmond, studentenpredikant in Delft, over "Ethiek van
de revolutie". Op de tweede avond zal prof. dr. A. J. Rasker (Oegstgeest)
spreken over de relatie christendom-marxisme en op de derde avond dr.
H. Wiersinga (Amsterdam) over intermenselijke relaties. De laatste avond
zullen in een forum verschillende groeperingen aan het woord komen, die
al dan niet vanuit een christelijke achtergrond actie voeren. Alle avonden
zijn vrij toegankelijk.
Vrijdag 9 april om 8 uur wordt het gerestaureerde historische orgel in
de hervormde kerk aan de Oudshoomseweg in Alphen aan den Rijn (Lage
Zijde in gebruik genomen.
Onder leiding van Johan Admiraal wordt op dinsdag 13 april om 8 uur in
de Grote Kerk te Noord wij k-Binnen een uitvoering gegeven van de
Lucas-Passion. Koor, solisten en orkest hebben een andere plaats gekre
gen, niet meer achter het koorhek maar onder het orgel.
De Wereldraad van Kerken wil zich in politieke conflicten niet aanflui
ten bij een bepaalde partij, maar wil proberen de strijdende partijen met
elkaar te verzoenen. Dat zei dr. A. H. van den Heuvel, secretaris-generaal
van de Hervormde Kerk, deze week op een studiedag in Driebergen over
het thema "verzoening", georganiseerd door de Hervormde Jeugdraad.
Juist het doorbreken van de partij verharding en niet het partij kiezen
achtte dr. Van den Heuvel een taak van de oecumene. Met name, zei hij,
moeten wij ervoor oppassen theorieën die hier in het Westen zijn gegroeid,
aan andere culturen op te leggen.
In de negen communistische landen van Oost-Earopa heeft in de afge
lopen dertig jaar hoogstens 5 procent van de bevolking de beschikking
over een bijbel gekregen. Dit cijfer kwam op tafel bij een gesprek in Züricn
tussen vertegenwoordigers van de Wereldbond van Bijbelgenootschap
pen, de organisatie "Ostmission" en de organisatie "Geloof in de tweede
wereld". Met name in de Sowjet-Unie is het gebrek aan bijbels zeer groot.
Voor een getypte bijbel wordt daar op dit ogenblik ruim 1200 gulden
betaald. Er worden zelfs met de hand geschreven bijbelgedeelten ver
kocht.
De "heilige stoel" van de Russisch-orthodoxe kerk heeft bij de leiding
van de Wereldraad van Kerken in Genève geprotesteerd vanwege de con
tacten met "kerkelijke dissidenten". De Russische kerk waarschuwt er
voor, dat de samenwerking met de Wereldraad minder zal worden als deze
contacten bUjft onderhouden met dergelijke lieden, buiten het kerkelijke
gezag om.
LEIDEN - Herv. Gemeente. Hoogl. kerk
10 dr. Lamping, medew. van cantorij,
11.45 oec. stud, dienst; Marekerk 10 ds.
De Johg, 5 ds. Post Baam; Mar. kerk 10
ds. Van Achterberg; Koningskerk 10
prof. dr. Heering; Beihl. kerk 10 ds. Pan-
nekoek; Bevrijdingskerk 9 ds. Boogert;
Vredeskerk 10 ds. Steenstra; Waalse
kerk 10 30 ds. Ribs; Acad ziekenh 10ds.
Brederveld; Diac. huis 10 30 ds. Hem
mes; jeugdkapel Vredeskerk 10 dienst;
jeugdkapel G. Herder 10.30 dienst; Me
ren wijk 10 ds. Hortensius. Geref. Kerk -
Zuiderk. 10 ds. Prins Den Haag, 5 ds.
Hortensius; Petrakerk 10 ds. Grashoff
Rijswijk, 5 ds. Prins; Oude Vest 10 ds.
Sweepe Scheveningen, 5 ds. Bovenberg;
Mar. kerk 10 ds. v. Achterberg, 5 ds.
Sijtsma; Bevr. kerk 9 en 10.30 ds. Boo
gert, 5 ds. Sweepe; Groenhoven 10 ds.
Sijtsma; De Mirt 10 hr. De Jong; Mieren
nest 10 hr. Kroon; Merenw. 10 ds. Hor
tensius; Breehuys 10 hr. De Jonge
jeugddienst. Dolerende Geref. Nood-
gemeente Groot Leiden, Herengr. 70,
8.30 en 3 hr. Maaskant. Ens. Geref. K.
Vryg. 10 en 5 leesdienst. Chr. Geref. 10 en
5 ds. Carlier. Geref. Gem. 10 en 4.30
dienst. Geref. Gem. in Ned.: 11.30 en 5.30
dienst. Luth. Gem. 10.15 ds. Happee.
Remonstr.-Doopsgez. Gem. 10.15 dr.
Meiiering. Evang. Chr. Gemeenschap 10
hr. Dxkkes. Bapt. Gemeente 10 ds. v.
Mameren. Zendingswerk Midder-
nachtsroep, Zoeterw. singel 21, 6 nam.
dienst. Pinkstergem. O. Rijn 3, 3 hr.
Kluin. Evangeliecentrum Zijlsingel 2,
zond. 10 en dinsd. 8 evang. Zijlstra.
Nieuw-Apost. Kerk, H. Rijnd. 24, 9 30 en
4, woensd. 8. Christian Science,
Steensch. 6, 10.30, Kerk van J. Chr. v.d.
Heil, d. L. Dagen, Steensch. 6,10.15. Le
ger des Heils, Hooigr. 10 en 7.30. Vrij-
Kath. Kerk, Vreewijkstr. 19.10.30 h. mis.
Oud-Kath. Kerk. 10 h. tnis. Rk kerken:
Haagweg zat 7, zond, 9 10 45,12 en 6.30;
Steenschuur zat 7, zond. 10,11.30,6 en 7;
Lam me schans weg zat 7, zond. 9, 10.30,
12 en 6; Haarlemmerstraat zat 7, zond.
8 30,10 45,12 en 6 30; Ryndijk 281; zat. 7.
zond. 9.30 en 11.30; Boshuizerlaan zat 7,
zond. 9.30,11 en 12.15; Herensingel zat. 7,
zond. 8.30. 9 30 en 11.
AARLANDERVEEN - fierv. 2 bevesti
ging kand. Wolthaus en intrede. Geref.
10 en 6.30 ds Post. Chr. Geref. 9 30
dienst 7 ds. Madern ScherpenzeeL Rk
zat 7. zond. 7.30 en 10.30; Aardam, Ter
Aar 9 en 12.
AbfcENLS - Herv 9 30 en 7 ds. Den
Harder. Doopsgez. 10 30 ds. v.d. Zee.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Herv. Ad-
ventskerk 10 ds. Bogers, 6.15 zang 6 30
open-deur-dienst, ds Buitenhuis
Utrecht; Kruiskerk 10 ds. Stehouwer;
Opst. kerk 10 prof. dr. v.d. Linde Zeist 5
ds. Bogers; Nabij 10 jeugdkapel; zaal
Opst k. 10 jeugdkapel; kapel Martha-st.
Rijnstroom 8 nam. oec. avondmaalsvie
ring; G. Herderk. 9 en 10.30 ds. Hoogen-
dijk; De Bron 9 en 10.30 ds. v.d. Ree, 5 ds.
Hoogendijk en ds. v.d. Ree, interk. jon-
gerendienst; Driehoome 7 ds. De Ruiter;
Oudshoomseweg 10 ds. Ooit; Sionskerk
9.30 en 6.30 ds. Verploeg avondmaal. Ge
ref. Kerk: Mar. kerk 10 ds. Modderaar
Waddinxveen, 6.30 hr. Tenyenhuis; Salv.
kerk 10 hr. Tenyenhuis, 6.30 ds. Breder
veld Leiden; G Herderk. 9 en 10 30 ds.
Hoogendijk, 6.30 ds. De Ruiter; De Bron
9 en 10.30 ds. v.d Ree. 5 ds. v.d. Ree, en
ds. Hoogenduk. Geref. K. Vrijg. 10.30 ds.
Poelman, 2.45 ds. De Vries. Geref. K.
Vrijg. Buiten Verband (Vreugde-oord)
9.30 ds. v.d. Berg, Salvatorikerk 3.30 ds.
v.d. Berg. Chr. Geref. 930 en 4 30.
Volle-Evangeliegemeente (Kinder
vreugd) 10 hr. v. Leeuwen avondmaal.
Remonstr. Kring 10 ds. Pool-Bast. Bapt.
Gemeente 10 ds. Postma, 6.30 ds. Leu-
venink. Noord (Sportlaan) 10 ds. Te
Hennepe, 7 ds. Agtereek RK kerken -
Bonifacius zat. 7, zond. 8.30,10 en 11.30;
Piuskerk zat. 7, zond. 9, 10.30 en 11.45;
De Bron zat. 6.30, zond. 9 en 11.
BENTHUIZEN - Herv. 9.30 en 6 ds. Den
Dikken. Geref. Gtm. 9.30 dienst 2.30 ds.
Honkoop R.dam, 7 april 7.30 ds. Kleppe
Woerden.
BODEGRAVEN - Herv. Dorpskerk 10
ds. Trouwborst Benschop. 6.30 ds. La-
gerwey Den Haag; Salv. kerk 10 ds. De
Vreugd, 6.30 ds. Droogers, Bethl. kerk
9.30 hr. Groenendijk Scheveningen, 6.30
ds. De Vreugd. Geref. 10 en 6.30 ds. 't
Hart
BOSKOOP - Geref 9 30 en 5 ds. Dijk
stra; De Stek 11 ds. Heymans. Chr. Ge
ref. 9.30 dienst 4.30 ds. Madern Scher-
penzeel. Rk ontm. centrum zat. 5.30,
zond. 10.30; kerk zat 7, zond. 8 45,10 en
11-30.
HAZERSWOUDE - Herv. 9.30 en 6.30 ds.
Geertsema. Geref. 10 en 5 ds. Versluys.
Rk Michael zat. 7, zond. 9; Bernardus zat.
7, zond. 9; Bernardus zat 7, zond. 10.30;
Ridderhof 10.30; Haz. dorp zat. 7, zond. 8,
10 en 11.30.
HILLEGOM - Herv. 10 Van Bruggen, 7
ds. Boonstra. Geref. 10 ds Hartkamp, 5
ds. Pouwels. Chr. Geref. 9 ds. Rebel, Sas-
senheim, 5 ds. v.d. Kamp. Rk Martinus
zat. 7. zond 8.30, 10, 11.30 en 12.45; Jozef
zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
HOOG MADE - Herv. 10 dr. v. Vliet. Rk
zat 7, zond. 9 en 11.
DE KAAG - Herv. 10 ds. Snijders Haar
lem, jeugddienst. Rkzat 7, zond. 8,10 en
KATWIJK AAN DEN RIJN - Herv Open
Hof 10.30 ds. Teygeler; Dorpshuis 6.30
ds. Teygeler; Ontm. kerk 10 ds. Vink,
6.30 ds. v. Niel. Geref. 9ds. De Vries, 5 ds.
Pijlman. Rk zat 7 zond. 9.30 en 11.15.
KATWUK AAN ZEE - Herv N. Kerk 10
ds. De Vos. 6 ds. Hovius; O. Kerk 10 ds.
Catsburg. 6 ds. Boer; Ichthuskerk 10 hr.
De Vos, Elburg, 5 ds. Koelman; Pniél-
kerk 9.30 ds. Boer, 6 ds. Catsburg; Gr. v.
Pr. school 10 ds. Vroegindewey; De
Hoeksteen 10 dovendienst; Overduin 2
ds. Baas. Geref Vredeskerk 10 ds. v.
Halsema, 5 ds. De Vries; Triumfatorkerk
10 ds. Pulman. 5 ds. v. Halsema Chr.
Geref. 10 en 5 prof. dr. Velema Apel
doorn. Geref. K. Vrijg. 8.30 leesdienst, 3
ds. Hoff. Geref. Gem. in Ned. Louwestr.
8 april 7.30 ds. Wink Veenendaal. Volle-
Evang. Gem. 9 45 (Voorstr. 100)'. Soefie-
bew. 4 dienst.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN - Herv.
10 ds. Koelman Katwijk, 7 ds. Stelwagen
Boskoop Geref. 10 en 7 ds. Swierts.
LEIDERDORP - Dorpskerk 10 ds. Sierat
O.geest; Hoofdstraatk. 10 mr. Reuge-
bnnk; Scheppingskerk 9 en 10.30 ds. v.
Loenen, 5 mevr. Sysling - Bikker.
Dorpskerk 6.30 jongerendienst met lief-
demaaltijd. Bapt. Gemeente 10 en 5. Rk
zat. 7, zond. 8.30, 10 en 11.30.
LEIMUIDEN - Herv 9.30 ds. De Vree.
Geref. 9.30 en 7 ds. Gilhuis Den Haag. Rk
zat 7, zond. 7.30. 9.30 en 11.15.
L1SSB - Herv gr. k. 10 ds. v.d. Velden;
Pauhiskerk 10 en 7 ds. Oostinga Geref.
10 en 7 ds. De Wit. Chr. Geref. K. 10 en
4.30 prof. Versteeg Apeldoorn. Geref.
Gem. 10 en 4 ds. Hakkenberg. Geref. K.
Vrijg. 10 dienst 5 ds. Simpelaar. Geref.
K Vrug- Buiten Verband 10.45 en 5 ds.
Schuurman avondmaal. Oud-Geref.
Gem. 9 30 en 3, 8 april 7.30 ds. v.d. Meer
Oo ster land. Aktie Kruistochten maand.
8 ds. Gravendeel. Rk kerken: Agatha zat
7, zond. 8.30,10 en 11.30; Poelhuis zat. 7,
zond. 9 en 11.30; Mariakerk zat 7, zond.
8.30, 10. 11.30 en 5.30; Engelbew. zat 7,
zond. 7.30, 9.30. 11 en 5.45.
NIEUWKOOP - Herv 9.30 ds. Brons-
geest, 6.30 ds Mostert Zwammerdam
jeugddienst. Geref. 9.30 en 6-30 ds.
NIEUWVEEN - Herv. Gem. 9.30 ds.
Kaai, 6.30 ds. Bronsgeest jeugddienst
Geref. 9.30 dr. Kunst Amstelveen,
avondmaal, 7 ds. Fokkema Laren,
avondmaal. Rk zat. 7. zond. 8.45 en 11.
NIEUW-VENNEP - Herv. 9.30 en 7 ds.
Goverts Geref. 9.30 ds. Wijngaarden, 4.30
hr. v.d. Land Wassenaar. Chr. Geref. 9.30
ds. v.d. Kamp Hiljegom, 2.30 ds. Velema
Nunspeet Rk dr. 7, zond. 9.30, 11 en 2.
DR. Jansen, kapel 5 ds. Boogert Leiden;
De Rank 10 ds. Runsburger Amersfoort,
3.30 ds. De Vreugd Bodegraven. Geref.
10 ds. Warnink, 5 ds. Elgersma, avond
maal; Sole Mio 9 ds. Bouma. NPB, O.
Zeeweg, 10.30 ds. mr. Hoevers Wasse
naar. Rk9. 11 en 7
NOORDWUK-BINNEN - Herv. lOkand
Da Costa O. geest, 5 dr. Jansen, vesper
dienst Geref. 9.30 ds. Elgersma, 5 ds.
Warnink, avondmaal; v.d. Bergh-st 11
ds. Elgersma Rk 8, 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT - Herv 10 ds.
Streef!and. Rk Jozef zat 7, zond. 8, 10,
11.30 en 6; Viktor zat 7. zond. 8. 9.30. 11
en6; DeZilk zat 7. zond. 8 30. lOen 11.30;
S. Maria zat 7.15, zond. 10; S. Bavo 9.30.
OEGSTGEEST - Groene Groenen Kerk
10.30 ds. Ter Linden en ds. Sasse, belij
denis; Pauluskerk 10 ds. Hollemans ge-
zinsdienst; Gem. centr. 10.30 ds. Wagen
voorde, 7 ds. Brokerhof Voorhout; gem.
centr. 10.30 ds. Hoekstra, jeugddienst;
diac. huis 10.30 ds. Hemmes. Geref 10
ds. Pouwels Hillegom. Geref. K. Vrijg.
9.30 ds. Simpelaar, 3 prof. Doekes. Geref.
K. Vrijg. BV 8.45. br Marbus, 3.30 kerk
dienst in Alphen a.d. Rijn (Salv. kerk)
Volle-Evangeliegem. (gem. centr.) 4 hr.
v.d. Brugge Den Haag. Rk Willibrord-
kerk zat. 7, zond. 10 en 12; Bonaventura-
kapel zat. 6.30, zond. 9 en 11.
OUD-ADE - Rk kerk zat. 7, zond. 8.30 en
10.30.
Dat mensen je ineens niet meer
willen kennen, is een griezelige
gewaarwording. Twee familie
leden komen elkaar tegen in de
bus en kijken straal langs elkaar
heen. Op het werk lopen soms
mensen elkaar jarenlang met
èen verbeten gezicht voorbij, in
dodelijk stilzwijgen.
Hele volksstammen bewonen
onze steden en dorpen, die in
constante ruzie en deining ver
keren. Wat is dit toch allemaal?
Daar is allereerst de BOOS
HEID en de GEKRENKTHEID
over onvergeeflijke woorden
die door de ander gesproken
zouden zijn. In andere gevallen
is er vooral ook de SCHAAM
TE. Men schaamt zich b.v. voor
wat nieuwe vrienden wel zullen
denken, als ze merken uit wat
voor nest je komt. En dan de
TROTS. Je kunt niet meer te
rug. Na zo lange tijd weer op de
stoep staan? Ik hoef de minste
toch niet te zijn
Mensen die zich zo laten leiden
door boosheid, schaamte en
trots,* doen zich vaak uitermate
onverschillig voor. Maar willen
ze werkelijk zo leven? Verlan
gen ze niet net als anderen naar
genegenheid en harmonie? "O,
nee. Het doet me niets!"
Maar waar komen dan ineens
die hoofdpijnklachten van
daan. Of die nervositeitsver-
schijnselen, waar dokter ze dan
iets voor moet geven? Je ver
loochent dat wat bij je hoort niet
zonder innerlijke schade.
Aan dat alles valt te denken in
deze lijdensweken voor Pasen.
Dit is een vorm van lijden en
narigheid die niet in de krant
komt. Net zo min als het in de
krant komt, wanneer mensen
elkaar de hand weer hebben ge
reikt en elkaar opnieuw hebben
aangezien.
In het Evangelie van Jezus
wordt dit wél aangesneden,
midden in het lijdensverhaal.
Daar is het de naaste vriend van
Hem, die glashard zegt "Ik ken
die mens niet!"
De verloochening van Petrus,
in de nacht van gevangenne
ming en verhoor van Jezus.
Meer dan een leugentje om be
stwil. Al vloekend en zwerend
heeft hij tot driemaal toe ge
loochend iets met Jezus te ma
ken te hebben. En toen kraaide
de haan. Van het éne woord
kwam het andere. Je kunt niet
meer terug. Zo ging dat toen en
zo gaat dat nog.
Nu kannen trots, schaamte en
gekrenktheid natuurlijk verder
de boventoon voeren. Maar wie
Jezus' evangelie begrijpt leert
daarin een andere weg. Na het
"Ik ken Hem niet" van Petrus is
er allereerst de blik van Jezus.
"En de Heer keerde zich om en
zag Petrus aan" (Lucas 22:61).
Er wordt geen hoofd afgewend,
maar een hoofd toegewend.
Dat is punt één: dat je elkaar
blijft aanzien, ook al kun je geen
woord zeggen.
Dan is er punt twee: Jezus blijft
Petrus betrekken in Zijn leven.
Hij laat het doek niet vallen. Op
Pasen is de boodschap van op
standing er voor allen, en met
name ook voor Petrus. Heel
duidelijk wordt voelbaar ge
maakt voor Mij heb je niet af
gedaan; Ik verloochen jou niet.
Maar met dat al is de brug nog
niet geslagen. Daarvoor moet er
een gesprek komen. Hoe dat ge
sprek verloopt kunt u lezen in
Johannes 21:15-23. Geen ge
sprek over kleinigheden, geen
stroom van verwijten. Alleen de
vraag die ertoe doet "Simon,
zoon van Johannes, hebt ge Mij
lief?" En Petrus antwoordt
"Heer, gü weet dat ik U lief
heb!"
Kort en goed: een blik, de ander
blijven vasthouden, een ge
sprek. In de bijbel staat laat die
gezindheid in u zijn, die in
Christus Jezus was!
Als je Herh volgt schrijf je
"boosheid" en "gekrenktheid"
en "schaamte" en "trots" niet
meer met hoofdletters. Met
hoofdletters schrijft je: LIEF
DE.
J. Happee
Cobetstraat 51
Leiden, tel. 131966.
9.30 ds. v.d. Heiden Zwammerdam. 6.30
ds. Cziria Rk zat 7, zond. 8.15, 9.45 en
11.3»
ROELOPARENDSVEEN - Rk. kerken:
S. Petrus Banden zat 7, zond. 8, 9.30,11
en 12.15; Maria Pr. zat 7. zond. 8. 9.30 en
II.
RIJNWATERWOUDE - Herv. 9.30 ds.
Lalleman, 7 ds. Hanemaaijer. Chr. Geref
9.30 dienst 2.15ds. Bouw Scheveningen.
RIJNSBURG - Herv gr kerk 9 30 ds v.
Niel, 5 ds. Westra Sassenheim; Bethel-
kerk 9.30 ds. Bouman Heerde, 5 ds. v.
Niel. Geref. Petrakerk 9.30 dr v Oeve-
ren, 5 ds. Baayen; Immanuel 9.30 ds. v.
Halsema, 5 ds. Damsma; Mar. kerk 9.30
ds. Damsma, 5 dr. v. Oeveren. Geref. K.
Vrijg. 10 en 5.15 prof. Doekes. Chr. Geref.
9.30 en 5 ds. De Graaf Ede. Rk gemeen
schap zat 7, zond. 10.30. Evang. Chr.
Gemeente 10 ds. Agtereek (aula chr.
mavo-school).
RUPWETERING - Rk kerk 7, zond. zat.
7.30, 9 en 10.30.
SASSENHEIM - Herv. 9 en 10.30 ds. We
stra, 7 ds. Hagen Voorburg, open-deur-
dienst Geref. 9.30 ds. v. Santen, 5 ds. v.d.
Berg. Chr. Geref. 10.30 en 5 ds. Rebel. Rk
zat. 7, zond. 8.30, 9.30 en 11. NPB, JuL-
laan 17, 10.30 mevr. ds. Siccama Aals-
TER AAR - Herv. 9.30 ds. Nicolai, 6.30
ds. Lindenburg, Geref. 9.30 ds. Bezemer,
6.30 ds. v.d. Heiden. Rk Langeraar zat. 7,
zond. 8, 9.30, 11 en 12.15.
VALKENBURG - Herv. 10 en 6.30 ds.
Overgaauw. Geref. 9.30 hr. Brouwer. 6.30
ds. Damsma Rijnsburg. Geref. K. Vrijg.
9.30 en 5 ds. Hoff.
VOORHOUT - Herv. 10 ds. Brokerhof.
Rk zat 7. zond. 9. 10.30, 11.45 en 5.30.
VOORSCHOTEN - Herv dorpskerk 10
ds. Meijering, 7 dienst, aula Noord-
Hofland 9.30 vic. Bul; Hulp en Heil 10 ds.
Verheule; kapel Runduk 10 ds. vd.
Schoot Geref. Kerk 9.30 ds. De Zeeuw. 7
zangdienst in herv. kerk. Geref. K. Vrijg.
10 en 5 ds. Vreugdenhil Den Bosch. Rk
kerken Laurentius zat 7, zond. 8.30,
10.30 en 12; aula NH 11.30; M. Godskerk
zat 7, zond. 8. 10 en 11.30.
WADDINXVEEN - Herv Brugkerk 9 30
ds.'Verboom, 6.30 ds. Flink; Hoeksteen
9 30 ds. v d. Heuvel. 6.30 ds. Verboom;
Bethelkeric 9.30 hr v. Güs. 5 ds. Ver
boom; Immanuel 10 ds. Hutink R.dam, 7
ds. Posthumus Meyes Gouda. Geref.
Kruiskerk 10 dr. Vlijm Leiden, 5 ds.
Koekkoek; Ontm. kerk 10 ds. Koekkoek,
5 dr. Vlijm. Oud-Geref. Gem. 10 en 5
leesdienst. Chr. Afgesch. Gem. 9 30 en 5
ds. Verloop. Remonstr. Gem. 10 ds.
Hooykaas. Volle-Evang. Gem. 9.30 hr.
v.d. Heijden. Rk Ontm. kerk. zat. 7, zond.
&30. 11.45 en 6.30; Viktorkerk zat 7,
zond. 10.
WARMOND - Herv. 10 dienst. Rk zat 7,
zond. 8.30. 10 en 11.30.
